1. Czy możemy określić budowę cząsteczki związku kowalencyjnego na podstawie jego wzoru?

Wzór sumaryczny związku kowalencyjnego wskazuje, jakie atomy i w jakiej ilości są zawarte w cząsteczce. Poniżej przedstawiono wzór cząsteczki wody. Co oznacza taki zapis?

R1Guql4Gvm4Ki

Rozkład sumarycznego wzoru na cząsteczkę wody. W centralnej części ilustracji znajduje się wzór ${\text{H}}_2\text{O}$. Od góry dwie strzałki wskazują na symbole pierwiastków $\text{H}$ i $\text{O}$, a napis głosi: Symbole pierwiastków oznaczają, że cząsteczka wody zbudowana jest z atomów wodoru ($\text{H}$) i tlenu ($\text{O}$). Od dołu strzałka wskazuje małą liczbę „$2$" przy literze $\text{H}$, czyli tak zwany indeks dolny. Napis głosi: Indeks stechiometryczny, umieszczony za symbolem wodoru we wzorze cząsteczki wody, informuje, że zawiera ona dwa atomy wodoru.

Użyte we wzorach symbole pierwiastków chemicznych informują o rodzaju atomów tworzących cząsteczkę. Natomiast cyfry umieszczone z prawej strony u dołu symbolu (w indeksie dolnym) informują o liczbie tych atomów. Cyfry te nazywamy indeksami stechiometrycznymiindeks stechiometrycznyindeksami stechiometrycznymi. Umieszcza się je we wzorze zawsze za symbolem pierwiastka, do którego atomów się odnoszą. Jeśli indeks stechiometryczny jest równy jedności, to go nie zapisujemy.

Polecenie 1

Obejrzyj poniższy film, a następnie rozwiąż zadanie.

R1bnm0gd3xpp8

Animacja wyjaśnia sposób tworzenia sumarycznego wzoru cząsteczki wody.

Animacja wyjaśnia sposób tworzenia sumarycznego wzoru cząsteczki wody.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1bnm0gd3xpp8

Animacja wyjaśnia sposób tworzenia sumarycznego wzoru cząsteczki wody.

Uzupełnij poniższy tekst, wybierając właściwe słowa spośród podanych.

Uzupełnij poniższy tekst, wiedząc, że wzór sumaryczny cząsteczki wody to ${\text{H}}_2\text{O}$.

RO1JxzpiihtUP

We wzorze chemicznym cząsteczki wody 1. jednego atomu, 2. $2$, 3. dwóch atomów, 4. $1$, 5. trzech atomów, 6. indeks stechiometryczny, 7. liczba stechiometryczna dla wodoru wynosi 1. jednego atomu, 2. $2$, 3. dwóch atomów, 4. $1$, 5. trzech atomów, 6. indeks stechiometryczny, 7. liczba stechiometryczna, a dla tlenu – 1. jednego atomu, 2. $2$, 3. dwóch atomów, 4. $1$, 5. trzech atomów, 6. indeks stechiometryczny, 7. liczba stechiometryczna. Na tej podstawie możemy powiedzieć, że cząsteczka wody składa się z 1. jednego atomu, 2. $2$, 3. dwóch atomów, 4. $1$, 5. trzech atomów, 6. indeks stechiometryczny, 7. liczba stechiometryczna wodoru i 1. jednego atomu, 2. $2$, 3. dwóch atomów, 4. $1$, 5. trzech atomów, 6. indeks stechiometryczny, 7. liczba stechiometryczna tlenu.

We wzorze chemicznym cząsteczki wody 1. jednego atomu, 2. $2$, 3. dwóch atomów, 4. $1$, 5. trzech atomów, 6. indeks stechiometryczny, 7. liczba stechiometryczna dla wodoru wynosi 1. jednego atomu, 2. $2$, 3. dwóch atomów, 4. $1$, 5. trzech atomów, 6. indeks stechiometryczny, 7. liczba stechiometryczna, a dla tlenu – 1. jednego atomu, 2. $2$, 3. dwóch atomów, 4. $1$, 5. trzech atomów, 6. indeks stechiometryczny, 7. liczba stechiometryczna. Na tej podstawie możemy powiedzieć, że cząsteczka wody składa się z 1. jednego atomu, 2. $2$, 3. dwóch atomów, 4. $1$, 5. trzech atomów, 6. indeks stechiometryczny, 7. liczba stechiometryczna wodoru i 1. jednego atomu, 2. $2$, 3. dwóch atomów, 4. $1$, 5. trzech atomów, 6. indeks stechiometryczny, 7. liczba stechiometryczna tlenu.

Amoniak to związek chemiczny o wzorze sumarycznym ${\text{NH}}_3$. Co oznacza ten zapis?

1

Polecenie 2

Obejrzyj film, a następnie rozwiąż zadanie.

R2QFpCTSFLbAl

Animacja wyjaśnia sposób tworzenia sumarycznego wzoru cząsteczki amoniaku.

Animacja wyjaśnia sposób tworzenia sumarycznego wzoru cząsteczki amoniaku.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R2QFpCTSFLbAl

Animacja wyjaśnia sposób tworzenia sumarycznego wzoru cząsteczki amoniaku.

Z jakiej liczby atomów azotu oraz jakiej liczby atomów wodoru zbudowana jest cząsteczka amoniaku?

Wiedząc, że wzór sumaryczny cząsteczki azotu to ${\text{NH}}_3$ odpowiedz, z jakiej liczby atomów azotu oraz jakiej liczby atomów wodoru zbudowana jest cząsteczka amoniaku.

RlUS670DA1HFC

Odpowiedź: (Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Pamiętaj, że brak cyfry (indeksu stechiometrycznego) za symbolem danego pierwiastka chemicznego informuje, że w cząsteczce znajduje się tylko jeden atom tego pierwiastka.

Pokaż odpowiedź

Cząsteczka amoniaku zbudowana jest z jednego atomu azotu i trzech atomów wodoru.

Czy możemy określić skład cząsteczek związku kowalencyjnego bez znajomości jego nazwy?

Bez znajomości dokładnej budowy i nazwy substancji kowalencyjnej, a tylko na podstawie wzoru sumarycznego, można określić skład jej cząsteczki (rodzaj tworzących ją atomów i ich liczbę). Na przykład ze wzoru ${\text{H}}_2\text{S}{\text{O}}_4$ możemy wywnioskować, że cząsteczka związku, opisanego tym wzorem, składa się z dwóch atomów wodoru, jednego atomu siarki i czterech atomów tlenu.

2. W jaki sposób opisujemy zbiory cząsteczek?

W sytuacji, gdy chcemy przedstawić zbiór składający się z więcej niż jednej cząsteczki, np. z trzech cząsteczek wody, to liczbę tych cząsteczek umieszczamy przed wzorem związku. Trzy cząsteczki wody (${\text{H}}_2\text{O}$, ${\text{H}}_2\text{O}$, ${\text{H}}_2\text{O}$) opiszemy jako $3 {\text{H}}_2\text{O}$. Liczbę umieszczoną przed wzorem związku nazywa się współczynnikiem stechiometrycznymwspółczynnik stechiometrycznywspółczynnikiem stechiometrycznym.

RXgJXCx1MYfye

Ilustracja przedstawia rysunki trzech cząsteczek wody ulokowanych obok siebie i oznaczonych kolejno numerami „jeden", „dwa" i „trzy" od lewej do prawej. Każda cząsteczka wody przedstawiona jest za pomocą modelu kulkowego. Wodór ukazany jest za pomocą niewielkiej, szarej kulki. Natomiast tlen jako jedna czerwona kulka, większa niż kulka wodoru. Poniżej numerów od cząstek poprowadzono linie łączące się w jednym miejscu, nad zapisem sumarycznym $3{\text{H}}_2\text{O}$. Liczba trzy przed cząsteczką opisana jest jako współczynnik stechiometryczny.

Spróbujmy określić liczbę poszczególnych atomów pierwiastków w zbiorze trzech cząsteczek wody: $3 {\text{H}}_2\text{O}$.

Jedna cząsteczka wody zawiera dwa atomy wodoru i jeden atom tlenu, zaś w trzech cząsteczkach wody znajduje się:

• dwa atomy wodoru razy trzy, czyli sześć atomów wodoru;

• jeden atom tlenu razy trzy, czyli trzy atomy tlenu.

R6SVFU5sH0qXX

Ilustracja uzupełniająca do zamieszczonego powyżej schematu tłumaczącego znaczenie współczynnika stechiometrycznego. Przedstawia trzy ulokowane obok siebie cząsteczki wody z kolejno ponumerowanymi od jednego do trzech atomami tlenu oraz od jednego do sześciu atomami wodoru. Podpisy obok rysunku głoszą: trzy atomy tlenu, sześć atomów wodoru.

1

Polecenie 4

Ile atomów azotu i ile atomów wodoru znajduje się w pięciu cząsteczkach amoniaku? Odpowiedź zapisz za pomocą cyfr arabskich.

RARkhul2oG8p0

Liczba atomów azotu: 1. 5, 2. 15
Liczba atomów wodoru: 1. 5, 2. 15

Liczba atomów azotu: 1. 5, 2. 15
Liczba atomów wodoru: 1. 5, 2. 15

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż wyjaśnienie

Pięć cząsteczek amoniaku, $5 {\text{NH}}_3$, to łącznie ($5·1=5$) pięć atomów azotu
i ($5·3=15$) piętnaście atomów wodoru.

Rpwfm6TB6h0bW

Ilustracja procesu liczenia atomów w pięciu cząsteczkach amoniaku. Cząsteczki amoniaku ukazane są za pomocą modeli kulkowych. Jedna cząsteczka zbudowana jest z jednej dużej niebieskiej kulki oznaczającej atom azotu i trzech mniejszych kulek szarych symbolizujących atomy wodoru. Na ilustracji jest pięć ulokowanych obok siebie cząsteczek ${\text{NH}}_3$ z kolejno ponumerowanymi od jednego do pięciu atomami azotu oraz od jednego do piętnastu atomami wodoru (po kolei podpisane zaczynając od lewej cząsteczki amoniaku --- po trzy na jedną cząsteczkę). Podpisy obok rysunku głoszą: pięć atomów azotu, piętnaście atomów wodoru.

Przeanalizuj poniższą tabelę, w której zamieszczono interpretację zapisów zbiorów przykładowych cząsteczek, a następnie rozwiąż zadanie.

Obejrzyj film podsumowujący powyższe treści. Czy już wiesz, czym się różni indeks od współczynnika stechiometrycznego?

RB1yWbANrA5jG

Animacja wyjaśnia różnicę pomiędzy indeksem stechiometrycznym a współczynnikiem stechiometrycznym, na przykładzie cząsteczki wody oraz sacharozy.

Animacja wyjaśnia różnicę pomiędzy indeksem stechiometrycznym a współczynnikiem stechiometrycznym, na przykładzie cząsteczki wody oraz sacharozy.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RB1yWbANrA5jG

Animacja wyjaśnia różnicę pomiędzy indeksem stechiometrycznym a współczynnikiem stechiometrycznym, na przykładzie cząsteczki wody oraz sacharozy.

3. Niektóre pierwiastki mogą tworzyć cząsteczki. Jak je opisujemy?

Niektóre niemetale (np. azot, tlen, fluor, chlor, brom, jod, siarka i fosfor) występują w przyrodzie w stanie wolnym w postaci cząsteczek. Na przykład atomy tlenu tworzą przede wszystkim cząsteczki dwuatomowe ${\text{O}}_2$, zbudowane z dwóch atomów tlenu (jest to tlen atmosferyczny, składnik powietrza) oraz cząsteczki trójatomowe ${\text{O}}_3$, zbudowane z trzech atomów tlenu (jest to ozon, obecny w powietrzu w trakcie wyładowań atmosferycznych).

Roh3PiNkix60W

Z lewej strony ilustracji ukazano model cząsteczki tlenu, zbudowanej z dwóch połączonych ze sobą czerwonych kulek – atomów tlenu. Umieszczony pod nim napis głosi: Cząsteczka tlenu ${\text{O}}_2$. Z prawej strony ilustracji znajduje się model cząsteczki ozonu, zbudowanej z trzech połączonych ze sobą czerwonych kulek – atomów tlenu. Podpis pod spodem brzmi: Cząsteczka ozonu ${\text{O}}_3$.

Zatem indeks stechiometryczny przy symbolu pierwiastka, równy liczbie $2$, wskazuje, że cząsteczka tlenu zbudowana jest z dwóch atomów tlenu. Natomiast indeks stechiometryczny, równy liczbie $3$, wskazuje, że cząsteczka ozonu zbudowana jest z trzech atomów tlenu.

Czym się różni zapis $6 \text{Cl}$ od zapisu $6 {\text{Cl}}_2$?

Współczynnik stechiometryczny, zapisany przed symbolem (np. $6 \text{Cl}$ – $6$ atomów chloru) lub wzorem (np. $6 {\text{Cl}}_2$ – $6$ cząsteczek chloru), informuje o liczbie atomów lub cząsteczek. Zapis $6 \text{Cl}$ wskazuje na $6$ wolnych, niezwiązanych atomów chloru, natomiast $6 {\text{Cl}}_2$ – na obecność $6$ dwuatomowych cząsteczek chloru, czyli łącznie $12$ atomów.

RutTfkN3Jl5GU

Ilustracja przedstawia sześć kolejno ponumerowanych zielonych kulek, stanowiących modele pojedynczych atomów chloru.

R1M0WriS0b4aC

Ilustracja przedstawia sześć par połączonych ze sobą, kolejno ponumerowanych zielonych kulek, stanowiących modele cząsteczek chloru ${\text{Cl}}_2$.

Przeanalizuj poniższą tabelę, a następnie rozwiąż zadanie.

4. Jak interpretujemy zapisy dotyczące związków jonowych?

Związki jonowe powstają z połączenia metali z niemetalami. Związki te są zbudowane z jonów, które ułożone naprzemiennie, tworzą uporządkowane struktury zwane kryształami. W krysztale nie występują izolowane grupy atomów, które można byłoby nazwać cząsteczkami. Wzór sumaryczny związku jonowego przedstawia zatem najmniejszy zbiór powtarzających się jonów w krysztale. Indeksy stechiometryczne określają liczbę jonów danego pierwiastka w tym zbiorze.

W związkach jonowych, składających się z dwóch pierwiastków, metal jest zawsze kationem, a niemetal – anionem. Przykładem takiego związku jest chlorek sodu. Jego wzór, $\text{NaCl}$, informuje, że kryształ chlorku sodu jest zbudowany z kationów sodu ${\text{Na}}^{+}$ i anionów chlorkowych ${\text{Cl}}^{-}$, a ich stosunek ilościowy wynosi $1:1$.

RT1CWusDga8F2

Ilustracja przedstawia wycinek atomowego modelu kryształku chlorku sodu, czyli soli kamiennej. Po prawej stronie znajduje się legenda do tego modelu: mniejsze kulki szare opisane są jako jony ${\text{Na}}^{+}$, a większe zielone jako${\text{Cl}}^{-}$. Z lewej strony ukazany jest sześcian składający się z większych i mniejszych szarych kół złożonych w regularny deseń. Część z nich, na pierwszym planie zostało wyróżnionych w postaci kulek. Dziesięć większych ma kolor zielony, a dziesięć mniejszych — popielaty. Zbiór ten można sumarycznie opisać wzorem $10 \text{NaCl}$.

W krysztale kolejnej substancji jonowej, siarczku potasu, o wzorze ${\text{K}}_2\text{S}$, na jeden anion siarczkowy (${\text{S}}^{2-}$) przypadają dwa kationy potasu (${\text{K}}^{+}$).

Zatem liczby umieszczone przed wzorem związku jonowego (współczynniki stechiometryczne) określają liczbę najmniejszych zbiorów tworzących kryształ.

Na przykład zapis, $10 \text{NaCl}$, oznacza dziesięć zbiorów składających się z jednego kationu sodu (${\text{Na}}^{+}$) i jednego anionu chlorkowego (${\text{Cl}}^{-}$). Natomiast zapis $10 {\text{K}}_2\text{S}$, oznacza dziesięć zbiorów składających się z dwóch kationów potasu ($2 {\text{K}}^{+}$) i jednego anionu siarczkowego (${\text{S}}^{2-}$).

Przeanalizuj poniższą tabelę, a następnie rozwiąż zadanie.

5. Jak interpretujemy zapisy chemiczne z użyciem prostych wzorów chemicznych?

Spróbujmy odczytać zapis dotyczący tlenku azotu$\left(\text{IV}\right)$: ${4 \text{NO}}_2$. Aby dobrze zinterpretować to wyrażenie, musimy rozstrzygnąć, czy przedstawiony związek jest kowalencyjny, czy jonowy. Związek o wzorze ${\text{NO}}_2$ zbudowany jest z atomów dwóch niemetali. Jak pamiętamy, atomy niemetali tworzą wiązania kowalencyjne, dlatego możemy sądzić, że wzór opisuje związek kowalencyjny zbudowany z cząsteczek. W opisie zbioru, ${4 \text{NO}}_2$, można posługiwać się pojęciem cząsteczka. Liczba $4$, umieszczona przed wzorem, informuje, że w zbiorze znajdują się cztery cząsteczki. Każda z nich składa się z jednego atomu azotu i dwóch atomów tlenu (o czym informuje liczba $2$ znajdująca się za $\text{O}$). Razem w zbiorze są ($4·1=4$) cztery atomy azotu i ($4·2=8$) osiem atomów tlenu.

Rx1yCfPFUUbAw

Ilustracja przedstawia klucz interpretacji zapisu chemicznego czterech cząsteczek dwutlenku azotu wzorem sumarycznym. Centralną część obrazka stanowi duży wzór $4 {\text{NO}}_2$. Do liczby „cztery" na początku prowadzi strzałka z komentarzem: Współczynnik stechiometryczny — określa liczbę cząsteczek. Do liczby „dwa" za symbolem tlenu prowadzi strzałka z komentarzem: Indeks stechiometryczny — określa liczbę atomów w cząsteczce.

Wzór $\text{NaBr}$ opisuje inną substancję, bromek sodu, zbudowany z metalu (sodu) i niemetalu (bromu). W związkach zbudowanych z metalu i niemetalu występują zwykle wiązania jonowe. Z tego względu możemy przyjąć, że związek o wzorze $\text{NaBr}$ ma budowę jonową. Kationem jest jon utworzony z atomu metalu (sodu), a anionem – jon utworzony z atomu niemetalu (bromu). W najmniejszym zbiorze powtarzających się jonów w krysztale $\text{NaBr}$ znajduje się jeden kation sodu (${\text{Na}}^{+}$) i jeden anion bromkowy (${\text{Br}}^{-}$).

W zbiorze zapisanym jako $2 \text{NaBr}$ znajdują się cztery kationy sodu (${\text{Na}}^{+}$) i cztery aniony bromkowe (${\text{Br}}^{-}$).

RaE7mozFq5sUj

Ilustracja przedstawia klucz interpretacji zapisu chemicznego czterech cząsteczek bromku sodu wzorem sumarycznym. Centralną część obrazka stanowi duży wzór $4 \text{NaBr}$. Do liczby „cztery" na początku prowadzi strzałka z komentarzem: Współczynnik stechiometryczny określa liczbę najmniejszych zbiorów powtarzających się jonów. Do pustych miejsc za symbolami sodu i bromu prowadzą strzałki z komentarzem: Indeksy stechiometryczne równe jedności.

*6. Jak interpretujemy zapisy chemiczne z użyciem złożonych wzorów chemicznych?

W niektórych wzorach grupy atomów zapisuje się w nawiasie, po którym występuje liczba, np. ${\text{Ca}}_3{\left({\text{PO}}_4\right)}_2$. W zaprezentowanym zbiorze liczba $2$ odnosi się do wszystkich atomów znajdujących się w nawiasie. Związki te mają najczęściej budowę jonową. Aby dokładnie pokazać, jak należałoby ilościowo rozumieć zastosowany zapis, należałoby zastanowić się, z jakich jonów zbudowana jest związek chemiczny o podanym wzorze sumarycznym.

RmeTqwn4Efl1u

W górnej części ilustracji znajduje się wzór: ${\text{Ca}}_3{\left({\text{PO}}_4\right)}_2$, w którym kolorem zielonym oznaczono fragment: ${\text{Ca}}_3$, a kolorem różowym oznaczono: ${\text{PO}}_4$. Pod wzorem znajduje się napis: Fosforan<math aria‑label="pięć">V wapnia. Odchodzą od niego dwie czarne strzałki. Lewa strzałka prowadzi do oznaczonego kolorem zielonym napisu: ${\text{Ca}}^{2+}$, opisanego jako: Kationy wapnia. Prawa strzałka prowadzi do napisu: ${\text{PO}}_4^{3-}$, opisanego jako: aniony fosforanowe<math aria‑label="pięć">V.

Podany wzór możemy zatem zinterpretować następująco:

W zbiorze znajdują się:

• $3$ kationy ${\text{Ca}}^{2+}$;

• $2$ aniony ${\mathrm{PO}}_4^{3-}$ .

Jeden atom $\text{P}$ i cztery atomy $\text{O}$ mogą utworzyć jeden anion fosforanowy($\text{V}$), ${\text{PO}}_4^{3-}$. Oznacza to, że do utworzenia dwóch anionów fosforanowych($\text{V}$) niezbędna jest obecność dwóch atomów fosforu oraz ośmiu atomów tlenu.

W jaki sposób zinterpretować następujący zapis?

W zbiorze znajdują się:

• $6$ kationów ${\text{Ca}}^{2+}$;

• $4$ aniony ${\mathrm{PO}}_4^{3-}$ składające się z:

Do utworzenia czterech anionów fosforanowych($\text{V}$) niezbędna jest obecność czterech atomów fosforu oraz szesnastu atomów tlenu.

1

Polecenie 9

Wodorotlenki pierwiastków grupy $1$ i $2$ układu okresowego również mają budowę jonową. Poniżej przedstawiono interpretację wodorotlenku magnezu:

Rb2yH7RCtTiks

Interpretacja wodorotlenku magnezu.

RTxu5DTkSRilM

2 CaOH2: (Uzupełnij). 2 BaSO3: (Uzupełnij). AlNO33: (Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Pamiętaj, że w solach występują kationy metali i aniony reszty kwasowej. W wodorotlenkach natomiast występują kationy metali i aniony wodorotlenkowe ${\text{OH}}^{-}$.

Pokaż odpowiedź

$2 \text{Ca}{\left(\text{OH}\right)}_2$:
$2$ kationy ${\text{Ca}}^{2+}$, $4$ aniony ${\text{OH}}^{-}$ (aby było możliwe utworzenie anionu wodorotlenkowego ${\text{OH}}^{-}$ konieczna jest obecność $1$ atomu tlenu i $1$ atomu wodoru)

$2 {\text{BaSO}}_3$:
$2$ kationy ${\text{Ba}}^{2+}$, $2$ aniony ${\text{SO}}_3^{2-}$ (aby było możliwe utworzenie dwóch anionów siarczanowych($\text{IV}$) konieczna jest obecność dwóch atomów siarki i sześciu atomów tlenu)

$\text{Al}{\left({\text{NO}}_3\right)}_3$:
kation ${\text{Al}}^{3+}$, $3$ aniony ${\text{NO}}_3^{-}$ (aby było możliwe utworzenie trzech anionów azotanowych($\text{V}$) konieczna jest obecność trzech atomów azotu i dziewięciu atomów tlenu)

Polecenie 9

Wodorotlenki pierwiastków grupy $1$ i $2$ układu okresowego również mają budowę jonową. Wodorotlenek magnezu, o wzorze sumarycznym $\text{Mg}{\left(\text{OH}\right)}_2$, zbudowany jest z $1$ kationu ${\text{Mg}}^{2+}$ i dwóch anionów ${\text{OH}}^{-}$. Na tej podstawie zinterpretuj poniższe zapisy soli i wodorotlenków o budowie jonowej.

ROvwiZGLR85kM

$2 \text{Ca}{\left(\text{OH}\right)}_2$ zbudowany jest z 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ kationów 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ i 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ anionów 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$.

$2 {\text{BaSO}}_3$ zbudowany jest z 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ kationów 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ i 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ anionów 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$.

$\text{Al}{\left({\text{NO}}_3\right)}_3$ zbudowany jest z 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ kationu 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ i 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ anionów 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$.

$2 \text{Ca}{\left(\text{OH}\right)}_2$ zbudowany jest z 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ kationów 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ i 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ anionów 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$.

$2 {\text{BaSO}}_3$ zbudowany jest z 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ kationów 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ i 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ anionów 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$.

$\text{Al}{\left({\text{NO}}_3\right)}_3$ zbudowany jest z 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ kationu 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ i 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$ anionów 1. ${\text{NO}}^{3-}$, 2. ${\text{SO}}_3^{2-}$, 3. ${\text{NO}}^{-}$, 4. $4$, 5. $3$, 6. $2$, 7. ${\text{Ba}}^{+}$, 8. ${\text{Al}}^{+}$, 9. ${\text{SO}}_3^{-}$, 10. $4$, 11. $2$, 12. ${\text{Ba}}^{2+}$, 13. ${\text{Ca}}^{+}$, 14. $4$, 15. $3$, 16. ${\text{Al}}^{3+}$, 17. $2$, 18. $2$, 19. ${\text{OH}}^{-}$, 20. $2$, 21. $1$, 22. ${\text{Ca}}^{2+}$, 23. $3$.

Podsumowanie

• Wzór sumaryczny przedstawia liczbę atomów każdego pierwiastka w cząsteczce związku chemicznego lub liczbę drobin w zbiorze jonów.

• Wzór strukturalny określa rodzaj i liczbę atomów w cząsteczce oraz ich kolejność i sposób ich powiązania.

• Indeks stechiometryczny to liczba zapisywana z prawej strony u dołu symbolu pierwiastka (jeżeli liczba ta wynosi $1$, to pomija się ją w zapisie); określa liczbę atomów w cząsteczce bądź jonów w jednostce formalnej.

• Współczynnik stechiometryczny to liczba zapisywana przed wzorem sumarycznym związku (jeżeli liczba ta wynosi $1$, to pomija się ją w zapisie); określa liczbę atomów, cząsteczek bądź jednostek formalnych związku jonowego.

Słownik

Ćwiczenia