RT5sJ1k0OfdYf1
Fotografia przedstawia twarz kobiety zwróconej w lewą stronę, do której zbliżona jest ręka trzymająca mikrofon. Kobieta ma otwarte usta i patrzy w dal. Na uszach ma okrągłe kolczyki. Paznokcie jej dłoni są pomalowane ciemnym lakierem.
Piosenkarka
Źródło: a. nn., fotografia barwna, domena publiczna.
RPbjKTdTKKBzj
A – głośnia ze strunami głosowymi, B – jama gardłowa, C – języczek, D – podniebienie miękkie,
E – podniebienie twarde, F – dziąsła, G – zęby, H – wargi
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1

Przeczytaj uważnie opis powstawania dźwięków mowy i przyjrzyj się rysunkowi budowy narządów mowy. Ustal, ile części aparatu mowy bierze udział w powstawaniu dźwięku.

Aby powstały dźwięki mowy, potrzebny jest sprawny układ oddechowy. Zanim coś powiesz, musisz nabrać powietrza. Podczas wdechu wiązadła głosowe są szeroko rozsunięte i nie wydają żadnego dźwięku. W fazie wydechu strumień powietrza jest pompowany przez tchawicę do umieszczonych w krtani, zbliżonych do siebie strun (wiązadeł głosowych), które zaczynają drgać – jak struny w gitarze.

Następnie powietrze wpada do jamy gardłowej. Zaraz za językiem, nad krtanią znajduje się ruchoma chrząstka – klapka bezpieczeństwa, która chroni tchawicę (i płuca) przed wpadnięciem pokarmu lub płynu. Kiedy mówisz i jesz jednocześnie, chrząstka może nie zdążyć zasłonić tchawicy i wtedy się krztusisz.

Z jamy gardłowej, w zależności od pozycji języczka, powietrze wędruje do jamy ustnej albo do jamy ustnej i nosowej. W jamie ustnej znajduje się wiele miejsc artykulacji, które uczestniczą w powstawaniu dźwięków. Są to kolejno: język i podniebienie, dziąsła, zęby i wargi.

Każdy człowiek ma specyficzną barwę głosu, którą łatwo odróżnić. Kobiety i dzieci mają zazwyczaj głos wyższy, a mężczyźni niższy.

Rz7ouV88EEsFE
Miejsce na notatkę
Ćwiczenie 1

Przeczytaj uważnie opis powstawania dźwięków mowy. Zwróć uwagę na to, ile części aparatu mowy bierze udział w powstawaniu dźwięku.

Aby powstały dźwięki mowy, potrzebny jest sprawny układ oddechowy. Zanim coś powiesz, musisz nabrać powietrza. Podczas wdechu wiązadła głosowe są szeroko rozsunięte i nie wydają żadnego dźwięku. W fazie wydechu strumień powietrza jest pompowany przez tchawicę do umieszczonych w krtani, zbliżonych do siebie strun (wiązadeł głosowych), które zaczynają drgać – jak struny w gitarze.

Następnie powietrze wpada do jamy gardłowej. Zaraz za językiem, nad krtanią znajduje się ruchoma chrząstka – klapka bezpieczeństwa, która chroni tchawicę (i płuca) przed wpadnięciem pokarmu lub płynu. Kiedy mówisz i jesz jednocześnie, chrząstka może nie zdążyć zasłonić tchawicy i wtedy się krztusisz.

Z jamy gardłowej, w zależności od pozycji języczka, powietrze wędruje do jamy ustnej albo do jamy ustnej i nosowej. W jamie ustnej znajduje się wiele miejsc artykulacji, które uczestniczą w powstawaniu dźwięków. Są to kolejno: język i podniebienie, dziąsła, zęby i wargi.

Każdy człowiek ma specyficzną barwę głosu, którą łatwo odróżnić. Kobiety i dzieci mają zazwyczaj głos wyższy, a mężczyźni niższy.

Zwróć uwagę na to, gdzie umiejscowione są narządy mowy.

Odpowiedź:
W powstawaniu dźwięku bierze udział osiem części aparatu mowy.

RlXzMBg4UHifT
Miejsce na notatkę
Ćwiczenie 2

Przyjrzyj się w lusterku swoim narządom mowy. Nazwij te, które możesz zobaczyć.

R10VOxZ1IBSv4
Miejsce na notatkę
Ćwiczenie 2

Odpowiedz, które z narządów mowy są ruchome, a które nieruchome?

RHIXVUJG4uxX9
Miejsce na notatkę
Ciekawostka

Mężczyźni mają na szyi wyraźnie widoczną pod skórą, wystającą chrząstkę,
tzw. jabłko Adama. Według legendy to pozostałość po grzechu pierworodnym. Kiedy Adam zjadł zakazany owoc z drzewa poznania dobra i zła, kawałek jabłka utkwił mu w gardle.

R10fXBEyBqSSd
Jabłko Adama
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Ćwiczenie 3
R12Ej9XzH8qXy1
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu tekstu odpowiednimi samogłoskami tak, aby powstał logiczny wniosek dotyczący wymowy.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
R12up3tSgOaRa
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu tekstu odpowiednimi samogłoskami tak, aby powstał logiczny wniosek dotyczący wymowy.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 4
RmRJg8MNaBHDo1
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu tekstu wybranymi spółgłoskami tak, aby powstał logiczny wniosek dotyczący wymowy.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
Rtx0dIrL31ntm
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu tekstu wybranymi spółgłoskami tak, aby powstał logiczny wniosek dotyczący wymowy.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1MOx5UAKYlqD
Ćwiczenie 5
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu krzyżówki hasłami będącymi nazwami narządów mowy tak, aby powstało hasło również związane z aparatem mowy.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.