Czarno‑białe zdjęcie z czasów powstania warszawskiego. Na ulicy ułożona barykada z ziemi i szczątków różnych przedmiotów, worków, a na jej szczycie polska flaga. Za nią duży budynek mieszkalny, widoczny do pierwszego piętra, a w nim brama z napisem FOTO, drzwi wejściowe do budynku, okna i balkony pierwszego piętra. Przed jednym z wejść stoi grupka ludzi. Z przodu mężczyzna trzymający ręce w kieszeniach spodni i się rozglądający.
Flaga na barykadach podczas Powstania Warszawskiego
Źródło: a. nn., domena publiczna.
Historia Polski obfituje w wydarzenia radosne i w tragiczne. Nasi przodkowie zwyciężali, ale i ponosili klęski. Dzięki pamięci o wydarzeniach przeszłości zachowuje ciągłość nasza historia. Pomniki, nazwy ulic, państwowe rocznice ważnych wydarzeń, filmy historyczne, muzea, archiwa, albumy z rodzinnymi zdjęciami i rozmowy wnuków z dziadkami, wszystko to zawiera pamięć rodzin, miast, regionów i narodów. Pamięć to rozmowa z przeszłością. Każdy naród, aby mógł trwać, powinien tę rozmowę prowadzić. Dzieci, wnuki, prawnuki muszą mieć poczucie ciągłości z pokoleniami poprzedników, poczucie tożsamości oraz odpowiedzialności za przyszłość.
Ćwiczenie 1
R18LTyak3wWDf
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Połącz nazwy polskich powstań z odpowiednimi datami ich rozpoczęcia.
powstanie kościuszkowskie, powstanie listopadowe, powstanie warszawskie, powstanie styczniowe
12 marca 1794
30 listopada 1830
22 stycznia 1863
1 sierpnia 1944
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1
Poszukaj informacji na temat wybranego polskiego powstania, a potem opisz je, wypełniając odpowiednie pola.
Rt9lzGWzZ5af3
. Babcia
(Uzupełnij). Chłopiec
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 2
Przeczytaj wiersz Anny Świrszczyńskiej Ostatnie polskie powstanie. Nazwij emocje opisane w utworze.
RU0O7MpLMVkpL
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na tragiczną wymowę utworu.
Emocje opisane w utworze Anny Świrszczyńskiej to: smutek, żal, ból, cierpienie.
Ostatnie polskie powstanieAnna Świrszczyńska
Anna ŚwirszczyńskaOstatnie polskie powstanie
Opłakujemy godzinę kiedy się wszystko zaczęło, kiedy padł pierwszy strzał.
Opłakujemy sześćdziesiąt trzy dni i sześćdziesiąt trzy noce walki. I godzinę, kiedy się wszystko skończyło.
Kiedy na miejsce, gdzie było milion ludzi, przyszła pustka po milionie ludzi.
unikatowy_nr_id_wpisu_01 Źródło: Anna Świrszczyńska, Ostatnie polskie powstanie, [w:] tejże, Budowałam barykadę, Warszawa 1974.
Ćwiczenie 3
Ustal, o którym polskim powstaniu jest mowa w wierszu Anny Świrszczyńskiej Ostatnie polskie powstanie.
RH843mBpHlid8
(Uzupełnij).
Sprawdź w dostępnych źródłach, które polskie powstanie było ostatnie.
Tematem wiersza Anny Świrszczyńskiej jest powstanie warszawskie.
Ćwiczenie 4
Określ, jaką literą oznaczono godzinę wybuchu powstania.
R1aTOBTAYUqUP
(Uzupełnij).
Pamiętaj, godzina ta oznaczała wybuch powstania 1 sierpnia 1944 roku.
Godziną wybuchu powstania warszawskiego była godzina 17.00. Oznaczono ją literą 'W'.
Ćwiczenie 5
RlxzBPQ0g03dn
zadanie interaktywne
Kiedy skończyło się ostatnie polskie powstanie? Jeśli nie znasz daty, oblicz ją na podstawie informacji zawartych w wierszu.
1 sierpnia 1944
3 września 1944
3 października 1944
1 listopada 1945
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 6
Kto jest podmiotem lirycznym w wierszu Anny Świrszczyńskiej Ostatnie polskie powstanie?
uzupełnij treść
Pamiętaj, podmiot liryczny to osoba mówiąca w wierszu. Najczęściej jest to fikcyjna postać wymyślona przez autora wiersza.
Podmiotem lirycznym w wierszu są ludzie wspominający powstanie.
Ćwiczenie 6
Podaj, kto jest podmiotem lirycznym w wierszu Anny Świrszczyńskiej Ostatnie polskie powstanie. Zapisz swoją odpowiedź.
R1E2CtZ8KMOQA
(Uzupełnij).
Pamiętaj, podmiot liryczny to osoba mówiąca w wierszu. Najczęściej jest to fikcyjna postać wymyślona przez autora wiersza.
Podmiotem lirycznym w wierszu są ludzie wspominający powstanie.
Ćwiczenie 7
Porównaj nastrój wiersza Anny Świrszczyńskiej Ostatnie polskie powstanie z nastrojem panującym w piosence Józefa 'Ziutka' Szczepańskiego Pałacyk Michla.
RfeBSq5zNyOpx
Józef „Ziutek” Szczepański. Anna Świrszczyńska. Pałacyk Michla. Ostatnie polskie powstanie. (piosenka powstańców Warszawy 1944 r.)
Pałacyk Michla, Żytnia, Wola,
bronią się chłopcy spod „Parasola”.
A na Tygrysy maja visy,
to warszawiacy, klawe urwisy są!
Hej! Czuwaj wiara i wytężaj słuch,
pręż swój młody duch,
pracując za dwóch!
Czuwaj wiara i wytężaj słuch,
pręż swój młody duch
jak stal!
Każdy z chłopaków chce być ranny,
sanitariuszki morowe panny.
A gdy cię trafi kula jaka,
poprosisz pannę, da ci buziaka w nos!
Hej! Czuwaj wiara…
Za pierwszą linią dekowniki,
intendentura, różne umrzyki,
gotują zupę, warzą kawę
i tym sposobem walczą za sprawę.
Hej! Czuwaj wiara…
Za to dowództwo jest morowe
i w pierwszej linii nadstawia głowę.
A najmorowszy przełożony
to jest nasz Mietek, w kółko golony.
Hej! Czuwaj wiara…
Wiara się broni, wiara śpiewa,
Szkopy się złoszczą, krew ich zalewa.
Różnych sposobów się imają,
co chwila szafę nam podstawiają.
Hej! Czuwaj wiara…
Lecz na nic szafa i granaty
za każdym razem dostają baty.
I co dzień się przybliża chwila,
że zwyciężymy i do cywila!
Hej! Czuwaj wiara…
(Uzupełnij). Opłakujemy godzinę
kiedy się wszystko zaczęło,
kiedy padł pierwszy strzał.
Opłakujemy sześćdziesiąt trzy dni
i sześćdziesiąt trzy noce
walki. I godzinę,
kiedy się wszystko skończyło.
Kiedy na miejsce , gdzie było milion ludzi,
przyszła pustka po milionie ludzi.
(Uzupełnij).
Nastrój to atmosfera utworu wpływająca na uczucia i wrażenia czytelnika. Nastrój może być smutny, pogodny, podniosły, tajemniczy itp.
W wierszu Anny Świrszczyńskiej panuje smutny nastrój wyrażający tragedię powstania. Natomiast piosenka Pałacyk Michla napisana jest w wesołym, a nawet żartobliwym tonie. Radosne nuty piosenki dodawały odwagi i siły do walki. Utwór w czasie powstania pełnił rolę hymnu batalionu 'Parasol'.
Ćwiczenie 7
Określ, jaki nastrój panuje w wierszu Anny Świrszczyńskiej Ostatnie polskie powstanie.
R1QCoW5nBEZtx
(Uzupełnij).
Nastrój to atmosfera utworu wpływająca na uczucia i wrażenia czytelnika. Nastrój może być smutny, pogodny, podniosły, tajemniczy itp.
W wierszu Anny Świrszczyńskiej panuje smutny nastrój wyrażający tragedię powstania.
1
Ćwiczenie 8
Nazwij środek stylistyczny zastosowany w ostatnich dwóch wersach wiersza Anny Świrszczyńskiej Ostatnie polskie powstanie. Czemu on służy?
uzupełnij treść
Pamiętaj, środek stylistyczny zwany powtórzeniem między innymi podkreśla znaczenie wyrazu, wyrażenia, zdania bądź zdań.
W ostatnich dwóch wersach wiersza poetka zastosowała powtórzenie: [...] milion ludzi, [...] po milionie ludzi. Dzięki zastosowaniu tego środka stylistycznego zostało podkreślone znaczenie wydarzenia, w którym poniosło śmierć wielu ludzi.
1
Ćwiczenie 9
Co jest opłakiwane w wierszu Anny Świrszczyńskiej Ostatnie polskie powstanie i dlaczego?
uzupełnij treść
Zwróć uwagę na to, że powstanie zakończyło się klęską i pociągnęło za sobą wiele ofiar.
W wierszu Anny Świrszczyńskiej opłakiwany jest czas, w którym rozegrało się powstanie warszawskie: godzina jego wybuchu, sześćdziesiąt trzy dni i noce walki oraz godzina jego zakończenia. Jak w utworze podkreślono, było to 'ostatnie polskie powstanie', przegrane, tragiczne, gdyż, co istotne, ofiarę życia, złożyli biorący w nim udział liczni młodzi patrioci. Opłakiwany jest również skutek klęski powstańczego zrywu 'kiedy się wszystko skończyło': pustka po unicestwieniu miasta liczącego milion mieszkańców.
Ćwiczenie 9
Określ, co jest opłakiwane w wierszu Anny Świrszczyńskie Ostatnie polskie powstanie i dlaczego.
RJeCR3EcOB8gU
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na to, że powstanie zakończyło się klęską i pociągnęło za sobą wiele ofiar.
W wierszu Anny Świrszczyńskiej opłakiwany jest czas, w którym rozegrało się powstanie warszawskie: godzina jego wybuchu, sześćdziesiąt trzy dni i noce walki oraz godzina jego zakończenia. Jak w utworze podkreślono, było to 'ostatnie polskie powstanie', przegrane, tragiczne, gdyż, co istotne, ofiarę życia, złożyli biorący w nim udział liczni młodzi patrioci. Opłakiwany jest również skutek klęski powstańczego zrywu 'kiedy się wszystko skończyło': pustka po unicestwieniu miasta liczącego milion mieszkańców.
1
Ćwiczenie 10
Jak zostało w wierszu podsumowane powstanie? Zapisz swoją odpowiedź.
uzupełnij treść
Zwróć uwagę na to, co się stało po powstaniu z Warszawą i jej mieszkańcami.
Podsumowanie zostało zawarte w dwóch ostatnich wersach wiersza. Podmiot liryczny nie ocenia powstania, opłakując dwumiesięczne walki, na koniec stwierdza, że po mieście i jego mieszkańcach pozostała tylko pustka.
Polecenie 2
Nazwij uczucia, jakie wywołuje ostatnie polskie powstanie. Zapisz swoją odpowiedź.
RKWzoJDNueP4T
(Uzupełnij).
Polecenie 3
W dostępnych źródłach znajdź informacje na temat koncertu zespołu Lao CheLao Che w rocznicę powstania warszawskiego. Zapoznaj się z kilkoma utworami (lub tekstami utworów) z tego koncertu.
