Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RwcSbLP1rqpeX
Na ilustracji przedstawiono wnętrze dużej hali. Okna są łukowate. Po obu stronach hali stoją parowozy. Przy prawej ścianie widać metalowe rusztowania.

Wiek pary i elektryczności

Fabryka parowozów Baldwina, 1896 r.
Źródło: Horace L. Arnold, domena publiczna.
RKkNpJPW3aY77
Oś czasu – wiek pary i elektryczności
1825 linia kolejowa ,
1837 telegraf ,
1839 fotografia ,
1879 żarówka , 1895 kino i radio
Oś czasu – wiek pary i elektryczności
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

'Wjazd pociągu na stację w La Ciotat' to jeden z kilkunastu krótkich filmów, które twórcy kina, bracia Lumière [czyt.: lumier], pokazywali w grudniu 1895 i styczniu
1896 roku pierwszym widzom. Film ten przeszedł do historii, bo obraz był tak sugestywny, że ludzie uciekali z kina, bojąc się, że pociąg wyjedzie z ekranu i zginą pod jego kołami.

Zadania na rozgrzewkę

j0000008N2B6v32_0000000K
1
Ćwiczenie 1
RdJw8Ig4rWAxv1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1

Wymień jeden dowolny element, którym różni się kino współczesne od filmów z początków kina.

Rb05dm0RNm8W4
(Uzupełnij).

Galeria sławy

Polecenie 1

Obejrzyj poniższą galerię. Uważnie przeczytaj podpisy pod zdjęciami, starając się zapamiętać jak najwięcej informacji. Zapisz je.

RjboO09gU99Qa
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 1

Uważnie przeczytaj podpisy pod zdjęciami, starając się zapamiętać jak najwięcej informacji. Zapisz je.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
R4BHOZqdTqSd7
Alexander Graham Bell (1847–1922) – amerykański fizyk i fizjolog, prof. uniwersytecki w Bostonie. W 1876 roku wynalazł telefon. Jest autorem prac dotyczących sposobu zapisywania i odtwarzania mowy. (Na podstawie: Nowa encyklopedia powszechna PWN, pod red. Dariusza Kalisiewicza, Warszawa 1995–1996)
Źródło: a. nn., domena publiczna.
R1XPKW2OCRlQM
Thomas Alva Edison (1847–1931) – wynalazca amerykański, samouk. Jego dorobek liczy ponad 1000 patentów. M.in. udoskonalił telefon Bella, wynalazł fonograf i żarówkę elektryczną. W 1882 roku uruchomił w Nowym Jorku pierwszą w świecie elektrownię do użytku publicznego. Miał także duży wkład w rozwój kina – w 1891 roku opatentował urządzenie zwane kinetoskopem. (Na podstawie: Nowa encyklopedia powszechna PWN, pod red. Dariusza Kalisiewicza, Warszawa 1995–1996)
Źródło: Louis Bachrach (Bachrach Studios), domena publiczna.
RlyZjKWhHPnUx
George Stephenson (1781–1848) – angielski konstruktor kolejowy i wynalazca. W 1814 roku zbudował parowóz, który następnie udoskonalił. W 1825 roku zbudował pierwszą linię kolei publicznej (Stockton‑on‑Tees do Darlington). Założył pierwszą fabrykę parowozów. (Na podstawie: Nowa encyklopedia powszechna PWN, pod red. Dariusza Kalisiewicza, Warszawa 1995–1996)
Źródło: a. nn., domena publiczna.
R1bZaMR6izjAv
James Watt (1736–1819) – szkocki konstruktor i wynalazca. W 1769 roku ulepszył atmosferyczny silnik parowy, a w 1782 roku zbudował parowy silnik z rozprężaniem pary. Z kolei w 1784 roku – silnik z regulatorem prędkości obrotowej (regulatorem W.). Razem z Matthew Boultonem założył w 1775 roku w Birmingham pierwszą w świecie wytwórnię maszyn parowych (Soho Works). (Na podstawie: Nowa encyklopedia powszechna PWN, pod red. Dariusza Kalisiewicza, Warszawa 1995–1996)
Źródło: a. nn., domena publiczna.
R1aSJ39KIGNEM
Bracia Lumière: Auguste (1862–1954) i Louis (1864–1948) – francuscy chemicy. Wynalazcy kinematografu (1895), pionierzy kinematografii, twórcy pierwszych filmów. (Na podstawie: Nowa encyklopedia powszechna PWN, pod red. Dariusza Kalisiewicza, Warszawa 1995–1996)
Źródło: a. nn., domena publiczna.
RG1d5tR3cqGiM
Louis Jacques Daguerre (1787–1851) – francuski malarz, dekorator. Wynalazca (wraz z J.N. Niépce’em) dagerotypii, czyli jednej z pierwszych technik fotograficznych. (Na podstawie: Nowa encyklopedia powszechna PWN, pod red. Dariusza Kalisiewicza, Warszawa 1995–1996)
Źródło: Jean-Baptiste Sabatier-Blot, domena publiczna.
R15RrGtDAjM8L
Guglielmo Marconi (1874–1937) – fizyk włoski, pionier radiotechniki. W latach 1895–1897 zbudował (niezależnie od Aleksandra Popowa) radiotelegraf; W 1899 roku uzyskał łączność radiową przez kanał La Manche; a w 1902 roku przez Ocean Atlantycki. W 1909 roku otrzymał Nagrodę Nobla za wkład w rozwój telegrafii bezprzewodowej. (Na podstawie: Nowa encyklopedia powszechna PWN, pod red. Dariusza Kalisiewicza, Warszawa 1995–1996).
Źródło: Pach Brothers, domena publiczna.
R16WokyRMS64u
Samuel Finley Morse (1791–1872) – amerykański malarz i wynalazca. W 1837 roku zbudował telegraf elektromagnetyczny. W 1840 roku stworzył do niego alfabet. (Na podstawie: Nowa encyklopedia powszechna PWN, pod red. Dariusza Kalisiewicza, Warszawa 1995–1996).
Źródło: Mathew Brady, domena publiczna.
Ćwiczenie 2
R1PBBNdzLiBJX1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
R1JJ9wnKxFqoJ1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Robocze spotkania

1
Ćwiczenie 4
R1MBKC90wVCQm1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j0000008N2B6v32_00000027

W muzeum techniki

Ważne!

Zajmując się eksponatami muzealnymi, zwróć uwagę na to, które wykorzystują energię pary wodnej, a które prąd elektryczny.

RRxH6yAwKSsoE
Silnik elektryczny
Źródło: Zureks, licencja: CC BY-SA 3.0.
RqiI7BCH8mpXq
Statek parowy – Titanic
Źródło: F.G.O. Stuart, domena publiczna.

Wystawy specjalne

1
Ćwiczenie 5
R1W9rR9QQioxw1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6

Uzupełnij krzyżówkę i odgadnij hasło.

RqS3hUTPO96v2
Odpowiedz na pytania lub uzupełnij tekst. 1. Co wynalazł Edison?, 2. Używano go do podróży morskich od XIX wieku., 3. Służył do utrwalenia nieruchomego obrazu, zanim wymyślono aparat., 4. Dokończ zdanie. Filmy w XIX wieku były bez dźwięku, czyli..., 5. Jaki wynalazek przypisuje się George’owi Stephenson’owi?
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Porządek w muzeum

Ćwiczenie 7
RziXwhc84nk6Z1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8

Wymień ten wynalazek, który z wynalazków wymienionych w poprzednim ćwiczeniu nie pochodzi z XIX wieku. Poszukaj na jego temat informacji w dowolnym źródle, a następnie sporządź krótką notatkę (1‑3 zdania).

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
j0000008N2B6v32_00000031

Dawniej i dziś

XIX wiek dzisiaj

1
Ćwiczenie 9
RmiWCncpsbRvE1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2

Wymień wynalazki z każdej z tych dziedzin, pochodzące z XX lub XXI wieku.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Współczesne laboratorium

Dla zainteresowanych

Wyobraź sobie, że jesteś szefem współczesnego laboratorium badawczego. Którego z XIX‑wiecznych wynalazców wybierzesz na patrona swojego laboratorium?
Nad jakimi nowymi wynalazkami polecisz pracować swoim pracownikom?

Polecenie 3

Wyobraź sobie, że jesteś szefem współczesnego laboratorium badawczego.
Którego z XIX‑wiecznych wynalazców wybierzesz na patrona swojego laboratorium? Nad jakimi nowymi wynalazkami polecisz pracować swoim pracownikom?

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Zmiany krajobrazu

Dziewiętnastowieczne wynalazki zmieniły życie ludzi. Przyczyniły się też do zmiany otaczającego świata. Znacznie bardziej niż kiedykolwiek w przeszłości przekształciły krajobraz.

Polecenie 4

Porównaj ilustrację fortu Dearborn u ujścia rzeki Chicago do jeziora Michigan z początku XIX wieku z fotografią tego samego miejsca z początku XX wieku. Wymień te wynalazki z XIX wieku lub skutki ich działania, które są widoczne na zdjęciu. Podaj, jakie zmiany krajobrazu dostrzegasz. Wymień dwie zmiany pozytywne i dwie negatywne.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 4

Porównaj opisy Dearborn u ujścia rzeki Chicago do jeziora Michigan z początku XIX wieku z fotografią tego samego miejsca z początku XX wieku. Wymień dwie zmiany pozytywne i dwie negatywne, które zauważyłeś w opisie.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
R2J64Ug17Kjiv
Fort Dearborn. Ilustracja z XIX w.
Źródło: Barber and Howe, domena publiczna.
RcbI7PegSQawR
Fort Dearborn. Fotografia z początku XX w.
Źródło: Detroit Publishing Co. , domena publiczna.

Zyski i straty

1
Ćwiczenie 10
RQVFmmfu51WOC1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Para i elektryczność

Polecenie 5

Znajdź w lekcji te miejsca, gdzie mowa jest o parze i elektryczności. Wyjaśnij, dlaczego właśnie para i elektryczność zostały uznane za symbole XIX wieku. Zapisz swoje przypuszczenie (wrócisz do niego w lekcji powtórzeniowej).

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
j0000008N2B6v32_00000044

Podsumowanie

Co wiem?

XIX wiek przyniósł wiele ważnych wynalazków, które zmieniły życie ludzi. Dzięki kolei żelaznej (pociągom) oraz statkom parowym można było szybciej, wygodniej i bezpieczniej podróżować oraz przewozić towary. Telegraf, a potem także telefon i radio pozwalały szybko przekazywać informacje. Świat stał się mniejszy, łatwiejszy do poznania, a życie ludzi w różnych miejscach – podobne.

Co potrafię?
  • Porównać dwie ilustracje.

  • Porównać życie w przeszłości z teraźniejszością.

Zapamiętaj!

Jakie negatywne skutki przyniosły XIX‑wieczne wynalazki.