Od ekspansji do upadku władzy pierwszych Piastów

Zmienne dzieje, trudne początki

Ważne!

Z poniższego nagrania dowiesz się, w jaki sposób postrzega się panowanie Bolesława Chrobrego i jego następców. Zapoznaj się z materiałem.

RVeelMpSskjxb

Nagranie wideo. Profesor doktor habilitowany Przemysław Wiszewski opowiada o przejęciu przez Bolesława Chrobrego władzy w Polsce i jego rządach.

Nagranie wideo. Profesor doktor habilitowany Przemysław Wiszewski opowiada o przejęciu przez Bolesława Chrobrego władzy w Polsce i jego rządach.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RVeelMpSskjxb

Nagranie wideo. Profesor doktor habilitowany Przemysław Wiszewski opowiada o przejęciu przez Bolesława Chrobrego władzy w Polsce i jego rządach.

Bolesław Chrobry

Polityka Mieszka I opierała się na ścisłej współpracy z Cesarstwem. Nieprzypadkowo po śmierci został nazwany, przez niemieckich mnichów, komesem i margrabią. Jego syn i następca, Bolesław ChrobrytXH1PPOsxj_000tp001Bolesław Chrobry, nie zmienił tego. Przeciwnie, jako człowiek cesarza zwiększył swój udział w jego działaniach. Dzięki temu cesarz Otton IIItXH1PPOsxj_000tp002Otton III uważał go za swojego najbliższego współpracownika na wschodnich obrzeżach Cesarstwa. Bolesław swoim zachowaniem starał się jak najbardziej upodobnić do arystokracji niemieckiej. Także wówczas, gdy wspierał działalność misjonarzy, zwłaszcza Wojciecha SławnikowicatXH1PPOsxj_000tp003Wojciecha Sławnikowica. Ten ostatni, otrzymawszy wsparcie polskiego władcy, wyruszył nawracać Prusów. Zabity podczas pierwszej wyprawy szybko został uznany za świętego męczennika. Bolesław zdobył jego ciało i jako cenną relikwię umieścił w grodzie gnieźnieńskim.

R195JWmejPVdH1

Na ilustracji wyobrażenie świętego Wojciecha z kodeksu średniowiecznego. Mężczyzna odziany w płaszcz koloru złoto‑szarego od zewnątrz i zielonego od wewnątrz, zawieszony na czerwonym ornacie symbolizującym męczeńską śmierć, tiarę biskupią, złoty krzyż typu greckiego siedzi na wprost widza. Prawą dłoń wyciąga przed siebie w geście błogosławieństwa dwoma palcami, w lewej dłoni trzyma pastorał misyjny z krzyżem na jego szczycie. Tiarę i głowę otacza aureola. Za jego plecami materiał ornatu biskupiego rozciąga dwóch aniołów o złotych włosach i pozłacanych skrzydłach. Tło sceny to nocne niebo. W górnych krawędziach ilustracji złote zdobienia. W lewym dolnym rogu ilustracji herb w postaci kwiatu pięciolistnego o białoróżowych płatkach na czerwonej tarczy herbowej, oplatanej zielonym wieńcem.

Święty Wojciech (Adalbert) Sławnikowic był bliskim przyjacielem cesarza Ottona IIItXH1PPOsxj_000tp002Ottona III. Pozostawał także w bliskich związkach z dworem papieskim. Bolesław Chrobry otoczył go opieką, gdy Wojciech wyruszył od cesarza na misję do Prus. O jego pobycie w Polsce nie wiemy prawie nic. Pierwsze źródła opisujące życie Wojciecha niewiele miejsca poświęcają losom jego relikwii. Wiadomo jednak, że Bolesław Chrobry natychmiast po jego śmierci zaangażował się w upowszechnianie kultu tego męczennika. Dzięki temu zasłużył sobie na wdzięczność cesarza Ottona III, który również był bardzo gorliwym propagatorem czci nowego świętego. Zgodnie bowiem z ówcześnie szerzonym przez dwór cesarski wzorem zachowań władcy chrześcijańskiego, Chrobry powinien troszczyć się o dobro Kościoła, zwłaszcza o chrystianizację pogan.

Rok 1000

Otton III, przyjaciel św. Wojciecha, postanowił w trakcie wielkiej wyprawy przez swoje państwo w roku 1000 odwiedzić również grób świętego. Ta pielgrzymka miała wymiar zarówno religijny, jak i polityczny – podkreślała rolę cesarza jako najwyższego autorytetu w świecie zachodniego chrześcijaństwa. Z punktu widzenia Bolesława, przybycie cesarza do Gniezna było ogromnym wyróżnieniem. Poza granice swego państwa cesarze udawali się niemal wyłącznie z wyprawami wojennymi. Odwiedziny Ottona III podkreślały więc szczególnie wysoką pozycję, jaką Bolesław zajmował w kręgu cesarskiej arystokracji. Rezultatem tej wizyty było dalsze wzmocnienie jego pozycji w świecie chrześcijańskim. Cesarz zwolnił władcę Polski z obowiązku płacenia trybutu. Chrobry przestał być człowiekiem cesarza, a stał się władcą sprzymierzonym z cesarzem. Polska stała się też odrębną prowincją Kościoła. Na dwóch polach – władzy i religii – Bolesław zyskał potwierdzenie swojej samodzielności i zaufania najważniejszego polityka Europy.

Kronikarz Thietmar jako jedyny przedstawił szczegółowo przebieg i postanowienia zjazdu w Gnieźnie.

Wiemy, że Bolesław liczył na jeszcze więcej. Najprawdopodobniej uważał, że z rąk cesarza otrzyma koronę królewską. Śmierć Ottona III przekreśliła jednak te plany. Nowy król, a wkrótce cesarz, Henryk IItXH1PPOsxj_000tp005Henryk II, nie był tak życzliwy Bolesławowi jak poprzednik.

Wojny i koronacja

Tymczasem piastowski książę, wykorzystując sytuację – śmierć dotychczasowych władców - zajął Czechy z Morawami, Miśnię, Milsko i Łużyce. Odmówił jednak złożenia należnego Henrykowi II hołdu z tytułu dzierżenia tych ziem. Ten potraktował więc jego działania jako bezprawne i w 1003 roku postanowił siłą zmusić go do podporządkowania się woli władcy. O ile w przypadku Czech polski książę szybko został zmuszony do porzucenia tronu, o tyle walki o pozostałe ziemie trwały z przerwami do 1018 roku. Zawarty wówczas w Budziszynie pokój pozostawiał w rękach Bolesława Milsko i Łużyce, nie przymuszał go też do składania hołdu cesarzowi. Polski władca prawdopodobnie do śmierci utrzymał swoje załogi na Morawach.

O sukcesach Bolesława w walkach z Henrykiem II wypowiadał się także Thietmar. Zwracał on uwagę na rzekome przeciwieństwo postawy politycznej ojca i syna:

Niemal równocześnie Bolesław toczył wojny na wschodzie. Starał się osadzić na tronie w Kijowie swojego sojusznika. Pomimo zdobycia miasta ostatecznie nie uzyskał trwałej kontroli nad wschodnim sąsiadem. Zajął jednak część ziem ruskich, zwane Grodami CzerwieńskimiGrody CzerwieńskieGrodami Czerwieńskimi, przez co umocnił panowanie Piastów na terenach nad Bugiem. Zwieńczeniem jego polityki była koronacja królewska w 1025 roku. Wykorzystał w tym celu moment bezkrólewia na tronie niemieckim. Słusznie obawiał się, że założenie królewskiej korony napotka zdecydowany sprzeciw Henryka II. Korona królewska była znakiem najwyższej rangi po cesarskiej godności w świecie chrześcijańskim i miała być przydzielana jedynie za zgodą władcy Rzymu. Bolesław umarł jeszcze w tym samym roku, ale jego następca, Mieszko IItXH1PPOsxj_000tp006Mieszko II, został również koronowany na króla.

Ciekawostka

Przemija świetność...

Choć o pierwszych władcach Polski mówi się i pisze wiele, nikt nie wie na pewno, gdzie spoczęły ich ciała. Zdaniem wielu badaczy – w katedrze w Poznaniu, siedzibie pierwszych biskupów państwa Piastów, ale inni w to wątpią. Dwa groby, które uznaje się za pochówki Mieszka I i Bolesława Chrobrego, są bowiem puste. Można jednak zgodzić się z teorią o pochówku monarchów w Poznaniu. Ale wówczas widać wyraźnie, jak zmienne były koleje losu piastowskich władców.

R14jQhdI5yD3t1

Zdjęcie współczesne przedstawiające Złotą Kaplicę w Poznaniu. W centrum zdjęcia dwie figury z brązu przedstawiające władców Polski - Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Figura męska bliżej lewej krawędzi fotografii ma rzeźbiony płaszcz, opadający kaskadowo na ciało, przedzielony prawym ramieniem uniesionym w stronę lewego barku. Na głowie hełm z diademem. Figura druga zwrócona jest twarzą ku pierwszej, na głowie hełm z koroną, prawej dłoni trzyma miecz w bogato zdobionej pochwie, na biodrach widoczny fragment pasa. Na barkach zapięty płaszcz, opadający na plecy. Figury stoją na postumencie we wnęce w formie portalu, wewnątrz którego na ścianie namalowano postacie aniołów w otokach, rozdzielone fantazyjnymi motywami geometrycznymi rombów i pasów, kolorów złotego i niebieskiego. Konstrukcja w całości przypomina portal, a jego obramowanie składa się z dwóch złotych filarów i zdobień koloru czerwono - złotego, umieszczonych powyżej złotego łuku. W głębi dalszy fragment zdobień kaplicy, z górnej prawej krawędzi przez okno pada światło dnia. Ponad wnęką widoczny fragment obrazu z podpisem "Mieczysław I kruszy bałwany".

Źródła z terenu cesarstwa bardzo nieprzychylnie przedstawiały koronację Bolesława i Mieszka II. Świadczą o tym zapiski z Roczników kwedlinburskichtXH1PPOsxj_000tp007Roczników kwedlinburskich oraz z Dziejów cesarza Konrada, pióra WipotXH1PPOsxj_000tp008Wipo.

Kryzys

Mieszko II, podobnie jak dziad i ojciec, bardzo blisko związany był z arystokracją Cesarstwa. Znał dobrze jej obyczaje, był z nią połączony więzami rodzinnymi. Brał bardzo aktywny udział w wewnętrznych sporach w kręgu niemieckich elit władzy. Starał się je wykorzystać dla zabezpieczenia się przed atakiem ówczesnego cesarza, Konrada IItXH1PPOsxj_000tp009Konrada II. Ten traktował go bowiem jak uzurpatora, pozbawionego prawa do noszenia królewskiej korony. Do starcia obu władców musiało dojść prędzej czy później. Symbolem zmiany politycznej pozycji Piastów był sam charakter tego konfliktu. Cesarz musiał wystąpić na czele głównych sił Cesarstwa, by poskromić piastowskiego władcę. Ten zaś jak równy z równym prowadził rozmowy z największymi arystokratami Zachodu. Piastowie nie byli już ludźmi nowymi, traktowanymi z podejrzliwością przez świat chrześcijański. Byli równoprawnymi graczami politycznymi w tym kręgu kulturowym.

Mieszko II po objęciu władzy nie poprzestał na prowadzeniu gry dyplomatycznej z arystokracją Cesarstwa. Zbrojnie wsparł przeciwników Konrada II. Wykorzystał niepokoje w Niemczech do złupienia przygranicznych ziem. Równocześnie Mieszkowi nie udało się pokojowo rozwiązać odziedziczonych po ojcu konfliktów z książętami Czech i Rusi. W czasie decydującego starcia z cesarzem w 1031 roku nie miał żadnych sojuszników. Przeciwko niemu zwrócił się nawet jego brat. Atak wojsk cesarskich i ruskich złamał autorytet króla, a bunt wewnętrzny zmusił Mieszka II do ucieczki do Czech. W tym czasie władzę nad krajem przejął jego brat, BezprymtXH1PPOsxj_000tp00ABezprym.

Książę rządził w sposób tak okrutny, że możni postanowili przywrócić na tron Mieszka II, mimo jego wad jako władcy. Miarę upadku autorytetu Piastów stanowiła cena za powrót z wygnania, a mianowicie przekazanie insygniów królewskich Konradowi II oraz rezygnacja z tytułu królewskiego. Ponadto Mieszko II musiał podzielić się władzą nad krajem ze swoimi krewnymi. W ten sposób cesarz miał nadzieję na ostateczne osłabienie władzy Piastów. Mieszko przyjął wszystkie warunki, jednak wykorzystał każdą okazję, by je unieważnić. Nie wrócił już do tytułu królewskiego, ale udało mu się ponownie zjednoczyć kraj pod swoim berłem. Idea rządów jednego Piasta nad krajem wydawała się więc dobrze zakorzeniona.

Przeznaczeniem Piastów było sprawowanie władzy. Wszyscy byli o tym przekonani, oni sami również. Tyle że nie zawsze starczało ziemi, by równocześnie wszyscy żyjący Piastowie mogli być książętami. A czasami brakowało też woli najsilniejszego, by podzielić się władzą ze starszymi. Bolesław Chrobry wygnał po śmierci ojca swoich przyrodnich braci. Także Mieszko II nie śpieszył się z wydzieleniem przyrodniemu bratu, Bezprymowi, ziemi, którą mógłby zarządzać. Wygnani znajdowali wsparcie u wrogów panujących książąt. Bolesław Chrobry umiał obronić się przed wygnańcami i ich opiekunami. Ale Mieszko II miał mniej szczęścia. Utracił władzę najpierw na rzecz jednego brata, Bezpryma, a potem musiał ją dzielić z innym bratem, Ottonem, oraz Dytrykiem, synem nieznanego z imienia brata Bolesława Chrobrego.

Bunt

Mieszko II nie cieszył się długo przywróconą władzą. Zmarł w 1034 roku, gdy jego pierworodny syn Kazimierz był małoletni. Od tego momentu przebieg wypadków staje się bardzo niejasny. Z pewnością Kazimierz uciekł z kraju. Ale kiedy i z czyją pomocą – tego nie wiemy. Czy związane było to z buntem możnych, czy także z wystąpieniami pogan? Faktem jest to, że Kazimierz opuścił kraj między 1034 a 1038 rokiem. Wówczas rozpadły się także struktury władzy państwowej. Wykorzystał to książę czeski Brzetysław ItXH1PPOsxj_000tp00CBrzetysław I. W 1039 roku najechał Polskę i nie napotykając oporu, złupił doszczętnie Śląsk i Wielkopolskę.

Ujawnił się również ruch pogan zwrócony przeciw Kościołowi. Jego zakres i charakter nie są dokładnie znane. Dopełnił on jednak dzieła rozpadu państwa. Arystokracja i możni wojowie wycofali się na Mazowsze. Tu wybrali na przywódcę niejakiego MiecławatXH1PPOsxj_000tp00DMiecława, jednego z byłych urzędników Mieszka II.

Usunięcie Piastów z Polski oznaczało kłopoty dla tutejszego Kościoła. Jego istnienie było ściśle związane z hojnością i opieką książąt. Gdy ich zabrakło, wsparcie możnych okazało się niewystarczające. Przeciwko duchownym zwrócili się wyznawcy kultów lokalnych. Trudno powiedzieć, ilu było jeszcze w tym czasie owych duchownych. Niezmiennie funkcjonowały jednak największe kościoły i katedry. Te bowiem złupione zostały dopiero podczas najazdu Brzetysława, po którym w kraju zabrakło też ludzi Kościoła. Nie lepiej wyglądało funkcjonowanie państwa.

Odbudowa

Polska nie przestała jednak istnieć. Dla cesarza Konrada II stanowiła zbyt cenny element w bitwie o równowagę na wschodniej granicy Cesarstwa. Upadek Piastów spowodował gwałtowny wzrost potęgi czeskich Przemyślidów. Krnąbrny Brzetysław II nie słuchał ostrzeżeń ze strony cesarza i ostatecznie stanął z nim do walki. Co prawda został pokonany, ale kosztowało to Konrada II zbyt dużo wysiłku i nie zażegnało niebezpieczeństwa. Z punktu widzenia cesarza zdecydowanie bezpieczniej byłoby, gdyby słabi, zależni od niego Piastowie byli w stałym konflikcie z Czechami i osłabiali tym Przemyślidów. Konrad II wsparł więc młodego Kazimierza trzystu konnymi wojownikami i w 1040 lub 1041 roku wyprawił go do Polski, by odzyskał swoje dziedzictwo.

Kazimierz poczynał sobie nad podziw sprawnie. Zajął bez większego oporu spustoszoną Wielkopolskę, ale stolicę kraju ustanowił w Krakowie. Małopolska uniknęła bowiem rabunku Czechów. Najważniejszym zadaniem było jednak pokonanie Miecława. Wokół niego skupiła się bowiem dawna elita władzy. Wsparta odpowiednią siłą militarną była ona w stanie zbudować na Mazowszu państwo konkurujące z Piastami. Kazimierz sprzymierzył się z księciem kijowskim i dzięki jego pomocy pokonał konkurenta.

Kazimierz budował władzę w kraju według nowych wzorów. Nadal decydujące znaczenie miało dla niego pozyskanie poparcia wśród głów Kościoła i możnych. Jednak w odróżnieniu od poprzedników w mniejszym stopniu opierał się na bezpośrednich i stałych darowiznach przekazywanych ze skarbu książęcego członkom elit. Ten system sprawdzał się w czasie, gdy książęta, prowadząc zwycięskie walki, mieli dużo łupów do rozdania. Gdy więc Mieszko II nie odnosił spektakularnych zwycięstw i nie miał czym obdarować możnych, ci go opuścili. Kazimierz zamiast skarbów z książęcej skrzyni zaczął ofiarowywać swoim współpracownikom całe wsie. I nie musiał się martwić o poziom swoich dochodów. Jego wojowie należeli do niego, ponieważ wzięli z jego rąk książęcą ziemię. Od klasycznych form więzi feudalnych ten stan odróżniał fakt, że w Polsce darowane ziemie od początku były dziedziczne.

Polityka Kazimierza okazała się bardzo skuteczna, sukcesywnie odbudowywane były struktury Kościoła. Dość szybko postanowił on uderzyć w najbardziej delikatne miejsce stosunków polsko‑czeskich: Śląsk zajęty przez Czechów. Kazimierz ziemie te odzyskał, a gdy cesarz wezwał go, by stawił się przed jego sądem i bronił się przed oskarżeniami Brzetysława II o nieuczciwy zabór ziemi – nie odmówił. Książę uzyskał korzystne dla siebie rozstrzygnięcie. W zamian za wysoki, bo roczny, trybut wysyłany do Czech mógł się cieszyć spokojnym panowaniem nad Śląskiem.

Kazimierz dążył do szybkiej – jak na jego możliwości – odbudowy autorytetu i struktur Kościoła. Większy niż jego przodkowie nacisk położył na działalność mnichów benedyktyńskich. Symbolem tego związku księcia z mnichami była legenda o złożeniu przez niego ślubów mniszych w opactwie w Cluny. Źródła potwierdzają jednak przede wszystkim sprowadzenie przez niego do Polski mnichów jako pierwszych duchownych. I – najprawdopodobniej – założenie dla nich opactwa w Tyńcu pod Krakowem.

Kazimierz odbudowywał powoli państwo swoich przodków. Nie dysponował taką siłą militarną jak jego dziad czy ojciec, ale jego księstwo było zbudowane na stabilniejszych podstawach niż Imperium Bolesława Chrobrego. Opierało się na sojuszu z Cesarstwem i Rusią Kijowską, a tym samym na większej niż wcześniej samodzielności możnych. Bardziej znaczącą niż za pierwszych Piastów rolę w Kościele mieli odgrywać mnisi, którzy uzupełniali działalność biskupów – podobnie jak w Kościele cesarskim. Kazimierz wyraźnie czerpał wzory z Zachodu, ale polityczne sojusze ściśle łączyły go z Kijowem. Zarówno organizacja jego państwa, jak i polityka zagraniczna były bardziej elastyczne niż w czasach Chrobrego. Aktywność Kazimierza skierowana była na odbudowę i zapewnienie trwania państwa, a nie na jego ekspansję.

Zamiast podsumowania

W kronice Galla Anonima opisano moment śmierci Bolesława Chrobrego. Na łożu śmierci widział on – według autora z początku XII wieku – przyszłość swego rodu.

Polecenie 3

Porównaj granice współczesnej Polski z mapą przedstawiającą kształt państwa Piastów za panowania Bolesława Chrobrego i Kazimierza Odnowiciela.

RIQ8h8P2Cv7RG1

Na ilustracji mapa przedstawiająca zasięg państwa polskiego za czasów Bolesława Chrobrego. Ziemie odziedziczone przez Bolesława: Pomorze Zachodnie, Pomorze Gdańskie, Wielkopolska, Mazowsze, Śląsk, Małopolska. Ziemie podbite przez Bolesława Chrobrego: Łużyce, Milsko, Księstwo Czeskie, Morawy, Słowacja, Grody Czerwieńskie, Brześć, fragment Pomorza Wschodniego należący do pogańskich Prusów. Na mapie zaznaczono: Gniezno jako miejsce zjazdu w roku 1000, Budziszyn jako miejsce zawarcia pokoju z Henrykiem II w 1018 roku, Gniezno jako miejsce koronacji Bolesława w 1025 roku, arcybiskupstwo gnieźnieńskie, biskupstwa w Kołobrzegu, Poznaniu, Wrocławiu, Krakowie, Miśni i Pradze. Czerwonymi strzałkami oznaczono kierunki wypraw wojsk Bolesława: Pragę, Kijów. Z Gdańska prowadzi strzałka ukazująca kierunek misji św. Wojciecha. Pozostałe ziemie: Związek Wielecki, Rzesza Niemiecka, Królestwo Węgierskie, Księstwo Kijowskie, Prusowie.

RQPBzzbFY68Ma1

Na ilustracji mapa przedstawiająca zasięg państwa Kazimierza Odnowiciela. Odcieniami koloru łososiowego zaznaczono zasięg terytorium piastowskiego: Wielkopolska, Małopolska. Jasnoróżowym kolorem oznaczono tereny przyłączane przez księcia: Mazowsze (od 1039 do 1047 r. do Miecława), Śląsk (1039‑1050 czeskie). Tereny które odpadły od Polski: Pomorze Zachodnie, Pomorze Gdańskie. Osady: Gdańsk, Słupsk, Sławno, Kołobrzeg, Białogard, Kamień, Wolin, Szczecin, Stargard, Pyrzyce, Cedynia, Santok, Wieleń, Nakło, Chełmno, Starogard, Grzebsk, Wizna, Lubusz, Międzyrzecz, Krosno, Rogoźno, Ostrów Lednicki, Gniezno, Poznań, Giecz, Ląd, Łekno, Mogilno, Kruszwica, Włocławek, Płock, Pułtusk, Czersk, Trzemeszno, Łęczyca, Inowłodz, Kalisz, Sieradz, Rozpaza, Bytom, Głogów, Legnica, Bolesławiec, Wleń, Świny, Świdnica, Wrocław, Niemcza, Bardo, Ryczyn, Opole, Bytom, Racibórz, Grodziec, Cieszyn, Tyniec, Kraków, Sącz, Biecz, Wiślica, Sandomierz, Lublin. Pozostałe ziemie: Prusowie, Ruś Kijowska, Słowaczyzna (węgierska), Morawy, Czechy, Łużyce, Milsko, Miśnia, Związek Wielecki. Osady: Wołogoszcz, Radogoszcz, Lubusza, Chociebuż, Niemsza, Budziszyn, Dobrylug, Biała Góra, Strzała, Miśnia, Litomierzyce, Kłodzko, Żelec, Hradec, Lidice, Levy Hradec, Praga, Wyszehrad, Sazawa, Pilzno, Chynów, Nietolice, Dudleby, Ołomuniec, Brno, Raabs, Znojmo, Skałka, Trenczyn, Nitra, Jagier, Ungvar, Halicz, Sanok, Przemyśl, Bełz, Czerwień, Wołyń, Włodzimier, Łuck, Brześć, Drohiczyn. Zbiorniki wodne: Morze Bałtyckie.

R1W1eyv8yoYT91

Na ilustracji współczesna mapa polityczna Europy Środkowej. Państwa: Polska, Niemcy, Republika Czeska, Austria, Słowacja, Ukraina, Białoruś, Litwa, obwód kaliningradzki (do Rosji).

Napisz, w których miejscach granice współczesnej Polski nie są zgodne z tymi, które mniej więcej wyznaczały zasięg władzy Piastów.

R1awr1qG0te7U

(Uzupełnij).

Pokaż rozwiązanie

Dotyczy to obszarów obecnej zachodniej części Ukrainy (dawne Grody Czerwieńskie), współczesnego województwa warmińsko‑mazurskiego i podlaskiego (dawniej ziemie pogańskich plemion pruskich), ziem południowo‑wschodnich Niemiec (dawniej Milsko, Łużyce i Miśnia) oraz terytorium Czech i Słowacji (dawniej Czechy, Morawy i Słowacja).

Polecenie 3

Na podstawie wiedzy pozyskanej z materiału opisz jak zmieniało się terytorium państwa Piastów pod władzą Bolesława Chrobrego i Kazimierza Odnowiciela. Porównaj ze współczesnym opisem granic Polski. Znajdź różnice.

R1IaOp4U5RKjI

(Uzupełnij).

Pokaż rozwiązanie

W czasach Bolesława Chrobrego czasowo w rękach władcy znalazły się tereny współczesnej zachodniej Ukrainy (Grody Czerwieńskie), wschodnich Niemiec (Milsko i Łużyce), Czech i Słowacji. W czasach panowania Kazimierza Odnowiciela Polska nie utrzymała owych zdobyczy, a utraciła jednocześnie kontrolę nad Pomorzem Gdańskim, Pomorzem Zachodnim, czasowo nad Śląskiem i Mazowszem.

Dla zainteresowanych

Dzięki temu spotkaniu z historią uzyskałem lub rozwinąłem:

• umiejętność:

• wiedzę:

• zrozumienie: