Ważna chwila
Dzwon to instrument muzyczny, najczęściej o kształcie kielichowatym, w którym źródłem dźwięku są drgania całego instrumentu wywołane uderzeniami serca dzwonu, czyli metalowego, podłużnego przedmiotu zawieszonego wewnątrz dzwonu, lub uderzeniami innych przedmiotów, np. belki czy specjalnego bijaka. Dzwony są najczęściej wykonywane z brązu, spiżu lub z mosiądzu, a ich serca ze stali. Najstarsze dzwony pochodzą z Egiptu, Indii i Chin. Do Polski trafiły wraz z chrześcijaństwem, dlatego początkowo odlewali je mnisi, z czasem jednak ludwisarstwem, czyli właśnie odlewaniem dzwonów, zaczęli zajmować się świeccy rzemieślnicy. W krajach chrześcijańskich dzwony od początku pełniły ważną funkcję religijną – wzywały na modlitwę lub nabożeństwo. Używano ich także do celów sygnalizacyjnych – ostrzegały przed wrogiem, pożarem i wszelkim niebezpieczeństwem, a także ogłaszały ważne dziejowe momenty – śmierć i narodziny władców. Najsłynniejszym polskim dzwonem jest ufundowany przez króla Zygmunta Starego dzwon Zygmunt, znajdujący się w katedrze na Wawelu. Bicie Zygmunta towarzyszy ważnym uroczystościom państwowym i kościelnym, których rocznie jest około 30.
Wyjaśnij, jak rozumiesz napis umieszczany niegdyś na dzwonach: 'Żywych zwołuję, martwych opłakuję, gromy kruszę'.
Ułóż pytania do każdego z poniższych tekstów dotyczących dzwonu Zygmunt.
1. Najsłynniejszy polski dzwon to dzwon Zygmunt. Znajduje się w katedrze wawelskiej. Został ufundowany przez Zygmunta Starego, a wykonany w krakowskiej ludwisarni przez ludwisarza Hansa BehamaHansa Behama z Norymbergi. Dzwon umieszczono na wieży w 1521 roku.
2. Dzwon Zygmunt uruchamiany jest ręcznie przez zespół liczący od 8 do 12 ludzi, a rozhuśtanie go wymaga sporo siły i czasu. Przywilej bicia w ten dzwon ma 35 dzwonników.
3. Bicie w dzwon wymaga dużej siły fizycznej i jest niebezpieczne. W latach 20. XX wieku nowy dzwonnik nie puścił liny i został wyrzucony przez okno dzwonnicy. Na szczęście nadal trzymał się liny, więc powracający dzwon wciągnął go przez to samo okno z powrotem na wieżę. Dzwonnikowi nic się nie stało.
4. Bicie w dzwon Zygmunt oznajmia tylko święta i uroczystości kościelne i państwowe oraz najważniejsze wydarzenia w życiu Polski lub Kościoła katolickiego. Bił na przykład wieczorem 2 kwietnia 2005 roku, po ogłoszeniu śmierci papieża Jana Pawła II (a 27 lat wcześniej po wyborze Karola Wojtyły na papieża), poprzednio zaś – 30 kwietnia 2004 roku, po mszy świętej odprawionej z okazji przystąpienia Polski do Unii Europejskiej.
Malarstwo historyczne to gatunek malarstwa, którego cechą charakterystyczną jest ukazywanie ważnych dla danego narodu lub państwa wydarzeń lub postaci historycznych. Polskie malarstwo historyczne rozwinęło się zwłaszcza w czasie zaborów – przedstawianie ważnych dla narodu polskiego historycznych scen miało podtrzymywać Polaków na duchu w czasach niewoli i budzić uczucia patriotyczne. Najsłynniejszym polskim malarzem historycznym był Jan Matejko, a jego obrazy, takie jak 'Bitwa pod Grunwaldem', 'Jan Sobieski pod Wiedniem' czy 'Hołd pruski', uwieczniały znane wszystkim momenty chwały z naszej historii.
Określ, jaką scenę przedstawia obraz Zawieszenie dzwonu Zygmunta... Zwróć uwagę na osoby ukazane na obrazie.
Opisz dwie najważniejsze grupy postaci przedstawionych na obrazie Zawieszenie dzwonu Zygmunta... Uwzględnij:
ich usytuowanie na obrazie,
wygląd,
wyraz twarzy,
postawę,
ubiór,
działania.
Dopasuj opisy do postaci z obrazu Zawieszenie dzwonu Zygmunta... Jana Matejki.
Wskaż elementy stroju króla Zygmunta Starego ukazanego na obrazie Zawieszenie dzwonu Zygmunta....
Opisz postać króla Zygmunta Starego z obrazu Jana Matejki.
Ustal, co wyróżnia postawę Stańczyka na tle pozostałych członków dworu królewskiego i co może oznaczać jego gest.
Przeczytaj krótką notatkę na temat obrazu Stańczyk w czasie balu na dworze królowej Bony wobec straconego Smoleńska Jana Matejki, a następnie uzupełnij podstawowe dane na temat tego dzieła.
Stańczyk w czasie balu na dworze królowej Bony wobec straconego Smoleńska (olej na płótnie) to jeden z bardziej znanych obrazów Jana Matejki. Obraz został namalowany w 1862 roku przez zaledwie 24‑letniego początkującego malarza. Znajdujące się obecnie w Muzeum Narodowym w Warszawie dzieło przedstawia znanego z historii błazna królewskiego (Stanisława Gąskę) siedzącego w zadumie nad listem donoszącym o stracie ważnej dla Rzeczpospolitej twierdzy w Smoleńsku zajętej przez wojska rosyjskie.
Na podstawie opisu obrazu określ, co znajduje się na pierwszym i drugim planie obrazu oraz w jego tle.
Określ nastrój Stańczyka oraz postaci ukazanych w tle obrazu.
Wymień jak najwięcej synonimów podanych wyrazów:
malarz
namalować
obraz
Opisz dzieło Jana Matejki Stańczyk w czasie balu na dworze królowej Bony wobec straconego Smoleńska. Pomogą ci w tym poniższe wskazówki dotyczące opisu obrazu.
1. Wstęp: podanie informacji na temat tytułu dzieła, autora, czasu powstania, techniki wykonania, obecnego miejsca przechowywania.
2. Rozwinięcie: opisanie pierwszego planu, drugiego planu, tła, kompozycji (statycznej lub dynamicznej), dominujących barw (ciepłych lub zimnych), nastroju.
3. Zakończenie: określenie emocji i wrażeń, jakie wywołuje obraz.
Podaj najbardziej prawdopodobną twoim zdaniem interpretację obrazu Stańczyk w czasie balu...
Wymień wydarzenia historyczne, które oznajmiał dzwon Zygmunt w 1530, 1683 i 1918 roku. Skorzystaj z encyklopedii lub innych dostępnych źródeł.