Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1R5gOZ7pPRe11

Jak opisać świat?

Ilustracja przedstawia dwa śpiące sępy siedzące na skałach po przeciwnych stronach kanionu.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Jednym z podstawowych zabiegów pisarskich wzbogacających treść tekstu jest dobry opis. Musi on tak poruszyć wyobraźnię, żeby czytelnik mógł zobaczyć to, o czym się opowiada: miejsca, przedmioty, bohaterów i żeby mógł poczuć to, co czują opisane postaci.

Przeczytaj poniższy tekst Astrid Lindgren09Astrid Lindgren, a następnie wykonaj związane z nim ćwiczenia.

Astrid Lindgren Wspaniałe dzieciństwo Ronji

Tej nocy, gdy Ronja02Ronja miała przyjść na świat, nad górami przetaczała się burza tak gwałtowna, że wszystko, co tylko żywe, a co mieszkało w Lesie Mattisa01Mattisa, w popłochu wciskało się w swoje norki i kryjówki. Tylko złowrogie dzikie Wietrzydła, jedyne, które lubiły burzę, z wyciem i wrzaskiem latały wokół zbójeckiego zamku na Górze Mattisa. Przeszkadzało to leżącej w zamku Lovis03Lovis, która miała właśnie rodzić... [...]
Mattis chwycił kuszę i przez otwór strzelniczy w murze obronnym wypuścił kilka strzał.
– Wynoście się stąd, Wietrzydła! – krzyknął. – Właśnie dziś w nocy urodzi się moje dziecko! [...]
Gdy Lovis śpiewała i rodziła, a Mattis odpędzał Wietrzydła, jego zbójnicy siedzieli na dole w wielkiej kamiennej sali przy ogniu, jedząc i pijąc, i wrzeszcząc prawie tak samo jak Wietrzydła. [...] W ciągu całego ich zbójnickiego życia nigdy jeszcze w Zamku Mattisa nie urodziło się żadne dziecko.
Najbardziej niecierpliwił się Łysy Per. – Przyjdzie wreszcie to zbójnickie pisklę czy nie? – odezwał się. – Jestem już stary i słaby i niewiele już pozostało mi zbójnickiego życia. Dobrze byłoby, zanim nastąpi koniec, zobaczyć nowego herszta.
Ledwie to powiedział, drzwi rozwarły się i wpadł nieprzytomny z radości Mattis. W radosnych podskokach okrążył salę i wrzasnął jak szalony:
– Urodziło się! Słyszycie? Urodziło się moje dziecko!
– A co się urodziło? – zapytał Łysy Per ze swojego odległego kąta.
– Zbójnicka córka!. Radość i szczęście! – wykrzyknął Mattis. Zbójnica córka! Oto ona!
Mattis nie chciał oddać córeczki. Stał, wpatrując się ze zdumieniem w jej błyszczące oczka, małe usteczka, kosmyki czarnych włosków, nieporadne rączki, i aż zadrżał z miłości.
– Dziecino, w tych małych rączkach trzymasz już moje zbójnickie serce – powiedział. – Nie pojmuję, jak to się dzieje, ale tak właśnie jest. [...]
W tym momencie rozległ się grzmot, jakiego jeszcze nigdy nie słyszano w Lesie Mattisa. Był tak silny, że nawet zbójcy pobledli, a słabowity Łysy Per aż się przewrócił. Ronja nieoczekiwanie zakwiliła i to wstrząsnęło Mattisem bardziej niż grzmot.
– Moje dziecko płacze! – wykrzyknął. – Co robić? Co robić?
Ale Lovis ze spokojem wzięła od niego córeczkę, przystawiła ją do piersi i płacz ustał.
– Nieźle huknęło – odezwał się Łysy Per, kiedy już trochę przyszedł do siebie. – Niech mnie diabli, jeśli nie walnęło gdzieś tutaj.
Tak, walnęło, i to jeszcze jak. Wystarczyło spojrzeć, gdy nastał ranek. Prastary07Prastary zamek Mattisa na szczycie Góry Mattisa pękł na dwoje. Od najwyższego zwieńczenia05zwieńczenia murów do najgłębszego piwnicznego sklepienia08sklepienia zamek był teraz podzielony na dwie części, a między nimi ziała06ziała przepaść.
Ronja, twoje dzieciństwo zaczęło się wspaniale – powiedziała Lovis, stojąc z dzieckiem na ręku przy zburzonym murze i patrząc na całe to zniszczenie.
Mattis szalał jak dziki zwierz. Jak mogło coś takiego stać się ze starym zamkiem jego ojca? Ale wściekłość Mattisa nie trwała nigdy długo, w każdej sprawie potrafił doszukać się dobrych stron. [...]
O tym wszystkim Ronja nic nie wiedziała. Była za mała. Nie rozumiała, że jej ojciec jest straszliwym hersztem04hersztem zbójców. Dla niej był tylko brodatym, miłym Mattisem, który śmiał się i śpiewał, wydawał radosne okrzyki i karmił ją kaszką. Bardzo go lubiła. Ale dziewczynka z każdym dniem rosła i powoli zaczynała odkrywać świat wokół siebie. Długi czas sądziła, że świat kończy się na długiej kamiennej sali. I czuła się tam dobrze i bezpiecznie.

unikatowy_nr_id_wpisu_01 Źródło: Astrid Lindgren, Wspaniałe dzieciństwo Ronji, [w:] tegoż, Ronja, córka zbójnika, tłum. Anna Węgleńska, Warszawa 2004, s. 8–12.
R1431q9Cy8WkE
Aktorzy grający RonjęMattisa w parku rozrywki Świat Astrid LindgrenVimmerby
Źródło: Albin Olsson, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 1

Po przeczytaniu tekstu Astrid Lindgren określ, czego można dowiedzieć się z opisów postaci, miejsc i przeżyć wewnętrznych.

R1439a6isPlm8
(Uzupełnij).
R1YyIllvzmohB
Ćwiczenie 2
Zaznacz w tekście Wspaniałe dzieciństwo Ronji: na czerwono – opisy miejsc, na zielono – opisy postaci, na niebiesko – opisy przeżyć. Mattis nie chciał oddać córeczki. Stał, wpatrując się ze zdumieniem w jej błyszczące oczka, małe usteczka, kosmyki czarnych włosków, nieporadne rączki, i aż zadrżał z miłości. – Dziecino, w tych małych rączkach trzymasz już moje zbójnickie serce – powiedział. – Nie pojmuję, jak to się dzieje, ale tak właśnie jest. [...] W tym momencie rozległ się grzmot, jakiego jeszcze nigdy nie słyszano w Lesie Mattisa. Był tak silny, że nawet zbójcy pobledli, a słabowity Łysy Per aż się przewrócił. Ronja nieoczekiwanie zakwiliła i to wstrząsnęło Mattisem bardziej niż grzmot. – Moje dziecko płacze! – wykrzyknął. – Co robić? Co robić? Ale Lovis ze spokojem wzięła od niego córeczkę, przystawiła ją do piersi i płacz ustał. – Nieźle huknęło – odezwał się Łysy Per, kiedy już trochę przyszedł do siebie. – Niech mnie diabli, jeśli nie walnęło gdzieś tutaj. Tak, walnęło, i to jeszcze jak. Wystarczyło spojrzeć, gdy nastał ranek. Prastary zamek Mattisa na szczycie Góry Mattisa pękł na dwoje. Od najwyższego zwieńczenia murów do najgłębszego piwnicznego sklepienia zamek był teraz podzielony na dwie części, a między nimi ziała przepaść. – Ronja, twoje dzieciństwo zaczęło się wspaniale – powiedziała Lovis, stojąc z dzieckiem na ręku przy zburzonym murze i patrząc na całe to zniszczenie. Mattis szalał jak dziki zwierz. Jak mogło coś takiego stać się ze starym zamkiem jego ojca? Ale wściekłość Mattisa nie trwała nigdy długo, w każdej sprawie potrafił doszukać się dobrych stron. [...] O tym wszystkim Ronja nic nie wiedziała. Była za mała. Nie rozumiała, że jej ojciec jest straszliwym hersztem zbójców. Dla niej był tylko brodatym, miłym Mattisem, który śmiał się i śpiewał, wydawał radosne okrzyki i karmił ją kaszką. Bardzo go lubiła. Ale dziewczynka z każdym dniem rosła i powoli zaczynała odkrywać świat wokół siebie. Długi czas sądziła, że świat kończy się na długiej kamiennej sali. I czuła się tam dobrze i bezpiecznie.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2

Wpisz z tekstu fragmenty dotyczące opisów postaci, miejsc i przeżyć.

R1d7J65uMcalh
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 3

Określ, czego dowiadujemy się o Mattisie z fragmentu książki Ronja, córka zbójnika i czego się o nim nie dowiadujemy. Zapisz swoją odpowiedź.

R1JS2RiAXVDp8
(Uzupełnij).
R3roUcdw9CCXm
Ćwiczenie 4
Przyporządkuj wyrazy i wyrażenia opisujące Mattisa do odpowiedniej grupy. Wygląd zewnętrzny Mattisa Możliwe odpowiedzi: 1. pucołowate rumiane policzki, 2. krótki, mięsisty nos, 3. otyły mężczyzna, 4. bujny, długi zarost sięgający niżej nasady szyi, 5. gęste, długie, lokowane włosy, 6. bluza z szarozielonej dzianiny ściśnięta szerokim paskiem z klamrą, 7. zaróżowione czoło, 8. gruba, brązowa skórzana opaska, 9. koszula o żywej ceglastej barwie, 10. zmrużone, głęboko osadzone oczy, 11. szarofioletowe spłowiałe spodnie z lnianej tkaniny owinięte są na łydkach rzemieniem Ubiór Mattisa Możliwe odpowiedzi: 1. pucołowate rumiane policzki, 2. krótki, mięsisty nos, 3. otyły mężczyzna, 4. bujny, długi zarost sięgający niżej nasady szyi, 5. gęste, długie, lokowane włosy, 6. bluza z szarozielonej dzianiny ściśnięta szerokim paskiem z klamrą, 7. zaróżowione czoło, 8. gruba, brązowa skórzana opaska, 9. koszula o żywej ceglastej barwie, 10. zmrużone, głęboko osadzone oczy, 11. szarofioletowe spłowiałe spodnie z lnianej tkaniny owinięte są na łydkach rzemieniem
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 1

Narysuj zbójnika, uwzględniając charakterystyczne cechy jego ubioru.

ROJGg6nhGNlz1
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 1

Wypisz trzy charakterystyczne cechy wyglądu zbójnika.

RXBA8LuqYvntg
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 5

Wypisz słowa lub wyrażenia opisujące Ronję.

R1ReR4eRU03Mz
(Uzupełnij).
RxPpYj2ZncbaY
Ćwiczenie 6
Na podstawie tekstu dopisz określenia rzeczowników. Tu uzupełnij oczka Tu uzupełnij usteczka Tu uzupełnij czarnych włosków Tu uzupełnij rączki
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 7

Określ, jak nazywają się utworzone w ćwiczeniu 6. środki językowe opisujące bohaterkę.

RmCM0Ac46OpE4
(Uzupełnij).
R1Tsz7oTPPMfV
Ćwiczenie 8
Wybierz rzeczowniki, których można użyć, opisując dziewczynkę Ronję. Możliwe odpowiedzi: 1. dziecina, 2. nastolatka, 3. młodzieniec, 4. osesek, 5. maleństwo, 6. kruszyna, 7. jedynaczka, 8. pierworodna, 9. kilkuletnia
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 2

Narysuj zamek, wykorzystując informacje na jego temat zawarte we fragmencie utworu Astrid Lindgren.

RGP9eGzeQi3TM
Polecenie 2

Opisz zamek, wykorzystując informacje na jego temat zawarte we fragmencie utworu Astrid Lindgren.

R1YsfNgp155jI
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 9

Oceń, czy sprawiło ci trudność przygotowanie tej ilustracji. Uzasadnij swoją odpowiedź.

R1OjzsO41UMOu
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 9

Wyjaśnij, jaką trudność sprawiło ci opisanie zamku. Uzasadnij swoją odpowiedź.

R2aFLorKGODlK
(Uzupełnij).
1
Ćwiczenie 10

Dopasuj podpisy do odpowiednich ilustracji.

RoI0FIcNTLxZ8
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RPtD6ehJCeSkV1
Źródło: Wikimedia Commons, Pixabay, domena publiczna.
RtAtDXbujiDLL
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
R8VsLOpkD1r07
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RBIyWm4jFoPDb
Ćwiczenie 10
Możliwe odpowiedzi: 1. Prawidłowa odpowiedź A, 2. Nieprawidłowa odpowiedź B, 3. Nieprawidłowa odpowiedź C, 4. Prawidłowa odpowiedź D
Polecenie 3

Opisz w kilku zdaniach zamek, w którym chciałabyś lub chciałbyś zamieszkać.
W opisie wykorzystaj słownictwo zgromadzone podczas lekcji.

RLQe1MZN0ZP2C
(Uzupełnij).
01
02
03
04
05
06
07
08
09