Odnowione cesarstwo Ottonów

Nowa próba zjednoczenia Europy?

Antyczne cesarstwo rzymskie dla ludzi średniowiecza było wcieleniem idei władzy i państwa. To skojarzenie przekładano we wczesnym średniowieczu na pojęcie cesarstwa w znaczeniu ogólnym. Nie było ono zwykłym, lecz tylko nieco większym i potężniejszym państwem, takim jak królestwo czy księstwo. Dla ludzi Zachodu cesarz nadal był władcą ponad innymi władcami, jednoczącym ich i będącym ich przywódcą. W II połowie X wieku nie było jeszcze wiadomo jaką rolę będzie odgrywał cesarz wobec spadkobierców Karolingów. W czyim imieniu będzie występował wobec niechrześcijan zamieszkujących kraje na wschód i południe od chrześcijańskiej części Europy? Czy nowi cesarze podążą śladami Karola Wielkiego i zjednoczą wokół siebie nie tylko cały chrześcijański Zachód, ale też wszystkich nowych chrześcijan w sercu Europy? Odpowiedź na te pytania nie była prosta.

R3ULLervKASSX

Film opowiada o cesarstwie Ottonów.

Film opowiada o cesarstwie Ottonów.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R3ULLervKASSX

Film opowiada o cesarstwie Ottonów.

Rozpad cesarstwa Karolingów umożliwił powstanie dwóch silnych królestw na wschód i zachód od rzeki Ren. Również Italia, mimo nieustających walk wewnętrznych, była rządzona przez swojego króla. W początkach X wieku wydawało się, że Frankowie na zachodzie Europy porzucą ideę zwierzchnictwa jednego władcy nad wieloma królestwami. Powracali do niej papieże, którzy chcieli uzyskać świeckiego obrońcę. Obowiązkiem cesarza koronowanego przez papieża miała być opieka nad Kościołem, w tym siedzibą znajdującą się w Rzymie. Jednak słaby władca, jak król Italii Berengar IBerengar IBerengar I nawet nosząc tytuł cesarza, nie mógł wypełnić tego obowiązku.

Sytuację na Półwyspie Apenińskim próbował wykorzystać Ludwik III ŚlepyLudwik III ŚlepyLudwik III Ślepy. Po śmierci ojca uznany za króla Prowansji. W 900 roku – zaproszony przez możnych włoskich – wkroczył do Italii, gdzie w krótkim czasie ogłoszono go królem. Doprowadziło to do konfliktu z ówczesnym władcą Italii, Berengarem. W 901 roku Ludwik III został koronowany przez papieża na cesarza rzymskiego. Wkrótce potem, pokonany przez Berengara, uciekł do Prowansji. W 905 roku, podczas kolejnej wyprawy do Italii, Berengar pokonał go, oślepił i zmusił do wyrzeczenia się godności cesarza. Mimo to Ludwik do śmierci uważał się za spadkobiercę godności Karola Wielkiego.

Ludolfingowie

W 2. połowie X wieku w Europie zachwiana została równowaga polityczna. Władza króla zachodniofrankijskiego znacząco osłabła. Inaczej było u jego wschodniego sąsiada. Tam wybór Henryka ItB74PKgN1Z_000tp002Henryka I - syna księcia Ottona i władcy jednego z księstw plemiennychtB74PKgN1Z_000tp003księstw plemiennych, Saksonii – na króla umożliwił wzmocnienie siły władzy centralnej. Henryk, zwany Ptasznikiem, wprowadził zarazem ród Ludolfingów na tron niemiecki.

Zarówno Henryk I, jak i jego następcy, liczyli się z siłą książąt władających ziemiami królestwa. Korzystając ze wsparcia Sasów, umieli ich sobie podporządkować. Przede wszystkim król zrezygnował z dzielenia królestwa między synów. Wskazał jako swojego następcę jednego z nich, OttonatB74PKgN1Z_000tp005Ottona. Podobnie postępowali jego potomkowie.

W rezultacie królowie z dynastii ottońskiej władali od początku niepodzielnym terytorium poprzedników. I mogli od razu skupić się na umacnianiu swojej władzy i zajmowaniu sąsiednich terytoriów.

Ważne!

Rodowód władzy

Poniżej przedstawiono drzewo genealogiczne cesarzy rzymskich i przedstawicieli dynastii ottońskiej. Zapoznaj się z nim, a następnie wykonaj ćwiczenie pod ilustracją.

R1cuoKHNy7kzl

Ilustracja przedstawia drzewo genealogiczne wykonane na karcie pożółkłego manuskryptu z wyraźnymi świadectwami upływającego czasu w postaci przebarwień karty. Karta paginowana, nota archiwalna w górnej prawej krawędzi karty, zapisana czarnym grafitem. Wyraźnie zauważalna rama prostokątna prowadzona po długości wszystkich boków karty, zapisana czerwonym tuszem minuskuła karolińska, tekst łaciński. Na karcie przedstawiono 57 postaci męskich i żeńskich, których sylwetki zaprezentowano w okręgach. Drzewo genealogiczne prowadzone schematem od góry do dołu w 10 rzędach. U szczytu znajduje się przedstawienie mężczyzny patrzącego na wprost widza, z uniesioną prawą dłonią i palcem wskazującym do góry, w lewej dłoni dzierży miecz, na głowie nosi hełm, odziany jest w biały płaszcz. Od niego rozchodzą się linie do przedstawień trzech kolejnych postaci: dwóch męskich i jednej żeńskiej. Żeńska w okręgu po prawej stronie karty trzyma prawą rękę uniesioną ku górze, zwrócona jest lewym bokiem do widza, nosi szaty i koronę. Po lewej stronie karty mężczyzna ustawiony prawym bokiem do widza, w prawej ręce trzyma miecz, w lewej tarczę. Nosi długie włosy i brodę. W centrum mniejszy okrąg przedstawiający młodego mężczyznę z włócznią w prawej dłoni i tarczą w lewej. Pod nim okrąg przedstawiający parę królewską. Po lewej i prawej stronie okręgu tekst zapisany minuskułą karolińską po łacinie. Od okręgu umieszczonego w centrum karty drzewo genealogiczne rozchodzi się na kolejne rzędy: pięć postaci- dwie żeńskie i trzy męskie w czwartym rzędzie, 9 postaci- 4 męskie i 5 żeńskich, w tym jeden okrąg z parą, w rzędzie piątym, 10 postaci- 6 męskich i 4 żeńskie, w tym jedna para, w rzędzie szóstym, 9 postaci- 7 męskich i 2 żeńskie w rzędzie siódmym, 8 postaci- 7 męskich i 1 żeńska w rzędzie ósmym, 5 postaci- 4 męskie i jedna żeńska w rzędzie dziewiątym, 5 postaci- 4 męskie i 1 żeńska w rzędzie dziesiątym.

Otton I

Następca Henryka I zapoczątkował nowy sposób współpracy z arystokratami poszczególnych księstw. Nadawał godność księcia tych ziem bliższym i dalszym członkom własnej rodziny. Nie oznacza to, że współpraca z książętami zawsze układała się pokojowo. Ale przewaga militarna, wsparcie krewnych, a wkrótce
także autorytet władzy cesarskiej umożliwił pomyślne tłumienie buntów możnych.

Zasługi dla krzewienia wiary chrześcijańskiej na ziemiach, którymi władali Ludolfingowie, niosła królowa MatyldaMatylda Matylda. Fundowała instytucje religijne i przeznaczała pieniądze na pomoc ubogim. Informacje zwarte w kronikach i żywotach świętych podkreślały jej pobożność i oddanie Bogu, poświęcenie i dbanie o dobre imię rodziny.

Ważne!

Krzyż Matyldy i Ottona

Zapoznaj się z poniższą galerią mediów, przedstawiającą jedną z fundacji Matyldy, a następnie wykonaj ćwiczenie zamieszczone poniżej.

RFQaQ9l3lfMNO

Ilustracja przedstawia krucyfiks pozłacany, wypełniony po obwodzie kamieniami szlachetnymi w barwach czerwieni, fioletu, zieleni, błękitu i bieli. W centralnej części zabytku sylwetka rzeźby ukrzyżowanego Chrystusa z aureolą. Poniżej stóp Zbawiciela niewielka miniatura, prezentująca parę- kobietę po lewej, mężczyznę po prawej, podtrzymujących krzyż. Nad aureolą Chrystusa widoczny zapis tekstu w trzech wersach po łacinie.

R103QxXG7dRWl

Na zdjęciu widoczna mozaika przedstawia kobietę po lewej stronie i mężczyznę po prawej, odzianych w stroje z epoki. Nienaturalne przedstawienie wyrazu twarzy, każda z postaci ma parę ciemnych okrągłych szkiełek w formie oczu i powiększone nosy. Kobieta trzyma prawą dłoń otwartą, skierowaną do widza, lewą zaś trzyma krzyż znajdujący się w środku. Mężczyzna po prawej obiema dłońmi obejmuje krzyż. Nad każdą z postaci napis po łacinie kapitalikami.

Autorytet królów wschodniofrankijskich stale rósł, także za granicą. Otton I dzięki związkom dynastycznym występował jako rozjemca sporów w królestwie zachodniofrankijskim. Swoją władzą objął m.in. Lotaryngię z Akwizgranem. Dzięki małżeństwu (951 r.) z wdową po LotarzetB74PKgN1Z_000tp006Lotarze, królu Italii, zyskał prawo do kolejnego tytułu królewskiego. Władzę nad Italią początkowo przekazał jako lennotB74PKgN1Z_000tp007lenno dotychczasowemu konkurentowi, Berengarowi II z Irvei. Ale gdy ten zagroził Państwu KościelnemutB74PKgN1Z_000tp008Państwu Kościelnemu,
na prośbę papieża najechał północne Włochy i pozbawił Berengara władzy (961 r.).

Wcześniej przedstawiciel Ottona, margrabia GerotB74PKgN1Z_000tp009Gero z sukcesem prowadził podbój ziem pogańskich Słowian Połabskich. Sam cesarz rozgromił nad rzeką Lech (955 r.) Węgrów, których najazdy od lat pustoszyły południe Niemiec. Po tej klęsce nigdy
nie zagrozili już poważnie chrześcijanom. Jako król Otton I wyrósł na obrońcę Zachodu, chrystianizatora pogan, dominującego politycznie na ziemiach dawnego Cesarstwa Karolingów.

Decyzja papieża Jana XIItB74PKgN1Z_000tp00AJana XII, by koronować Ottona I na cesarza w 962 roku, była zupełnie naturalna. Papiestwo w końcu zyskiwało obrońcę, który był w stanie zapewnić im i ich państwu bezpieczeństwo, a Kościołowi opiekę i wsparcie w całej chrześcijańskiej Europie. Otton I zyskiwał ideową podstawę umacniania władzy w swoim królestwie. Wciąż było ono bowiem luźnym związkiem księstw plemiennych. Łączącym je spoiwem miała stać się idea, że monarchą Niemiec jest najwyższy, wyznaczony bezpośrednio przez Boga, władca wszystkich chrześcijan. Wszyscy Niemcy stawali się ludem wybranym, ponieważ to spośród nich pochodzili cesarze.

Kronikarz niemiecki Thietmar, biskup Merseburga, był zwolennikiem silnej władzy monarszej. Oczywiście, jeśli była ona zgodna z zasadami obowiązującymi chrześcijańskiego władcę.

Przeczytaj opis okoliczności cesarskiej koronacji Ottona I. Zwróć uwagę, jak Thietmar określił zakres uzyskanej przez cesarza władzy. Następnie udziel odpowiedzi, dokańczając zdania w zadaniach zamieszczonych poniżej tekstu.

Ważne!

Żelazna korona Longobardów – Otton I cesarzem

R12DwjhdJveO0

Zdjęcia przedstawia koronę otwartą, w kształcie zamkniętej obręczy, na której zewnętrznej stronie umieszczono naprzemiennie w trzech rzędach pozłacane guzki z kamieniami szlachetnymi i fleurony- motywy roślinne w kształcie lilii bądź liści akantu, umieszczone na płytkach o zielonym kolorze. Korona podtrzymywana jest na pozłacanym stojaku.

Według tradycji władcy północnych Włoch, od czasów Karola Wielkiego koronowali się tak zwaną żelazną koroną. Widoczna na zdjęciu powyżej korona powstała
ok. 500 r. i została odnowiona blisko 300 lat później. Czy jednak rzeczywiście służyła ona do koronacji przyszłych cesarzy – nie zostało to nigdzie udokumentowane. Jej niewielka średnica nie wskazuje, aby używano jej w tym celu. Z pewnością była istotną dla północnych Włoch relikwią, której posiadanie podnosiło prestiż władcy. W jej wnętrzu znajdował się metalowy okrąg, wzmacniający całą konstrukcję. Wierzono, że wykuto go z gwoździa z Krzyża Świętego, przeznaczonego na ten cel, na polecenie Karola Wielkiego.

Bardziej zróżnicowana była ocena nowego cesarza i jego władzy przez pozostałych chrześcijan Zachodu. To prawda, że według powszechnego mniemania cesarz miał sprawować władzę nad wszystkimi chrześcijanami. Ale nie wszyscy królowie i książęta uznawali wyższość władzy królów wschodniofrankijskich – nawet jeśli nosili oni tytuł cesarza. Największą niechęć cesarski tytuł Ottona I wzbudzał wśród Bizantyjczyków. Dla nich przecież istniał tylko jeden cesarz Rzymian – ich własny. Z biegiem czasu dyplomacji ottońskiej udało się jednak zażegnać konflikt. Wyrazem porozumienia była zgoda dworu bizantyjskiego na wysłanie jako przyszłej synowej na dwór Ottona I bliskiej krewnej rządzącego cesarza – księżniczki TeofanotB74PKgN1Z_000tp00BTeofano.

R1Gp3KabYugIQ

Zdjęcie przedstawia dwie pieczęcie Ottona I – królewska (z lewej) i cesarska (z prawej). Pieczęć po lewej stronie utrzymana w jasnej tonacji koloru wosku, przedstawia zarys sylwetki mężczyzny z chorągwią w prawej dłoni i tarczą w lewej, na głowie nosi koronę. Tekst w legendzie pieczęci zapisany kapitalikami po łacinie. Zdjęcie pieczęci po lewej stronie czarno‑białe, przedstawia zarys sylwetki mężczyzny, na głowie nosi hełm, w prawej dłoni dzierży włócznię, w lewej jabłko. Wokół sylwetki mężczyzny napis legendy w otoku pieczęci, zapisany kapitalikami po łacinie.

Krótkie rządy Ottona II

Otton I i jego syn Otton IItB74PKgN1Z_000tp00COtton II starali się przede wszystkim rozszerzyć granice swojego bezpośredniego panowania. Dla Ottona II najważniejszym zadaniem było zajęcie całej Italii. Ten kierunek polityki załamał się, gdy cesarz przegrał wojnę o południe Italii z muzułmańskimi Saracenami z Sycylii (982 r.). Rok później zwycięskie powstanie Słowian spowodowało, że cesarz i chrześcijańscy duchowni stracili władzę nad ziemiami nad Łabą.

Już na początku swojego panowania Otton II postanowił zabezpieczyć następstwo tronu na wypadek swojej śmierci. Na króla niemieckiego – jeszcze za życia Ottona II – został koronowany, liczący sobie zaledwie dwa lata, jego syn Otton IIItB74PKgN1Z_000tp00DOtton III. Cesarz w tym przypadku był niezwykle przewidujący. Wkrótce zmarł (983 r.), a młodziutkim królem musiały zaopiekować się babka, cesarzowa AdelajdatB74PKgN1Z_000tp00EAdelajda, wraz z matką - bizantyjską księżniczką Teofano.

Mimo wsparcia sojuszników, autorytet władcy osłabł – z trudem zyskał uznanie w Niemczech, gdzie po koronę starał się sięgnąć książę bawarski Henryk KłótniktB74PKgN1Z_000tp00FHenryk Kłótnik.  Henryk nie zdobył pełnego poparcia możnowładców niemieckich, mimo ogłoszenia go królem przez część stronników. Od 985 roku Henryk otrzymał księstwo Bawarii, którym zarządzał do śmierci.

Odnowa cesarstwa rzymskiego

Po osiągnięciu pełnoletności i po koronacji cesarskiej Otton III zaczął promować nową ideę władzy. W większym stopniu niż ojciec i dziad wskazywał, że władca sprawuje rządy dzięki bezpośredniemu wyborowi Boga. Jako reprezentant Chrystusa na ziemi cesarz miał mieć prawo sam wyznaczać władców wszystkich chrześcijan. Wychodząc z tego założenia, wysłał koronę królewską węgierskiemu księciu StefanowiStefan I WęgierskiStefanowi. Na różne sposoby wspierał też swojego sąsiada – władcę piastowskiego, Bolesława Chrobrego. W roku 1000 cesarz Otton III przybył do Gniezna na zjazd, aby oddać pokłon szczątkom biskupa Wojciecha Sławnikowica, zamordowanego przez Prusów. Wówczas też miał potwierdzić, wedle części źródeł, prymat Bolesława na ziemiach Polan i jego władzę poprzez symboliczne nałożenie korony królewskiej na głowę księcia (Chrobry został koronowany ostatecznie tuż przed swoją śmiercią w 1025 r.). W zamian za wyżej wspomniane gesty cesarz Otton III oczekiwał od wspieranych przez siebie władców daleko posuniętej współpracy.

Ważne!

Około 1002 roku w jednym z ośrodków przygotowujących w Niemczech rękopisy dla elit państwa, wykonano szczególną miniaturę (zamieszczono ją poniżej). Przedstawiono na niej Ottona III przyjmującego dary od czterech niewiast, uosabiających prowincje uznające zwierzchnią władzę cesarską.

R1dGZZv8unix8

Ilustracja przedstawia dwie karty z iluminowanej księgi. Po prawej stronie cesarz na tronie w otoczeniu dworzan i duchownych, siedzi i patrzy na wprost widza. W prawej dłoni dzierży berło na drzewcu, w lewej jabłko z krzyżem greckim. Za tronem rozpostarty gobelin i tympanon wsparty na dwóch kolumnach, których szczyty zdobione są twarzami ludzkimi i liśćmi akantu. Na karcie po lewej stronie widoczne cztery postacie żeńskie z profilu, ustawione jedna za drugą, idące boso w kierunku cesarza, w geście pokłonu, z darami w rękach. Pierwsza po prawej odziana w żółtą szatę, druga z prawej w biel przepasaną brązem, o brązowej karnacji skóry, trzecia kobieta od prawej o jasnej karnacji skóry w fioletowej szacie z jasnozieloną tuniką narzuconą na głowę, czwarta o brązowej karnacji skóry w białej szacie przepasanej tkaniną koloru brązowego. Nad niewiastami zamieszczono podpisy po łacinie.

Głównym celem młodego cesarza było odnowienie dawnego cesarstwa rzymskiego i nawiązanie do czasów Karola Wielkiego. Na polecenie Ottona III rozpoczęto w Kwedlinburgu i Akwizgranie poszukiwania grobu wielkiego poprzednika, zakończone sukcesem i pozyskaniem części insygniów z grobowca. Wedle kilku interpretacji miała być to forma odniesienia do czasów starożytnych, kiedy władcy poprzez otwarcie miejsc pochówku poprzedników nawiązywali do ich wielkiej spuścizny.

Ważne!

Odnowa cesarstwa – ale jakiego?

Na jednej ze swoich pieczęci cesarz Otton III umieścił około 998 roku swoją podobiznę z inskrypcją OTTO DEI GRATIA ROMANORUM IMPERATOR (Otton z Bożej łaski cesarz Rzymian). Na tej samej pieczęci znalazło się przedstawienie Romy jako kobiety w zbroi wraz z napisem RENOVATIO IMPERII ROMANORUM (Odnowienie cesarstwa Rzymian). W 1001 roku – po zakończeniu wielkiej pielgrzymki cesarza do Akwizgranu – zmieniono ten ostatni napis na ROMA AUREA (Rzym ozłocony). Powstanie pieczęci wiąże się ściśle z wyprawą do Włoch i zajęciem Rzymu zbuntowanego przeciw cesarzowi i papieżowi.

R1B98Z5oPABC0

Ilustracja przedstawia pieczęć cesarską Ottona III. Prezentuje sylwetkę mężczyzny siedzącego na tronie na wprost widza, w prawej dłoni dzierży włócznię, w lewej jabłko z krzyżem greckim. Dookoła sylwetki męskiej otok z legendą, częściowo uszkodzony w górnej krawędzi, z tekstem zapisanym minuskułą karolińską po łacinie.

Propagując tę ideę, cesarz z jednej strony wskazywał na zasięg swojej władzy, która miała rozciągać się na ziemie imperium w zachodniej części Europy oraz obejmować ludy świeżo poddane chrystianizacji (ziemie Germanów, Słowian, Węgrów). Z drugiej strony jasno określał swoją pozycję polityczną względem cesarza Bizancjum. Był mu równy – tak jak Otton III był cesarzem Rzymu i Rzymian. Szczytowym momentem panowania niemieckiego cesarza był rok 1000. Otton III wyruszył wówczas z Rzymu na wielką pielgrzymkę przez tereny Cesarstwa. W imieniu wszystkich chrześcijan odbywał wówczas uroczystą pokutę za grzechy całego Kościoła. Jednoznacznie wskazywał, że chrześcijanie Zachodu byli jednością, wspólnotą, której przewodził on, cesarz rezydujący w Rzymie. W dawnej stolicy cesarstwa rzymskiego dochodziło jednak do tumultów i buntów przeciwko władzy Ottona III.

Kościół w relacjach z cesarzami

Władza królów i cesarzy z dynastii ottońskiej od początku opierała się na bliskiej współpracy z Kościołem. Cesarze mianowali arcybiskupów, biskupów i przełożonych klasztorów. W zamian wymagali od nich stałego wsparcia, w tym modlitwy za pomyślność władcy i świadczeń podatkowych oraz wsparcia militarnego. Ze swoich dóbr wielcy duchowni Kościoła finansowali liczne oddziały wojskowe wspierające cesarzy. Biskupstwa i zamożne opactwa były ośrodkami wspierającymi władzę cesarską na terytorium księstw plemiennych. Cesarz w trakcie swoich wędrówek nie musiał korzystać z gościny w dobrach książąt. Wybierał pobyt w możnym opactwie lub siedzibie biskupa. A w przypadku wojny domowej mógł liczyć na możnych Kościoła w starciach ze swoimi przeciwnikami.

Otton I, jeszcze jako król, ufundował klasztor św. Maurycego w Magdeburgu. W tamtejszym kościele spoczęła jego pierwsza żona, Edyta. Później Otton II doprowadził do powołania arcybiskupstwa magdeburskiego. Jego zwierzchnicy mieli troszczyć się o chrystianizację podbitych przez cesarza ziem słowiańskich. Gdy zmarł w 973 r. jego ciało spoczęło w katedrze magdeburskiej.

Ciekawostka

Ciało dostojnego fundatora pochowano na tzw. chórze kapłańskimtB74PKgN1Z_000tp00Gchórze kapłańskim, tak aby było zawsze widoczne dla tutejszych duchownych w trakcie ich modlitw. Dzięki temu mieli łatwiej przypominać sobie o obowiązku modlitwy za jego duszę.

R10G3gSGJLd4U1

Zdjęcie prezentuje wnętrze świątyni, przedstawiające kamienny sarkofag ze współczesną, alabastrową płytą, przepasany czerwonymi pasami materiału złożonymi na kształt krzyża na płycie. Widoczna żeliwna tablica i wieniec kwiatowy na płycie. Sarkofag oddzielony w pomieszczeniu metalową barierką dookoła obiektu.

Silna pozycja cesarzy z dynastii ottońskiej w relacjach z Kościołem, wyraźna była również w ich stosunkach z papiestwem. Od czasów Ottona I nowy papież musiał składać cesarzowi przysięgę wierności. Kandydat na nowego papieża miał być także zaakceptowany, a często bywał wyznaczany przez cesarza. Nie było w tym niczego dziwnego. Obaj, cesarz i papież, mieli reprezentować Chrystusa na ziemi i dbać o wszystkich chrześcijan. Powinni więc działać zgodnie. Reprezentant Boga, cesarz, decydował w jego imieniu o osobie współpracownika, papieża. Papież miał wyłączne prawo do koronowania cesarza wybranego wcześniej na króla przez możnych, cesarz zaś musiał wyrazić zgodę na wybór papieża przez duchownych diecezji rzymskiej.

Ten system sprawowania władzy w zasadzie funkcjonował do połowy XI wieku. Zachód objęty był wówczas podwójną, zgodną opieką – cesarza i papieża. Owszem, zmieniały się szczegóły polityki cesarzy. Henryk II, ostatni z dynastii ottońskiej, mówił o odnowieniu imperium Franków, a nie Cesarstwa Rzymskiego. Większą wagę przykładał do rozszerzania swej bezpośredniej władzy na wschodzie i północy, niż do budowania sieci zależności wszystkich władców Zachodu od cesarza. Niemniej jednak przekonanie, że dzięki współpracy papieża, namiestnika św. Piotra i cesarza, przedstawiciela Chrystusa, chrześcijanie na Zachodzie tworzą jedność, pozostawało niezmienne w polityce każdego z panujących.

Wraz ze śmiercią Henryka II w 1024 roku zakończyło się panowanie dynastii z rodu Ludolfingów na tronie niemieckim. Na skutek wewnętrznej rywalizacji do władzy na terytoriach dawnego cesarstwa, tworzonego przez Ottonów, doszła dynastia salicka.

Ważne!

To, jak widziano rolę Henryka II w relacjach z najwyższym władcą, Bogiem, świetnie oddaje miniatura z powstałego tuż po 1002 roku rękopisu. W części dolnej miniatury przedstawiono trzy osoby – będące uosobieniem trzech ludów dających oznaki władzy cesarzowi.

R17We0kBaOKDx

Ilustracja podzielona na dwie części - dolną i górną. U szczytu karty znajdują się dwa wersy zapisane minuskułą karolińską po łacinie. Pod nimi pierwsza część ilustracji, przedstawiająca sylwetkę Chrystusa Króla, trzymającego w obu dłoniach korony. Nakłada je na głowy mężczyzny i kobiety, stojących w geście pokłonu i uwielbienia Chrystusa odpowiednio po lewej i prawej stronie. Mężczyzna po lewej trzyma w dłoni jabłko. Za każdą osobą z pary stoją dwaj apostołowie w aureolach i szatach. Pod opisaną sceną znajduje się druga. Pośrodku widoczna sylwetka postaci króla, trzymającego w prawej dłoni jabłko, w lewej włócznię, na głowie nosi koronę. Po obu jego stronach dwie postaci- ta po lewej z koroną na głowie trzyma w prawej dłoni wieniec laurowy, ta po prawej, również z koroną na głowie, trzyma w obu dłoniach jabłko z krzyżem greckim. W tle, poniżej sceny z trzema postaciami, grupa kobiet niosąca dary, zwrócona ku scenie z centrum, przedstawiona z perspektywy niższego stopnia. W dolnej części ilustracji dwa wersy tekstu zapisane minuskułą karolińską po łacinie.

Zamiast podsumowania

Dzięki temu spotkaniu z historią uzyskałem lub rozwinąłem:

• umiejętność:

• wiedzę:

• rozumienie: