Do zjednoczenia Włoch przyczyniły się setki osób, historia zapamiętała dwóch najważniejszych. Sprawdź kogo...
Wprowadzenie
Ustal i zapisz z czego najbardziej słynie kompozytor Giuseppe Verdi (1813‑1901).
Ogromny wpływ na uczucia narodowe Włochów wywarł kompozytor Giuseppe Verdi (1813‑1901), będący zwolennikiem jedności Italii, Va, pensiero to chór z trzeciego aktu jego opery Nabucco. To jeden z najsłynniejszych utworów w historii muzyki operowej – pieśń żydowskich wygnańców płaczących w Niewoli babilońskiej za utraconą ojczyzną i zburzoną Pierwszą Świątynią w Jerozolimie. Autorem słów, zainspirowanych psalmem 137, był Temistocle Solera. Pieśń stała się nieoficjalnym hymnem Włoch.
Wysłuchaj pieśni Va, pensiero z trzeciego aktu opery Nabucco Verdiego :
Określ jej nastrój.
Co Twoim zdaniem wpłynęło na to, że stała się ona hymnem zwolenników zjednoczenia Włoch?
Znajdź tłumaczenie pieśni Va, pensiero z trzeciego aktu opery Nabucco Verdiego i napisz o czym mówią słowa.
Kiedy to było?
W politycznej próżni
W połowie XIX wieku Włochy stanowiły mozaikę państewek ujętych w klamrę dwóch większych monarchii: Królestwa Sardynii (wyspa Sardynia i północna Italia z Turynem), Królestwo Obojga Sycylii - południowa część Półwyspu Apenińskiego i wyspa Sycylia. Pomiędzy nimi, w otoczeniu kilku drobniejszych państw, wielkością wyróżniało się jeszcze papieskie Państwo Kościelne. Północno‑wschodnią część Włoch dzierżyli Austriacy, sprawujący kontrolę nad Italią i pielęgnujący jej polityczny wielowiekowy bezwład. Na mapie rozdrobnionych politycznie Włoch Piemont wyróżniał się ustrojem (jako monarchia konstytucyjna od 1848 roku), szerokim pakietem swobód obywatelskich, zbilansowanym budżetem i najlepiej spośród państw włoskich rozwiniętą gospodarką. Jego władca Wiktor Emanuel IIWiktor Emanuel II z dynastii sabaudzkiej miał rozległe ambicje polityczne. Toteż w dobie Wiosny LudówWiosny Ludów Włosi wystąpili przeciw Austrii właśnie pod jego przewodnictwem. Po 1849 roku władcy państw włoskich, podobnie jak cesarz Austrii Franciszek Józef IFranciszek Józef I, powrócili do absolutyzmu. Piemont natomiast nadal podążał drogą ku zjednoczeniu. Ten ruch ideowy i polityczny, związany z walką o wyzwolenie narodowe i zjednoczenie Włoch, nazywano risorgimento [czyt.: risordżimẹnto]. Sytuacja międzynarodowa i stosunki wewnętrzne sprawiły, że był to kilkunastoletni proces, rozciągnięty w czasie i aż dwukrotnie przerwany koniecznością oczekiwania na sprzyjającą koniunkturę.
Mapa: Zjednoczenie Włoch w latach 1859‑1870
Na mapie zaznaczono:
- granice Cesarstwa Austriackiego w 1858 roku (obejmuje miasta: Wiedeń, Buda, Peszt, Triest, Split i dzisiejsze tereny Bałkanów, Słowacji, Czechów, Węgrów, Austrii).
Działania wojsk francusko‑sardyńskich w czasie wojny z Austrią w 1859 roku:
Turyn - Mediolan - Solferino
Bitwy wojny z 1859 roku:
Magenta
Solferino
Królestwo Sardynii w 1859 r. (od 1861 Królestwo Włoch). Obejmujące wyspę Sardynia, Piemont z miastami (Turyn, Genua, Quarto).
Lombardia przyłączona do królestwa Sardynii w 1859 roku po wojnie z Austrią
Granice Cesarstwa Francuskiego w 1860 roku (dzisiejsze tereny Francji, mapa obejmuje tylko zachodnio‑południowe ziemie Francji).
- Marsz 'tysiąca czerwonych koszul' w 1860 roku:
Marsylia
Genua
Quarto
Talamone
Marsala
Calatafimi
Palermo
Milazzo
Reggio di Calabria
Neapol
Kapua
Neapol
Bitwy powstania Garibaldiego w 1860 roku:
Kapua
Milazzo
Palermo
Calatafimi
Marsz wojsk sardyńskich w 1860 roku:
Piemont
Castelfidardo
Avezzarno
Neapol
Obszary przyłączone do Królestwa Sardynii do końca 1860 roku:
Księstwo Parmy
Księstwo Modeny
Wielkie Księstwo Toskanii
Państwo Kościelne
Królestwo Obojga Sycylii
Bitwy wojny włosko‑austriackiej w 1866 roku:
Custoza
Obszary przyłączone do Królestwa Włoch w 1866 roku:
Lacjum w tym Rzym (od 1871 stolica Włoch)
Wyprawa na Rzym w 1867 roku:
Sardynia
Livorno
Florencja
Rzym
Obszary przyłączone do królestwa Włoch w 1870 roku:
Królestwo Lombardzko‑Weneckie (częściowo)
granice królestwa Włoch w 1870 roku (Piemont, Królestwo Lombardzkie‑Weneckie, Księstwo Parmy, Księstwo Modeny, Wielkie Księstwo Toskanii, Państwo Kościelne, Lacjum, Królestwo Obojga Sycylii, Królestwo Sardynii).
Ważniejsze traktaty:
Villafranca - 1859
Wymień państwa znajdujące się na Półwyspie Apenińskim. Po zapoznaniu się z lekcją ustal i zanotuj, w jakiej kolejności włączano je do jednoczących się Włoch.
Na podstawie opisu mapy, wymień państwa znajdujące się na Półwyspie Apenińskim.
Granice (dzięki) dyplomacji
Premier rządu i minister spraw zagranicznych Królestwa Piemontu/Sardynii Camillo CavourCamillo Cavour [czyt.: kamillo kawur] był orędownikiem zjednoczenia Włoch pod przewodnictwem króla Sardynii. Uważał, że można tego dokonać dzięki sprawnej polityce. Zdawał sobie sprawę z różnic ekonomicznych dzielących ubogie południe i bogatą północ Włoch, toteż zakładał konieczność stworzenia luźnej federacji państw włoskich. Z rezerwą traktował marzenia demokratów i rewolucjonistów o odrodzeniu narodowym Włochów i jedności politycznej Italii. Umiejętnie prowadzoną dyplomacją wzmocnił pozycję kraju w stosunkach międzynarodowych, zapewniając Piemontowi wojskowe i dyplomatyczne wsparcie Napoleona IIINapoleona III. Cesarz Francji jako pierwszy z monarchów Europy opowiedział się za prawem narodów do politycznego 'samookreślenia', czyli zdobywania przez nie niezależności. Nie popierał jednak Piemontu bezinteresownie. Liczył na nabytki terytorialne dla Francji: Sabaudię i Niceę.
Porozumienie francusko‑włoskie z 1858 roku, skierowane przeciwko Austrii, skłoniło Franciszka Józefa I do wypowiedzenia Piemontczykom wojny. Francja dotrzymała umowy, wysyłając na front włoski ponad 100 tysięcy żołnierzy. Krwawe bitwy pod Magentą [czyt. madżentą] i Solferino, stoczone w czerwcu 1859 roku, okazały się decydujące dla losów wojny. Austria przegrała, ostatecznie tracąc wpływ na rozwój wypadków w Italii. Ustalenia pokojowe podpisane w Villafranca obligowały ją do oddania Lombardii Francuzom, ci zaś przekazali ją Piemontowi. Niestety, wizje polityczne Napoleona nie obejmowały dalszego rozszerzania wpływów Sardynii. Toteż ku rozczarowaniu Włochów, zaskoczonych jego decyzją o szybkim pokoju z Austrią, w posiadaniu Habsburgów pozostała Wenecja.
W czasie zmagań pod Solferino w czerwcu 1859 roku zarówno Austriacy, jak i sprzymierzeni z Włochami Francuzi odnieśli ogromne straty. Na polu walki pozostało blisko 30 tysięcy ofiar, w tym ponad 20 tysięcy rannych pozbawionych opieki. Widok pobojowiska skłonił Henry’ego Dinant [czyt.: ąriego diną] szwajcarskiego przedsiębiorcę i filantropa, do zorganizowania pomocy rannym przy udziale miejscowej ludności, którą zachęcił do ich pielęgnowania. Co istotne, przy udzielaniu pomocy nie brano pod uwagę narodowości ofiar. Kilka lat później, w 1863 roku, stworzył organizację niosącą pomoc osobom pokrzywdzonym w toku działań wojennych. W taki sposób narodził się Międzynarodowy Komitet Pomocy Rannym Żołnierzom, z czasem przekształcony w Międzynarodowy Czerwony Krzyż. Wkrótce starania Komitetu doprowadziły do przyjęcia przez rządy państw międzynarodowego traktatu, zwanego konwencją genewską, o 'polepszeniu losu rannych w armiach czynnych', a czerwony krzyż na białym polu został prawnie uznany za znak ochronny wojskowej służby zdrowia. Od ponad 50 lat 8 maja jest Światowym Dniem Czerwonego Krzyża.
Poszukaj informacji o celach Czerwonego Krzyża i narodowych odłamach tej organizacji.
Rewolucja tworzy Włochy
Dalszy rozwój wypadków zaskoczył Napoleona, który nie chciał już być protektorem risorgimento [czyt.: risordżimẹnto] (odradzania się). Zwycięstwo Sardynii, odniesione na polach Magenty i Solferino, stało się bowiem impulsem rewolucjonizującym środkową Italię. W 1860 roku wybuchły rewolucje skierowane przeciw austriackim książętom – władcom absolutnym Parmy, Toskanii i Modeny. Po ich obaleniu, na drodze plebiscytów, mieszkańcy tych państw zdecydowali, by przyłączyć je do Królestwa Sardynii. Cavour opłacił przychylność Napoleona III dla tych działań, godząc się na włączenie do II Cesarstwa francuskojęzycznych prowincji: Nicei i Sabaudii.
Tymczasem w maju 1860 roku powstało również południe Włoch. Czynnie poparł
je włoski generał i rewolucjonista, Giuseppe GaribaldiGiuseppe Garibaldi [czyt.: dżiuzeppe garibaldi]. Wyruszył on z małego portu w okolicach Genui (na północnym zachodzie Włoch) do Królestwa Obojga Sycylii wraz z grupą wyszkolonych i uzbrojonych włoskich ochotników, zaokrętowanych na dwóch parowcach. Wyprawę tę nazwano marszem 'tysiąca czerwonych koszul' (ze względu na charakterystyczny kolor uniformów jego bojowników). Ich broń i ekwipunek pochodziły z darów zebranych w całych Włoszech, a także nadsyłanych z zagranicy. Garibaldi opanował Sycylię, a następnie ruszył na Neapol, gromiąc wojska Królestwa Obojga Sycylii i obalając władzę Burbonów. Francja i Anglia początkowo rozważały podjęcie zbrojnej interwencji, aby uniemożliwić włoskiemu generałowi przerzucenie wojsk na półwysep, jednak ostatecznie odstąpiły od tego zamiaru. Jak powiedział później jeden z uczestników wyprawy w przemówieniu wygłoszonym do tłumów, 'tylko rewolucja może stworzyć Włochy, a dyplomacja nie stworzy ich nigdy'. Garibaldi i jego ochotnicy deklarowali, że działają w imieniu króla Piemontu, jednak dla Wiktora Emanuela i premiera Cavoura polityczna akcja włoskich demokratów była przedsięwzięciem tyleż korzystnym, co niepokojącym. Powodzenie wyprawy uczyniło Garibaldiego faktycznym władcą południa Włoch. Jako demokrata stanął on wówczas przed dylematem: ustanowić republikę czy podporządkować zdobyty obszar monarchii sardyńskiej. Ostatecznie wybrał posłuszeństwo wobec Wiktora Emanuela II.
Dlaczego Garibaldi poprowadził wyprawę 'tysiąca czerwonych koszul'?
Po pokonaniu Austrii Królestwo Piemontu uzyskało Lombardię, ale los kolejnych nabytków, czyli księstw środkowowłoskich, był uzależniony od plebiscytu. Ludność miała się opowiedzieć za pozostaniem pod władzą Habsburgów albo przyłączeniem do królestwa Piemontu. Podobnie w Nicei i Sabaudii plebiscyt miał zdecydować o przynależności do Francji. Garibaldi , aby temu przeciwdziałać, początkowo chciał zająć Niceę zbrojnie. Jednak po zebraniu legionu ochotników, niemal w przeddzień plebiscytu zmienił plany i ruszył na Sycylię, z sukcesem występując przeciw Królestwu Obojga Sycylii. Bez działań foreign Garibaldiego akcja jednoczenia Włoch, zapoczątkowana przez króla i rząd, nie zostałaby zakończona tak pomyślnie.
Wypisz przynajmniej dwie przyczyny zjednoczenia Włoch.
Władca Piemontu na wieść o sukcesach czerwonych koszul wyruszył na spotkanie Garibaldiemu. W lutym 1861 roku Wiktor Emanuel ogłosił się królem Włoch. Powstanie nowego państwa na mapie Europy potwierdził uroczyście narodowy parlament zwołany w Turynie. Twórcy konstytucji Włoch wzorowali się na prawach Piemontu, a stanowisko premiera państwa objął Cavour. Poza granicami nowego państwa pozostawały jednak nadal Rzym (w którym rezydował papież), Wenecja, Triest i południowy Tyrol. Wkrótce Włosi tymczasowo przenieśli stolicę z Turynu do Florencji. Kilka lat później – gdy proces jednoczenia Włoch dobiegał końca – Napoleon kategorycznie już sprzeciwił się przeniesieniu stolicy nowego państwa do Rzymu. Armia francuska, w obronie papieża, okupowała Państwo Kościelne. Napoleon III zaczął się obawiać nadmiernego wzrostu znaczenia Włoch.
Gdzie dwóch się bije…
Ostatnim etapem jednoczenia Włoch miało być odzyskanie Rzymu i Wenecji. Jednak w ówczesnej sytuacji międzynarodowej, bez poparcia Napoleona III, Włochom nie pozostawało nic innego, jak czekać na dogodny moment. Potrafili świetnie wykorzystać sytuację międzynarodową. Gdy w 1866 roku doszło do wojny prusko‑austriackiej, Włochy opowiedziały się po stronie Prus, wspierając ich aspiracje zjednoczeniowe. Dzięki temu udało się przyłączyć Wenecję, która pozostawała dotąd pod panowaniem austriackim. Cztery lata później (1870) w podobny sposób Włosi odzyskali Rzym. Francja, która prowadziła wojnę z Prusami, wycofała swoje oddziały z Państwa Kościelnego, a po klęsce Francji pod Sedanem Napoleon III został zmuszony do abdykacji. Państwo Piusa IXPiusa IX skurczyło się do rozmiarów Watykanu, a Rzym w 1871 roku oficjalnie stał się stolicą zjednoczonych Włoch. Wbrew wcześniejszym obawom Francji i Anglii powstanie i rozbudowa nowego królestwa nie zmieniły jednak układu sił w Europie. Jak miały pokazać jego dalsze dzieje, znaczenie i siła nowego mocarstwa były dość ograniczone.
Rząd włoski próbował rozwiązać kwestię relacji z papieżem Piusem IX, proponując mu gwarancję suwerenności. Kiedy jednak rozmowy nie doszły do skutku, Rzym został zajęty zbrojnie przez wojska włoskie, a parlament włoski ustanowił zasady prawne regulujące funkcjonowanie Państwa Kościelnego w Watykanie.
Na podstawie dostępnych Ci źródeł wyjaśnij, w jaki sposób zjednoczone Włochy zamierzały ułożyć relacje z papieżem.
Zamiast podsumowania
Dopasuj krótką informację do odpowiedniego nazwiska.
Camillo Cavour, Wiktor Emanuel II, Giuseppe Garibaldi
Premier Królestwa Sardynii, wielki orędownik zjednoczenia Włoch to... | |
Król Sardynii, a następnie zjednoczonych Włoch to... | |
Słynny włoski generał i rewolucjonista to... |
Istniały dwie koncepcje zjednoczenia Włoch, wróć do treści lekcji i napisz jakie one były.
Zjednoczenie Włoch zaczęło się odgórnie, a zakończyło oddolnie – z udziałem ludu włoskiego. Dopasuj wydarzenia, które doprowadziły do scalenia państwa włoskiego, do odpowiednich dat.
Marsz „tysiąca czerwonych koszul” Garibaldiego., Król Piemontu przyjmuje tytuł króla Włoch., Przyłączenie Wenecji do Włoch., Piemont zyskuje Lombardię, a Francja – Sabaudię i Niceę., Bitwy pod Magentą i Solferino., Plebiscyt i przyłączenie Neapolu do Piemontu., Sojusz Piemontu z Francją przeciw Austrii., Przyłączenie Rzymu do Włoch.
1859 | |
---|---|
1860 | |
1861 | |
1866 | |
1870 |