Staraj się do zamieszczonych na stronach WWW informacji nie podchodzić bezkrytycznie. Każdy internauta jest narażony na kontakt z treściami zamieszczanymi na stronach WWW, z którymi nie chciałby mieć do czynienia. Mogą to być na przykład:

  • treści nawołujące do przemocy i podburzające do agresji,

  • treści nawołujące do popełniania przestępstw,

  • treści pochwalające dyskryminację rasową, powodujące poczucie wykluczenia i odrzucenia,

  • treści upokarzające lub zawstydzające ciebie i innych,

  • treści nieodpowiednie dla twojego wieku, których możesz nie rozumieć, wywołujące dyskomfort psychiczny,

  • treści o charakterze napastliwym i obraźliwym, mające na celu sprawienie komuś przykrości,

  • treści i strony wyłudzające dane osobowe, narażające cię na konsekwencje finansowe i wizerunkowe,

  • treści pochodzące z nielegalnych źródeł, narażające cię na konsekwencje prawne,

  • treści uzależniające, czerpiące korzyści z twojej niemocy do zerwania z nałogiem,

  • treści mające negatywny wpływ na psychikę, powodujące smutek, żal, agresję, rozkojarzenie lub niepokój,

  • treści narażające twoje życie i zdrowie,

  • treści wprowadzające w błąd, narażające cię na ośmieszenie przez dezinformację,

  • treści podające nieprawdziwe i fałszywe informacje.

R1SCmCqJ0b6J0
Film opowiada historię pewnego Janka, który wszystkie informacje znalezione w internecie brał za pewnik. Znalazł informację, że tylko białe owce dają białe mleko, lecz szybko okazało się, że kolor owcy nie ma znaczenia i od wszystkich owiec mleko jest jednakowo dobre. Janek przekonał się, że nie wszystko co jest napisane w internecie jest prawdą i trzeba porównywać informacje z innymi źródłami.
Ćwiczenie 1
RDYiOIY2lj0zj
Możliwe odpowiedzi: 1. strona zwykle miała zieloną kłódkę w polu adresu, a teraz jej nie ma, 2. strona informuje mnie, że na komputerze znajdują się wirusy, 3. strona nakłania do pobrania i uruchomienia plików .exe, 4. strona prosi mnie o dostęp do kamerki, chociaż do niczego jej nie potrzebuje, 5. pasek adresowy jest koloru białego
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.

Innego rodzaju zagrożeniem dla ciebie ze strony przestępców korzystających z internetu jest możliwość nawiązania kontaktu z oszustami i naciągaczami. Pamiętaj, że internet to miejsce często wykorzystywane do działań niezgodnych z prawem. Nawiązując kontakt za pośrednictwem internetu możesz stać się uczestnikiem zdarzeń mających niemiłe konsekwencje prawne. Mogą one mieć związek:

  • z nielegalną wymianą plików muzycznych, filmów lub seriali,

  • z pobieraniem nielegalnego oprogramowaniaP1B9Ya2Rwoprogramowania,

  • z rozsyłaniem wirusów,

  • z hazardem,

  • z wyłudzaniem informacji o tobie i twoich bliskich,

  • z wyłudzaniem pieniędzy,

  • z rozpowszechnianiem nieprawdziwych informacji,

  • naruszeniem prywatnościPkExg5A1Tnaruszeniem prywatności (upublicznianie prywatnych zdjęć, nagrań i wiadomości, a także stalking, czyli uporczywe nękanie lub prześladowanie ofiary),

  • z angażowaniem się w niebezpieczne trendy panujące w internecie,

  • z przyjmowaniem fałszywej tożsamości,

  • z udostępnianiem nielegalnych treści i materiałów.

Ciekawostka

Phishing to metoda oszustwa polegająca na podszywaniu się pod zaufane instytucje (urzędy, szkoły, strony państwowe, banki), rozpoznawalne firmy (kurierskie, telekomunikacyjne, portale aukcyjne i społecznościowe) lub znane ci osoby, w celu wyłudzenia poufnych informacji, nakłaniania do konkretnych działań lub zainfekowania twojego komputera. Nazwa nawiązuje do łowienia ryb (ang.   fishing) - oszust zarzuca przynętę w postaci wiadomości mailowej, SMS lub na komunikatorach internetowych i portalach społecznościowych, z odpowiednio spreparowanym linkiem prowadzącym do fałszywej strony internetowej lub informacją mówiącą, co należy zrobić, aby np. konto nie zostało dezaktywowane lub nie została nałożona na nas kara pieniężna. Wykorzystując tą metodę manipulacji, naciągacz zdobywa nasze zaufanie i wykorzystuje je dla swojego użytku.

Ważne!

Pamiętaj, twoje bezpieczeństwoP100gEQXLbezpieczeństwo jest najważniejsze. W razie potrzeby, nie bój się pytać o rady i prosić o pomoc.

RgdwoifDTf1Cd
Ilustracja przedstawiająca chłopca siedzącego przed laptopem i zgłaszającego problem.
Źródło: dostępny w internecie: Unsplash.com, licencja: CC BY 3.0.
R1IIy1r0nl3mp
Ćwiczenie 2
Możliwe odpowiedzi: 1. strona zwykle miała zieloną kłódkę w polu adresu, a teraz jej nie ma, 2. strona informuje mnie, że na komputerze znajdują się wirusy, 3. strona nakłania do pobrania i uruchomienia plików .exe, 4. strona prosi mnie o dostęp do kamerki, chociaż do niczego jej nie potrzebuje, 5. pasek adresowy jest koloru białego
Źródło: GroMar, Mróz Kamil, licencja: CC BY 3.0.

Poznaj rady, do których powinieneś się stosować, aby uniknąć większości wymienionych zagrożeń i związanych z nimi konsekwencji:

  1. Jeśli planujesz spotkanie z kimś, kogo znasz z internetu, to powiedz o tym rodzicom, opiekunom lub nauczycielowi.

  2. Jeśli otrzymasz informację wprawiającą cię w zakłopotanie, to powiedz o tym swoim bliskim albo nauczycielowi i natychmiast przerwij rozmowę lub przeglądanie treści wywołujących niepokój.

  3. Jeśli czujesz, że tracisz kontrolę nad tym co robisz, jesteś rozkojarzony, coraz częściej zatracasz się w internecie, zrób sobie dłuższą przerwę i zgłoś się o pomoc do rodziców, opiekuna lub nauczyciela.

  4. Bądź ostrożny wobec tych, którzy zbyt dużo chcą się dowiedzieć o tobie (np. poznać twoje nazwisko, numer telefonu, adres zamieszkania).

  5. Nigdy nie udostępniaj swoich haseł i loginów, nie przechowuj ich w miejscach, do których inni mogą uzyskać dostęp.

  6. Używaj silnych haseł, czyli takich, które mają co najmniej osiem znaków i zawierają kombinację cyfr, małych i wielkich liter oraz znaków interpunkcyjnych.

  7. Zawsze weryfikuj znalezione i udostępniane informacje.

  8. Korzystaj tylko z wiarygodnych źródełPZEPR4CPpwiarygodnych źródeł.

  9. Szanuj prawo autorskiePgdG2jq6vprawo autorskie.

  10. Jeśli nie masz pewności co do legalności pobieranych materiałów, zgłoś się o pomoc do rodzica, opiekuna lub nauczyciela.

  11. Prywatne wiadomości wymieniane z innymi osobami zachowaj wyłącznie dla siebie lub zapytaj o możliwość ich udostępnienia przed rozpowszechnieniem.

  12. Nie udawaj kogoś, kim nie jesteś, szczególnie po to, aby wpasować się w grupę osób o niemoralnych poglądach i przekonaniach.

  13. Myśl samodzielnie, nie daj się omamić presji społeczeństwa, nie angażuj się w trendy internetowe narażające cię na konsekwencje prawne i zagrażające twojemu życiu i zdrowiu.

  14. Przestrzegaj ograniczeń wiekowychP3x0ZAdPQograniczeń wiekowych stosowanych w filmach, grach komputerowych, oprogramowaniu oraz na stronach internetowych.

  15. Pomyśl o zainstalowaniu oprogramowania antywirusowegoP18cAemYwoprogramowania antywirusowegofiltru bezpieczeństwaPMqBSviV8filtru bezpieczeństwa w twojej przeglądarce.

  16. Nie bierz wszystkiego do siebie, internet pełen jest ludzi, którzy chcą uprzykrzyć komuś życie, nie mając ani podstaw, ani powodu, by to robić.

  17. Pamiętaj, że z internetu nie można niczego trwale usunąć. Świadomie udostępniaj informacje o sobie, unikaj rozpowszechniania zdjęć, nagrań i wpisów, które mogą narazić cię w przyszłości na pośmiewisko i powodować w życiu problemy.

R1dB0Xgu6BWxT
Film opowiada historię Janka i Bacy, którzy wspominają dawne zaloty Janka do pewnej dziewczyny w internecie. Niestety nawet po upływie długiego czasu, materiały, które udostępniał były łatwo dostępne do znalezienia i owce to wykorzystały, odnajdując film i naśmiewając się z niego. Przekonał się, że w internecie nic nie ginie i nie należy publikować rzeczy, których mógłby się kiedyś wstydzić.
RZcXFvft3INBu1
Ćwiczenie 3
Wersja alternatywna ćwiczenia: Odpowiedz na pytania lub uzupełnij tekst. 1. Prawo, które powinieneś znać, wykorzystując materiały i informacje zamieszczone przez innych w internecie., 2. Modne i popularne, angażujące ludzi i królujące przez jakiś czas w internecie., 3. Gdy udajemy kogoś innego, zmieniamy swoją..., 4. Czyn zabroniony, społecznie szkodliwy, popełniamy je, gdy robimy coś niezgodnego z prawem., 5. Każdy chce zachować ............ Możemy ją uzyskać zamykając drzwi od pokoju, zakładając hasło na telefonie lub chowając nasz pamiętnik., 6. Oprogramowanie ......... chroni cię przed wirusami., 7. Synonim słowa "nieprawdziwe", odnoszący się często do informacji., 8. Najważniejsza rzecz, o którą należy dbać nie tylko w internecie, ale też w prawdziwym życiu
Źródło: GroMar, Mróz Kamil, licencja: CC BY 3.0.

Więcej informacji i quizów znajdziesz materiale Bezpieczeństwo w sieciP100gEQXLBezpieczeństwo w sieci. Poniżej dostępny jest dzienniczek pozwalający na zapisanie twoich przemyśleń dotyczących zagrożeń w internecie. Jakie jeszcze masz pomysły na ich unikanie?

W poniższym notesie zapisuj przydatne informacje lub własne notatki.

R7VGneXPL43GI
Notes
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.