Skutki wielkich odkryć geograficznych

Mieszkańcy Nowego Świata

Na terenach nowo odkrytego przez Europejczyków kontynentu mieszkało wiele rdzennych plemion. Niektóre z nich wiodły koczowniczy tryb życia. Inne prowadziły osiadły tryb życia, hodowały zwierzęta, uprawiały rośliny.
W Ameryce Środkowej i Południowej Aztekowie, Majowie i Inkowie stworzyli dobrze zorganizowane państwa o wysokim stopniu rozwoju.

• Aztekowie byli znakomitymi matematykami,

• Majowie znali się na astronomii i opracowali kalendarz, który był dokładniejszy od kalendarza używanego w Europie,

• Inkowie potrafili przeprowadzać skomplikowane operacje chirurgiczne, czego nie umieli robić ówcześni Europejczycy.

Mieszkańcy wszystkich trzech państw stworzyli również swoje własne pisma i byli świetnymi budowniczymi. Inkowie swój olbrzymi kraj, położony w górach Andach, połączyli dzięki wybudowanej sieci dróg oraz mostom zawieszonym nad przepaściami. Na dużych wysokościach budowali również wspaniałe miasta. Aztekowie swoją stolicę Tenochtitlan [czyt.: tenocztitlan] zbudowali na sztucznej wyspie usypanej na ogromnym jeziorze. Licznymi zabytkami po cywilizacji Majów
są kamienne świątynie, chętnie odwiedzane dziś przez turystów.

Budowle rdzennych mieszkańców

Miasto Inków Machu Picchu [czyt.: maczu pikczu] zostało zbudowane w wysokich górach.

R9bC4el08Da7k

Zdjęcie przedstawia ruiny miasta Machu Picchu usytuowane na zboczach góry. Na drugim planie rozciągają się wysokie góry.

Stolica Azteków, Tenochtitlan, w XVI wieku liczyła około 100 tysięcy mieszkańców.

RXI0y6LIv6JFJ

Obraz przedstawia wyobrażenie miasta Tenochtitlan. Na pierwszym planie są widoczni mieszkańcy tego miasta. Po środku zaznaczona jest droga, która prowadzi do świątyni, która góruje nad miastem. Wokół świątyni są zabudowania. W tle widać góry.

Majowie wznosili wspaniałe i ogromne kamienne świątynie, które do dzisiaj można podziwiać na terenie Meksyku.

RtEaqY81Ps19j

Zdjęcie przedstawia ruiny zabudowań, które były zbudowane z kamienia. Pomiędzy ruinami rosną drzewa.

Pismo rdzennych mieszkańców

Majowie mieli bogate pismo hieroglificzne. Składało się z ponad 800 znaków, przedstawiających najczęściej różne zwierzęta.

RPeOVbeCH3cM9

Zdjęcie przedstawia kamień z pismem Majów. Znaki są ułożone równo w czterech rzędach pionowych i ośmiu poziomych. Jeden znak składa się z kilku symboli ułożonych w kwadrat. Znaki przedstawiają różne wizerunki: ręki, głowy, kropek, linii, zwierząt.

Pismo Azteków, podobnie jak Majów, było pismem hieroglificznym. Tekst malowano farbami na materiale przypominającym papier, który był wytwarzany z kory drzewa.

RaOrHN6DB9k7n

Zdjęcie przedstawia materiał z malowidłem. W centralnym miejscu są dwie postacie. Wygląda jakby ze sobą rozmawiały. Wokół zdjęcia w linii prostej są namalowane portretowe wizerunki postaci, z których każda trzyma w rękach jakiś element. Przy postaci narysowana jest różna liczba kropek.

Pismo Inków należało do bardziej skomplikowanych. Było to pismo węzełkowe, a napisy robiono ze sznurka, na którym zawiązywano węzły.

R1L8UUI28rjNr

Zdjęcie przedstawia sznury z zawiązanymi węzłami. Do najgrubszego sznura leżącego poziomo, przyczepione są cieńsze sznurki usytułowane z lewej i prawej strony sznura poziomego. Przyczepione sznurki są różnej długości. Na nich są węzły zawiązane w różnych miejscach ich długości.

Ciekawostka

Europejczycy, którzy dotarli do Ameryki, nie wiedzieli, że tajemnicze znaki to rodzaj pisma. Masowo niszczyli znalezione dokumenty z niezrozumiałymi dla nich rysunkami. Do dziś z tysięcy oryginalnych dokumentów Azteków zachowało się tylko kilkanaście!

Kapsuła czasu

Przedyskutujcie w klasie, czy Europejczycy docierający do nowych lądów i spotykający się z nieznanymi ludźmi potrafili zrozumieć ich zachowania, obyczaje i kulturę.
A co stałoby się, gdyby to przedstawiciele innej cywilizacji (np. rdzenni mieszkańcy lub Chińczycy) jako pierwsi dotarli do Europy?

Podbój Nowego Świata

Na początku XVI wieku Hiszpanie żądni bogactw rdzennych mieszkańców wyruszyli na podbój ich kontynentu. Podbój ułatwiło im użycie broni palnej i koni, nie znanych przez rdzennych mieszkańców i wzbudzających w nich lęk. Niszczyli ich dorobek, a miejscową ludność mordowali lub zmuszali do ciężkiej pracy.

Zetknięcie się rdzennych mieszkańców z Europejczykami spowodowało, że mieszkańcy Ameryki zaczęli chorować na grypę, odrę i ospę – choroby, których dotąd nie znali, nie byli na nie uodpornieni. Po zachorowaniu masowo umierali.
Rdzenna ludność była zmuszana do morderczej pracy w kopalniach złota. Na podbitych terenach Hiszpanie rozpoczęli zakładanie wielkich plantacji bawełny i trzciny cukrowej, na których pracowała rdzenna ludność. Ciężka praca i choroby spowodowały, że miejscowa ludność szybko wymierała. Na jej miejsce do pracy zaczęto przywozić niewolników z Afryki.

R1D17OEnjA3mW

Zdjęcie przedstawia pracujących ludzi, którzy ścinają i zbierają trzcinę. Za nimi jest pole gęsto porośnięte trzciną.

Ciekawostka

Hiszpanie zwabieni żądzą zdobycia złota organizowali rabunkowe wyprawy zbrojne przeciw państwom rdzennej ludności. Tych awanturników zwano konkwistadoramikonkwistadoramikonkwistadorami. Pragnęli oni odnaleźć mityczną krainę złota – Eldorado. Podbili oni i zniszczyli ich państwa.

R1atKXHsfjYt6

Obraz przedstawia konkwistadorów. Dwaj ubrani w zbroje jadą na koniach. Trzech idzie obok nich. Jeden z nich na klatce piersiowej ma krzyż. Wśród nich jest mężczyzna pochodzący z nowo odkrytego lądu. Ubrany jest strojnie. Wokół głowy ma złotą opaskę, w uszach ogromne kolczyki. W tle widać wysokie budynki.

R1BGlx5RolTz5

Obraz przedstawia walkę hiszpańskich konkwistadorów z miejscową ludnością na nabrzeżu. Hiszpanie atakują konno, ubrani w zbroje i uzbrojeni w piki oraz ze statków od strony morza. Przeciwstawia im się miejscowa ludność ubrana w lekkie stroje i wyposażona w łuki. W tle widać zabudowania miasta z górującą nad nim świątynią w kształcie piramidy.

R18usCe3MrE21

Rysunek przedstawia bitwę hiszpańskich konkwistadorów z miejscową ludnością. Hiszpanie ubrani w zbroje atakują miejscową ludność pikami. Miejscowi są nadzy i wyposażeni w łuki. W tle widać las i góry.

Działalność Kościoła katolickiego

Na terenach podbitych przez Europejczyków rozpoczął działalność misyjną Kościół katolicki, wznosząc liczne świątynie i nawracając rdzennych mieszkańców na religię chrześcijańską. Na nowo odkryte ziemie udawali się misjonarze – duchowni zajmujący się szerzeniem chrześcijaństwa. Prowadzili tam nie tylko działalność kościelną, ale też bardzo często otaczali opieką rdzenną ludność i bronili jej przed kolonistami.

R1QdiALSW1oGt

Rysunek przedstawia dwóch misjonarzy, którzy chrzczą niemowlę. Misjonarze ubrani są w długie do ziemi habity, przepasane w pasie sznurkiem. Przy boku mają doczepiony długi różaniec. Niemowlę jest trzymane na rękach Indianina. Indianie mają długie włosy, ubrani są w krótkie spódniczki wykonane z liści. Ceremonii przygląda się miejscowa ludność i dzieci.

Skutki odkryć dla Europy

Wyprawy morskie z XV i XVI wieku miały olbrzymi wpływ na dzieje Europy. Z odkrytych lądów sprowadzano ogromne ilości złota i srebra, co w dużym stopniu przyczyniło się do późniejszego rozwoju gospodarczego Starego Kontynentu. Europejczycy poznali smak nowych owoców i warzyw. Z Ameryki przywieziono
do Europy: ziemniaki, pomidory, kukurydzę, paprykę, fasolę, ananasy, tytoń, indyki czy kakao, z którego Aztekowie potrafili wyrabiać czekoladę. Po podboju Ameryki
na jej terenach zaczęto uprawiać trzcinę cukrową, a produkowany z niej cukier sprowadzano przede wszystkim do krajów europejskich. Z Azji do Europy trafiły: kawa, herbata, ryż czy przeróżne przyprawy, ale także jedwab, którego używano
do szycia drogocennych strojów.

Ciekawostka

Ziemniak przywieziony został do Europy z Ameryki. Początkowo uprawiany był w niewielkich ilościach jako roślina ozdobna i podawany jako wykwintna potrawa. W XVIII wieku rozpoczęła się wielka kariera ziemniaka w całej Europie. Roślina okazała się bardzo łatwa w uprawie i niezwykle wydajna, a małe pole obsadzone ziemniakami zapewniało rodzinie chłopskiej pożywienie na cały rok. W XIX wieku ziemniaki stały się w Europie jedną z najpopularniejszych roślin uprawnych, które w dużej mierze przyczyniły się do likwidacji głodu. Rolę ziemniaka docenia się również dzisiaj, a nawet stawia mu się pomniki. Poniżej jeden z nich. Ile razy w tygodniu jesz potrawy z ziemniaków?

R1FOs29NiEYMN

Zdjęcie przedstawia pomnik ziemniaka na wysokim postumencie. Usytuowany jest na otwartej przestrzeni, pośród drzew. W tle widać zabudowania i kościół.

Podsumowanie

Polecenia

1. Scharakteryzuj, kto zamieszkiwał obszar Nowego Świata.

2. Wymień jakie były skutki eksploatacji terenów rdzennej ludności amerykańskiej przez Europejczyków.

3. Wymień nazwy roślin i zwierząt, które sprowadzono z Europy do Ameryki oraz te, które Europejczycy poznali dzięki odkryciom geograficznym.

4. Przywiezione z Nowego Świata przez odkrywców warzywa i owoce są obecnie bardzo popularne. Zrób listę tych, których najbardziej brakowałoby w twoim codziennym jadłospisie.