Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Nierówność otrzymamy, jeżeli między dwa wyrażenia algebraiczne wstawimy jeden ze znaków <, >, , .

Nierównościami z jedną niewiadomą są np.:

-4x+6x-4, 3x2+5>x-1, a3+3a2.

W tym dziale zajmować się będziemy rozwiązywaniem nierówności pierwszego stopnia (czyli liniowych) z jedną niewiadomą, np.:

x0, 2x-3<7, 1-3x2x+2.
Nierówność pierwszego stopnia (liniowa) z jedną niewiadomą
Definicja: Nierówność pierwszego stopnia (liniowa) z jedną niewiadomą

Nierównością pierwszego stopnia z jedną niewiadomą nazywamy nierówność, w której występuje dokładnie jedna niewiadoma w pierwszej potędze.

Na przykład:

5x+3x-1, -x+3>9, 2x+4-x+8, 7y-1>9,
2z-37, -6t-6:-22t.
Liczba spełniająca nierówność (rozwiązanie nierówności)
Definicja: Liczba spełniająca nierówność (rozwiązanie nierówności)

Mówimy, że liczba spełnia daną nierówność, jeżeli po wstawieniu jej w miejsce niewiadomej i wykonaniu wskazanych działań otrzymamy nierówność liczbową prawdziwą.

Na przykład:

Sprawdzimy, czy liczba -10 spełnia nierówność 5x+3<x-1.

Podstawmy -10 w miejsce x.

5-10+3<-10-1
-47<-11.

Nierówność jest prawdziwa.

Liczba -10 spełnia daną nierówność. Liczba -10 jest jednym z rozwiązań nierówności.

Zbiór rozwiązań nierówności
Definicja: Zbiór rozwiązań nierówności

Zbiór rozwiązań nierówności jest to zbiór wszystkich liczb, które spełniają daną nierówność.

Przykład 1
Ra0qEk3zwVdJu1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Nierówności równoważne
Definicja: Nierówności równoważne

Nierówności liniowe nazywamy równoważnymi, jeżeli posiadają ten sam zbiór rozwiązań.

Przykład 2

Nierówności równoważne.

RRrZxlw2YgS0j1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R49l5TNwionMC1
Animacja przedstawia w jaki sposób możemy rozwiązywać nierówności liniowe.

Podczas rozwiązywania nierówności postępujemy podobnie jak przy rozwiązywaniu równań. Należy jednak zwrócić uwagę na mnożenie i dzielenie obydwu stron nierówności przez liczbę ujemną.

Zapamiętaj!

Rozwiązać nierówność to znaczy znaleźć wszystkie liczby, które spełniają tę nierówność lub wykazać, że nierówność nie ma rozwiązań. W tym celu możemy przekształcać nierówności równoważnie, pamiętając o tym, że:

  • do obu stron nierówności możemy dodać lub od obu stron nierówności możemy odjąć tę samą liczbę lub wyrażenie,

  • obie strony nierówności możemy pomnożyć lub podzielić przez tę samą liczbę dodatnią,

  • obie strony nierówności możemy pomnożyć lub podzielić przez tę samą liczbę ujemną, pamiętając o zmianie znaku nierówności na przeciwny.

1
Ćwiczenie 1

Zaznacz na osi liczbowej zbiór liczb spełniających daną nierówność.

  1. x4

  2. x<5

  3. 2x<5

  4. -2<x3

R1SWc1ZbGKiR0
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R19aDIRJg53Mn
Ćwiczenie 1
Łączenie par. Zaznacz prawidłową odpowiedź w każdym wierszu tabeli.. Ile rozwiązań całkowitych ma nierówność x4?. Możliwe odpowiedzi: Wariant odpowiedzi, Wariant odpowiedzi. Ile rozwiązań całkowitych ma nierówność x<5?. Możliwe odpowiedzi: Wariant odpowiedzi, Wariant odpowiedzi. Ile rozwiązań całkowitych ma nierówność 2x<5?. Możliwe odpowiedzi: Wariant odpowiedzi, Wariant odpowiedzi. Ile rozwiązań całkowitych ma nierówność -2<x3?. Możliwe odpowiedzi: Wariant odpowiedzi, Wariant odpowiedzi
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
11
Ćwiczenie 2
1
R8FrrDKLWtRem
Dopasuj nierówność, której zbiór rozwiązań zaznaczony jest na osi liczbowej.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RhfC8CzfRepTZ
Który zbiór jest zbiorem liczb całkowitych spełniających nierówność -4<x2? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. -3, -2, -1, 0, 1, 2, 2. -4, -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3. 0, 1, 2, 4. -3, -2, -1, 0, 1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RNZopuvNeBvy52
Ćwiczenie 3
Przeciągnij liczby spełniające daną nierówność do odpowiednich grup. x6,5 Możliwe odpowiedzi: 1. -515, 2. -8, 3. 4,25, 4. 5, 5. -223, 6. 8,3, 7. 4, 8. -5,001, 9. 6 x<-5 Możliwe odpowiedzi: 1. -515, 2. -8, 3. 4,25, 4. 5, 5. -223, 6. 8,3, 7. 4, 8. -5,001, 9. 6 -3<x4,5 Możliwe odpowiedzi: 1. -515, 2. -8, 3. 4,25, 4. 5, 5. -223, 6. 8,3, 7. 4, 8. -5,001, 9. 6 5x6 Możliwe odpowiedzi: 1. -515, 2. -8, 3. 4,25, 4. 5, 5. -223, 6. 8,3, 7. 4, 8. -5,001, 9. 6
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RX4AJ8sVZxRte2
Ćwiczenie 4
Przeciągnij liczby spełniające daną nierówność do odpowiednich grup. x-1 Możliwe odpowiedzi: 1. -113, 2. 0, 3. 8, 4. 7, 5. 714, 6. -2, 7. 5 x8 Możliwe odpowiedzi: 1. -113, 2. 0, 3. 8, 4. 7, 5. 714, 6. -2, 7. 5 -1<x0 Możliwe odpowiedzi: 1. -113, 2. 0, 3. 8, 4. 7, 5. 714, 6. -2, 7. 5 1x<8 Możliwe odpowiedzi: 1. -113, 2. 0, 3. 8, 4. 7, 5. 714, 6. -2, 7. 5
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1C2qyasLfgDe2
Ćwiczenie 5
Rozwiąż nierówności i połącz je z odpowiednimi rozwiązaniami. 2x+1<5 Możliwe odpowiedzi: 1. x>-58, 2. x213, 3. x<2, 4. x13, 5. x>1, 6. x>2 2-3x1 Możliwe odpowiedzi: 1. x>-58, 2. x213, 3. x<2, 4. x13, 5. x>1, 6. x>2 32x4>-2+x Możliwe odpowiedzi: 1. x>-58, 2. x213, 3. x<2, 4. x13, 5. x>1, 6. x>2 2x-5x-23 Możliwe odpowiedzi: 1. x>-58, 2. x213, 3. x<2, 4. x13, 5. x>1, 6. x>2 1-32x+1<2x+3 Możliwe odpowiedzi: 1. x>-58, 2. x213, 3. x<2, 4. x13, 5. x>1, 6. x>2 5x+2x-4>x-2 Możliwe odpowiedzi: 1. x>-58, 2. x213, 3. x<2, 4. x13, 5. x>1, 6. x>2
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Rm0jscaEBMybL2
Ćwiczenie 6
Połącz w pary nierówności równoważne. -2x<4 Możliwe odpowiedzi: 1. 21-x>5, 2. 2x+31-2x>1-3x, 3. 2+3x+1<2x, 4. 1-2x<3-21-2x, 5. 2x-3<4x+1, 6. 1-3x>2x+2 2x<-3 Możliwe odpowiedzi: 1. 21-x>5, 2. 2x+31-2x>1-3x, 3. 2+3x+1<2x, 4. 1-2x<3-21-2x, 5. 2x-3<4x+1, 6. 1-3x>2x+2 -3x>2x+3 Możliwe odpowiedzi: 1. 21-x>5, 2. 2x+31-2x>1-3x, 3. 2+3x+1<2x, 4. 1-2x<3-21-2x, 5. 2x-3<4x+1, 6. 1-3x>2x+2 3x<2x-5 Możliwe odpowiedzi: 1. 21-x>5, 2. 2x+31-2x>1-3x, 3. 2+3x+1<2x, 4. 1-2x<3-21-2x, 5. 2x-3<4x+1, 6. 1-3x>2x+2 1+2x>1-2x Możliwe odpowiedzi: 1. 21-x>5, 2. 2x+31-2x>1-3x, 3. 2+3x+1<2x, 4. 1-2x<3-21-2x, 5. 2x-3<4x+1, 6. 1-3x>2x+2 x<2 Możliwe odpowiedzi: 1. 21-x>5, 2. 2x+31-2x>1-3x, 3. 2+3x+1<2x, 4. 1-2x<3-21-2x, 5. 2x-3<4x+1, 6. 1-3x>2x+2
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1TmQ2QeDbDNo2
Ćwiczenie 7
Wyznacz nierówności równoważne do podanych. Uzupełnij nierówności, przeciągając w luki odpowiednie liczby i znaki lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej. 2x>84x> 1. 4x+2, 2. 2, 3. >, 4. -15, 5. 16, 6. <, 7. , 8. -10, 9. x1-2x 1. 4x+2, 2. 2, 3. >, 4. -15, 5. 16, 6. <, 7. , 8. -10, 9. -2 3x-1<5x2x 1. 4x+2, 2. 2, 3. >, 4. -15, 5. 16, 6. <, 7. , 8. -10, 9. -1 1-x2-x1 1. 4x+2, 2. 2, 3. >, 4. -15, 5. 16, 6. <, 7. , 8. -10, 9. x+2<2x+12x+4< 1. 4x+2, 2. 2, 3. >, 4. -15, 5. 16, 6. <, 7. , 8. -10, 9. 2-3x5-6+9x 1. 4x+2, 2. 2, 3. >, 4. -15, 5. 16, 6. <, 7. , 8. -10, 9.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1d58J6GyeDFM2
Ćwiczenie 8
Uzupełnij nierówności tak, aby otrzymać nierówności spełnione przez każdą liczbę rzeczywistą. Przeciągnij w luki odpowiednie wyrażenia lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijanej. 3x+2>3x+ 1. x+5, 2. x, 3. 2x+1, 4. -2x, 5. 1, 6. x-5, 7. -2, 8. x-4 2x-32x+ 1. x+5, 2. x, 3. 2x+1, 4. -2x, 5. 1, 6. x-5, 7. -2, 8. x-4 3x+2>x+ 1. x+5, 2. x, 3. 2x+1, 4. -2x, 5. 1, 6. x-5, 7. -2, 8. x-4 x-31+ 1. x+5, 2. x, 3. 2x+1, 4. -2x, 5. 1, 6. x-5, 7. -2, 8. x-4
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RDJSaqDkmVa4C2
Ćwiczenie 9
Uzupełnij nierówności tak, aby były sprzeczne, przeciągając w luki odpowiednie liczby lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijanej. 3x+2>3x+ 1. 3, 2. 2x+5, 3. x-6x, 4. x+5, 5. x-5, 6. x, 7. -5, 8. -2x 2x-32x+ 1. 3, 2. 2x+5, 3. x-6x, 4. x+5, 5. x-5, 6. x, 7. -5, 8. -2x 3x+2>x+ 1. 3, 2. 2x+5, 3. x-6x, 4. x+5, 5. x-5, 6. x, 7. -5, 8. -2x x-31+ 1. 3, 2. 2x+5, 3. x-6x, 4. x+5, 5. x-5, 6. x, 7. -5, 8. -2x
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RWVWn16D6FTgv2
Ćwiczenie 10
Którą nierówność spełniają liczby 1, 2, 3, a nie spełniają 4, 5, 6? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 2x+2>10, 2. 2x+2<10, 3. 2x+210, 4. 2x+210
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RHbjuN4Zv3ssK2
Ćwiczenie 11
Jaka jest najmniejsza liczba całkowita spełniająca jednocześnie nierówność x2+3x+13 i nierówność 3-82-x<2x? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 1 , 2. 2 , 3. 0, 4. -3
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RxPHUSAZCnWma2
Ćwiczenie 12
Wybierz nierówność opisującą następującą sytuację:

Tabliczka czekolady kosztowała x . Po podwyżce o 3  za 5 tabliczek trzeba zapłacić więcej niż za 6 tabliczek przed podwyżką. Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 6x<5x+3, 2. 6x+3<5x, 3. 6x>5x+3, 4. 6x+3>5x
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 13

Rozwiąż nierówność i zbiór rozwiązań przedstaw na osi liczbowej.

  1. 2+3x-21

  2. 3x+3-2x-2<5x

  3. 2x-31-3x+2-2x+2

  4. 3-2-3x-4x-2>51-x+2x

RrGTFDkthdk3N
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Rozwiąż nierówność i podaj rozwiązanie.

  1. 2+3x-21

  2. 3x+3-2x-2<5x

  3. 2x-31-3x+2-2x+2

  4. 3-2-3x-4x-2>51-x+2x

R1Lj2W35J0oJL
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 14

Rozwiąż nierówność i zbiór rozwiązań przedstaw na osi liczbowej.

  1. x3+2x+122x

  2. x+32+1-x4<3x+2

  3. 2x-x-35>3+1-3x2

  4. 3-2-x3-2xx+65

Rrj9slc7KO48s
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Rozwiąż nierówność i opisz rozwiązanie.

  1. x3+2x+122x

  2. x+32+1-x4<3x+2

  3. 2x-x-35>3+1-3x2

  4. 3-2-x3-2xx+65

RfY3A0MtHlHBh
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 15

Rozwiąż nierówność -2x+22+3x-1. Podaj największą liczbę całkowitą spełniającą tę nierówność.

RVxozRQCUy6Zy
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 16

Rozwiąż nierówność 2x-3x+4-3x-4. Podaj wszystkie liczby naturalne spełniające tę nierówność.

R1Vl9Jp4M40XL
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 17

Rozwiąż nierówność x3-x-1215-3x3-12x+4. Podaj najmniejszą liczbę parzystą, która spełnia tę nierówność.

RYhkARVaRg7OT
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 18

Lena kupiła opakowanie mazaków za 3,80  i pewną liczbę kolorowych piłek po 2,30  za sztukę. Ile maksymalnie kupiła piłek, jeżeli z 15  otrzymała niewielką resztę?

R1O9sNSQgnfXk
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 19

Wypożyczalnia nart „Stok” oferuje wypożyczenie nart w cenie 15  za każdy dzień. Wypożyczalnia „Ski” oferuje za pierwszy dzień wypożyczenia nart cenę 35 , a za każdy kolejny dzień stałą cenę 8 . Na jaką maksymalną liczbę dni trzeba wypożyczyć narty, aby bardziej opłacało się skorzystać z oferty wypożyczalni „Stok”?

RPFQw3lGBYwIG
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 20

Suma cyfr liczby dwucyfrowej wynosi 8. Jeżeli przestawimy cyfry w tej liczbie, to otrzymana liczba jest nie większa od początkowej liczby. Jaka to liczba? Ile jest takich liczb?

R14Ne1YH3lZqP
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RAyXAcm68CzMV3
Ćwiczenie 21
Uporządkuj etapy rozwiązywania nierówności x-23-42+x>x2-2x-33. Elementy do uszeregowania: 1. x-23-8-4x>x2-2x-33, 2. -22x+x>6+52, 3. x<-21621, 4. 2x-2-48-24x>3x-22x-3, 5. -22x-52>6-x, 6. -21x>58, 7. 2x-4-48-24x>3x-4x+6, 8. x-23-42+x>x2-2x-33, 9. x<-5821
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.