Ryby

1. Charakterystyka ryb

Ryby są kręgowcami przystosowanymi do życia w wodzie. Pływają w wodzie za pomocą płetwpłetwapłetw i odpowiednich ruchów ciała.  Za poruszanie się ryb odpowiada ogonogonogon zakończony płetwą ogonową, zaś pozostałe płetwy służą do utrzymania właściwego kierunku ruchu i odpowiedniej pozycji ciała. Skóra ryb jest pokryta łuskamiłuski rybłuskami i licznymi gruczołamigruczołygruczołami wytwarzającymi śluz, co pozwala zmniejszyć tarcie podczas poruszania się w wodzie. Wiele gatunków ryb ma wewnątrz ciała pęcherz pławnypęcherz pławnypęcherz pławny. To błoniasty worek, wypełniony gazem. Dzięki niemu ryba potrafi utrzymać się na dowolnej głębokości.

Ryby oddychają skrzelami pobierając tlen rozpuszczony w wodzie. Przez otwarty pysk kierują wodę do skrzel. W skrzelach, które są mocno ukrwione, tlen z wody przenika do krwi. Ryby mają narządy zmysłów: wzroku, słuchu i specyficzny narząd czuciowy, zwany linią boczną, który rejestruje ruchy wody.

Wśród ryb występują dwie płcie, często znacznie różniące się rozmiarami i wyglądem. W okresie tarłatarłotarła samice składają do wody jaja, zwane ikrąikraikrą, które następnie polewane są przez samca spermą (mleczkiem). Niektóre ryby składają nawet tysiące jajeczek, z których wylęgają się młode, zwane narybkiem. Dorosłego wieku dożywają tylko nieliczne ryby, gdyż większość zostaje pożarta przez inne zwierzęta.

2. Różnorodność ryb

Dotychczas na świecie opisano ponad 40 tysięcy gatunków ryb, a przypuszczalnie wiele dalszych nadal czeka na odkrycie. W wodach śródlądowych Polski i w przybrzeżnych wodach Morza Bałtyckiego stwierdzono dotychczas około 120 gatunków ryb. Niektóre gatunki są mniej znane, ponieważ są nieliczne albo nie są poławiane. Inne znamy dobrze – z powodu ich walorów smakowych.

Do najlepiej znanych gatunków ryb słodkowodnych żyjących w polskich wodach zaliczamy: karpie, karasie i pstrągi. Wśród ryb morskich najczęściej wymienia się śledzie, szproty, dorsze i makrele oraz płastugi (flądry i stornie). Dobrze znane są także niektóre ryby sprowadzane do Polski z odległych rzek, mórz i oceanów w dwóch celach: jako rybki akwariowe oraz ryby poławiane w celach spożywczych. Wśród pierwszej grupy znane są: mieczyki pochodzące z Ameryki Środkowej, skalary z dorzecza Amazonki oraz złote rybki z Chin. Do ryb sprowadzanych do nas w celach spożywczych należy zaliczyć na przykład tuńczyki (głównie z wód tropikalnych), morszczuki (z Atlantyku) i mintaje (z północnego Pacyfiku).

Niektóre ryby żyją w różnych okresach życia w wodzie słodkiej i słonej. Na przykład łososie żyją w morzu, ale na tarło płyną w górę niektórych rzek. Łosoś wylęga się z ikry złożonej na dnie zimnych strumieni. Pierwsze dwa lub trzy lata życia młode łososie spędzają w rzekach, a potem płyną do morza, gdzie rosną i dojrzewają przez następnych kilka lat. Dorosłe łososie odszukują rzekę, w której dorastały i wracają do jej górnego biegu na tarło. Po złożeniu ikry giną.

Węgorz przebywa w ciągu swojego życia zarówno w morzach, jak i w wodach powierzchniowych. Larwy węgorzy wylęgają się w Morzu Sargassowym po śmierci ich rodziców. Rosną i wędrują wraz z prądem oceanicznym w kierunku ujść rzecznych. Po 2‑3 latach wpływają do rzek i jezior, gdzie spędzają następne kilka do kilkunastu lat. Dopiero wtedy podejmują wędrówkę w kierunku przeciwnym. Płyną wraz z biegiem rzek do morza, potem do Oceanu Atlantyckiego i dalej do Morza Sargassowego, aby złożyć ikrę i zginąć.

Ryby, które w trakcie swojego życia żyją w jednym rodzaju wód, a potem w drugim, nazywamy dwuśrodowiskowymi.

Podsumowanie

• Ryby są kręgowcami przystosowanymi do życia w wodzie.

• Przystosowania ryb do życia w wodzie to m.in. skrzela, płetwy i opływowy kształt ciała.

• Wśród ryb wyróżnia się gatunki słodkowodne i morskie; niektóre potrafią funkcjonować naprzemiennie w obu tych środowiskach (m.in. jesiotry, węgorze i łososie).

Słownik

Zadania