W ciągu tysięcy lat ludzie zapisywali liczby na różne sposoby.
RjPvqXk8jBLVO
Dawno temu w Europie powszechnie używano znaków, które można spotkać także obecnie. Są to znaki rzymskie. Warto umieć je odczytywać.
Na zdjęciu poniżej, na fasadzie budynku widoczna jest liczba zapisana w systemie rzymskim: , wskazuje ona datę wybudowania () obiektu.
R1PSnZ1RAVrXy
Ważne!
Każdy znak rzymski ma pewną przypisaną wartość. Znak ma wartość , znak ma wartość , a znak ma wartość .
Ważne!
Oto najważniejsze reguły zapisywania liczb w systemie rzymskim za pomocą znaków , i .
Nie piszemy więcej niż trzy jednakowe znaki i obok siebie.
Znak możemy zapisać w liczbie tylko raz.
Zapisanie znaku przed lub oznacza, że liczbę większą ( lub ) zmniejszamy o .
Przed większą liczbą ( lub ) może stać tylko jeden znak .
Zapisanie znaku po lub oznacza, że większą liczbę ( lub ) zwiększamy o .
R137XweqNpGMA1
Ćwiczenie 1
R1TH9pGtqjNn41
Ćwiczenie 2
REy1bduTCMipT2
Ćwiczenie 3
Ciekawostka
Stosując poznane reguły zapisywania liczb za pomocą znaków rzymskich, nie powinniśmy mieć problemu z zapisaniem liczb do . W podobny sposób można zapisywać jeszcze większe liczby, ale trzeba znać kolejne cztery cyfry rzymskie.
Cyfra w systemie rzymskim
Liczba w systemie dziesiątkowym
W systemie rzymskim mamy siedem znaków (cyfr), za pomocą których możemy zapisywać inne liczby. Są to znaki: , , , , , , .
Ciekawostka
Najważniejsze reguły zapisywania większych liczb w systemie rzymskim.
Nie piszemy więcej niż trzy jednakowe znaki i obok siebie.
Znaki i możemy zapisać w liczbie tylko raz.
Zapisanie znaku przed lub oznacza, że liczbę większą ( lub ) zmniejszamy o dziesięć.
Zapisanie znaku przed lub oznacza, że liczbę większą ( lub ) zmniejszamy o sto.
Przed większą liczbą może być tylko jeden znak oznaczający mniejszą liczbę.
Zapisanie znaku po lub oznacza, że większą liczbę ( lub ) zwiększamy o dziesięć.
Zapisanie znaku po lub oznacza, że większą liczbę zwiększamy o sto.
Nie są to wszystkie reguły, ale dzięki nim możemy zapisywać i odczytywać wiele liczb. W systemie rzymskim nie można zapisać liczby zero. Bardzo trudno w tym systemie wykonuje się rachunki.
R12tBvnK5OSPA2
Ćwiczenie 4
R1LmYMxSokJJl3
Ćwiczenie 5
3
Ćwiczenie 6
Zapisz w systemie rzymskim
swój rok urodzenia,
rok Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Pekinie,
numer swojej szkoły.
Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Pekinie odbyły się w roku.
Rok urodzenia: – ,
Rok Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Pekinie: – ,
Numer szkoły: – .
Dla zainteresowanych
Zagraj w grę o podanych regułach. Przygotuj
kostkę sześcienną do gry z liczbami , , , , , na jej ściankach,
pionków lub drobnych przedmiotów, które zmieszczą się na polach planszy i zakryją liczby zapisane na planszy,
planszę.
Wzór planszy.
R13EE829vZqie1
Jak grać? Gra przeznaczona jest dla – osób. Gracze rozkładają wszystkie pionki na polach z liczbami zapisanymi systemem dziesiątkowym. W każdej kolejce każdy gracz rzuca dwa razy kostką z rzymskimi cyframi. Pierwszy rzut mówi, jaka jest pierwsza rzymska cyfra, drugi – jaka jest druga cyfra liczby, którą musi z tych cyfr odczytać. Następnie należy odszukać na planszy pole odpowiadające wyrzuconej rzymskiej liczbie dwucyfrowej. Jeżeli na tym polu leży pionek, gracz zdejmuje go. Jeżeli pionek tam nie leży lub gracz uzyskał liczbę niepoprawną (odpowiada jej szare pole), rzuca kostką kolejny gracz. Wygrywa ta osoba, która uzbiera więcej pionków. Grę można zakończyć po dowolnej kolejce, ustalonej na początku gry, lub w innej sytuacji (na przykład wtedy, gdy na planszy zostaną pionki).
3
Ćwiczenie 7
Ustalmy, że kolejnym oczkom na sześciennej kostce do gry przypisujemy liczby rzymskie odpowiednio: jedynce rzymską jedynkę, dwójce rzymską piątkę, trójce rzymską dziesiątkę, czwórce rzymską pięćdziesiątkę, piątce rzymską setkę, a szóstce rzymską pięćsetkę. Każdorazowo rzucamy dwukrotnie kostką. Jakie liczby otrzymamy? Uzupełnij luki, wpisując odpowiednie liczby arabskie.