Co to znaczy być kobietą lub mężczyzną?
Żadna istota żywa nie może żyć wiecznie. Gdyby organizmy nie mogły się rozmnażać, ich liczba byłaby z biegiem czasu coraz mniejsza, co doprowadziłoby w końcu do tego, że życie na Ziemi przestałoby istnieć. Jaką rolę w wydawaniu na świat potomstwa odgrywają kobiety i mężczyźni?
różnice między ciałem kobiety i mężczyzny.
Wymienisz podstawowe narządy budujące układ rozrodczy kobiety i mężczyzny.
Określisz rolę układu rozrodczego.
Rozpoznasz na schemacie komórki rozrodcze: męską i żeńską.
Wyjaśnisz znaczenie procesu rozmrażania
1. Po co się rozmnażamy?
Rozmnażanie umożliwia wydanie na świat potomstwa, a tym samym zachowanie istnienia gatunku. Odmienna budowa układu rozrodczego u obu płcipłci – kobiety i mężczyzny – jest przystosowaniem do wypełnienia tego ważnego zadania. Do rozmnażania się służy układ rozrodczy.
W niektórych rodzinach starannie przechowuje się informacje na temat kolejnych pokoleń, począwszy od najstarszego znanego przodka. Dane te nanosi się na schemat zwany drzewem genealogicznym. Nazwa pochodzi stąd, że schemat przypomina drzewo: rozpoczyna się od najstarszych znanych przodków rodziny, czyli „korzeni”, a kolejni potomkowie są „gałęziami” drzewa.
Porozmawiaj ze swoimi rodzicami i dziadkami o ich rodzicach i dziadkach. Zapytaj, jak się nazywali, kiedy i gdzie się urodzili. Na podstawie ich opowieści spróbuj stworzyć rodzinne drzewo genealogiczne. Ile pokoleń twojej rodziny udało ci się odtworzyć? Kiedy urodził się i żył najstarszy krewny, o którym informacje udało ci się otrzymać?
2. Komórki rozrodcze
Człowiek, podobnie jak inne ssakissaki, rozmnaża się płcioworozmnaża się płciowo. Oznacza to, że w procesie rozmnażania biorą udział specjalne komórki rozrodcze żeńskie oraz męskie. Są one wytwarzane w narządach wchodzących w skład układu rozrodczego.
Męskie komórki rozrodcze, zwane plemnikamiplemnikami, charakteryzują się mikroskopijną wielkością i dużą ruchliwością. Żeńskie komórki rozrodcze – komórki jajowekomórki jajowe – są znacznie większe od plemników (pojedynczą komórkę jajową można nawet zobaczyć przez lupę). Komórki żeńskie mają kształt kulisty i nie mogą się samodzielnie poruszać. Wyposażone są w substancje odżywcze niezbędne do rozwoju płodu w pierwszym etapie ciąży. Komórki rozrodcze zawierają informację o cechach, jakie dziecko odziedziczy po rodzicach.
Komórki jajowe to jedne z największych komórek wytwarzanych w ciałach organizmów żywych. Ich średnica u człowieka wynosi około 0,14 mm, u myszy tylko 0,06 mm, u strusia mierzą one natomiast około 10 cm średnicy, a u niektórych rekinów nawet 22 cm.
3. Żeński układ rozrodczy
Żeński układ rozrodczy składa się z dwóch jajników, dwóch jajowodów prowadzących do macicy oraz pochwy. Układ ten wytwarza komórki jajowe i to w nim dochodzi do zapłodnienia, wzrostu oraz rozwoju zarodka aż do momentu narodzin.
Komórki jajowe są produkowane w parzystych narządach zwanych jajnikami. Średnio co 28 dni w jednym z jajników dojrzewa jedna komórka jajowa. Jest ona uwalniana z jajnika i trafia do jajowodu – przewodu, przez który przedostaje się do macicy. Jeśli komórka jajowa napotka w jajowodzie plemniki, to dochodzi do połączenia z jednym z nich, czyli zapłodnieniazapłodnienia. W macicy, której ściany są silnie umięśnione i rozciągliwe, rozwija się dziecko.
W zapłodnieniu uczestniczy komórka jajowa i tylko jeden plemnik.
Uwolnienie komórki jajowej z jajnika to jajeczkowanie lub inaczej owulacjaowulacja. Kilka dni przed owulacją zwiększa się ukrwienie i grubość wewnętrznej ściany macicy. Jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia, komórka jajowa obumiera, a wewnętrzna warstwa macicy złuszcza się i jest usuwana na zewnątrz organizmu. Procesowi temu towarzyszy krwawienie. Często określa się je krwawieniem miesięcznym, ale zwane jest też miesiączką lub menstruacją. Pochwa jest umięśnionym i rozciągliwym przewodem, do którego dostają się plemniki w trakcie zbliżenia/kontaktu intymnego kobiety i mężczyzny, a także drogą, którą dziecko przychodzi na świat.
4. Męski układ rozrodczy
Męski układ rozrodczy ma za zadanie wytworzenie męskich komórek rozrodczych – plemników – oraz wprowadzenie ich do żeńskiego układu rozrodczego, gdzie dochodzi do zapłodnienia.
Plemniki są wytwarzane w parzystych, owalnych narządach – jądrach. Znajdują się one w ochronnym worku skórnym zwanym moszną lub workiem mosznowym. W ich wnętrzu codziennie produkowane są miliony plemników. Z jąder plemniki przedostają się poprzez długie, cienkie, elastyczne przewody, zwane nasieniowodami, do cewki moczowej, biegnącej wewnątrz prącia (penisa). Przez cewkę moczową zostają wydalone na zewnątrz organizmu mężczyzny. Ważnymi narządami męskiego układu rozrodczego są też prostata, wytwarzająca substancje odżywiające plemniki, oraz pęcherzyk nasienny, w którym mogą być one gromadzone.
W jądrach dorosłego mężczyzny, w każdej sekundzie, wytwarzanych jest ponad 1000 plemników.
Podsumowanie
Człowiek rozmnaża się za pomocą komórek rozrodczych męskich (plemników) i żeńskich (komórek jajowych).
Komórki jajowe produkowane są w jajnikach, a plemniki w jądrach.
Narządami żeńskiego układu rozrodczego są: jajniki, jajowody, macica i pochwa.
Narządami męskiego układu rozrodczego są: jądra, nasieniowody i prącie, w którym znajduje się cewka moczowa.
Praca domowa
Dowiedz się, jak rozmnażają się różne zwierzęta, i odpowiedz na pytanie. Czy u wszystkich zachodzi rozmnażanie płciowe, czyli z udziałem przedstawicieli obu płci?
Słownik
inaczej jajo; komórka rozrodcza (płciowa) żeńska, służąca do rozmnażania płciowego, wytwarzana w żeńskich narządach rozrodczych – jajnikach
komórka rozrodcza (płciowa) męska, służąca do rozmnażania płciowego, wytwarzana w męskich narządach rozrodczych – jądrach
zespół cech umożliwiających sklasyfikowanie organizmu jako męski lub żeński
rozmnażanie za pomocą komórek rozrodczych żeńskich i męskich
zwierzęta, których potomstwo odżywia się mlekiem wytwarzanym przez matkę
połączenie się komórek płciowych (plemnika z komórką jajową)
Zadania
Przyporządkuj wymienione narządy do układu rozrodczego, który budują.
macica, pochwa, jądro, jajowód, jajnik, prącie, nasieniowód, cewka moczowa
| układ rozrodczy mężczyzny | |
|---|---|
| układ rozrodczy kobiety |
Spośród wymienionych poniżej narządów układu rozrodczego żeńskiego i męskiego wskaż te, w których produkowane są komórki rozrodcze.
- nasieniowód
- prącie
- jajowód
- macica
- cewka moczowa
- pochwa
- jądro
- jajnik
Na poniższej rycinie przedstawiono budowę układu rozrodczego kobiety i mężczyzny.
