Jak pamiętamy o II Rzeczypospolitej? (lekcja powtórzeniowa)
Materiał powtórzeniowy, w którym przedstawiono wybrane zagadania z historii II RP:
społeczne,
gospodarcze,
polityczne,
kulturalne.
Drugą Rzecząpospolitą nazywamy okres w dziejach Polski od 1918 do 1939 roku. Odpowiedz, ile to lat?
Jak na historię państwa to bardzo niewiele, ale czasy te są stale obecne w naszym życiu – tym codziennym i tym bardziej uroczystym. Poszukajmy śladów
II Rzeczypospolitej wokół nas oraz zastanówmy się, w jaki sposób można upamiętnić przeszłość.
Święta państwowe to wyjątkowe dni w roku. Uroczystości, które są wówczas organizowane, mają na celu uczczenie ważnych wydarzeń w dziejach narodu. Największe polskie święta państwowe, obchodzone 15 sierpnia i 11 listopada, związane są z historią II Rzeczypospolitej.
Wyjaśnij jak nazywają się te święta, określ jakie wydarzenia upamiętniają oraz opisz jak wyglądają obchody tych świąt.
Wyjaśnij, jak rozumiesz słowa Józefa Piłsudskiego: 'Rocznice święcić należy nie tylko wspomnieniem, lecz postanowieniem nowych czynów'.
Od czasu do czasu organizowane są specjalne obchody, np. ogłaszany jest rok wybitnej postaci. Czy wiesz, czyj rok obchodzony jest aktualnie? Spośród patronów kilku poprzednich lat wybierz związanych z II Rzeczpospolitą.
2013 {Witold Lutosławski}, {#Julian Tuwim}, {#Jan Czochralski}
2012 {#Janusz Korczak}, {ks. Piotr Skarga}
2011 {Czesław Miłosz}, {#Maria Skłodowska-Curie}, {Jan Heweliusz}
2009 {Juliusz Słowacki}
2008 {Zbigniew Herbert}
2007 {Stanisław Wyspiański}, {#Karol Szymanowski}
2004 {Witold Lutosławski}, {#Witold Gombrowicz}
2003 {#Konstanty Ildefons Gałczyński}, {#Aleksander Kamiński}
2001 {#Ignacy Paderewski}, {kardynał Stefan Wyszyński}
Uczczeniu wybitnych postaci służą też nagrody ich imienia, które są przyznawane w różnych dziedzinach, najczęściej związanych z obszarem działalności danej osoby. Do charakterystyk poszczególnych nagród i konkursów dopasuj ich patronów.
Oskar Halecki, Wojciech Korfanty, Władysław Grabski, Ignacy Jan Paderewski
| Ogólnopolski Konkurs Krasomówczy z finałem w Katowicach | |
| Nagroda za najlepsze publikacje o tematyce ekonomicznej | |
| Konkurs „Książka Historyczna Roku” | |
| Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny w Bydgoszczy |
Każdy budynek ma jakiś adres, którego używają jego mieszkańcy, pracownicy, interesanci. Zapamiętują nazwę ulicy i być może skojarzą ją z miejscem, osobą, wydarzeniem. Znajdźcie na planach miast Warszawy, Krakowa, Wrocławia, Poznania i Gdańska nazwy ulic związane z II Rzeczpospolitą. Wypiszcie trzy, które występują w każdym z tych miast.
Każdy naród stawia pomniki swoim bohaterom. Do każdego z pomników dopasuj inskrypcję.
„I Marszałek Polski”, „Rzecz najważniejsza Polska. Gdynia i morze to jedno.”, „Jestem Polakiem, więc mam obowiązki polskie...”, „Roku Pańskiego 1920, 10 lutego Wojsko Polskie z gen. Józefem Hallerem na czele objęło na wieczyste posiadanie polskie morze.”, „1919. 1920. 1921”, „1918. 1919. Czyny i krew ludu zrodziły wolność.”
| pomnik Powstańców Śląskich w Katowicach | |
| pomnik Józefa Piłsudskiego w Warszawie | |
| pomnik Powstańców Wielkopolskich w Inowrocławiu | |
| pomnik Eugeniusza Kwiatkowskiego w Gdyni | |
| słup w Pucku upamiętniający zaślubiny Polski z morzem | |
| pomnik Romana Dmowskiego w Warszawie |
Odszukaj w dostępnych źródłach zdjęcia pięciu innych pomników czołowych polityków II Rzeczypospolitej. Opisz każdy z nich, uwzględniając imię i nazwisko uwiecznionej postaci, sposób jej przedstawienia oraz lokalizację pomnika.
Na podstawie dostępnych źródeł podaj dwa przykłady pomników, które upamiętniają polityków z II Rzeczypospolitej.
Innym sposobem upamiętniania przeszłości w przestrzeni publicznej (czyli w miejscach dostępnych dla wszystkich) jest nadawanie imion instytucjom,
np. szkołom. Poszukaj w dostępnych źródłach wypisz nazwy miejscowości, w których znajdują się szkoły imienia:
Józefa Piłsudskiego,
Romana Dmowskiego,
Ignacego Paderewskiego,
Józefa Hallera,
Orląt Lwowskich,
Powstańców Śląskich,
Powstańców Wielkopolskich.
Wyszukaj inne instytucje, które noszą imiona związane z II Rzecząpospolitą. Podaj cztery przykłady.
Już w starożytności tworzono utwory o doniosłych wydarzeniach. Przypomnij te, których autorem był Homer. Przeczytaj teksty polskich pieśni i ustal, o jakich wydarzeniach jest w nich mowa.
Orlątko
O mamo, otrzyj oczy,
z uśmiechem do mnie mów,
ta krew, co z piersi broczy,
ta krew to za nasz Lwów!
Ja biłem się tak samo
jak starsi, mamo, chwal!
Tylko mi ciebie, mamo,
tylko mi Polski żal!
Tylko mi ciebie, mamo,
tylko mi Polski żal!Z prawdziwym karabinem
u pierwszych stałem czat,
o, nie płacz nad swym synem,
że za ojczyznę padł.
Z krwawą na piersi plamą
odchodzę dumny w dal.
Tylko mi ciebie, mamo…Mamo, czy jesteś ze mną?
Nie słyszę twoich słów,
w oczach mi trochę ciemno,
obroniliśmy Lwów!
Zostaniesz biedna sama,
baczność! Za Lwów cel, pal!
Tylko mi ciebie, mamo…Źródło: Muzyka - autor nieznany, Słowa - Artur Oppman (Or-Ot).
KadrówkaKadrówka
Raduje się serce,
Raduje się dusza,
Gdy pierwsza kadrowa
Na Moskala rusza.Ref. Ojda, ojdadana,
Kompanio kochana,
Nie masz to jak pierwsza, nie!Chociaż do Warszawy
Mamy długą drogę,
Ale przejdziem migiem,
Byle tylko 'w nogę'.I ruszył Piłsudski
Z wojskiem pod Warszawę,
Wyprawił Moskalom
Weselisko krwawe.Niechaj wieść rozgłosi
Słowami wielkimi, Że nie będzie bolszewika
Na piastowskiej ziemi.Źródło: Wacław Graba-Łęcki, Tadeusz Ostrowski, pseud. „Oster”, Kadrówka, dostępny w internecie: https://bibliotekapiosenki.pl/utwory/Pierwsza_kadrowa.
Rota ŚląskaRota Śląska
Nie damy Śląska, skąd nasz ród,
gdzie dom nasz, próg ziemicy,
śląscy żołnierze, śląski lud,
górale i górnicy.
Nie będziesz, Niemcze, miał z nas sług,
tak nam dopomóż Bóg!Nasza ta ziemia, w polskiej krwi
zbroczona i w łzach wojny.
Nasz jest ten węgiel, w którym lśni
pot naszej pracy znojnej.
Nie sięgnie po nie nigdy wróg,
tak nam dopomóż Bóg!Źródło: Rota Śląska, dostępny w internecie: https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/15411/edition/23991/content [dostęp 20.04.2022].
Rota Śląska nawiązuje do pewnej pieśni. Podaj jej tytuł i autora słów.
Wypisz w punktach jakie znasz inne poza hymnem i pieśnią sposoby upamiętniania przeszłości.
Jak sądzisz, co z przeszłości warte jest upamiętniania? Sformułuj krótką wypowiedź na ten temat (3 zdania).