O wolność

Trudne zwycięstwo – angielskie problemy w Ameryce po wygranej wojnie

Niedotrzymanie tych warunków groziło wybuchem kolejnego konfliktu z Francją, a Brytyjczycy potrzebowali spokoju dla podreperowania finansów. Skarb państwa nadszarpnięty wydatkami wojennymi znajdował się bowiem na skraju bankructwa.

Wielkie obciążenia finansowe wynikały z konieczności utrzymania w Ameryce regularnej armii. Wciąż obawiano się odwetu, powstania francuskich osadników i ich sojuszu z  rdzennymi mieszkańcami Ameryki Północnej. Potrzebne były pieniądze na utrzymanie strategicznych fortów, tymczasem mieszkańcy kolonii niechętnie ponosili ciężary podatkowe. Słaba administracja centralna miała problemy nawet z egzekwowaniem już uchwalonych zobowiązań.

RYu4EzmHAj7vb

Obraz przedstawia króla Jerzego III w stroju koronacyjnym. Postać mężczyzny w peruce na głowie. Mężczyzna jest ubrany w szaty królewskie: złote wąskie spodnie, złoty płaszcz, białe skarpety do kolan, skórzane buty z klamrą. Na ramiona ma zarzuconą białą pelerynę z futra, a na piersi bogaty łańcuch z drogimi kamieniami. Stoi na podwyższeniu, za nim wisząca kotara oraz kolumna.

Kiedy to było?

Samolubni i zwycięscy – dążenia Amerykanów i angielskiego rządu

R1W4rE6sxzMG91

Obraz przedstawiający mężczyznę patrzącego na wprost. Postać siedzi na krześle, ubrana jest w płaszcz z rzędem guzików, na głowie ma długą perukę, w ręce trzyma dokument. Mężczyzna ma na sobie wąskie spodnie i białe skarpety, obok niego wisząca kotara, za kotarą książki i zwoje pism.

Po zakończeniu wojny siedmioletniej w Ameryce największym problemem było przyzwolenie na nieprzestrzeganie prawa w zakresie obciążeń fiskalnych. Przemyt i unikanie płacenia podatków były powszechne. Władza w Londynie była w niezręcznej sytuacji, gdyż mieszkańcy kolonii powoływali się na te same prawa, którymi szermowano w walce z 'absolutystycznymi zapędami' Stuartów: bez reprezentacji, czyli zgody parlamentu nie powinno się nakładać nowych podatków.

Szukano zatem takich sposobów pozyskiwania gotówki, które nie burzyłyby tych priorytetów. W 1764 r. przeprowadzono w brytyjskim parlamencie tzw. 'ustawę cukrową' ('Suger Act'). Obniżała ona podatek nałożony na importowaną z Karaibów melasę z 6 do 3 pensów za galongalongalon. Jednocześnie zaostrzono środki kontroli, które miały ukrócić przemyt, a tego typu przestępstwa włączono w kompetencje królewskich sądów admiralicji.

W amerykańskich koloniach zawrzało. Regulacja uderzała niemal we wszystkich mieszkańców, gdyż prawie 90% znajdującej się na rynku melasymelasamelasy było do tej pory przemycane, tzn. nie płacono za nią należnego podatku. Ponadto nie trzeba się było obawiać kary, gdyż w ławach przysięgłych również zasiadali uczestnicy tego procederu.

Monarchia szuka wyjścia

W celu zebrania środków na utrzymanie fortów pogranicznych i ich załóg rząd króla Jerzego III zdecydował się wprowadzić w 1765 r. tzw. 'ustawę stemplowąustawa stemplowaustawę stemplową' - kolejną opłatę, od dawna już obowiązującą w Wielkiej Brytanii. Również ona nie była podatkiem bezpośrednim, tylko otaksowaniem działalności administracji królewskiej.

Doprowadziło to do wybuchu swoistej akcji nieposłuszeństwa obywatelskiego. Mnożyły się manifestacje, wybuchały zamieszki, składano petycje, bojkotowano urzędy, wzywano do bojkotu handlowego. W 1766 r. w Nowym Jorku zebrali się przedstawiciele dziewięciu kolonii. Podczas spotkania potępiono zakusy podatkowe londyńskiego parlamentu. Chociaż pewne niezdecydowanie Brytyjczyków spowodowało cofnięcie 'ustawy stemplowej', nie usunięto jednak podstawowych problemów wywołujących fiskalizm władz centralnych. Stąd w 1767 r. podjęta została kolejna próba nałożenia podatków na towary importowane. Doszło wówczas do bojkotu i ponownego wycofania się rządu londyńskiego.

R1CGgNIlwq0QY

Czarno‑biały obraz ukazujący żaglowiec z płonącym pierwszym żaglem. Wokół statku unosi się gęsty czarny dym. Na pierwszym planie widoczna jest szalupa z rozbitkami. Na brzegu widać wiwatujących ludzi, którzy trzymają w górze czapki w geście zwycięstwa.

Bostońskie picie herbaty

Pozostawiono jedynie podatek od herbaty, który był płacony przez Amerykanów z 'równą skrupulatnością', jak niegdyś podatek od melasy, tzn. większość konsumowanej herbaty przemycano. W związku z kosztami wojny prowadzonej z Francuzami w Indiach Kompania Wschodnioindyjska miała kłopoty finansowe. Rząd brytyjski postanowił więc doprowadzić do sprzedaży w amerykańskich koloniach nadwyżek herbaty zalegających w magazynach Kompanii. W tym celu wprowadzono dla tamtejszych hurtowników przymus zakupu. Oczywiście w cenę towaru wliczony był już podatek na rzecz skarbu królewskiego.

W dniu 16 grudnia 1773 r. przebrani za rdzennych Amerykanów mieszkańcy Bostonu zatopili czekający na rozładunek transport herbaty (nazwano to później nieco kpiarsko 'bostońskim piciem herbaty'). Był to akt przeciwstawienia się brytyjskim próbom złamania akcji bojkotowej prowadzonej w koloniach. W odwecie rząd w Londynie zamknął w 1774 r. port w Bostonie, obciążył mieszkańców kosztami stacjonowania wojsk królewskich oraz wprowadził 'ustawę o QuebecutS0WP1RDwM_000tp002ustawę o Quebecu' (Quebec Act). Regulowała ona sprawy administracji terenów zdobytych na Francuzach, znacznie poszerzając obszar Quebecu oraz pozostawiając rozległe tereny zarezerwowane dla Indian. Jednocześnie przywrócono częściowo francuskie prawo cywilne i równouprawnienie dla katolicyzmu. Miało to zapewnić spokój w prowincji i pozwolić na ograniczenie liczby stacjonującego tam wojska, a tym samym zmniejszenie kosztów jego utrzymania ponoszonych przez rząd centralny.

RNi7pUMLC3VPQ

Litografia przedstawia bostońskie picie herbaty. Statek z załogą w strojach Indian wyrzuca z pokładu skrzynki za burtę. Na brzegu osoby elegancko ubrane w perukach. Mężczyźni podnoszą ręce, trzymają w nich nakrycia głowy, wiwatują. Na drugim planie drugi statek z trzema masztami. Z lewej strony trzypiętrowy budynek z oknami. Z dwóch okien widać wyglądających ludzi.

R1HK33dSFNJcr

Rycina. Na pierwszym planie 5 osób, pierwsza siedzi na beczce, nogi wsparte na skrzyni, druga siedzi na ziemi. Pierwszy mężczyzna trzyma w ustach fajkę. Trzech innych ujętych od tyłu. Najmłodszy z rękami wzniesionymi ku górze wiwatuje. Na drugim planie dwa statki, pierwszy to trójmasztowiec, na pokładzie ludzie. Przed statkiem łódź wiosłowa, na której znajduje się wielu ludzi.

R1C4SFOmcT2tL

Ilustracja przedstawiająca szkic. Mężczyzna ubrany w bogaty płaszcz, z włosami związanymi wstążką na karku poi leżącego półnagiego mężczyznę z pióropuszem na głowie, wlewając mu napój do ust prosto z imbryka. Z kieszeni wystaje mu kartka z napisem. Mężczyzna z pióropuszem jest przytrzymywany za ręce i nogi przez dwóch innych mężczyzn w bogatych strojach. Po prawej i lewej stronie stoi trzech kolejnych mężczyzn, którzy przyglądają się biernie scenie i o niej rozmawiają. Z tyłu widoczna jest kobieta w ciemnej sukni, zakrywająca oczy prawą dłonią. U dołu ilustracji znajdują się kaligrafowane napisy w języku angielskim.

Początek wojny

W odpowiedzi na kroki Londynu w czerwcu 1774 r. zwołano tzw. Kongres Kontynentalny. Do stolicy Pensylwanii Filadelfii przybyli przedstawiciele 12 kolonii (brakowało Georgii), którzy zdecydowali się bronić praw Massachusetts [czyt.: masaciusets] i kontynuować akcję bojkotu towarów brytyjskich. Powołano też milicję obywatelską, która później miała stać się zaczątkiem regularnej armii.

Jednak prawdziwym początkiem wojny były starcia w okolicach Lexington, na północ od Bostonu, gdzie żołnierze angielskiej armii mieli przeprowadzić akcję przejęcia magazynów milicji. Potyczka zakończyła się wycofaniem regularnej armii do Bostonu. Stamtąd, otoczona przez milicję przekształconą z biegiem czasu w tzw. armię kontynentalną pod dowództwem Jerzego Waszyngtona, ewakuowała się do Nowej Szkocji.

RP4lsDe4ZbEMm

Obraz przedstawiający potyczkę pod Lexington. Na pierwszym planie rozpierzchli się żołnierze. W środku mężczyzna na koniu podnosi rękę w górę, daje sygnał do ataku. Za nim żołnierze. W oddali widać zabudowania.

Szukanie pola zwycięstwa

Podstawowym problemem w wojnie północnoamerykańskiej było znalezienie symbolicznego miejsca, którego zdobycie lub utrata utwierdziłoby przeciwnika w przekonaniu, że przegrał, względnie zwyciężył. W początkowej fazie konfliktu zbuntowane kolonie sądziły, że takim symbolem zwycięstwa stanie się zdobycie Quebecu – niedawno zajętej przez Brytyjczyków stolicy francuskich włości. Stąd
po wyparciu armii gen. Thomasa Gage’a z Bostonu zwycięski Jerzy Waszyngton tam skierował swoje wojska. Udało mu się zdobyć Montreal, ale nieudane oblężenie Quebecu zmusiło go do odwrotu.

Działanie to przyniosło jednak zdecydowany przełom. Od tego momentu obie strony nie wierzyły w możliwość kompromisu. Jerzy III nie chciał uznać Kongresu, traktując jego uczestników jako buntowników i uzurpatorów. Amerykanie zaś winą za przerwanie dialogu obarczali Brytyjczyków. Rozstrzygnięcia szukano w zwycięstwie militarnym.

W początkach 1776 r. Massachusetts jako pierwsza z kolonii ogłosiła niepodległość. Później kolejno zrobiły to Karolina Północna i Wirginia. Ostatecznie Kongres Kontynentalny 4 lipca 1776 r. uchwalił Deklarację Niepodległości.

R1RCLPizPH1Eb

Współczesne zdjęcie przedstawiające pokój, w  którym jest kilka stołów nakrytych obrusami. Na nich znajdują się księgi, dokumenty oraz kałamarze z piórami, także świece w lichtarzach. Jeden stół z eleganckim krzesłem, z kałamarzem i piórem. Z sufitu zwisa elegancki żyrandol, na oknach zasłony w formie rolet.

REZCb50hqBf5T

Zdjęcie przedstawia budynek zbudowany na planie prostokąta. Trzypiętrowy, ze spadzistym dachem, z dwoma oknami i na bocznej dość wąskiej ścianie z jednym oknem. Na ścianie frontowej po pięć okien z okiennicami. Cały z cegły. Przed domem przechodzący ludzie oraz stojące samochody.

RMP8S2Dre2Ery

Podpisanie Deklaracji Niepodległości. Na obrazie widać pomieszczenie z kilkudziesięcioma mężczyznami. Część z nich siedzi na krzesłach i obserwuje wydarzenia, które dzieją się z prawej strony. Tam za stołem siedzi mężczyzna obok niego kilku stoi, przed nimi zaś mężczyźni którzy na stół składają dokumenty. Mężczyzna siedzący na krześle patrzy na złożone dokumenty.

Deklaracja Niepodległości

Za najważniejszego twórcę tekstu Deklaracji Niepodległości uważa się Thomasa Jeffersona, ziemianina o prawniczym wykształceniu, pochodzącego z Wirginii. Jego stwierdzenie 'wszyscy ludzie są stworzeni równymi, że są obdarzeni przez swojego Stwórcę pewnymi prawami, które nie są do odstąpienia, że do praw tych należą:
Życie, Wolność i dążenia do Szczęścia' wywodzą się z tez, które odnajdujemy w pismach Rousseau i Woltera. Ponieważ władca sprzeniewierzył się 'umowie' i prawom podstawowym, zasadnym stał się bunt i zrzucenie jego jarzma.

W pierwotnym tekście znajdowało się też odniesienie do niewolnictwa, ale ze względu na potrzebę zachowania jedności, fragmenty te zostały usunięte. Mimo to Deklaracja była dokumentem niezwykle radykalnym.

Kongres obradujący w Filadelfii 4 lipca 1776 r. przyjął Deklarację Niepodległości przy zaledwie jednym głosie sprzeciwu. Tekst ten stanie się w przyszłości podstawą konstytucji Stanów Zjednoczonych.

RCPZ4CczGz7PL

Obraz przedstawia wnętrze pomieszczenia, w którym znajduje się kilkudziesięciu stojących i siedzących mężczyzn, większość z nich rozmawia. Na drugim planie znajdują się dwa stoły nakryte ciemnozielonymi obrusami. Przy pierwszym z nich siedzi trzech mężczyzn ubranych w ciemne stroje, przy drugim dwóch - w brązowym i czerwonym stroju. Fragment kolejnego stołu widoczny jest na pierwszym planie, w lewym dolnym rogu obrazu. Siedzi przy nim dwóch mężczyn, jeden z nich ubrany jest na czarno, drugi na biało. W tle widać ścianę pomieszczenia pokrytą płaskorzeźbami imitującymi budynki i kolumny.

Zwycięstwo buntowników

Powodem klęski Brytyjczyków w konflikcie ze zbuntowanymi kolonistami był brak decyzji politycznej w Wielkiej Brytanii, w jaki sposób ustosunkować się do powstania. Część opinii publicznej w gruncie rzeczy zgadzała się z takimi hasłami jak 'bez reprezentacji nie ma podatków'. Kolejnym powodem klęski stało się osamotnienie międzynarodowe Wielkiej Brytanii, a wreszcie przystąpienie do wojny i pomoc Francji. Amerykanie wyrównali siły (zwłaszcza morskie) dopiero po 1778 r., tzn. po przystąpieniu do wojny Francji.

R1YEYbP5MWcxl

Mapa zatytułowana: Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Ukazane jest na niej wschodnie wybrzeże Ameryki Północnej. Kolorem zielonym zaznaczone są posiadłości brytyjskie, obejmujące Posiadłości Kompanii Zatoki Hudsońskiej, Kanadę, Quebec, Terytorium Północno‑Zachodnie, Akarię, Nową Szkocję, Wyspę księcia Edwarda, Terytorium Missisipi i Florydę. Kolorem brązowym oznaczone są posiadłości hiszpańskie z terytoriami odzyskanymi w 1783 roku: Luizjana i Karolina Południowa. Pomarańczową linią zaznaczone są granice Stanów Zjednoczonych w 1783 roku. Czerwoną przerywaną linią zaznaczona jest granica, poza którą zakazano kolonistom swobodnego zajmowania ziemi w 1763 roku. W pobliżu Bostonu oznaczony jest punkt - miejsce buntu kolonistów w 1773 roku (tzw. herbatka bostońska). Zielonymi strzałkami oznaczony jest kierunek działań floty i wojsk brytyjskich. Pomarańczowymi strzałkami oznaczony jest kierunek działań i wojsk amerykańskich. Fioletowymi strzałkami oznaczony jest kierunek działań floty francuskiej i hiszpańskiej, przymierzonych ze Stanami Zjednoczonymi. W Lexington, Bunker Hill, Nowym Jorku, Yorktown i Cowpens, Augusta i Fort Vincennes oznaczone są ważniejsze bitwy. W pobliżu miejscowości Charlestone, Savannah i Saratoga oznaczone są ważniejsze bitwy z udziałem Polaków. W Pensylwanii oznaczone jest miejsce uchwalenia i proklamacji Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych 4 lipca 1776 r. oraz miejsce uchwalenia konstytucji Stanów Zjednoczonych w 1778 roku.

Mapa zatytułowana 'Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych'.

Na mapie zostały zaznaczone:

• posiadłości brytyjskie,

• posiadłości hiszpańskie z terytoriami odzyskanymi w 1783 roku,

• granica, poza którą zakazano kolonistom swobodnego zajmowania ziemi (1763),

• miejsce buntu kolonistów w 1773 roku (tzw. herbatka bostońska),

• działania floty i wojsk brytyjskich,

• działania wojsk amerykańskich,

• działania floty francuskiej i hiszpańskiej, sprzymierzonych ze Stanami Zjednoczonymi,

• uchwalenie i proklamacja Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych (4 lipca 1776 roku),

• ważniejsze bitwy,

• ważniejsze bitwy z udziałem Polaków,

• miejsca ufortyfikowane przez Tadeusza Kościuszkę,

• granice Stanów Zjednoczonych w 1783 roku,

• uchwalenie konstytucji Stanów Zjednoczonych.

Posiadłości brytyjskie:

• Floryda,

• Terytorium Missisipi,

• Terytorium Północno‑Zachodnie,

• Kanada,

• Quebec,

• Akadia,

• Nowa Szkocja,

• Posiadłości Kompanii Zatoki Hudsońskiej.

Posiadłości hiszpańskie z terytoriami odzyskanymi w 1783 roku:

• Luizjana,

• Karolina Południowa.

Granica, poza którą zakazano kolonistom swobodnego zajmowania ziemi (1763 rok). Granica przebiegała między posiadłościami brytyjskimi a stanami należącymi do Stanów Zjednoczonych:

• Georgia,

• Karolina Północna,

• Wirginia,

• Maryland,

• Pensylwania,

• Nowy Jork,

• New Hampshire,

• Massachusetts.

Miejsce buntu kolonistów w 1773 roku (tzw. herbatka bostońska): Boston.

Działania floty i wojsk brytyjskich:

• 1776 z Wielkiej Brytanii – Halifax – Nowy Jork – Charleston – Cowpens – Guilford Court House – Wilmington – Yorktown,

• Nowy Jork – Savannah – Augusta,

• Fort Detroit – Fort Vincennes,

• Quebec – Montreal – Saratoga,

• Montreal – Oriskany.

Działania wojsk amerykańskich:

• Bunker Hill – Portland – Quebec,

• West Point – Saratoga,

• West Point – Oriskany,

• West Point – Nowy Jork,

• West Point – Filadelfia – Yorktown,

• Cowpens,

• Augusta,

• Fort Redstone – Fort Pitt (Pittsburgh) – Fort Chartres – Saint Louis – Fort Vincennes.

Działania floty francuskiej i hiszpańskiej, sprzymierzonych ze Stanami Zjednoczonymi:

• 1780 z Francji – Rhode Island – Zatoka Chesapeake,

• 1781 z Hispanioli (Haiti) – Zatoka Chesapeake.

Uchwalenie i proklamacja Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych 4 lipca 1776 roku: Filadelfia.

Ważniejsze bitwy:

• Bunker Hill (1775),

• Lexington (1775),

• Saratoga (1777),

• Oriskany (1777),

• Nowy Jork (1776),

• Zatoka Chesapeake (1781),

• Yorktown (1781),

• Cowpens (1781),

• Augusta (1779),

• Fort Vincennes (1779).

Ważniejsze bitwy z udziałem Polaków:

• Charleston (1779, 1780),

• Savannah (1778, 1779).

Miejsca ufortyfikowane przez Tadeusza Kościuszkę:

• Saratoga,

• West Point.

Granice Stanów Zjednoczonych w 1783 roku:

• Terytorium Missisipi,

• Georgia,

• Karolina Południowa,

• Karolina Północna,

• Wirginia,

• Maryland,

• Delaware,

• Pensylwania,

• New Jersey,

• Nowy Jork,

• Connecticut,

• New Hampshire,

• Massachusetts,

• Terytorium Północno‑Zachodnie.

Uchwalenie konstytucji Stanów Zjednoczonych (1778): Filadelfia.

Niezwykle istotną sprawą w rozstrzygnięciu tego konfliktu były kłopoty Brytyjczyków w znalezieniu celu strategicznego, którego zdobycie skłoniłoby drugą stronę do uznania się za pokonaną. Okazało się bowiem, że ani zajęcie, pacyfikacja i okupacja Bostonu i terenów Nowej Anglii, ani wkroczenie do stołecznej Filadelfii, ani wreszcie działania wojenne w południowych koloniach nie zostały przez powstańców uznane za ostateczną klęskę i walki trwały nadal.

Podobnie z drugiej strony, Amerykanie nie mieli możliwości zaatakować celów bezpośrednio w metropolii, co utrudniało Brytyjczykom uznanie się za pokonanych.

Ostatecznie zatem akt kapitulacji pod Yorktown w 1781 stał się wygodnym pretekstem do zakończenia wojny. Pokój paryski zawarty w 1783 r. przypieczętował niepodległość nowego kraju.

R1bBrqXQe3C8Z

Obraz przedstawia sytuację po zakończeniu bitwy, w centrum mężczyzna na koniu z czapką Napoleona, obok konia kilku żołnierzy po prawej stronie szeregi żołnierzy amerykańskich z amerykańską flagą. Po lewej stronie żołnierze z białą flagą oznaczającą kapitulację.