Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1E1Zw1QZ4TeT
Obraz przedstawia widok na szuwary i jezioro. Na pierwszym planie, w lewym dolnym rogu obrazu, stoją trzy czaple. W centralnej części widoczna jest mgła, unosząca się nad wodą i stado odlatujących ptaków. Z prawej strony znajdują się wysokie trawy, które wyłaniają się z zamglonej wody. W tle żółto‑pomarańczowe niebo. Obraz utrzymany jest w ciepłej kolorystyce, dominują brązy i pomarańcze.

Uchwycić piękno pejzażu

Świt. Królestwo ptaków
Źródło: Józef Chełmoński, 1906, olej na płótnie, zbiory prywatne, domena publiczna.

Pejzażem nazywamy w malarstwie obraz, który przedstawia krajobraz. Do najczęściej tworzonych należy realistyczny pejzaż naturalnyj00000003KB2v27_000tp001realistyczny pejzaż naturalny. Przedstawia on rozległe góry, bezkresne morze, leśną polanę czy ukwieconą łąkę. Ale malarze interesują się także najbliższym otoczeniem człowieka: miejską ulicą, dymiącymi kominami fabryk czy przestrzenią wiejskiej zagrody.

Już wiesz

1) Z dowolnego albumu (np. Irena Kossowska, Łukasz Kossowski, Malarstwo polskie. Symbolizm i Młoda Polska, Warszawa 2010) wynotuj nazwiska trzech polskich malarzy pejzażystów tworzących w drugiej połowie XIX wieku i na przełomie wieków XIX i XX.

RAxhYL4qXLjqK
Miejsce na notatkę

2) Wyszukaj w źródłach internetowych pejzaże i wybierz dwa, które podobają ci się najbardziej. Stwórz notatkę, w której uwzględnisz następujące dane katalogowe obrazów:

  • autor i tytuł obrazu;

  • rok powstania;

  • technika malarska;

  • wymiary obrazu;

  • miejsce przechowywania.

R4XWW9JbF4ezv
Miejsce na notatkę

3) Odszukaj w źródłach internetowych informacje na temat pejzażu malarskiego. Zrób notatkę, w której znajdą się odpowiedzi na poniższe pytania:

  • Kiedy artyści zainteresowali się pejzażem jako tematem malarskim?

  • Czy pejzaż zawsze był tematem samodzielnym, czy też początkowo pojawiał się na obrazach jedynie jako tło innych przedstawień? Jakich?

  • W którym wieku malarstwo krajobrazowe cieszyło się największym zainteresowaniem malarzy?

  • Twórcy jakiego kierunku malarskiego, rozwijającego się we Francji w drugiej połowie XIX wieku, szczególnie interesowali się krajobrazem?

  • Kiedy malarstwo krajobrazowe rozwinęło się w Polsce?

R1NDpyyQSnEIW
Miejsce na notatki ucznia.
Już wiesz
  1. Z dowolnego albumu (np. Irena Kossowska, Łukasz Kossowski, Malarstwo polskie. Symbolizm i Młoda Polska, Warszawa 2010) wynotuj nazwiska trzech polskich malarzy pejzażystów tworzących w drugiej połowie XIX wieku i na przełomie wieków XIX i XX.

RWRgW47fHkUnO
Miejsce na notatkę
  1. Wyszukaj w źródłach internetowych pejzaże wraz z ich opisami i wybierz dwa. Stwórz notatkę, w której uwzględnisz następujące dane katalogowe obrazów:

  • autor i tytuł obrazu;

  • rok powstania;

  • technika malarska;

  • wymiary obrazu;

  • miejsce przechowywania.

RWRgW47fHkUnO
Miejsce na notatkę
  1. Odszukaj w źródłach internetowych informacje na temat pejzażu malarskiego. Zrób notatkę, w której znajdą się oodpowiedzi na poniższe pytania:

  • Kiedy artyści zainteresowali się pejzażem jako tematem malarskim?

  • Czy pejzaż zawsze był tematem samodzielnym, czy też początkowo pojawiał się na obrazach jedynie jako tło innych przedstawień? Jakich?

  • W którym wieku malarstwo krajobrazowe cieszyło się największym zainteresowaniem malarzy?

  • Twórcy jakiego kierunku malarskiego, rozwijającego się we Francji w drugiej połowie XIX wieku, szczególnie interesowali się krajobrazem?

  • Kiedy malarstwo krajobrazowe rozwinęło się w Polsce?

RWRgW47fHkUnO
Miejsce na notatkę
R1OuTsMGJ58oX1
Mapa myśli o malarstwie pejzażowym. Dzieli się na typy osi kompozycyjnej (w niej: ukośna (diagonala), pozioma, pionowa); typy perspektywy (w niej: bociania (z lotu ptaka), żabia); typy kompozycji (w niej: otwarta lub zamknięta; dynamiczna lub statyczna; symetryczna lub asymetryczna; diagonalna, horyzontalna lub wertykalna; rytmiczna); typy pejzaży (w niej: marina, fantastyczny, realistyczny, weduta); impresjonizm (w niej: historia (a w niej: powstał w Francji w latach 70. i 80. XIX wieku; w Polsce rozwinął się w II połowie XIX wieku; do głównych przedstawicieli należeli m.in. Claude Monet oraz Auguste Renoir) oraz cechy impresjonizmu (a w niej: malarstwo plenerowe; asymetryczna kompozycja; szkicowość obrazów; stosowanie tylko barw podstawowych).
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
j00000003KB2v27_0000000R
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Pejzażyści

JPOL_E3_E4_Tekstykultury
RUcU0y4Q9o6fv1
Artyści malujący w White Mountains [czyt. Łajt Mołtajns]
Źródło: Winslow Homer [czyt. Łinzloł Homer], 1868, Portland Museum of Art, domena publiczna.
JPOL_E3_E4_Tekstykultury
Polecenie 1

Na podstawie swoich notatek wypisz:

  • nazwiska polskich malarzy pejzażystów;

  • dzieła, które zrobiły na tobie szczególne wrażenie.

RPFbysXTLoHMK
Miejsce na notatkę
Ważne!

Malarstwo pejzażowe ma swoją długą historię, choć początkowo przez wiele stuleci krajobraz pojawiał się jedynie jako tło przedstawień historycznych lub religijnych. Dopiero w XVI wieku jego rola wzrosła i zaczęto odwzorowywać naturę jedynie dla jej piękna.

Pejzaż pozostawał głównym tematem francuskich impresjonistów, działających w latach 70. i 80. XIX wieku.

W Polsce malarstwo pejzażowe znakomicie rozwinęło się w II połowie XIX wieku.

j00000003KB2v27_0000001E
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Typy pejzaży malarskich

Wśród wielu typów pejzaży malarskich – w zależności od charakteru przedstawionego krajobrazu – można wyróżnić:

  • wedutę, czyli pejzaż przedstawiający scenę miejską (np. miejską ulicę, widok placu, także z motywami postaci ludzkich),

  • marinę, inaczej – pejzaż marynistyczny, czyli przedstawiający morze, scenę rozgrywającą się na morzu (także z ukazaniem okrętów).

RsRKXFaC02zmh
Weduta. Rynek z kościołem św. Elżbiety [we Wrocławiu]
Źródło: Joseph [czyt. Jozef] Langer, domena publiczna.
R9wG7nQryM11E
Marina (pejzaż marynistyczny). Statki na fali o zachodzie słońca
Źródło: Iwan K. Ajwazowski, 1850, olej na płótnie, domena publiczna.

Inny podział typów pejzaży malarskich ze względu na sposób przedstawienia:

  • pejzaż realistyczny, czyli odtworzenie otaczającej nas rzeczywistości,

  • pejzaż fantastyczny, czyli ten, który powstał w wyobraźni artysty, a następnie został przeniesiony na obrazie.

RPFCAwKBNfvWb
Pejzaż realistyczny, Pejzaż wiejski
Źródło: Antoni Gramatyka, 1880, domena publiczna.
RiyifgxxvIS3f
Pejzaż fantastyczny, Pejzaż z wędrowcem
Źródło: Eugeniusz Żak, olej na płótnie, domena publiczna.
Rh0n0hzwQZzj3
Ćwiczenie 1.1
Zadanie interaktywne. Odmień przez przypadki w liczbie pojedynczej i liczbie mnogiej wyraz "pejzaż"
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RAOuqV0tLoWYM
Ćwiczenie 1.2
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu komórek zebranymi przez ucznia informacjami.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
j00000003KB2v27_0000002R
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Opisz, co widzisz

RSC4lWUNVsnC2
Droga w lesie
Źródło: Józef Chełmoński, 1887, olej na płótnie, Muzeum Narodowe, Kraków, domena publiczna.
R8ufOOMWWqnfx
Bodiaki
Źródło: Jan Stanisławski, olej na desce, Lwowska Galeria Sztuki, domena publiczna.
1
Ćwiczenie 2

Przyjrzyj się prezentowanym obrazom Józefa Chełmońskiego i Jana Stanisławskiego. Wskaż różnice oraz podobieństwa.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 2

Przeczytaj lub wysłuchaj opisów obrazu Pejzaż tatrzański z góralem, Ulewa w TatrachPejzażPejzaż tatrzański z góralem, Ulewa w Tatrach Wojciecha Gersona oraz Droga w lesie Józefa Chełmońskiego. Wymień różnice między obrazami.

R1cRv9IVHrgXa
Miejsce na notatkę
Pejzaż
1
Ćwiczenie 3

Określ tematy obu obrazów.

uzupełnij treść
1
Ćwiczenie 4

Określ nastrój emanujący z obu przedstawionych prac.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 4

Wymień nastroje, jakie mogą wywołać w odbiorcy pejzaże.

R1eXMi4GO7IYt
Miejsce na notatki ucznia.
1
Ćwiczenie 5

Przyjrzyj się jeszcze raz obu prezentowanym obrazom. Wskaż, na którym zostały namalowane drobne sylwetki ludzkie i zwierzęce. Określ, w jakim celu zostały one namalowane.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 5

Wyjaśnij, jaką funkcję mogą pełnić na obrazie sylwetki ludzkie.

RqLnL9i3gJf27
Miejsce na notatkę ucznia.
1
Ćwiczenie 6

Odszukaj w dostępnych źródłach internetowych tekstów literackich, dla których obrazy Józefa Chełmońskiego i Jana Stanisławskiego byłyby malarskim uzupełnieniem. Podaj dwa przykłady takich tekstów.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 6

Odszukaj w dostępnych źródłach internetowych tekstów literackich, w których pojawiają się opisy przyrody. Podaj dwa przykłady takich tekstów.

RYAbBO78PtgWE
Miejsce na notatki ucznia.
Ciekawostka

Niektóre pejzaże są wzbogacane postaciami ludzkimi bądź sylwetkami zwierząt. Elementy te uzupełniają kompozycję, ale nie wprowadzają nowych znaczeń do głównego przesłania dzieła. Te dodatkowe komponenty to tzw. sztafaż.

JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Władysław Podkowiński – prekursor polskiego impresjonizmu

Władysław Podkowiński18951866
R1FUvCBhNwkY8
Autoportret
Źródło: Władysław Podkowiński, 1887, olej na płótnie, Muzeum Śląskie, Katowice, domena publiczna.

Władysław Podkowiński

Władysław Podkowiński żył w latach 1866–1895. Studiował najpierw w Warszawie, a następnie w Petersburgu. W 1889 roku wyjechał do Paryża, gdzie poznał malarstwo impresjonistów, przede wszystkim dzieła Claude’a Monetaj00000003KB2v27_000tp002Claude’a Moneta. Pod wpływem nowego kierunku zaczął tworzyć obrazy, które w następnym roku wystawił w Warszawie. Był to pierwszy w naszym kraju pokaz malarstwa impresjonistycznego. Najpiękniejsze obrazy Podkowińskiego sytuowane w nurcie impresjonizmu, m.in. Łubin w słońcu, Mokra wieś, Sad w Chrzęsnem czy Nowy Świat w Warszawie w dzień letni, powstały w latach 1890–1892. Później artysta zwrócił się ku symbolizmowij00000003KB2v27_000tp003symbolizmowi, a jego najbardziej znanym dziełem do dziś pozostaje Szał.

Impresjonizm był kierunkiem w sztuce, który rozwijał się głównie we Francji w latach 70. i 80. XIX wieku. Kierunek ten dążył przede wszystkim do stworzenia malarstwa, które powstawałoby w ścisłym związku z naturą – miało być subiektywnym zapisem zmysłowych doznań artysty w trakcie obserwacji przyrody. Wyróżniamy kilka najważniejszych założeń tego kierunku:

  • malarstwo plenerowe, które utrwalało zmysłowe odczucia malarza;

  • asymetryczna kompozycja i zbliżenia;

  • odrzucenie barw lokalnychbarwy lokalnebarw lokalnych;

  • szkicowość obrazów, która prowadziła do zatarcia konturów;

  • tematyka dotyczyła najczęściej pejzażów i martwej natury.

Do głównych przedstawicieli impresjonizmów należą m.in.: Claude Monetj00000003KB2v27_000tp002Claude MonetAuguste RenoirAuguste RenoirAuguste RenoirMax LiebermannMax LiebermannMax Liebermann. W Polsce impresjonistami byli Władysław Podkowiński oraz Józef Pankiewicz.

barwy lokalne
j00000003KB2v27_000tp002
Auguste Renoir
Max Liebermann
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Kompozycja obrazów i sposób przedstawienia przestrzeni

R1d35o0EE9sle
Nowy Świat w Warszawie w dzień letni
Źródło: Władysław Podkowiński, 1892, olej na płótnie, Muzeum Narodowe, Warszawa, domena publiczna.
R1O2M1wYTwIwr
Sad w Chrzęsnem
Źródło: Władysław Podkowiński, 1892, olej na płótnie, domena publiczna.

Przy tworzeniu obrazu należy zastanowić się i rozważyć następujące kwestie związane z rodzajami kompozycji:

  • kompozycja dynamiczna lub statyczna – w kompozycji dynamicznej wszystkie elementy zostały zatrzymane w ruchu, natomiast w kompozycji statycznej wszystkie elementy sprawiają wrażenie nieruchomych;

  • kompozycja symetryczna lub asymetryczna  – w kompozycji symetrycznej możemy przedzielić obraz na pół i po obu stronach będzie on przedstawiał takie same lub bardzo podobne do siebie elementy. Przy kompozycji asymetrycznej elementy na obrazie nie będą ułożone w sposób symetryczny po obu stronach dzieła;

  • kompozycja otwarta lub zamknięta – w kompozycji otwartej sytuacja przedstawiona „wychodzi” poza ramy obrazu. W kompozycji zamkniętej wszystkie przedstawione elementy stanowią zamkniętą i nienaruszalną całość;

  • kompozycja rytmiczna – na obrazie dominuje rytm i pojawia się powtarzalność danego elementu;

  • kompozycja diagonalna, kompozycja horyzontalna lub kompozycja wertykalna – w kompozycji diagonalnej dominuje oś skośna, w kompozycji horyzontalnej dominuje oś pozioma, a w kompozycji wertykalnej oś pionowa. Oś na obrazie jest umowną linią, która dzieli kompozycję na równe części.

Dla zainteresowanych

Ukośną linię, która jest osią budującą kompozycję płaszczyzny obrazu (osią kompozycyjną), nazywamy diagonalą. Dominuje ona na obrazie, ale jest niewidzialną dla odbiorcy linią. Wszystkie elementy obrazu ułożone są zgodnie z jej kierunkiem.

1
Ćwiczenie 7

Wybierz jeden z obrazów Władysława Podkowińskiego Nowy Świat w Warszawie w dzień letni oraz Sad w Chrzęsnem, a następnie opracuj notatkę, w której zawrzesz wszystkie dane katalogowe:

  • autor i tytuł obrazu;

  • rok powstania;

  • technika malarska;

  • wymiary obrazu;

  • miejsce przechowywania;

  • styl malarski.

uzupełnij treść
1
Ćwiczenie 8

Nazwij przestrzenie, które zostały utrwalone na obu obrazach. Podaj główną różnicę pomiędzy nimi.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 8

Wymień przestrzenie, jakie mogą zostać utrwalone na pejzażach.

R8x73DHlvWimG
Miejsce na notatki ucznia.
1
Ćwiczenie 9

Określ typy obu przedstawień pejzaży. Oceń, który z nich jest – według ciebie – bardziej interesujący dla odbiorcy. Uzasadnij swoją odpowiedź.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 9

Wymień typy pejzaży, jakie wyróżniamy.

RFOanEewtrvei
Miejsce na notatki ucznia.
1
Ćwiczenie 10

Na obu obrazach dają się wyraźnie wyróżnić osie, które stały się podstawą kompozycji przedstawień. Na płótnie Nowy Świat w Warszawie w dzień letni
dwie osie zostały wyznaczone przez samą ulicę. Wskaż, gdzie jest oś na obrazie Sad w Chrzęsnem i nazwij elementy, które ją wyznaczają.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 10

Wymień trzy elementy, które mogą być osiami kompozycyjnymi na obrazach.

RU0unRJuHwOYE
Miejsce na notatki ucznia.
Ważne!

Perspektywa malarska to umiejętność ukazywania na płaskim obrazie przedmiotów trójwymiarowych bądź tworzenia złudzenia przestrzeni dalszej i bliższej od oka patrzącego. Można wyróżnić kilka różnych typów tej perspektywy, w zależności od tego, z jakiego punktu widzenia obserwowana jest przestrzeń (czy też wybrany obiekt):

  • jeżeli malarz spogląda na naturę z pewnej wysokości, mówimy o perspektywie z lotu ptaka (nazywanej też perspektywą bocianią) - oko artysty umieszczone jest bardzo wysoko w stosunku do utrwalanego na obrazie widoku;

  • jeżeli oko malarza jest umieszczone poniżej odtwarzanego widoku - mówimy wówczas o perspektywie żabiej.

1
Ćwiczenie 11
RLf1TdVjF5SEp1
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu podanego słownictwa do odpowiednich kategorii.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 11

Podaj nazwiska innych malarzy impresjonistycznych.

R8KoyxzmSsI8S
Miejsce na notatkę ucznia.
Ciekawostka

Motywami ikonograficznymi nazywamy pojawiające się na obrazie elementy, które podlegają analizie i interpretacji.

1
Ćwiczenie 12

Wymień jak najwięcej motywów ikonograficznych znajdujących się na obu prezentowanych obrazach Władysława Podkowińskiego. Wskaż, na którym obrazie umieszczono ich więcej.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 12

Wymień trzy popularne, według ciebie, motywy ikonograficzne.

RdhHQai39UA7G
Miejsce na notatkę ucznia.
RcQShLumOsSuE
Ćwiczenie 13
Zadanie interaktywne polega na zdecydowaniu, czy podane zdania są prawdziwe czy fałszywe.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
RZb5Pd4i4VTh9
Ćwiczenie 13
Zadanie interaktywne polega na zdecydowaniu, czy podane zdania są prawdziwe czy fałszywe.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
JPOL_E3_E4_Konteksty

Ulotność chwili

Leksykon literatury polskiej. Młoda PolskaJustyna Bajda, Małgorzata Łoboz
Justyna Bajda, Małgorzata Łoboz Leksykon literatury polskiej. Młoda Polska

Impresjonizm
Awangardowy kierunek malarski zapoczątkowany we Francji w latach 70. XIX wieku, a następnie przejęty przez sztukę, literaturę i muzykę całej Europy. Nazwa kierunku pochodzi od francuskiego słowa 'l’impressionj00000003KB2v27_000tp004l’impression'– wrażenie.

Podstawowym założeniem impresjonizmu był zmysłowy odbiór świata i utrwalanie na płótnie wrażeń odbieranych w trakcie subiektywnego oglądu rzeczywistości. Za prekursora ruchu uważa się Édouarda Manetaj00000003KB2v27_000tp005Édouarda Maneta, jednak rzeczywistymi twórcami impresjonizmu malarskiego była grupa artystów, którzy opuścili paryskie pracownie i zaczęli poszukiwać tematów dla swoich dzieł w otaczającej ich naturze i gwarze dnia codziennego. Wspólne plenery w lasach Fontainebleauj00000003KB2v27_000tp006Fontainebleau pod Paryżem poświęcali na odkrywanie podstawowych zależności, które zachodzą między rodzajem światła a wrażeniowym odbiorem barw. Swoje spostrzeżenia przenosili na płótna. Do malowania używali tylko barw podstawowych (zrezygnowali z niedostrzeganej w naturze czystej czerni), nakładając je w postaci niewielkich plamek czystych kolorów, które – oglądane z odpowiedniej odległości – zlewały się, tworząc w oku odbiorcy obrazu nowe jakości barwne. Prace, które chcieli pokazać na oficjalnych wystawach, jednoznacznie zostały uznane za kpinę z juryjuryjury paryskich Salonów Sztuki. Konsekwencją ich odrzucenia stała się odrębna ekspozycja, zorganizowana po raz pierwszy w 1874 roku. Wzięli w niej udział m.in. Claude Monet, Edgar Degasj00000003KB2v27_000tp007Degas, Auguste Renoirj00000003KB2v27_000tp008Auguste Renoir, do dziś uznawani za głównych przedstawicieli kierunku. W sumie odbyło się osiem wystaw grupy, ostatnia – w 1886 roku.

Do naszego kraju impresjonizm dotarł w latach 90. XIX wieku dzięki paryskim studiom dwóch polskich malarzy: Władysława Podkowińskiego i Józefa Pankiewicza. Podobnie jak wcześniej we Francji kierunek początkowo nie znalazł poparcia ani wśród krytyków, ani u publiczności.

j00000003KB2v27_00000_BIB_001 Źródło: Justyna Bajda, Małgorzata Łoboz, Młoda Polska. Leksykon literatury polskiej, Wrocław 2004.
jury
1
Ćwiczenie 14

Stwórz notatkę na temat impresjonizmu na podstawie informacji z tekstu.

uzupełnij treść
1
Ćwiczenie 15

Zapisz słownie określenia czasu w odpowiedniej formie gramatycznej.

  • rok 1886 – dopełniacz liczby pojedynczej;

  • lata 90. XIX wieku – miejscownik liczby mnogiej;

  • rok 1874 – celownik liczby pojedynczej;

  • lata 70. XIX wieku – narzędnik liczby mnogiej.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 16
R1bDI5VdDXsbl1
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do sformułowań z kolumny lewej ich objaśnień z kolumny prawej.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 17

Wyjaśnij, na czym polegała technika malarska impresjonistów i jaki miała cel.

uzupełnij treść
1
Ćwiczenie 18

Określ, jaki stosunek do obrazów impresjonistów mają krytycy i publiczność.

uzupełnij treść
Polecenie 2

Skorzystaj ze źródeł internetowych i wybierz nazwisko jednego francuskiego malarza impresjonistycznego. Stwórz notatkę biograficzną na jego temat i wymień tytuły kilku jego dzieł. Zdecyduj, czy wśród jego dzieł jest takie, którego posiadanie w domu sprawiłoby ci przyjemność. Uzasadnij swoją odpowiedź.

RDdt3X8wb2U51
Miejsce na notatkę ucznia.
Polecenie 2

Skorzystaj ze źródeł internetowych i wybierz nazwisko jednego francuskiego malarza impresjonistycznego. Stwórz notatkę biograficzną na jego temat i wymień tytuły kilku jego dzieł.

R1BxKx46tYxN4
Miejsce na notatkę ucznia.
1
Ćwiczenie 19

Skorzystaj z dostępnych źródeł internetowych i wyjaśnij, czym były „Paryskie Salony Sztuki” oraz „Salony Odrzuconych”.

uzupełnij treść
1
Ćwiczenie 20

Napisz, czym są „barwy widma słonecznego” i ile barw się nie składa. Wyjaśnij, czy impresjoniści korzystali z tych kolorów.

uzupełnij treść
Rf7iNh1bu39vr
Impresja, wschód słońca
Źródło: Claude Monet [wym. Klod Mone], 1872, olej na płótnie, Musée Marmottan Monet, Paryż, domena publiczna. domena publiczna.
1
Ćwiczenie 21

Wskaż, jakie założenia impresjonizmu spełnia obraz Claude'a Moneta.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 21

Wymień najważniejsze dzieła Claude'a Moneta.

RtldI7K3cJatY
Miejsce na notatki ucznia.
1
Ćwiczenie 22

Wymień barwy, które przeważają na obrazie Claude'a Moneta. Wyjaśnij, czy malarz spełnił w nim założenia impresjonizmu.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 22

Wymień kolory, z których korzystali malarze impresjonistyczni przy tworzeniu swoich dzieł.

R19uZsmtOSNHX
Miejsce na notatkę ucznia.
Polecenie 3

Opisz swoje wrażenia odnośnie obrazu Claude'a Moneta Impresja, wschód słońca.

R16pSsl5oS5kH
Miejsce na notatkę ucznia.
Polecenie 3

Podaj trzy przymiotniki, które, twoim zdaniem, mogą charakteryzować krajobraz portu.

RpSVQwJbw38NT
Miejsce na notatkę
j00000003KB2v27_000tp004
j00000003KB2v27_000tp005
j00000003KB2v27_000tp006
j00000003KB2v27_000tp007
j00000003KB2v27_000tp008
j00000003KB2v27_0000009E
JPOL_E3_E4_Konteksty

Koło barw

Barwniki, którymi posługują się malarze, powstają z konkretnych pigmentówpigmentpigmentów. Dawniej pozyskiwano je z naturalnych źródeł, którymi mogły być np. starta na pył skała, zwęglona kość słoniowa, sok z roślin. Barwniki naturalne możemy uzyskać samodzielnie, wykorzystując składniki, które mamy w kuchni – kakao (kolor czarny), jagody (kolor niebieski), herbata (kolor brązowy), szpinak (kolor zielony), kurkuma (kolor żółty) czy pomarańcze (kolor pomarańczowy). Dziś barwniki są głównie wytwarzane sztucznie.

pigment
JPOL_E3_E4_Konteksty
RsvlQBWLfo8oZ1
Skały ochrowe w Roussillon [czyt. Rusiją] we Francji, z których pozyskiwano pigment do produkcji farb
Źródło: Konrad Górniak, domena publiczna.
JPOL_E3_E4_Konteksty

Świat barw jest niezwykle bogaty. Zdarza się, że mamy kłopot z nazwaniem ich wszystkich. Główne kolory, które znajdziesz na malarskiej palecie, można ułożyć w tzw. koło barw (choć sam schemat może przyjmować różne kształty). Istotą koła barw jest możliwość dostrzeżenia, jak powstają kolory, a także w jaki sposób należy je wymieszać, aby otrzymać inną barwę (np. z połączenia czerwieni i żółci powstaje pomarańcz, z koloru niebieskiego i żółtego powstaje kolor zielony, a z czerwieni i niebieskiego powstanie fiolet).

RuR7cntVXRP5s
Koło barw
Źródło: Own work, domena publiczna.
1
Ćwiczenie 23

Impresjoniści tworzyli swoje dzieła, wykorzystując jedynie barwy podstawowe, które składają się na koło barw. Możemy w nim wyróżnić pary kolorów dopełniających, a więc takich, które powstają z zestawienia barw leżących naprzeciwko siebie i tworzących najmocniejsze kontrasty barwne. Wskaż, jakie to barwy dla koloru czerwonego, niebieskiego oraz żółtego.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 23

Impresjoniści tworzyli swoje dzieła, wykorzystując jedynie barwy podstawowe, które składają się na koło barw. Możemy w kole wyróżnić pary kolorów dopełniających, a więc takich, które powstają z zestawienia barw leżących naprzeciwko siebie w kole i tworzących najmocniejsze kontrasty barwne. Wymień barwy, które kontrastują z kolorem czerwonym, niebieskim oraz żółtym.

RiXPbK8gClEDR
Miejsce na notatkę ucznia.
1
Ćwiczenie 24

Skorzystaj z dostępnych źródeł internetowych i wyjaśnij, czym są barwy 'ciepłe' oraz 'chłodne'. Następnie wskaż, jakie kolory dominowały na wybranym przez ciebie obrazie, który pojawił się w tej lekcji.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 24

Skorzystaj z dostępnych źródeł internetowych i wyjaśnij, czym są barwy 'ciepłe' oraz 'zimne'.

RDuzblQYMnkcu
Miejsce na notatkę
j00000003KB2v27_000000AC
JPOL_E3_E4_Konteksty

Zauroczenie impresjonizmem

Zauroczenie impresjonizmem - rysownik malarzemElżbieta Charazińska
Elżbieta Charazińska Zauroczenie impresjonizmem - rysownik malarzem

Aktywność Podkowińskiego wzrosła z nadejściem 1892 roku. W lutym wystawia w ZachęcieZachętaZachęcie akwarelowy widok Ulicy Nowy Świat w Warszawie w dzień zimowy. Jest to wyraźne odwołanie do twórczości francuskich impresjonistów, w której pejzaż miejski zajmował poczesne miejsce. Swą uwagę skierowali ku nowym dzielnicom wielkich bulwarów z ich nowoczesną zabudową oraz ożywionemu ulicznemu ruchowi tłumu przechodniów i pojazdów. Często przedmiotem ich zainteresowania stawały się najnowsze osiągnięcia cywilizacyjne,  np. kolej parowa z towarzyszącą jej architekturą miejskich dworców, wiaduktów, mostów. Wielokrotnie malowali fragmenty ulic, dostrzegane z wysokich pięter kamienic, modyfikowane porą dnia, roku, świąteczną galą czy oddające codzienne, tętniące życie miasta.

Temat miejski był szczególnie bliski Podkowińskiemu, urodzonemu i wychowanemu w mieście, będącemu przez wiele lat reporterem‑ilustratorem prasowym. [...] O zainteresowaniu Podkowińskiego wedutą, przy zastosowaniu nowej metody postrzegania światła, świadczą trzy wersje motywu z widokiem ulicy Nowy Świat. Prawdopodobnie zamierzał z nich stworzyć serię malowaną w różnych porach roku, w odmiennym świetle pór dnia, przy zmieniających się warunkach atmosferycznych. Najwcześniejszy, wykonany w akwareli widok ujęty z okna pracowni, przez płaszczyzny ośnieżonych dachów otwiera załamaną łukiem ulicy zamkniętą perspektywę rzędów kamienic. Na trotuarach i jezdni widać sylwetki przechodniów i pojazdów. Artysta posłużył się bielą papieru dla wydobycia kontrastów chłodnej gamy barw szafirowych, błękitnych, fioletowych i zielonych.

Podkowiński, zafascynowany zmiennym oświetleniem modelującym kształty, odbierającym barwom ich kolor lokalny, powtórzył temat po raz drugi, również w akwareli. Minimalnie przesunął punkt obserwacji, uchwycił moment żywszego ruchu na ulicy i bardziej zdematerializował kształty. Do tego samego motywu powrócił latem, tym razem posługując się techniką olejną, w której poczynił znaczne postępy. [...] W widoku Nowy Świat w Warszawie w dzień letni zostały przeciwstawione dwie tonacje barwne: ciepła i zimna, z wykorzystaniem naturalnego rozkładu słonecznego światła po dwóch stronach ulicy. Mimo plam czerwieni i zieleni umiejętnie rozłożonych, obraz zdominowany jest przez dużą ilość bieli zabarwionej chłodnym różem i błękitami wibrującymi w porowatej powierzchni.

j00000003KB2v27_00000_BIB_002 Źródło: Elżbieta Charazińska, Władysław Podkowiński, Wrocław 2002.
Zachęta

Po lekturze powyższego tekstu rozwiąż ćwiczenia.

Ćwiczenie 25
R1YHv20lmsYoL1
Zadanie interaktywne polega na zdecydowaniu, czy podane zdania są prawdziwe czy fałszywe.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 26

Podaj, gdzie i kiedy Władysław Podkowiński miał swoją wystawę.

uzupełnij treść
1
Ćwiczenie 27

Nazwij technikę, jaką wykorzystał malarz przy tworzeniu obrazu zaprezentowanego na wystawie.

uzupełnij treść
1
Ćwiczenie 28

Omów, co najchętniej przedstawiali na swoich obrazach francuscy impresjoniści.

uzupełnij treść
1
Ćwiczenie 29

Podaj osiągnięcie techniki drugiej połowy XIX wieku, które uwieczniali na swoich obrazach impresjoniści.

uzupełnij treść
1
Ćwiczenie 30

Zacytuj zdanie, które potwierdza, że impresjoniści chętnie malowali widoki miasta ujęte w perspektywie 'z lotu ptaka'.

uzupełnij treść
1
Ćwiczenie 31

Wyjaśnij, od czego była zależna zmienność tego samego widoku na obrazach impresjonistów.

uzupełnij treść
1
Ćwiczenie 32

Skorzystaj z dostępnych źródeł internetowych i przedstaw, od jakiego słowa pochodzi wyraz „akwarela”.

uzupełnij treść
j00000003KB2v27_000000BK
JPOL_E3_E4_Preteksty

Akwarela

Słownik terminologiczny sztuk pięknychWładysław Kozakiewicz
Władysław Kozakiewicz Słownik terminologiczny sztuk pięknych

Akwarela

  1. farba wodna o spoiwie rozpuszczalnym w wodzie [...];

  2. technika mal.; posługująca się farbami akwarelowymi kładzionymi najczęściej na papierze, pergaminiej00000003KB2v27_000tp009pergaminie [...]; farba tworzy cienką przezroczystą warstwę, przez którą przebija kolor podłoża; technika wymagająca dużej precyzji ze względu na trudności dokonywania poprawek [...].

A. występowała już w staroż. Egipcie i Grecji, w malarstwie ściennym rzym., w katakumbachj00000003KB2v27_000tp00Akatakumbach wczesnochrześc., a następnie już tylko w iluminatorstwieiluminatorstwoiluminatorstwie [...]; w okresie renesansu używana była do rysunków i szkiców przygotowawczych [...];

Rozwój a. jako techniki samodzielnej przypada na XVII–XIX w.; szczególny jej rozkwit na 2. poł. XVIII w. (Anglia) i na XIX w. także w innych krajach eur.; w Polsce a. pojawiła się w okresie oświecenia; technika popularna i obecnie.

(wł. acquarcllo od acqua 'woda')

j00000003KB2v27_00000_BIB_003 Źródło: Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. Krystyna Kubalska-Sulkiewicz (koordynator), Warszawa 1996, s. 7.
iluminatorstwo
1
Ćwiczenie 33

Wykorzystując dostępne źródła internetowe, podaj przykłady obrazów akwarelowych. Omów, jak dzisiaj oceniane są obrazy akwarelowe.

uzupełnij treść
1
Ćwiczenie 34

Obejrzyj w źródłach internetowych reprodukcje prac Claude'a Moneta. Wybierz dwa dowolne obrazy należące do cyklu Katedra w Rouenj00000003KB2v27_000tp00BRouen. Wskaż, z czego wynika i na czym polega różnica pomiędzy przedstawieniami ściany katedry.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 34

Wyszukaj w źródłach internetowych, a następnie wyjaśnij, na czym polega różnica w obrazach należących do cyklu Katedra w Rouen.

R1D762Pw1IpIW
Miejsce na notatkę ucznia.
j00000003KB2v27_000tp00B
j00000003KB2v27_000000C1
JPOL_E3_E4_Zadaniowo

Zadaniowo

Polecenie 4

Wyobraź sobie, że jesteś krytykiem sztuki. Napisz recenzję jednego z obrazów Władysława Podkowińskiego. Wykorzystaj przy tym zebrane w trakcie wcześniejszych analiz i interpretacji określenia i zwroty.

Możesz skorzystać z informacji zawartych w lekcji Piszemy recenzję do gazetki szkolnej.

RGHa9xl64YFes
Miejsce na notatki
Polecenie 4

Korzystając z informacji zawartych w lekcji, a także z dostępnych źródeł internetowych, stwórz notatkę na temat impresjonizmu.

RIoqIzbpkm2Ye
Miejsce na notatki ucznia.
Polecenie 5

Spójrz przez okno klasy bądź swojego mieszkania. Wyobraź sobie, że uwieczniasz ten widok na obrazie, którego krawędzie są wyznaczone przez ramy okna. Opisz tę scenę, uwzględniając wszystkie istotne elementy opisu obrazu.

R47srj2P7Tlqb
Miejsce na opis ucznia.
Polecenie 5

Opisz, co słyszysz lub widzisz za oknem. Staraj się użyć jak największej liczby przymiotników. Pamiętaj, aby uwzględnić jak najwięcej istotnych szczegółów.

RyxW7KTFSLQXJ
Miejsce na notatkę
Rt5BVwpDiYwG21
Zadanie interaktywne polega na uszeregowaniu słów kluczy w hierarchii ważności (według ucznia).
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Zapoznaj się z poniższymi słowami kluczami związanymi z lekcją, a następnie zaproponuj ich własną kolejność. Możesz kierować się tym, co cię zaciekawiło, poruszyło, zaskoczyło itp. Przygotuj krótkie uzasadnienie swojej propozycji. Słowa klucze: krajobraz, pejzaż, weduta, marina, sztafaż, diagonala, perspektywa malarska, impresjonizm, Władysław Podkowiński, koło barw.

R3iBgtT90Pn1y
Miejsce na notatki ucznia.
j00000003KB2v27_000tp001
j00000003KB2v27_000tp003
j00000003KB2v27_000tp009
j00000003KB2v27_000tp00A