Kobieta czy anioł? Sonety do Laury Francesca Petrarki

Zwróć uwagę na oczy kobiety.

Podmiot liryczny wspomina, że poznał Laurę w Wielki Piątek. Narodziny ziemskiej miłości odbyły się w dzień śmierci Chrystusa, wtedy słońce zaszło tak samo jak po męczeńskiej śmierci Jezusa. Mężczyzna nie zna ukochanej, dlatego opisuje jedynie jej piękno. Został zniewolony niezwykłymi oczami kobiety, która była obojętna na uczucie zakochanego.

Zwróć uwagę, że podmiot liryczny jest bezbronny.

Postać mówiąca nazywa siebie męczennikiem, ponieważ cierpiał z miłości do Laury. Tak bardzo ją kochał. Zalewał się łzami, gdyż Laura była obojętna na jego uczucie.

Miłość według Platona opiera się na porozumieniu dusz. Jest pozbawiona fizyczności.

Prawo miłosne według postaci mówiącej polega na połączeniu dusz. Podmiot liryczny jest przekonany, że jego przeznaczeniem jest Laura, mimo że uczucie
to wiąże się z cierpieniem.

Zwróć uwagę, że kobiety nie można zadrasnąć.

Adresatka utworu została określona jako 'zbrojna', ponieważ jest obojętna
na uczucie i nie cierpi.

Zwróć uwagę na oczy, włosy, twarz, uśmiech i usta kobiety.

Opis Laury w sonetach jest konwencjonalny. Kobieta ma kręcone włosy w kolorze blond i przepiękne, promienne oczy. Twarz jej charakteryzuje się białym odcieniem. Rzęsy są ciemne. Ma białe zęby i purpurowe usta. Jej uśmiech jest uroczy. Chodzi wdzięcznie jak anioł. Ma nieludzki głos.

Wygląd to elementy, które składają się na zewnętrzny opis danej osoby.

Petrarca ogranicza się do kilku elementów wyglądu, ponieważ skupia się bardziej
na duchowym portrecie ukochanej.

Nieziemskość to coś, co nie pochodzi z ziemi; może być utożsamiane z aniołem.

Podkreślenie nieziemskości Laury służy pokazaniu zachwytu urodą kobiety, jakiego doznał podmiot liryczny, kiedy po raz pierwszy ujrzał ukochaną.

Zauważ, że poeta opisuje nieziemskie piękno ukochanej Laury, w której zakochał się od pierwszego wejrzenia.

Na taką przynależność wskazuje przeznaczenie, z którym nie można walczyć. Poeta stwierdza, że Laura jest wybranką jego serca. Jej anielska uroda sprawiła,
że nie potrafi bez niej żyć, ponieważ tak bardzo ją kocha.

Zwróć uwagę, jakie wrażenie zrobiła kobieta na podmiocie lirycznym.

Poeta wspomina o swoim smutku i 'dniu gorzkim', ponieważ nie jest w stanie oddać prawdziwego oblicza Laury.

Strofa to jednostka wierszowa, która składa się z pewnej liczby wersów i określonego rymu.

Liczba strof w przywołanych wcześniej sonetach to cztery.

Wers to jedna linijka wiersza lub innego tekstu.

Liczba wersów w poszczególnych strofach: dwie pierwsze – 4 wersy, dwie ostatnie – 3 wersy.

Wers to linijka wiersza.

Wszystkich wersów w sonecie jest 14.

Wiersz biały – to wiersz bez rymów.

To wiersz rymowy.

Rym to zgodność brzmienia końcowych części wyrazów, najczęściej występujących na końcu poszczególnych wersów.

Pojawiają się rymy w układzie: abab cdcd eff egg

Zwróć uwagę na uczucia podmiotu lirycznego.

Miłość jest uczuciem tajemniczym. Trudno ją opisać słowami. Ma dwoistą naturę, rani i uszczęśliwia, przynosi gorycz i słodycz. Z miłością jest związane cierpienie, które  tak bardzo usidla, że poeta czuje się tak,  jak byłby w więzieniu. Miłość to uczucie szalone, nieposkromione, odbierające umiejętność racjonalnego myślenia
i  prowadzące do samotności.

Odwołaj się do treści Sonetu 132 i 134.

W obu sonetach Petrarca nie opisuje Laury, ponieważ skupia się na istocie miłości, którą odrzuciła Laura.

Zwróć na treść pojawiających się pytań retorycznych.

W Sonecie 132 pojawia się tak wiele pytań, ponieważ poeta prowadzi dialog sam ze sobą. Pojawia się tok jego myślenia. Pytania retoryczne są wyrazem niepokoju i niepewności, jakie wywołuje miłość.

Ambiwalencja – stan, w którym człowiek odczuwa sprzeczne emocje, czyli  wzajemnie się wykluczające, np. miłość oraz nienawiść.

Sonet 134 nie zawiera już tych pytań, ponieważ poeta przedstawia sprzeczności uczuć, które nim targają. Chociaż odczuwa niepokój, to nie chce walczyć z miłością.

Porównanie – zestawienie składające się z dwóch członów połączonych wyrazami porównującymi, np. jak, niby, niż wskazujące na podobieństwo pewnych zjawisk lub przedmiotów.

Porównanie zakochanego do żeglarza służy podkreśleniu, że miłość jest zmienna, dlatego przynosi  radość i ból. To uczucie, które prowadzi na nieznane wody, w niebezpieczną przestrzeń. Mężczyzna nie potrafi walczyć z miłością,  przeciwstawić się jej, gdyż jest tak silna, że pozbawia go kontroli nad własnym życiem.

Zwróć uwagę na zawarte w stwierdzeniach paradoksy, sprzeczności.

Taki stan emocjonalny można porównać do odebrania przez miłość zdolności racjonalnego myślenia. Szaleństwa, które wywołuje i ostatecznie prowadzi do samotności.

Środki stylistyczne – zabiegi artystyczne, które są stosowane na różnych poziomach języka: brzmieniowym, semantycznym, składniowym i stylistycznym.

Wybrane środki stylistyczne: epitety: 'rzecz dobra', 'złym wodom'; pytania retoryczne: 'Jeśli to nie jest miłość – cóż ja czuję? / A jeśli miłość – co to jest takiego?'; wykrzyknienia: 'Jaką nade mną masz moc!', apostrofa: 'o śmierci żywa, radosna rozpaczy' i 'pani'; anafora: 'Jeśli wbrew woli – cóż pomoże lament? / Jeśli z mej woli płonę – czemu płaczę?'.

Wykrzyknienie – grupa wyrazów lub zdanie wykrzyknikowe. Pytanie retoryczne to pytanie, na które nie jest wymagana odpowiedź. Ma skłonić odbiorcę do przemyśleń na dany temat.

Stan emocjonalny podkreślają wykrzyknienia i pytania retoryczne.

Odwołaj się do treści Sonetu 132, Sonetu 134 i Sonetu 250.

Laura za życia rozświetlała każde miejsce. Jej nieziemska uroda sprawiła,
że podmiot liryczny zakochał się w niej. Śmierć ukochanej przysporzyła cierpienia. Pozostała pustka, której nie mogą zapełnić inne kobiety. Podmiot liryczny nie może zapomnieć ukochanej, ponieważ łączy ich nierozerwalne uczucie. W Sonecie 250 pojawia się przygnębiająca wizja pożegnania z ukochaną. Laura z żalem przypomina mu chwilę rozstania, kiedy mówi, że już nigdy nie zobaczą się na ziemi. Zakochany wciąż żyje nadzieją, że spotkają się w niebie.

Czas teraźniejszy to kategoria gramatyczna czasownika, która służy do mówienia o czynności lub stanie odbywającym się w danej chwili, teraz.

Podmiot liryczny użył czasu teraźniejszego, ponieważ Laura dla niego nie umarła. To uczucie jest silniejsze od śmierci.

Anioł to istota duchowa, która pośredniczy między Bogiem a ludźmi, uosabia dobroć i doskonałość.

Porównanie Laury do anioła za życia wynikało z tego, że wyróżniała się wrażliwością i urodą wśród innych kobiet. Przedstawiana była jako istota nadprzyrodzona. Po śmierci Laura przypomina wciąż anioła, ale takiego, który straszy podmiot liryczny, gdyż pojawia się w większości snów. Mężczyzna nie tylko ją podziwia, ale również z nią rozmawia.

Odwołaj się do zbioru sonetów po śmierci Laury.

Laura nie zajmuje dużo miejsca w zbiorze, ponieważ na plan pierwszy wysuwają się uczucia i stany emocjonalne podmiotu lirycznego. Są to sonety powstałe po jej śmierci.

Zwróć uwagę, że Laura ukazuje się zakochanemu w snach.

Po śmierci Laura w większości snów przypomina podmiotowi lirycznemu anioła. Stwierdzenie: 'Teraz zaś straszy mnie' oznacza, że zakochanemu ukazuje się kobieta i słyszy ją. Widok ukochanej przynosi mu ulgę, ale też napawa strachem oraz bólem.