Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

W każdym większym polskim mieście jest elektrownia, czyli zakład, w którym wytwarza się prąd elektryczny. Niemal zawsze na terenie elektrowni znajdują się potężne kominy, z których nieustannie wydostają się kłęby czarnego dymu. Czy wytwarzanie prądu musi wiązać się z zanieczyszczaniem powietrza?

Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
  • jak człowiek wpływa na środowisko,

  • dlaczego należy chronić środowisko,

  • jakie urządzenia w naszych domach zasilane są energią elektryczną.

Twoje cele
  • Rozróżnisz sposoby wytwarzania prądu elektrycznego.

  • Wskażesz zalety i wady różnych rodzajów elektrowni.

iIjiZuHGEs_d5e153

1. Tradycyjne źródła energii

Wokół nas funkcjonuje coraz więcej urządzeń elektrycznych, dlatego zapotrzebowanie na energię elektryczną ciągle rośnie. W Polsce najwięcej energii (aż 90%) uzyskujemy dzięki elektrowniom węglowym. Prąd jest w nich wytwarzany dzięki energii cieplnej uzyskanej podczas spalania węgla kamiennego lub brunatnego. Niestety, w procesie tym powstają również szkodliwe dla środowiska gazy i pyły. Bardziej ekologiczne jest spalanie gazu ziemnegogaz ziemnygazu ziemnego – powstaje wówczas kilkakrotnie mniej zanieczyszczeń niż w przypadku spalania węgla.

1
Ćwiczenie 1

Zastanów się, w jaki sposób można by zagospodarować tereny powstałe po wydobyciu węgla brunatnego.

iIjiZuHGEs_d5e198

2. Odnawialne źródła energii

Zasoby gazu ziemnego i węgla prędzej czy później się wyczerpią – chociaż może to nastąpić za kilkadziesiąt bądź kilkaset lat. Są to nieodnawialne źródła energii, co oznacza, że za jakiś czas ich zabraknie. Dlatego stale poszukuje się odnawialnych źródeł energiiodnawialne źródła energiiodnawialnych źródeł energii.

R1PI9EIybIecw
Najważniejsze odnawialne źródła energii to wiatr, promieniowanie słoneczne, woda i ciepło pochodzące z wnętrza Ziemi
Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.

Odnawialne źródła energii w przeciwieństwie do węgla nie wyczerpują się. Jednak korzystanie z nich również ma pewne wady.

R1PGl6GvhhNGA1
W miejscach, gdzie występują ciągłe wiatry, można instalować turbiny wiatrowe, które przetwarzają energię wiatru na energię elektryczną
Źródło: epodreczniki.pl, licencja: CC BY 3.0.
RcjVmc423MBTw1
Panele słoneczne zamieniają energię promieni słonecznych na elektryczną. Obecnie, dzięki różnym programom dofinansowania, panele słoneczne są coraz bardziej popularne dla gospodarstw domowych oraz budynków przemysłowych i instytucji publicznych
Źródło: epodreczniki.pl, licencja: CC BY 3.0.
Rlwc8ZoE77FtR1
W elektrowni wodnej energia płynącej wody może zostać zamieniona na energię elektryczną. Przy okazji buduje się zbiorniki wodne, które regulują przepływ wody i chronią przed ewentualnymi powodziami
Źródło: epodreczniki.pl, licencja: CC BY 3.0.
R4Pe3RzHXnc5i1
We wnętrzu Ziemi jest bardzo gorąco. Gdy głęboko pod Ziemią znajdują się duże ilości wody, wówczas ciepło Ziemi ogrzewa ją do wysokiej temperatury. Powstają ogromne ilości pary, które można wykorzystać do wytwarzania prądu elektrycznego
Źródło: epodreczniki.pl, licencja: CC BY 3.0.
Ciekawostka

O istnieniu energii ciepła z wnętrza Ziemi można przekonać się, obserwując gejzerygejzergejzery. Są to gorące źródła, które co pewien czas (np. co kilkanaście minut) wyrzucają w powietrze słup gorącej wody. Gejzery spotkać można na przykład na Islandii.

RryqiR6pMqXxG
Gejzery najczęściej wybuchają co kilkanaście minut. Słup wody osiąga czasami wysokość do 20 m
Źródło: Wikimedia Commons, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 2

Do odnawialnych źródeł energii również biomasabiomasabiomasa, czyli odpady organiczne powstające m.in podczas produkcji rolniczej i leśnej. Wypisz wady i zalety takiego źródła energii.

RMFwNQNrcUSn0
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
iIjiZuHGEs_d5e264

Podsumowanie

  • Większość energii elektrycznej w Polsce wytwarzana jest w elektrowniach węglowych.

  • Znacznie mniej negatywny wpływ na środowisko mają elektrownie korzystające z odnawialnych źródeł energii: wiatru, wody, światła słonecznego i ciepła z wnętrza Ziemi.

Praca domowa

11
Ćwiczenie 1

Zajrzyj do dostępnych źródeł informacji i dowiedz się, gdzie w Polsce planuje się budowę elektrowni wykorzystujących odnawialne źródła energii. Wypisz przeszkody, na jakie napotykają zwolennicy tego typu rozwiązań.

R17p1PPMVy0bv
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
iIjiZuHGEs_d5e358

Słownik

biomasa
biomasa

odpady organiczne z produkcji rolnej leśnej i powiązanych gałęzi przemysłu, stosowane jako źródło energii

elektrownia wiatrowa
elektrownia wiatrowa

elektrownia wytwarzająca energię elektryczną za pomocą turbin napędzanych przez wiatr 

gaz ziemny
gaz ziemny

gaz znajdujący się pod ziemią, pochodzący prawdopodobnie ze szczątków organizmów żyjących miliony lat temu

gejzer
gejzer

gorące źródło wyrzucające strumień gorącej wody i pary wodnej

odnawialne źródła energii
odnawialne źródła energii

źródła energii, które nie ulegają wyczerpywaniu, gdyż ich zasoby w krótkim czasie się odnawiają

panele słoneczne
panele słoneczne

urządzenie zmieniające energię promieniowania słonecznego w elektyczną

rekultywacja
rekultywacja

przywracanie wartości użytkowej i przyrodniczej terenom dewastowanym przez człowieka

tradycyjne źródła energii
tradycyjne źródła energii

nieodnawialnie źródła energii, których zasoby maleją wraz z zużyciem; węgiel kamienny i brunatny, gaz ziemny, ropa naftowa

turbiny wiatrowe
turbiny wiatrowe

urządzenie zamieniające energię kinetyczną wiatru na pracę mechaniczną silnika

iIjiZuHGEs_d5e417

Zadania

1
Pokaż ćwiczenia:
11
Ćwiczenie 1
R1bmHpQNJSj3i1
Uzupełnij tekst właściwymi wyrazami. Ekologiczny prąd możemy wytworzyć, korzystając z paneli 1. wodne, 2. wiatru, 3. wody, 4. słonecznych, energii z wnętrza Ziemi za pośrednictwem gorącej 1. wodne, 2. wiatru, 3. wody, 4. słonecznych. Energię wody możemy też wykorzystać, budując elektrownie 1. wodne, 2. wiatru, 3. wody, 4. słonecznych. Możemy także wykorzystać energię 1. wodne, 2. wiatru, 3. wody, 4. słonecznych – w tym celu budujemy elektrownie wiatrowe.
Źródło: Dariusz Kajewski, licencja: CC BY-SA 3.0.
2
Ćwiczenie 2
RBa3m0PVulkN81
Wskaż źródła energii odnawialnej i nieodnawialnej. odnawialne źródła energii Możliwe odpowiedzi: 1. woda, 2. węgiel kamienny, 3. ciepło z wnętrza Ziemi, 4. Słońce, 5. wiatr, 6. węgiel brunatny, 7. gaz ziemny nieodnawialne źródła energii Możliwe odpowiedzi: 1. woda, 2. węgiel kamienny, 3. ciepło z wnętrza Ziemi, 4. Słońce, 5. wiatr, 6. węgiel brunatny, 7. gaz ziemny
Źródło: Marek Czowgan, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 3
R1ajtGAcfvCzM1
Łączenie par. Zazanacz, które zdania dotyczące odnawialnych źródeł energii są prawdziwe, a które fałszywe.. Korzystanie z odnawialnych źródeł energii pozostaje zupełnie bez wpływu na środowisko.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Elektrownie wiatrowe można stawiać tylko w miejscach, gdzie przez większą część roku wieją silne wiatry.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Korzystanie z paneli słonecznych w Polsce jest niemożliwe.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Spalanie gazu ziemnego jest bardziej szkodliwe niż węgla.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Gaz ziemny jest odnawialnym źródłem energii.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Źródło: Marek Czowgan, licencja: CC BY 3.0.
bg‑azure

Notatnik

RkJwo36dxesAW
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.