Oda do młodości – manifest pokolenia

Kontrast to sprzeczność między zestawionymi przedmiotami, zjawiskami etc. Autor zestawia ze sobą dwa światy, stary i nowy, oświeceniowy i romantyczny.

Miejsca, w których poeta operuje kontrastem to m.in.:
„bez serc, bez ducha” : „zapał tworzy cudy”
„martwym światem” : „rajską dziedzinę ułudy”
„kogo wiek zamroczy” [...] takie widzi świata koło/ Jakie tępymi zakreśla oczy” : „okiem słońca/ Ludzkości całe ogromy/ Przeniknij z końca do końca”
„opleśniałej zbywszy się kory : Zielone przypomnisz lata”
„Pryskają nieczułe lody/ I przesądy, światło ćmiące” : „Witaj jutrzenko swobody/ Zbawienia za tobą słońce!”

Przestrzeń jest w utworze podzielona na dwa kontrastujące ze sobą światy.

Przestrzeń jest podzielona na świat starych i młodych. Stary świat – „obszar gnuśności zalany odmętem” – powinien odejść, gdyż jego reprezentanci są: „bez serc, bez ducha”, nie mogą wnieść nic nowego, witalnego, budującego. Ich miejsce powinni zająć reprezentanci nowego świata – silnego, młodego, pełnego energii i zapału. Młodość unosi się nad światem starych, obserwuje go, neguje. Przestrzeń w odzie została zestawiona na zasadzie kontrastu, w którym racje są po stronie młodych. Wyrażenia budujące obraz przestrzeni kosmicznej to np.: „świata koło”; „okiem słońca/Ludzkości całe ogromy/Przeniknij z końca do końca”; „Patrz na dół [...] To Ziemia”; „Opaszmy ziemskie kolisko!; Dalej, bryło, z posad świata/Nowymi cię pchniemy tory”; „Szumią wichry, cieką głębie/A gwiazdy błękit rozjaśnią”.

Figury stylistyczne, inaczej środki stylistyczne, służą wzmacnianiu wypowiedzi i podkreślaniu emocji, przejawiają się w utworze poprzez zastosowanie przemyślanych i zaplanowanych środków wyrazu – ekspresji językowej.

W odzie występuje nawiązanie do Herkulesa (przy użyciu peryfrazy), herosa obdarzonego niezwykłą siłą, pojawiają się też centaury, Hydra.
Występuje nawiązanie do bogini młodości – Hebe, a także wieniec laurowy, który był formą nagrody.
Motyw lotu natomiast może nawiązywać do lotu Ikara. 
Natomiast „jutrzenka swobody” to odwołanie do Eos, bogini zorzy porannej, świtu;
zaś „nektar żywota” to napój bogów.

Wypowiedzi mają charakter metaforyczny.

Młodzi romantycy powinni odkrywać to, co dotychczas nieodkryte, nie bać się sięgać po nowe, gdyż tylko w ten sposób można tworzyć nowy, lepszy świat. To wszystko wymaga determinacji i siły, należy więc sięgnąć po wszelkie dostępne środki. Czasami doświadczenie i rozum nie wystarczą. Romantycy twierdzili, że to co jest niedostępne dla empirii i rozumu, można dostrzec w inny sposób, patrząc sercem, sięgając do wiary, wsłuchując się w siebie. Cytaty oznaczają więc, m.in. przekraczanie barier, horyzontów, granic.

Do idei oświeceniowych zaliczyć należy, m.in.: kult rozumu, racjonalizm, wiarę w możliwości naukowego, doświadczalnego poznania, empiryzm.

Krytyka idei oświeceniowych występuje m.in. we fragmentach: 
„Bez serc, bez ducha, to szkieletów ludy”;
„Niechaj, kogo wiek zamroczy/ Chyląc ku ziemi poradlone czoło/ Takie widzi świata koło/ Jakie tępymi zakreśla oczy”; 
„Nikt nie znał jego życia, nie zna jego zguby/ To samoluby!”
„Gwałt i słabość bronią wchodu”.

Manifest to deklaracja publiczna jakiejś organizacji społecznej, grupy literackiej zawierająca jej program działania; jest wyrazem czyichś uczuć lub poglądów.

Oda gloryfikuje młodość, wspólne działanie młodych, silnych, twórczych ludzi na rzecz nowego, lepszego świata, postrzeganego inaczej niż dotychczas. Odrzuca to co stare, nieaktualne, zastygłe. Propaguje w ten sposób myśl romantyczną, a odrzuca oświeceniową.

Apel to wezwanie do jakichś działań lub uczestnictwa w czymś. Wyszukaj bezpośrednich zwrotów do adresata i wykrzyknień.

Apele do odbiorcy: 

• „Młodości! dodaj mi skrzydła!”;

• „Razem młodzi przyjaciele!”;

• „Hej! ramie do ramienia!”.

Wiersz nieregularny jest utworem odrzucającym ścisłe rygory systemowe i wersyfikacyjne, nie posiada stałych elementów, jakie tworzą wiersz sylabiczny, sylabotoniczny i wiersz toniczny. Budowa takich wierszy jest jednorazowa i niepowtarzalna.

Utwór ma nieregularną budowę, w wersach znajdziemy od 3 do 13 sylab. Oddaje to emocje podmiotu lirycznego: napięcie, uniesienie, entuzjazm czy też wzgardę dla tego, co powinno odejść. W odzie przeważają wersy ośmiozgłoskowe ujęte w czterowersowe strofy. Zazwyczaj dotyczą młodości, np.: „Razem! młodzi przyjaciele!” Wersy dłuższe mają konstrukcję przypominającą przemówienie np.: „Hej! ramię do ramienia! spólnemi łańcuchy”; wersy najkrótsze są wykrzyknieniami i niosą ze sobą ogromny ładunek emocjonalny np.: „To ziemia!; To samoluby!”.

Reakcja przyjaciół Mickiewicza świadczy o ich zaangażowaniu i emocjonalności.

Utwór wywarł na przyjaciołach duże wrażenie, choć na początku ciężko było im zrozumieć niektóre fragmenty czy przesłanie Mickiewicza. Ostatecznie odnaleźli w dziele przyjaciela cechy twórczości Schillera – dążenie do wykreowanego ideału, odrzucenie tego co ziemskie, szpetne, przyziemne. Zauważyli również, że żaden Polak tak przed Mickiewiczem nie pisał.

Zastanów się, czy przyjaciele mieli jakiś punkt odniesienia w dotychczasowej literaturze polskiej, by móc do czegoś przyrównać utwór Mickiewicza.

Filomaci dotychczas nie spotkali się z takim sposobem pisania, jaki zaprezentował im Mickiewicz. Ich przyjaciel był prekursorem poezji romantycznej w Polsce, która odrzucała dotychczasowe oświeceniowe tendencje.

Odpowiedź znajdziesz w końcowej części listu Jana Czeczota.

Fryderyk Schiller czynił obmierzłym wszystko to, co przyziemne, Mickiewicz i Schiller mogli zohydzić czytelnikowi świat. Jarosz widzi również niebezpieczeństwo w mentalnej ucieczce do wyidealizowanej krainy.

Zastanów się, jak należy rozumieć tę metaforę. Odpowiedz sobie na pytanie, co jest krajem ideału, co bytem realnym.

Określenia odpowiadające „wzniosłym krajom ideału mieszczącego się poza bytem realnym” to:
„[...] w rajską dziedzinę ułudy
Kędy zapał tworzy cudy
Nowości potrząsa kwiatem
I obleka w nadziei złote malowidła”;
„[...] Wyjdzie z zamętu świat ducha
Młodość go pocznie na swoim łonie
A przyjaźń w wieczne skojarzy spojnie”.

Zastanów się, jaka jest tematyka obu utworów, przyjrzyj się ich tytułom, do jakich należą gatunków literackich, jakie motywy w nich występują.

Wspólne cechy obu utworów to: wiara w ludzkość, młodość, przyjaźń, miłość, braterstwo, dążenia do spełnienia marzeń, wspólne działanie. Utwory zawierają podobne elementy obrazowania, np. odwołanie do motywu światła czy sfery sacrum. Łączy je również gatunek.