Na ilustracji w okopie żołnierze strzelający z karabinu maszynowego, są ubrani w maski przeciwgazowe.
Czy na polu bitwy w czasie I wojny światowej żołnierze ginęli inaczej niż w bitwach chociażby z XIX wieku? Tak, i te nowe sposoby uśmiercania przeciwnika wymyślono właśnie w tej wojnie.
Wprowadzenie
RIaDjQfWN5RDr
Polecenie 1
Wysłuchaj powyższego wykładu.
Wymień i scharakteryzuj nowe środki bojowe, zastosowane w czasie I wojny światowej.
Wyjaśnij przyczyny zastosowania gazów bojowych. Jakie były skutki ich użycia.
Ra6jcCzWG0goU
Nowe środki bojowe:
czołg zwany poczwarką, bardzo wolny, do pokonywania okopów, zasieków zaopatrzony w dużą ilość gałęzi, które służyły zasypywaniu okopów, po nim szła piechota, wynalazek brytyjski;
samolotybojowe po raz pierwszy użyte w I wojnie światowej - bombowce; bomby wyrzucał pilot z lewej i prawej strony, by zniszczyć cel;
myśliwskiesamoloty - pilot strzelał z nich z pistoletu do przeciwnika, karabiny maszynowe później zastosowano w samolotach;
okrętypodwodne - do historii przeszły pod niemiecką nazwą U‑botów;
gazy bojowe - ok. 60 rodzajów - działanie łzawiące, duszące, rażące, paraliżujące, parzące, do śmierci włącznie; część gazów nie powodowało śmierci ale całkowitą niezdolność do walki, masową panikę i konieczność udzielania pomocy masom poparzonych żołnierzy, co skutecznie dezorganizowało zaplecze wroga.
j0000008UUB3v25_0000000J
Problemy nowoczesnej techniki militarnej
Sztaby wojenne państw europejskich opracowały plany działań militarnych, lecz nie przewidziały, że wyposażając swoje armie w działa szybkostrzelne i artyleryjskie oraz karabiny maszynowe różnych typów, 'wepchną' je na lata do okopów, z których nie sposób będzie się wydostać pod ostrzałem artyleryjskim wroga. Walka w dawnym stylu, w zwartym szyku żołnierzy, stała się niemożliwa. Prawie do końca wojny żadna z armii – jak zauważa historyk Paul Kennedy – nie zdołała odkryć sposobu przeprowadzenia własnych żołnierzy przez linię obrony nieprzyjaciela, choćby na kilka kilometrów w głąb jego terytorium, bez wystawiania ich na huraganowy kontrostrzał i bez zrycia ziemi własnym wcześniejszym ostrzałem tak, że żołnierzom trudno było się posuwać. Toteż do przełamania frontu zachodniego próbowano użyć opancerzonych wozów bojowych (czyli czołgów, nazywanych wówczas tankami). Zostały one wprowadzone po raz pierwszy przez Brytyjczyków, a na większą skalę wykorzystane przez ententę i armię niemiecką pod koniec 1917 roku.
R1vYhS4qLUe6U
Wzrastało też militarne znaczenie lotnictwa.
RIiO9C4IhIv3F
Prowadzone przez Niemcy i Wielką Brytanię przygotowania do decydującego starcia na morzu straciły dla Niemców sens z powodu przewagi Brytyjczyków. Wprowadzona przez nich blokada morska zatrzymała w portach pancerniki niemieckie, wielkim kosztem wybudowane przed wojną przez Wilhelma II. Toteż względnie szybko porzucono ten element wojny, a nieliczne bitwy morskie były raczej dziełem przypadku. Z niemieckiej perspektywy więcej sensu miało atakowanie za pomocą łodzi podwodnych, których zaczęli oni używać na dużą skalę w I wojnie światowej.
Rjaqy3QFRXgxL
Ciekawostka
R1eoYlO87yK9s
Większość obrażeń żołnierzy pochodziła od pocisków artyleryjskich. Rany od odłamków były zazwyczaj groźniejsze niż od postrzału z karabinu, gdyż łatwiej ulegały zakażeniom. Powodem śmierci mógł być wybuch pocisku i wywołany nim silny wstrząs. W przeciwieństwie do wcześniejszych wojen, częstą przyczyną śmierci żołnierzy było także… utonięcie w okopach lub zakażenie, wynikłe z długotrwałego przebywania w skrajnie trudnych warunkach, w brudzie i wilgoci. Wśród żołnierzy masowo odnotowywano przypadki tzw. stopy okopowejstopa okopowastopy okopowej oraz nerwicy frontowejnerwica frontowanerwicy frontowej.
Trudności z przełamaniem frontów i determinacja, z jaką dążono do zwycięstwa, sprawiały, że szukano nowych, skuteczniejszych niż artyleria, sposobów masowego uśmiercania przeciwników. Ten wojenny racjonalizm doprowadził do wprowadzenia śmiercionośnych gazów bojowych, powodujących konanie żołnierzy w straszliwych męczarniach. Jako pierwsi zastosowali je Niemcy na początku 1915 roku, a po kilku miesiącach – ententa. W 1916 roku zmagania wojenne miały na celu całkowite wyczerpanie przeciwnika, dlatego mimo strat ponawiano ataki. W 1917 roku – w związku z wyczerpywaniem się zasobów społeczeństw i dążeniem do zakończenia wojny – zjawisko to przybrało na sile, nadając wojnie charakter totalnywojna totalnacharakter totalny, choć jeszcze nie używano wówczas tego pojęcia.
Ciekawostka
Administracja wojenna przejawiała coraz więcej pragmatyzmupragmatyzmpragmatyzmu, wprowadzając mundury w barwach ochronnych oraz hełmy. Sztab francuski zrezygnował z tradycyjnych czerwonych spodni, noszonych przez rekrutów, chociaż z tą decyzją zwlekał długo, tłumacząc się troską o morale armii i tradycję – w warunkach wojny okopowej straciły one racje bytu, gdyż wystawiały żołnierzy na pewną śmierć.
pragmatyzm
pragmatyzm
realnym spojrzenie na daną sprawę i podjęcie próby realnego rozwiązania. Według tej postawy należy kierować się obiektywizmem i często decydować się na już sprawdzone przez innych rozwiązania
RL3V2r8GCbFYH
RiFwPeXEOJjkm
Polecenie 2
Zastanów się, jaki rodzaj broni mógł poczynić zniszczenia widoczne na powyższych fotografiach.
Ra6jcCzWG0goU
Las - bombardowanie, a także użycie po raz pierwszy w 1917 roku przez Niemców bojowego środka trującego - gazu musztardowego (iperytu). Środek ten prócz tragicznych skutków dla ludzi powodował także usychanie roślinności.
Kościół - bomby wyrzucane z samolotu.
Polecenie 2
Napisz, jak inaczej określano niegdyś czołgi.
Rt99gM6JIWdb7
Poczwarki lub tanki.
j0000008UUB3v25_0000001D
Czy modernizacja sprzętu i technik wojennych przyspieszyła zakończenie wojny?
Wojna doprowadziła do rozwinięcia produkcji zbrojeniowej na gigantyczną skalę, gdyż rządy państw walczących przejęły kierowanie przemysłem, siłą roboczą i finansami. Emitowały pożyczki i skutecznie ściągały podatki na cele wojenne, co sprawiło, że działania wojenne mogły trwać dłużej. Po raz pierwszy zatem działania cywilów oraz ich zaangażowanie miały takie samo znaczenie dla losów wojny jak wydarzenia na frontach.
Mobilizacja o charakterze totalnym (bez oglądania się na byt własnych społeczeństw) była skutkiem narastającej lawinowo liczby ofiar. Toteż zakończenie wojny uzależniono już nie od dyplomacji w dawnym stylu, lecz od całkowitego pokonania wroga. Ostatecznie ważniejszy od wynalazków technicznych okazał się potencjał przemysłowy oraz zasób sił społecznych i psychicznych walczących stron. Zwycięstwo mogło przypaść w udziale tylko tej stronie, która rozporządzała największymi siłami militarnymi oraz równie mocnym zapleczem przemysłowym i technicznym. Na tym polu do 1917 roku przewagę miały państwa centralne, ale po przystąpieniu Stanów Zjednoczonych do wojny sytuacja całkowicie się zmieniłaj0000008UUB3v25_000tp001całkowicie się zmieniła.
Ciekawostka
W czasie wojny osiągnięcia techniki próbowano wykorzystać do celów wojskowych. Prowadzono więc intensywne badania. Zastosowane wówczas na polu bitwy ulepszenia posłużyły później do celów pokojowych, zwłaszcza w dziedzinie komunikacji i łączności. Dzięki temu w okresie powojennym upowszechniły się samochód i radio.
objęła swym wpływem wielkie obszary świata, a tam, gdzie toczyły się działania wojenne nie oszczędzała nikogo i niczego
stopa okopowa
stopa okopowa
objawy dotyczące puchnięcia oraz odmrożenia stóp, szczególnie u żołnierzy, spowodowane długotrwałym uciskiem stóp przez buty, zwłaszcza wilgotne lub mokre oraz długotrwałą obniżoną temperaturę
nerwica frontowa
nerwica frontowa
(ang. shell shock) – reakcja niektórych żołnierzy uczestniczących w działaniach I wojny światowej na traumę spowodowaną działaniami wojskowymi takimi jak bombardowania czy intensywny ostrzał artyleryjski. Objawy nerwicy frontowej: bezsilność, bezsenność, uczucie strachu, chęć ucieczki z pola walki, panika, niezdolność do mówienia czy nawet poruszania się.
j0000008UUB3v25_0000001M
Zamiast podsumowania
Polecenie 3
'Wojna nowoczesna' wymagała od żołnierza więcej cierpliwości niż odwagi, jak zauważył jeden z biorących w niej udział Polaków. Na podstawie wiedzy wyniesionej z tej lekcji uzasadnij to stwierdzenie.
Ra6jcCzWG0goU
Nowa broń spowodowała wydłużenie czasu wojny, żołnierze długo przebywali w okopach. Żeby to wytrzymać cierpliwość była niezbędna.
Polecenie 4
Jak myślisz, dlaczego pomimo zastosowania rozwiniętej technologii nadal ważne pozostały ludzkie umiejętności, męstwo i wytrwałość?
Ra6jcCzWG0goU
W strategii wojennej, dotarciu do niektórych miejsc technologia jest potrzebna, ale nie zastąpi człowieka. Przykładowo czołgiem ktoś musiał kierować, a do tego potrzebne są umiejętność i męstwo.