W sadzie i na polu

1. Czym są pole i sad?

Pole i sad to o przykłady krajobrazów przekształconych przez człowieka. Bez jego ingerencji zarosłyby drzewami i krzewami, a po wielu latach przekształciły się w las. Pole jest obszarem przeznaczonym pod uprawę roślin. Niektóre rośliny uprawia się, aby przeznaczyć je na żywność dla ludzi lub na paszę dla zwierząt hodowlanych. Części roślin uprawianych na polach są wykorzystywane do produkcji artykułów spożywczych, ubrań, a nawet paliwa samochodowego.

Na danym polu uprawia się w jednym czasie tylko jedną wybraną roślinę. Najważniejsze zabiegi, które rolnik musi wykonać na polach, aby móc zebrać plony, to:

• orkaorkaorka i inne zabiegi związane z uprawą gleby,

• nawożenie nawozami naturalnymi lub sztucznymi,

• siew nasion bądź sadzenie roślin,

• nawadnianie – konieczne w niektórych obszarach,

• zabiegi ochronne,

• zbiór plonów.

Zimą nie wykonuje się prac polowych, ale niektóre rośliny mogą być siane już jesienią po to, by wcześniej rosły i dojrzały wiosną. Na zimę sieje się na przykład rzepak i niektóre zboża. Zimą na polach pozostają resztki niezebranych roślin, które zjadane są przez różne zwierzęta.

R1CpbtNQFLxIi

Fotografia przedstawia pole zboża podczas żniw. Na polu pracuje kombajn. Widać tylko jego przednią część. W miejscu jego pracy widać małe chmury pyłu. W tle widać górzysty krajobraz.

RD9lbNy64zftp

Zdjęcie przedstawia zbiory truskawek. Na pierwszym planie widać dwie kucające dziewczyny przy krzaczkach truskawek. Jedna z nich zbiera owoce do plastikowego pojemnika. W tle widać kolejne pięć osób biorących udział w zbiorach.

Sad jest miejscem, w którym uprawia się drzewa lub krzewy owocowe. Rosną one w tym samym miejscu przez kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat. Zbiór owoców odbywa się ręcznie lub za pomocą specjalistycznych maszyn. Sad jest także miejscem życia wielu zwierząt. Oprócz zapylaczy, dużą grupę stanowią owady „szkodniki” (np. owocówka jabłkóweczka, bielinek kapustnik, mszyce) i żywiące się nimi owady drapieżne, takie jak biedronka, biegacz czy złotook. Licznymi owadami żywią się ptaki, np. sikory i szpaki, krety, ryjówki i jeże. Ślimaki są zjadane przez żaby i ropuchy. Te zwierzęta są sprzymierzeńcami sadowników.

2. Rośliny uprawne pól i sadów

Na większości pól w Polsce uprawia się zboża. Są to: pszenica, żyto, pszenżyto, jęczmień, owies, proso i kukurydza. Ze zbóż produkowane są mąki (ziarna są mielone), kasze (ziarna łamane) i płatki (ziarna gniecione). Zboża przeznacza się też na paszę dla zwierząt.

R6xadpX0fnclz

Fotografia przedstawia kłos pszenicy. Kłos jest długi z grubymi, luźno rozmieszczonymi ziarnami zakończonymi wypustkami. Kłos ma złotawy kolor.

RHOjZRIak2crl

Zdjęcie przedstawia kłos żyta o beżowym kolorze. Ziarna są małe, zakończone długimi ościami.

Rl2DPU3umaRET

Na zdjęciu widać kłos pszenżyta. Kłos jest długi, a nasiona grube, z długimi ościami. Kłosy są zielonożółte.

R7LNNTyXbWb2h

Na fotografii przedstawiony jest kłos jęczmienia. Widać kłos, którego ziarna są ułożone luźno, są wydłużone i mają długie ości.

R1MDIQTgMPFLZ

Na fotografii widać wiechę owsa. Roślina posiada ziarna umieszczone na końcach odgałęzień wyrastających z łodygi.

R1duNloZn3yyM

Zdjęcie przedstawia kukurydzę. Widoczna jest kolba kukurydzy z dojrzałymi, żółtymi nasionami. Kolba w górnej części ma ciemne długie włoski.

Na polach uprawia się także rośliny oleisterośliny oleisterośliny oleiste, np. rzepak. Na dużą skalę hoduje się warzywa takie jak: ziemniaki, kapusta, marchew, cebula, buraki, pomidory i wiele innych. Niektóre rośliny mają zastosowanie w przemyśle innym niż spożywczy, np. rzepak wykorzystywany jest do produkcji paliw, a len – do produkcji włókien. Uprawia się także wiele innych roślin takich jak: chmiel, słonecznik, zioła (np. rumianek czy mięta). Spośród drzew owocowych uprawianych w sadach najpopularniejsze są jabłonie, wiśnie, śliwy i grusze. Krzewami dostarczającymi owoców są: porzeczki (czarna i czerwona), maliny, agrest, aronia.

ChwastamichwastChwastami zbóż są: mak polny, szczaw polny, chaber bławatek.

Niektóre rośliny uprawne mają wiele różnych zastosowań. Należy do nich ziemniak, którego bulwybulwabulwy mogą być po ugotowaniu, upieczeniu lub usmażeniu zjadane przez ludzi. Mogą być paszą dla zwierząt lub surowcem do produkcji mąki ziemniaczanej. Mogą także służyć do produkcji alkoholu wykorzystywanego w przemyśle lub dodawanego do benzyny.

R1M6sso0Zx5w9

Fotografia ukazuje strąki rzepaku w przybliżeniu. Posiadają one zgrubienia w miejscach, w których znajdują się nasiona.

R1Q0lvBWbYgwU

Fotografia przedstawia buraka cukrowego wyjętego z gleby. Korzeń buraka jest biały, pokryty ziemią. Wyrastają z niego podłużne jasnozielone liście.

Pole, podobnie jak sad, jest środowiskiem życia wielu zwierząt. Wśród małych ssaków można wyróżnić mysz polną, nornicę i kreta. Myszy i nornice żywią się nasionami traw, zbóż oraz owadami. Dżdżownice są bardzo pożyteczne, ponieważ spulchniają i napowietrzają ziemię. Stanowią one pokarm dla kretów oraz gadów – zaskrońców i padalców. Zaskrońce, padalce i ropuchy są pożytecznymi mieszkańcami pól, ponieważ żywią się szkodnikiem – ślimakiem nagim. Innym szkodnikiem zamieszkującym pola jest mszyca, która niszczy rośliny uprawne. Mszyca stanowi pokarm dla biedronek. Owadami i szkodnikami żywią się ptaki: sowy, kuropatwy, bociany. Na polach można też spotkać duże ssaki, m.in. dziki, sarny i lisy. Dziki są odpowiedzialne za znaczne szkody pól uprawnych.

Podsumowanie

• Pole jest miejscem uprawy roślin.

• Sad jest miejscem uprawy drzew i krzewów owocowych.

• Na polach i w sadach żyje wiele gatunków zwierząt, gdyż mają tam zapewnioną obfitość pożywienia.

• Rośliny hodowane w sadach i na polach zostają przetworzone w zakładach przemysłowych na produkty spożywcze dla ludzi, paszę dla zwierząt, ubrania, a nawet paliwo samochodowe.

Słownik

Zadania