Administracja rządowa
Opinie na temat urzędów i urzędników w Polsce - wykres
Badanie opinii publicznej TNS Polska dla Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji z listopada 2014 r.: Opinia na temat urzędów w Polsce:
1. Urzędnicy na ogół są nakierowani raczej na rozwiązywanie spraw klientów niż na własną wygodę w pracy - 53%, w tym: zdecydowanie tak - 7%; zdecydowanie nie - 46%; raczej tak - 30%; trudno powiedzieć - 8%; raczej nie - 9%;
2. Urzędnicy na ogół pracują rzetelnie, dokładnie i sumiennie wykonują swoje obowiązki - 54%, w tym: zdecydowanie tak - 6%; zdecydowanie nie - 48%; raczej tak - 30%; trudno powiedzieć - 7%; raczej nie - 10%;
3. Urzędnicy na ogół są przekupni - wręczenie prezentu lub łapówki przyspieszy załatwienie sprawy - 45%, w tym: zdecydowanie tak - 9%; zdecydowanie nie - 36%; raczej tak - 33%; trudno powiedzieć - 6%; raczej nie - 17%;
4. Urzędnicy na ogół znają się na swojej pracy, są kompetentni - 59%, w tym: zdecydowanie tak - 8%; zdecydowanie nie - 51%; raczej tak - 27%; trudno powiedzieć - 5%; raczej nie - 10%;
5. Urzędnicy na ogół załatwiają sprawy przede wszystkim wtedy, gdy ma się znajomości i protekcję - 56%, w tym: zdecydowanie tak - 11%; zdecydowanie nie - 45%; raczej tak - 29%; trudno powiedzieć - 4%; raczej nie - 10%;
6. Urzędnicy na ogół są życzliwi dla interesantów - 54%, w tym: zdecydowanie tak - 5%; zdecydowanie nie - 49%; raczej tak - 30%; trudno powiedzieć - 6%; raczej nie - 9%;
7. Urzędnicy na ogół pracują z zaangażowaniem, poświęcają dużo uwagi interesantom - 48%, w tym: zdecydowanie tak - 4%; zdecydowanie nie - 44%; raczej tak - 36%; trudno powiedzieć - 7%; raczej nie - 9%;
8. Urzędnicy na ogół przewlekają załatwianie spraw, celowo je opóźniają - 44%, w tym: zdecydowanie tak - 8%; zdecydowanie nie - 36%; raczej tak - 37%; trudno powiedzieć - 5%; raczej nie - 14%.
Po zapoznaniu się z zamieszczonym materiałem źródłowym wykonajcie zadania, pracując w parach.
Zastanówcie się, czy podane twierdzenie jest prawdziwe. Odpowiedź uzasadnijcie, odwołując się do przedstawionych wyników badania opinii publicznej.
Badanie potwierdza, że w świadomości społecznej funkcjonuje negatywny obraz pracy wykonywanej przez urzędników w Polsce.
Zapytaj rodziców (opiekunów) o ich indywidualne doświadczenia w kontaktach z urzędnikami. Porównaj ich odczucia/oceny z przedstawionymi opiniami.
Wymień z jakich źródeł, innych niż indywidualne doświadczenie, czerpiemy wiedzę na temat funkcjonowania urzędów w Polsce.
Administracja rządowa
wyjaśnić, jaką rolę we współczesnych państwach odgrywa sprawna administracja;
scharakteryzować najważniejsze konstytucyjne kompetencje Prezesa Rady Ministrów i ministrów w Polsce.
struktur administracji rządowej na poziomie centralnym i wojewódzkim;
określać różnice między administracją zespoloną i niezespoloną;
jakie są cele i zadania służby cywilnej.
Administracja rządowa na szczeblu centralnym
Po reformie samorządowej, zapoczątkowanej w 1990 r., w Polsce dokonał się podział administracji publicznej na dwie zasadnicze części. Jedną z nich jest administracja samorządowa (o jej funkcjonowaniu dowiesz się z następnych lekcji), drugą
– administracja rządowa, którą kieruje Rada Ministrów. Administracja publiczna obejmuje zarówno organy działające na szczeblu centralnym, jak i terenowym.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 rokuArt. 149.
1. Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów. Zakres działania ministra kierującego działem administracji rządowej określają ustawy.
Źródło: Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku.
Na szczeblu centralnym działają także liczne organy, urzędy i instytucje nadzorowane przez ministrów lub premiera bądź im podległe.
Pod nadzorem ministra właściwego ds. infrastruktury są następujące organy:
Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad;
Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego;
Główny Inspektor Transportu Drogowego;
Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego;
Prezes Urzędu Transportu Kolejowego.
Łącznie członkowie Rady Ministrów nadzorują działalność blisko 40. różnego rodzaju organów, tworzących administrację rządową na szczeblu centralnym.
W strukturze Rady Ministrów funkcjonuje 15 ministerstw. Spośród podanych 10 ministerstw, odnajdź nazwy 5 pozostałych, które nie zostały wymienione.
- Ministerstwo Edukacji i Nauki;
- Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej;
- Ministerstwo Infrastruktury;
- Ministerstwo Klimatu i Środowiska;
- Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu;
- Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej;
- Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii;
- Ministerstwo Sprawiedliwości;
- Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji;
- Ministerstwo Spraw Zagranicznych.
Sporządź, na podstawie strony internetowej wybranego ministerstwa, listę organów administracji rządowej nadzorowanych przez danego ministra lub jemu podległych.
Administracja rządowa zespolona
Organami administracji rządowej zespolonej są wojewoda oraz działający pod jego zwierzchnictwem kierownicy służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania w imieniu wojewody lub własnym, jeśli ustawy tak stanowią.
Wojewoda jest przedstawicielem Rady Ministrów w województwie, powoływanym i odwoływanym przez premiera na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Do zadań wojewody należy m.in.:
zapewnienie współdziałania organów administracji rządowej i samorządowej w województwie oraz kierowanie ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków;
ocena stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa, ogłaszanie i odwoływanie pogotowia i alarmu przeciwpowodziowego.
Organy administracji zespolonej
W skład administracji zespolonej w województwie wchodzą między innymi:
Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej;
Komendant Wojewódzki Policji;
Kurator Oświaty;
Wojewódzki Konserwator Zabytków;
Wojewódzki Lekarz Weterynarii.
Kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży powołuje i odwołuje wojewoda, z wyjątkiem komendantów wojewódzkich Policji i Straży Pożarnej. Są oni powoływani przez ministra spraw wewnętrznych po zasięgnięciu opinii wojewody (w wypadku Komendanta Wojewódzkiego Policji) bądź po uzyskaniu jego zgody (w wypadku Komendanta Wojewódzkiego Straży Pożarnej).
Administracja rządowa niezespolona
Organami administracji niezespolonej są terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwemu ministrowi lub centralnemu organowi administracji rządowej.
W przeciwieństwie do organów administracji zespolonej, nie podlegają one wojewodzie.
Do organów rządowej administracji niezespolonej zaliczamy na przykład:
dyrektorów izb i urzędów skarbowych;
inspektorów kontroli skarbowej;
komendantów oddziałów Straży Granicznej.
Służba cywilna
to przede wszystkim ludzie (członkowie korpusu służby cywilnej); ich zadaniem jest zapewnienie sprawnego funkcjonowania administracji publicznej, niezależnie od sytuacji politycznej i zmian rządów
Służba cywilna została stworzona w celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa.
Korpus służby cywilnej tworzą pracownicy na stanowiskach urzędniczych, zatrudnieni w kancelarii premiera, ministerstwach i urzędach centralnych, urzędach wojewódzkich, urzędach administracji niezespolonej oraz różnego rodzaju jednostkach wchodzących w skład administracji zespolonej.
W służbie cywilnej może być zatrudniona osoba, która jest obywatelem polskim
(w wyjątkowych sytuacjach możliwe jest także zatrudnienie cudzoziemców), korzysta z pełni praw publicznych, nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo, ma kwalifikacje wymagane na dane stanowisko pracy oraz cieszy się nieposzlakowaną opinią.
Wykonajcie zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.
Zastanówcie się, jakie cechy i postawy powinna prezentować osoba zatrudniona w administracji publicznej, aby jej praca właściwie służyła społeczeństwu.
Zastanówcie się, dlaczego praca w administracji publicznej wymaga szczególnej odpowiedzialności.
Przeprowadźcie krótką sondę w klasie. Ustalcie, ilu spośród was chciałoby w przyszłości pracować w administracji publicznej. Zbierzcie informacje o powodach waszych preferencji.
Podsumowanie
Administracja publiczna w Polsce dzieli się na dwie zasadnicze części. Jedną z nich jest administracja rządowa. Należące do niej organy działają na szczeblu centralnym, gdzie podlegają odpowiednim ministrom lub są przez nich nadzorowane. Administracja rządowa w terenie dzieli się natomiast na zespoloną, podlegającą wojewodzie, oraz niezespoloną, podlegającą odpowiednim ministrom. Bardzo ważną rolę w funkcjonowaniu administracji publicznej odgrywają pracownicy służby cywilnej. Gwarantują oni rzetelne i profesjonalne wykonywanie zadań przez urzędników, bez względu na opcję polityczną, która w danym momencie sprawuje władzę w państwie.