Obywatele w działaniu
„Znowu, znowu to samo!” Staszek nie umie ukryć zdenerwowania. „Już trzeci raz musimy odwołać trening. Są wszyscy – a na boisku lód i śnieg”. Pan Jan, zajmujący się szkolnym boiskiem, jest ciężko chory. A do tego śnieg spadł już w połowie listopada. Chłopcy martwią się coraz bardziej – za tydzień finałowe rozgrywki. Obiecali wszystkim, że tym razem mistrzowski puchar trafi do ich szkoły.
Po przeczytaniu powyższego tekstu wykonaj zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.
Wyjaśnij, jak rozwiązać przedstawiony w tekście problem. Zapisz propozycje rozwiązań i przedstaw je pozostałej części klasy.
Wybierzcie jedno z przedstawionych rozwiązań i wskażcie jego słabe i mocne strony.
Po zapoznaniu się z tekstem wykonajcie zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.
1. Zastanówcie się, jak rozwiązać przedstawiony w tekście problem. Zbierzcie propozycje rozwiązań i przedstawcie je pozostałej części klasy.
2. Wybierzcie jedno z przedstawionych rozwiązań i omówcie jego słabe i mocne strony.
Obywatele w działaniu
przedstawić wpływ instytucji edukacyjnych, religijnych i kulturalnych na rozwój człowieka;
wymieniać korzyści wynikające z działalności w organizacjach pozarządowych;
wyjaśnić, kim jest obywatel i jakie są jego obowiązki.
poznawać różnorodne formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym;
charakteryzować, jaką rolę odgrywa społeczna aktywność uczniów w szkole;
wyjaśniać, jakie korzyści wynikają z aktywności publicznej obywateli.
Formy aktywności obywatelskiej
Funkcjonowanie demokratycznego społeczeństwa można przedstawić na kilku płaszczyznach.
Prywatne życie człowieka, funkcjonowanie rodzin, wspólnot sąsiedzkich czy grup rówieśniczych. Państwo demokratyczne gwarantuje wszystkim członkom społeczeństwa możliwość samodzielnego kształtowania więzi społecznych i samorządnej aktywności obywatelskiej.
Państwo, jego instytucje i organy władzy zobowiązane są do realizacji potrzeb społeczeństwa oraz przestrzegania zasady praworządności (powinny działać zgodnie z systemem prawnym państwa).
Instytucje współtworzące ekonomiczne podstawy życia społecznego, np. państwowe i prywatne przedsiębiorstwa, które działają w ramach wolnego rynku.
Różnorodne organizacje, w których ramach obywatele podejmują społeczno‑polityczną aktywność. Aktywność polityczna polega na uczestniczeniu w sprawowaniu władzy państwowej (partie polityczne, ruchy społeczno‑polityczne) bądź wywieraniu na nią wpływu (np. związki zawodowe, organizacje pozarządowe, media).
Sprawny aparat państwowy i gospodarka jest koniecznym, ale niewystarczającym warunkiem stabilności i efektywności współczesnych demokracji. Nie istnieje państwo, które jest w stanie rozwiązać wszystkie istotne problemy i konflikty społeczne. Niezbędna jest indywidualna i grupowa aktywność obywateli w środowisku lokalnym, regionalnym, krajowym i międzynarodowym. Jest ona konieczna zwłaszcza w tych sferach życia społecznego, w których materialne, socjalne, kulturowe, edukacyjne i zdrowotne potrzeby ludzi nie zostały zaspokojone.
Społeczna aktywność uczniów
Dlaczego aktywność uczniów jest cenna?Szkoła nie może dobrze funkcjonować bez aktywności uczniów, podobnie jak demokracja bez uczestnictwa obywateli. Ale kompetencji społecznych i obywatelskich nie da się zdobyć słuchając, gdy o nich mówi nauczyciel. Aby je w sobie wykształcić, trzeba naprawdę coś robić – samodzielnie, w małych zespołach, z całą klasą, z uczniami z innych klas. To w szkole młodzi ludzie uczą się współdziałania, planowania zadań i odpowiedzialności za ich wykonanie. To właśnie szkoła stanowi główną scenę życia publicznego, gdzie mogą przygotować się do pełnienia obywatelskich ról, które wszyscy (bez wyjątku!) będą w mniejszym lub większym zakresie pełnić.
Źródło: dostępny w internecie: http://www.npseo.pl/data/various/files/alicja_pacewicz_dlaczego_aktywnosc_uczniow_jest_cenna.pdf [dostęp 12.06.2020].
Wykonaj zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.
Przygotuj schemat przedstawiający przykłady społecznej aktywności uczniów na terenie szkoły.
Podaj wybrane przez ciebie trzy argumenty uzasadniające tezę, że ludzie zorganizowani w grupy mają lepiej.
Czy możesz pomóc innym?
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1MpkLITHRS9Y
W filmie występuje Janina Ochojska, prezes Polskiej Akcji Humanitarnej. Jest ubrana w bordowy sweter. Siedzi w pokoju, za nią stoi regał z książkami. Janina Ochojska wypowiada się na temat skutków globalizacji. Pomiędzy jej wypowiedziami pokazywane są zdjęcia.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R11OVDx8lRIay
Nagranie wideo. Na początku czarna plansza z białym napisem: „Wolontariusze w Polskiej Akcji Humanitarnej”. Następnie pojawia się kobieta, ubrana w bordowy sweter, pod którym widoczny jest fragment szarej koszulki. Do kołnierza przypięty ma czarny mikrofon. Ma krótkie, brązowe włosy. Siedzi w pokoju, za nią stoi regał z książkami. W lewym dolnym rogu pojawia się podpis: „Janina Ochojska, założycielka i prezes Polskiej Akcji Humanitarnej”. Na końcu filmu pojawia się czarna plansza z białymi napisami: „Wystąpiła: Janina Ochojska, scenariusz i realizacja: Contentplus.pl, na zlecenie: Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu: „E‑podręczniki do kształcenia ogólnego”, grudzień 2014”.
Formy uczestnictwa politycznego
Ważnym elementem sprawnego funkcjonowania demokratycznego państwa jest uczestnictwo polityczne jego obywateli. Polega ono na podejmowaniu działań, które wpływają na wybór rządzących, wspierają lub przeciwstawiają się instytucjom władzy oraz ustalonym przez nie decyzjom i ich skutkom.
Podstawowe formy uczestnictwa politycznego obywateli w Polsce:
wybory parlamentarne, prezydenckie i samorządowe;
głosowanie w referendach ogólnokrajowych i lokalnych;
działalność w partiach politycznych, związkach zawodowych, organizacjach społecznych;
publiczne prezentowanie poglądów w mediach;
organizowanie i uczestniczenie w publicznych zgromadzeniach.
Wybrane formy uczestnictwa politycznego w Polsce - partie polityczne
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.Art. 11.
Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa.
Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia [w:] Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483 1997 roku.
Partie polityczne, których komitety wyborcze zdobyły mandaty do Sejmu RP w wyborach przeprowadzonych w 2019 r.:
Prawo i Sprawiedliwość/Zjednoczona Prawica;
Platforma Obywatelska/Koalicja Obywatelska;
Nowa Lewica;
Polskie Stronnictwo Ludowe/Koalicja Polska;
Konfederacja.
Do Sejmu RP weszli także przedstawiciele mniejszości niemieckiej.
Wybrane formy uczestnictwa politycznego w Polsce - pokojowe zgromadzenia
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.Art. 57.
Każdemu zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Ograniczenie tej wolności może określać ustawa.Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia [w:] Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483 1997 roku.
inaczej demonstracja; to wystąpienie zbiorowe, mające na celu wyrażenie opinii w ważnej społecznie sprawie; może być zarówno formą poparcia, jak i sprzeciwu, np. wobec rządzących, podjętych decyzji, zjawisk społecznych; manifestacje mogą przybierać różne formy: wieców, marszów, czy pikiet
forma społecznego protestu; zorganizowana grupa osób manifestuje, najczęściej przed gmachem jakiegoś urzędu, wykrzykując hasła z żądaniami i obnosząc je na transparentach
Wybrane formy uczestnictwa politycznego w Polsce - związki zawodowe
Związki zawodowe to organizacje reprezentujące pracowników, działające w zakładach pracy. Związki zawodowe negocjują z pracodawcą wysokość płac i warunki pracy, udzielają swoim członkom różnorodnych form wsparcia, np. porad prawnych, pomocy materialnej.
Zastanów się, co chciałbyś zmienić w swojej szkole. Przedstaw swój pomysł kolegom i koleżankom z klasy.
Spośród przedstawionych problemów wybierzcie jeden i napiszcie w tej sprawie petycję skierowaną do dyrekcji szkoły.
INSTRUKCJA DO WYKONANIA ZADANIA
Petycja to pismo skierowane do władz, które zawiera prośby lub postulaty określonej społeczności.
Petycja powinna zawierać:
informację o miejscu i dacie jej sporządzenia;
dane adresata, czyli osoby, do której jest kierowana (imię, nazwisko, funkcja/stanowisko);
opis problemu, którego dotyczy;
spis postulatów;
uzasadnienie przedstawionych postulatów, wskazanie korzyści wynikających z ich realizacji;
podpisy osób, które są autorami petycji.
Pamiętajcie o zachowaniu właściwych form grzecznościowych oraz o jasnym i zwięzłym przedstawianiu problemów.
Podsumowanie
Aktywne społeczeństwo, zaangażowane w życie publiczne to filar państwa demokratycznego i gwarant jego stabilnego funkcjonowania.
Uczestnictwo w życiu politycznym jest naszym zarówno prawem, jak i obywatelskim obowiązkiem. Od nas zależą losy państwa i lokalnej społeczności.
Kompetencje obywatelskie, połączone z umiejętnościami współpracy czy rozwiązywania problemów, zaangażowaniem we wspólne sprawy, poczuciem odpowiedzialności za siebie i innych, odwagą prezentowania własnego stanowiska decydują o obywatelskiej dojrzałości.
Niezależnie od wieku, działając wspólnie budujemy wzajemne zaufanie i zmieniamy otaczającą nas rzeczywistość.
Na ilustracji przedstawiono wykres przedstawiający wyniki badania przeprowadzonego przez centrum badania opinii społecznej. Respondentom zadano pytanie: Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy poświęcił(a) Pan(i) swój wolny czas na dobrowolną i nieodpłatną pracę w ramach jakiejś organizacji pozarządowej (stowarzyszenia lub fundacji), instytucji kościoła czy innej organizacji (np. w komitecie rodzicielskim, kole parafialnym, ochotniczej straży pożarnej, związku zawodowym, klubie, kole gospodyń wiejskich, wspólnocie mieszkaniowej, partii lub stronnictwie politycznym itp.)?
- IV 2011: tak, wiele razy - 7%; tak, kilka razy - 8%; tylko raz - 1%; nie - 84%;
- III 2014: tak, wiele razy - 8%; tak, kilka razy - 9%; tylko raz - 2%; nie - 81%.
Zapoznaj się z celami i formami działalności dowolnie wybranej przez Ciebie organizacji pozarządowej. Zastanów się, jakie organizacje działają lokalnie w Twoim miejscu zamieszkania. Wybierz dwie z nich i wpisz ich cele i formy działania. Poniżej podano: przykład instytucji oraz ilustrację pomocną do stworzenia tabeli.
Zapoznaj się z celami i formami działalności dowolnie wybranej przez ciebie organizacji pozarządowej. Zastanów się, jakie organizacje działają lokalnie w twoim miejscu zamieszkania. Wybierz dwie z nich i wpisz ich cele i formy działania. Poniżej podano: przykład instytucji.
Fundacja Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy
Podstawowym celem Fundacji jest działalność w zakresie ochrony zdrowia polegająca na ratowaniu życia chorych osób, w szczególności dzieci, i działanie na rzecz poprawy stanu ich zdrowia, jak również na działaniu na rzecz promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej.
Fundacja organizuje ogólnopolskie zbiórki pieniędzy, kończące się co roku wielkim finałem, w który zaangażowane są media. Finał ma formę szeregu lokalnych imprez artystycznych połączonych z licytacją różnych podarowanych przedmiotów. Za uzyskane w postaci zbiórek i licytacji pieniądze Fundacja kupuje specjalistyczny sprzęt medyczny.
Zastanów się, jakie lokalne inicjatywy finansowane z budżetów obywatelskich są podejmowane przez mieszkańców twojej miejscowości. Wypisz je poniżej.
Zorientuj się, jakie przedsięwzięcia są podejmowane przez młodzieżową radę twojego miasta lub gminy. Wypisz je poniżej.
Zadanie: projekt edukacyjny
Przygotujcie prezentację multimedialną na temat działalności wybranej organizacji pozarządowej lub społecznej (np. stowarzyszenie, fundacja lub związek zawodowy).
Zadanie: w prezentacji zdefiniujcie wymienione organizacje, podajcie podstawy prawne ich funkcjonowania, omówcie działalność prezentowanej organizacji oraz znaczenie tego rodzaju organizacji dla rozwoju demokracji.
Zasady realizacji:
praca w grupach;
czas trwania: 5 tygodni;
prezentacja na forum klasy.