Jak pokonać bestię?
Grafika przedstawia wysokie, poszarpane skały w różnych odcieniach brązu na zielonym tle. Z czterech z nich spływają strumienie. Na skale po prawej stronie rośnie mały, czerwony kwiatek. W oddali widać kontury budynków i błękitne niebo. Na tle budynków widnieje niebieska planeta z pierścieniem. Z przodu widać białą planetę wraz z orbitą.Prawdziwe gwiazdy kina, książek i gier komputerowych. Piękne i groźne, ziejące ogniem, tłukące ogonami tak, że drży w posadach ziemia wokół ich pieczar. Połykające równie chętnie księżniczki, jak i owce z beztrosko pasących się na łąkach stad. Smoki. Gady, które mogą być pokonane tylko przez rycerzy odważnych, dzielnych i… grzecznych.
Przeczytaj uważnie ciekawostkę o smokach, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Smok to potwór występujący w mitach i podaniach wielu narodów. Wyobrażano go sobie zwykle jako pokrytego łuskami gada z pazurami lwa, skrzydłami nietoperza i ogonem węża. Z jego paszczy i nozdrzy dobywały się płomienie.
W wielu starożytnych mitologiach przypisywano smokom siłę, mądrość i waleczność, przedstawiano je jako strażników, a także uważano za opiekunów urodzaju.
W chrześcijaństwie smok był symbolem grzechu i wszelkiego zła, dlatego często ukazywano go jako bestię pokonaną przez świętych i męczenników, takich jak św. Jerzy, św. Michał czy św. Marta.
Smoki w mitologii chińskiej i japońskiej to zwierzęta o całkiem odmiennym charakterze: na ogół dobroczynne i przynoszące szczęście potężne duchy rządzące żywiołami natury, w znacznym stopniu odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie zjawisk przyrody.
(Na podstawie 'Słownika mitów i tradycji kultury' Władysława Kopalińskiego, Warszawa 2011).
Co symbolizował smok w kulturze chrześcijańskiej?
Jakie cechy przypisywano smokom w mitologii chińskiej i japońskiej?
Jakie cechy można przypisać smokom? Stwórz zbiór skojarzeń.
Nowe Ateny, których fragment znajduje się poniżej, to wydana w latach 1745–1746 pierwsza polska encyklopedia autorstwa Benedykta Chmielowskiego. Encyklopedia ma układ rzeczowy, a nie alfabetyczny, co oznacza, że hasła zostały pogrupowane na kilkanaście tematów, np. Osobliwości o zwierzętach, roślinach i minerałach czy O czarcie, czarach, astronomii i astrologii. W encyklopedii wiadomości naukowe przeplatały się z legendami i fantastycznymi opowieściami. W późniejszych latach encyklopedię Chmielowskiego poddano ostrej krytyce – uważano, że to dzieło amatora, a nie naukowca.
Nowe AtenyDRACO, to jest Smok, [...] Koło Jordanu rzeki tak wielki się znajdował niegdyniegdy, że całe stajestaje sobą zasłonił, jeźdźca z koniem w swoim pysku pomieścił; łuska z niego była tak wielka, jak tarcze. Przy rzece [...] Brugada, w Afryce koło Utyki w morze wpadającej, tak wielki smok się wylągł, że Attilus RegulusAttilus Regulus z całym się wojskiem z nim potykałpotykał, pociskami, strzałami, kuszami położył bestię; skóra z niej do Rzymu posłana na stópstóp 120 duża. [...] Może Smoka ugłaskać, że nic człekowi szkodzić nie będzie. TiberiusTiberius Cesarz tego doznał przez experiencjęexperiencję, gdy mu z rąk własnych dawał pożywienie. [...]
SMOK jest także z Wężów rodzaju; gdy Wąż w miejscu ukrytym, wygodnym przez długość lat, do wielkiego przyjdzie wzrostu, nawet i skrzydła mający, nie z piór moręmorę Ptaków, ale z błonek i skóry jak nietoperz.
Źródło: Benedykt Chmielowski, Nowe Ateny, Lwów 1745, s. 248.
Jakie cechy mają smoki? Wypisz je na podstawie fragmentu Nowych Aten.
Hobbit, czyli tam i z powrotemOto leży tu olbrzymi, czerwonozłocisty smok, pogrążony w głębokim śnie; z paszczy i z nozdrzy dobywa się pomruk i kłęby dymu, lecz podczas snu potwora ogień ledwie się tli w jego wnętrznościach. Pod nim, nakryte jego cielskiem i wielkim zwiniętym ogonem, a także wszędzie dokoła rozsypane po ziemi i ginące w ciemnościach, piętrzą się niezliczone drogocenne przedmioty, złoto surowe i kute, rzadkie kamienie i klejnoty, srebro czerwieniejące w rdzawym świetle. Smaug leżał ze złożonymi skrzydłami niby ogromny nietoperz, obrócony trochę bokiem, tak że hobbit widział jego ciało od spodu: długi, blady brzuch oprószony drogimi kamieniami i okruchami złota, które wbiły się mu w skórę od stałego wylegiwania się na tym łożu bogactw. Poza nim na najbliższych ścianach niewyraźnie majaczących w mroku wisiały zbroje, hełmy, topory, miecze, dzidy; rzędami stały wielkie dzbany i naczynia pełne nieodgadnionych skarbów.
Źródło: J.R.R. Tolkien [czyt. Dżej Ar Ar Tolkin], Hobbit, czyli tam i z powrotem, tłum. Maria Skibniewska, Warszawa 1960, s. 166.
Na podstawie podanego fragmentu Hobbita wywnioskuj, co było pasją Smauga.
Wskaż wyrazy, które pasują do opisu wielkiego i przerażającego smoka.
Wyjaśnij znaczenie wyrazów: łapeczki i ogonek. Uzasadnij, dlaczego takie wyrazy nie pasują do typowego baśniowego smoka.
Opisz smoka, używając wyrazów: skrzydła, ogon, łapska, pazurzyska, kły, brzuszysko, paszcza.
Zaznacz słowa, które tworzą rodzinę wyrazów do słowa smok.
W 1973 r. wszedł do kin film akcji zatytułowany Wejście smoka. W roli głównej wystąpił Bruce LeeBruce Lee, amerykański aktor chińskiego pochodzenia, który był mistrzem i instruktorem wschodnich sztuk walki. Niesamowita popularność filmu sprawiła, że na długie lata zapanowała moda na trenowanie kung‑fu i innych wschodnich sztuk walki, które uczą przede wszystkim samokontroli wybuchów agresji i samoobrony.
Przeczytaj podane zdania, a następnie wytłumacz, co oznaczają związki wyrazowe palić jak smok, pić jak smok i wejście smoka.
Ten samochód ma już swoje lata i niestety pali jak smok.
Po pokonaniu mety zwycięzca biegu padł ze zmęczenia na ziemię, a potem pił wodę jak smok.
Młody piłkarz miał prawdziwe wejście smoka – ledwo wszedł na boisko, a już strzelił dwie bramki.
Utwórzcie z własnych ciał podobiznę opisywanego przez was smoka. Pracujcie w grupach według planu:
Wybierzcie w waszych grupach 'rzeźbiarza'.
Omówcie wspólnie projekt 'rzeźby'.
Zrealizujcie pomysł.
Zróbcie zdjęcie 'rzeźby' – możecie poprosić o pomoc nauczyciela.
Zaprezentujcie fotografie 'rzeźb' na tablicy interaktywnej. Porozmawiajcie o nich: przedstawcie swoje projekty i porównajcie je z pracami innych grup.
Zapoznaj się z herbami kilku polskich miast. Zwróć uwagę na to, co je łączy.
Herby miast polskich przedstawiające smoki
Jak sądzisz, dlaczego wiele miast ma w swoim herbie smoka? Uzasadnij swoją odpowiedź.
Smok to typowo mityczne stworzenie, towarzyszył ludzkości w baśniach, podaniach i legendach. Jego groźnym obliczem ozdabiano księgi, ściany domostw, umieszczano w herbach i na znakach bojowych królów, książąt, rycerstwa oraz na monetach i pieczęciach. Malarze w różnych epokach ilustrowali sceny walki ze smokami. Najpopularniejsza jest ta pochodząca z legendy o świętym Jerzym, który zabija smoka. Jak głosi legenda, święty Jerzy był rzymskim oficerem, który w czasach Dioklecjana (IV w n. e.) poniósł śmierć męczeńską. Ogłoszono go świętym męczennikiem, jego kult rozwinął się szybko zarówno w Kościele Wschodnim, jak i Zachodnim. W XI wieku z Kapadocji (Turcja), skąd prawdopodobnie pochodził św. Jerzy, przywędrowała do Europy legenda opowiadająca o pokonaniu przez niego smoka. Gad ten uwił sobie gniazdo u źródła zaopatrującego w wodę całe miasto i zmusił ludność do składania ofiar. Mieszkańcy składali smokowi w ofierze owce, gdy ich zabrakło, musieli ofiarować dziewczynę, którą wybierano przez losowanie. Pewnego dnia los padł na córkę władcy. Gdy dziewczyna miała być już złożona w ofierze, przy źródle pojawił się św. Jerzy, który pokonał bestię i uratował księżniczkę.
Zapoznaj się z czterema obrazami w galerii lub ich opisami. Jakimi cechami wyróżniał się święty Jerzy? Wypisz przymiotniki określające jego postawę, zachowanie, wygląd i cechy charakteru.
Wśród wielu przedstawień Świętego Jerzego walczącego ze smokiem znajduje się również obraz Paolo Uccello. Zapoznaj się z nim lub jego opisem, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Zastanów się i odpowiedz na pytania:
Jaka scena została przedstawiona na obrazie?
Kim są uczestnicy tej sceny?
W jakim stanie jest smok?
Jak zachowuje się i co może czuć w tym momencie kobieta ukazana na obrazie?
Jakie uczucia malują się na twarzy świętego Jerzego?
Co widać na drugim planie obrazu, za głównymi postaciami?
Którą postać malarz wyróżnił i dlaczego?
Zastanów się, co mogło się wydarzyć przed sceną zabicia smoka na przedstawionych obrazach. Uporządkuj chronologicznie punkty planu wydarzeń.
- Ofiary.
- Przybycie rycerza.
- Królewska rodzina.
- Ślub.
- Zwycięstwo.
- Porwanie księżniczki.
- Walka ze smokiem.
- Pojawienie się smoka.
- Nieudane próby uwolnienia kraju od smoka.
Uzupełnij zdanie podanymi poniżej wyrazami.
Opisz obraz Paola Uccella pt. 'Święty Jerzy i smok'. Możesz wybrać stopień trudności:
a – według planu,
b – z instrukcją.
a – praca według planu
Opisz, co przedstawia obraz.
Postać w centrum obrazu – opisz jej wygląd.
Postać z lewej strony obrazu – opisz jej wygląd.
Postać z prawej strony obrazu – opisz jej wygląd.
Tło obrazu.
Barwy.
Przekaz płynący z obrazu.
Ogólne wrażenie.
b – praca z instrukcją
Opisz, co przedstawia obraz.
Na obrazie przedstawiona jest scena…
Scena ta rozgrywa się przed jaskinią… (czyją?)Postać w centrum obrazu – opisz jej wygląd.
W centrum obrazu namalowany jest śmiertelnie ranny… (kto?) Potwór jest… (mały, duży, silny, słaby itp.) Ma potężne… (łapy, nogi, skrzydła, zęby itp.)Postać z lewej strony obrazu – opisz jej wygląd. Obok smoka stoi… (kto? jak wygląda? w co jest ubrana?)
Postać z prawej strony obrazu – opisz jej wygląd. Z prawej strony obrazu na białym rumaku siedzi… (kto? w co jest ubrany? co trzyma w ręce? gdzie znajduje się kopia?)
Tło obrazu. Na drugim planie obrazu widoczne są…
Barwy. Dominującymi kolorami obrazu są ciemne zielenie… (jakie jeszcze kolory?)
Przekaz płynący z obrazu. Temat, jakim jest zwycięstwo dobra nad złem… (jak został ukazany?)
Ogólne wrażenie. Patrząc na obraz, można odnieść wrażenie, że... (jakie masz odczucia dotyczące obrazu? jak odbierasz ten obraz?)
Wybierz jeden obraz z galerii i opisz go, wzorując się na opisie obrazu Paola Uccella.
Wybierz z galerii obraz lub opis obrazu, który wydaje ci się najbardziej interesujący. Wyjaśnij, co cię w nim zainteresowało.
Zinterpretuj cytat: 'Baśnie są bardziej niż prawdziwe nie dlatego, iż mówią nam, że istnieją smoki, ale że uświadamiają, iż smoki można pokonać'.
Jak sądzisz, czy konflikty ze smokami można rozwiązywać polubownie? Przeczytaj wiersz Wiery Badalskiej Przepraszam, smoku i wykonaj ćwiczenia.
Przepraszam, smokuZa górą wielką, stromą
w czasach niezmiernie dawnych
żył pewien mężny rycerz
ze swej grzeczności sławny.Niezwykle był uprzejmy,
(co się nieczęsto zdarza),
nikogo nie zaczepiał,
nikogo nie obrażał.Grzecznie rozmawiał z każdym,
słów brzydkich nie używał,
mile widzianym gościem
na zamku króla bywał…A nieopodal zamku –
jak głoszą dzieje stare –
smok groźny i podstępny
w górach miał swą pieczarę.Gdy noc zapadła czarna,
z jamy wyłaził skrycie
i swoim zachowaniem
zatruwał ludziom życie.Król z gniewu brodę targał
i, jak to często bywa,
temu, kto zgładzi smoka,
córkę swą obiecywał.Niejeden tam już śmiałek
konno i z mieczem w dłoni
z okrzykiem: – Giń, poczwaro! –
do smoczej jamy gonił.Lecz smok tak ogniem ziajał
i ryczał tak donośnie,
że każdy – choć odważny –
umykał, gdzie pieprz rośnie!Wreszcie rzekł rycerz grzeczny:
– Ja pójdę, proszę króla!
Ten smok coś tu za długo
bezkarnie sobie hula!Poszedł. Przy smoczej jamie
przystanął w pełnej zbroi
i palcem – puk! puk! – w skałę
zapukał, jak przystoi.– Przepraszam, że przeszkadzam –
rzekł – lecz to ważna sprawa...
Chciałbym z szanownym panem,
poważnie porozmawiać.Smok zdębiał! Już rycerzy
przepłoszył stąd niemało...
Teraz nie pisnął słowa.
Po prostu go zatkało.A rycerz mówił dalej:
– Zwykle unikam bójek,
ale się pan, niestety,
okropnie zachowuje!Niestety, ogniem zionie,
niestety, owce dusi,
więc w skórę pan, niestety,
ode mnie dostać musi!Mam pana kolnąć mieczem?
Czy kopią? Jak pan woli?
Ale uprzedzam z góry,
że to okropnie boli.Więc może by pan jednak
stąd dobrowolnie poszedł?
Niechże się pan namyśli,
uprzejmie pana proszę…Smok tylko okiem łypnął,
podumał jeszcze chwilę
i sapnął: – Chyba pójdę,
gdy mnie tak prosisz mile…Chociaż owieczek tłustych
spora tu jest gromada,
lecz gdy ktoś grzecznie prosi,
odmówić nie wypada.Pa! Żegnam – machnął łapą,
ukradkiem łzę starł z oka,
rozwinął smocze skrzydła
i... zniknął gdzieś w obłokach.Król z córką na zwycięzcę
już czekał na tarasie
i weselisko huczne
wyprawił w krótkim czasie.Źródło: Wiera Badalska, Przepraszam smoku, Warszawa 1989.
Odpowiedz na pytania:
Jaką historię opowiada wiersz?
Jak zachował się rycerz?
Jak zareagował smok?
Jak sądzisz, z czego wynikało wcześniejsze złe zachowanie smoka?
Dlaczego wiersz ma taki tytuł?
Jaki wniosek wyciągniesz z tego tekstu? Zapisz go w zeszycie.
Wypisz z wiersza Przepraszam, smoku wszystkie zwroty grzecznościowe.
Napisz, jak twoim zdaniem zachowywali się inni rycerze, którzy szli pokonać smoka.
Wytłumacz, jak rozumiesz podane przysłowia:
Grzeczne słowo mało kosztuje, a wiele waży.
Grzecznością więcej wskórasz niż surowością.
Kto grzeczny bywa, przyjaciół zdobywa.
Joanna Olech
Pompon w rodzinie FisiówNazywam się Malwina Fiś. […].
Moja Mama jest gwiazdą filmową , a mój Tata kaskaderem.
No, może niezupełnie... Tak naprawdę to Mama pracuje w przychodni jako re‑je‑stra‑tor‑ka (trudne słowo), ale na pewno dałaby sobie radę na planie filmowym – w długim białym futrze i z różą w zębach... Jak ta pani na puszce po kawie „Carramba”„Carramba”.
Mój Tata nie jest żadnym kaskaderem, tylko agentem ubezpieczeniowym i szczerze mówiąc, kiepski byłby z niego kaskader, bo nie umie zrobić głupiego mostka, nawet kiedy my z Gniewoszem trzymamy go za nogi.
No właśnie... Gniewosz. Ma jedenaście lat, ale się tak wymądrza, jakby miał co najmniej dwanaście. Zuzia mówi, że wszyscy starsi bracia są podobni, a ona wie, co mówi, bo ma trzech braci i wszyscy są starsi. […]
Mieszkamy w przestronnej białej willi na brzegu Lazurowej Laguny.
Żartowałam! Prawdę mówiąc, mieszkamy w bloku nad warzywniakiem, dzięki czemu nie musimy używać budzika, bo każdego ranka budzi nas samochód dostawczy.
Mamy trzy pokoje – żółty, rudy i niebieski. W żółtym śpią rodzice, w rudym jadamy i oglądamy telewizję, a niebieski jest nasz – w połowie mój, w połowie mojego brata.
Łatwo poznać, która część jest czyja – u mnie jest ładnie, a u Gniewosza zawsze bałagan. Ja mam mnóstwo ślicznych rzeczy, a on – same śmieci. […]
Gniewosz ma łóżko piętrowe i biurko pod nim, zawalone zbiorami, których nie wolno dotykać […].
Najbardziej zazdroszczę mu pudła z żołnierzykami. Bawię się nimi w szkołę, ale tylko wtedy, kiedy Gniewek jeździ z Tatą do ortodonty. Jak mi się kończą żołnierze, to czasami robię jeszcze jedną klasę z miśków żelków i wysyłam ich na wycieczkę szkolną do Krakowa. Wawel robię z pudełka po herbatnikach, a Wieliczka jest pod wanną. Czasami nie mogę się powstrzymać i zjadam jednego albo dwa miśki. I wtedy z wycieczki szkolnej wraca mniej uczniów, niż na nią pojechało.
Pompon mówi, że to nic nie szkodzi.
Pompon to nasze zwierzątko domowe. To jest SMOK.
Haaa! Teraz myślicie sobie, że zmyślam i że tak naprawdę to jest pies albo świnka morska... Nic podobnego! Pompon jest najprawdziwszym smokiem, takim, co zionie ogniem i opieka kiełbaski na patyku swoim gorącym oddechem.
Pompon wylazł któregoś dnia z odpływu umywalki. Był bardzo mały i łysy – miał różową, prześwitującą skórę, przez którą widać było bijące serce i kawałek kiełbaski w przełyku. Wyglądał obrzydliwie. Gniewosz stał akurat w wannie z namydlonymi uszami i jak zobaczył głowę smoka w odpływie umywalki, to zaczął wrzeszczeć, i wtedy ja wpadłam do łazienki. Przykryłam błyskawicznie Pompona kubkiem do mycia zębów, a gdy weszła Mama, to skłamałam, że Gniewkowi mydło wlazło do oka i dlatego tak się drze. Od tej pory Pompon jest naszą wspólną tajemnicą.
Kiedy był całkiem mały, chętnie siedział w rogu skrzyni na pościel i nigdzie się nie oddalał. Myślę, że był takim smokiem niemowlęciem, bardzo wystraszonym podróżą przez kanalizację. Cały dzień spał, pod wieczór budził się i wyłaził ze skrzyni. Łapał jedną albo dwie muchy, połykał je w całości (widać było, jak przesuwają się przełykiem do żołądka, fuuuj!), a potem brzydko bekał, co brzmiało jak 'hellou!'. Nie odpowiadał na pytania, więc doszliśmy do wniosku, że nie potrafi mówić.
Szybko zrozumiał, że trzeba siedzieć cicho, kiedy Mama albo Tata wchodzą do pokoju, a kiedy pojawia się odkurzacz, to pod żadnym pozorem nie wolno wyściubiać nosa ze skrzyni.
Po miesiącu na łysej skórce pojawiły mu się łuski – z początku miękkie i delikatne jak u ryby, potem zgrubiały i nabrały zielonego koloru. Z łapek, dotychczas różowych jak u kotka, wyrosły pazury. Zauważyliśmy to, dopiero jak Pompon porysował parkiet i z chodnika przed łóżkiem zaczął wysnuwać nitki.
Mniej więcej dwa tygodnie później Pompon zabulgotał, wypuści ł bąbel nosem i powiedział: prrrr!. A potem: mrrr... frrr... drrr... grrrrr, na koniec czknął i zamilkł. Czasami, kiedy budziłam się w środku nocy, ze skrzyni na pościel słychać było ciche dźwięki, jakby ktoś szybko zmieniał fale w radiu – piski, szumy, kawałki piosenek, mlaskanie, buczenie...
Wreszcie któregoś dnia, kiedy wróciliśmy ze szkoły, Pompon wypalił jednym tchem: 'kołek, stołek, wołek, rosołek!', a potem, bardzo zadowolony: 'myszka, kiszka, pliszka, liszka!'. Od tej pory Pompon gada jak najęty. Zna nawet cudzoziemskie wyrazy, bo podsłuchał je w telewizji. A kiedy sobie koniec ogona przytrzasnął encyklopedią, to wrzeszczał: 'Osekur! Osekur!'. To jest podobno po francusku i oznacza: 'Na pomoc!'. […]
Mierzymy Pompona przy framudze drzwi. Kiedy się pojawił w odpływie umywalki, miał rozmiar małej myszy, a teraz – pół roku później – jest wielkości świnki morskiej i stale rośnie. Razem z ogonem ma blisko pół metra. […]
O mały włos Pompon zostałby zdemaskowanyzdemaskowany. Wszystko dlatego, że Tata nam czyta przed snem Baśnie polskie. Wczoraj dojechał do historii o Smoku Wawelskim i szewczyku Skubie. Pompon siedział cicho w skrzyni na pościel i słuchał. Nie uronił łzy nad losem dziewicy pożartej przez smoka, ale kiedy Tata dojechał do rozdziału, w którym szewczyk faszeruje barana siarką i podrzuca go u wejścia do smoczej jamy, w skrzyni rozległo się chlipanie i siąkanie nosem. Gniewek, chcąc nie chcąc, wziął to na siebie, co mocno zdziwiło Tatę, bo przecież Gniewek jest twardzielem i nie beczał nawet przy Dziewczynce z zapałkami. A kiedy wreszcie smok opił się wody z Wisły i rozpadł się na tysiące kawałków – ze skrzyni rozległ się szloch i Gniewek musiał zagrać rolę życia, żeby zagłuszyć tego smoka beksę. Ledwo wypchnęliśmy Tatę za drzwi, wieko skrzyni się uniosło.
– No co się gapicie, wzruszyłem się – powiedział Pompon i wytrąbił nos w poszewkę od jaśka. – A tego szewczyka to ja jeszcze dopadnę! – dodał.
Źródło: Joanna Olech, Pompon w rodzinie Fisiów, Kraków 2013, s. 7–12.
Wskaż, w jaki sposób smok pojawił się w rodzinie Fisiów.
Opisz, jak zmieniał się wygląd Pompona.
Wskaż, co zawierała pierwsza zrozumiała wypowiedź Pompona.
Wpisz tytuł książki, która wzruszyła Pompona do łez, i wyjaśnij dlaczego.
Wyjaśnij, co twoim zdaniem odróżnia Pompona od smoków z baśni, legend i podań.
Dopasuj opisy do podanych wyrazów, a następnie ułóż zdania z tymi wyrazami.
Uzupełnij zdania wyrazem smok w odpowiedniej formie.
Sporządź krótką notatkę o jednym z najsłynniejszych filmowych smoków, czyli Godzilli. Możesz skorzystać ze wszystkich dostępnych źródeł.
Zapoznaj się z fotografiami i zdecyduj, którego smoka chciałbyś obejrzeć z bliska. Uzasadnij swój wybór.
Zapoznaj się z opisem indonezyjskiej rikszy w kształcie smoka. Napisz, jak wyglądałaby riksza, którą ty najchętniej byś się przejechał/przejechała.
Wypisz znane ci tytuły książek i filmów, w których pojawiają się smoki. Porównaj swoją listę z listami kolegów i koleżanek.