Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RkLhp9LVzun2V
Ilustracja przedstawia Matkę Bożą, która ma złożone ręce do modlitwy. Jej oczy są zamknięte. Ubrana jest w różową szatę i niebieski płaszcz. Stoi na podwyższeniu. Z jednej strony klęczy mężczyzna i spogląda na nią, zaś z drugiej klęczący mężczyzna patrzy na biskupa, który kładzie rękę na jego ramieniu.

Bogurodzica – pieśń, która rozbrzmiewała pod Grunwaldem

Bogurodzica
Źródło: a. nn., domena publiczna.

Bogurodzica jest arcydziełem. To najstarszy zachowany tekst poetycki. Powstanie pieśni należy łączyć z silnym kultem religijnym Matki Boskiej. Do dzisiaj nie ustalono czasu, miejsca powstania i autorstwa utworu. Istnieje kilka wersji datowania pieśni. Niektórzy badacze uważają, że pochodzi z okresu między XI a XIII stuleciem. Nie jest znana pierwotna forma Bogurodzicy. Jej najstarszy przekaz pochodzi z początku XV wieku, który zamieszczono w zbiorze łacińskich kazań skopiowanych przez Macieja z Grochowa. Przypuszcza się, że pieśń nie jest oparta na żadnym wcześniejszym literackim wzorcu, dlatego to utwór oryginalny. Do Bogurodzicy nawiązuje Henryk Sienkiewicz w Krzyżakach. Polscy rycerze śpiewają tę pieśń, idąc do boju, dla których jest hymnem zagrzewającym do walki.

Już wiesz

Zapoznaj się z fragmentem filmu pt. Krzyżacy w reż. Aleksandra Forda (Polska 1960) przedstawiającym rycerstwo, które śpiewa Bogurodzicę przed bitwą pod Grunwaldem oraz fragmentem Potopu w reżyserii Jerzego Hoffmana – procesja ojców paulinów śpiewa Bogurodzicę podczas ataku Szwedów na Jasną Górę.

JPOL_E3_E4_Konteksty

Pieśń ojczysta

RocznikiJan Długosz
Jan Długosz Roczniki

Kiedy zaczęły rozbrzmiewać pobudki, całe wojsko królewskie zaśpiewało donośnym głosem ojczystą pieśń: Bogurodzicę, a potem wznosząc kopie rzuciło się do walki. Pierwsze jednak poszło do starcia wojsko litewskie. Na rozkaz księcia Aleksandra nie znoszącego żadnej zwłoki. […] A właśnie w tym momencie jedne i drugie oddziały starły się w środku doliny, która rozdzielała wojska, i obydwie strony wzniosły okrzyk, jaki zwykle wznoszą żołnierze przed walką. Krzyżacy na próżno usiłowali podwójnym wystrzałem z bombard porazić i zmieszać oddziały polskie, mimo że wojsko pruskie z głośniejszym krzykiem, silniejszym pędem i z większego wzniesienia zbiegło do walki. W miejscu starcia było 6 wysokich dębów, na które powłaziło i obsiadło ich gałęzie wielu ludzi – nie wiadomo, czy z królewskiego, czy krzyżackiego wojska – by oglądać z góry pierwsze starcie oddziałów i los jednego i drugiego wojska. […] A kiedy szeregi tak się zwarły, nie można było odróżnić tchórza od odważnego, dzielnego od opieszałego, bo jedni i drudzy przywarli do siebie jakby w jakimś splocie. […] Kiedy w końcu połamali kopie, przywarły nawzajem do siebie jedne i drugie oddziały i zbroje zbroi tak, że naciskani przez konie, złączeni jedynie walczyli mieczami i wyciągniętymi nieco dalej na drzewcu toporami, a walcząc robili tak potężny huk, jaki zwykle jedynie w kuźniach wydają uderzenia młota. A wśród rycerzy walczących wtedy jedynie wręcz, mieczem, dostrzegano przykłady ogromnej dzielności.

j0000000C3B1v38_00000_BIB_002 Źródło: Jan Długosz, Roczniki, [w:] tegoż, Polska Jana Długosza, red. Henryk Samsonowicz, tłum. Julia Mrukówna, Warszawa 1984, s. 234.
Ćwiczenie 1

Ustal, jak Jan Długosz określa Bogurodzicę. Wyjaśnij, dlaczego rycerstwo śpiewało tę pieśń pod Grunwaldem.

R1DGFI7xwWePs
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 2
R1VwHf7Z7QhXh
Łączenie par. Na podstawie przytoczonego fragmentu oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F, jeśli jest fałszywe.. Polscy rycerze odśpiewali Bogurodzicę przed bitwą.. Możliwe odpowiedzi: P, F. Matka Boża ukazała się na polu bitwy.. Możliwe odpowiedzi: P, F. Śpiew Bogurodzicy dał siłę i odwagę polskim rycerzom do odniesienia zwycięstwa nad Krzyżakami.. Możliwe odpowiedzi: P, F. Wojska krzyżackie przestraszyły oddziały polskie podwójnym wystrzałem z bombard.. Możliwe odpowiedzi: P, F
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
j0000000C3B1v38_0000006S
JPOL_E3_E4_Konteksty
KrzyżacyHenryk Sienkiewicz
Henryk Sienkiewicz Krzyżacy

Mistrz […] skinieniem prawicy ruszył czternaście chorągwi żelaznego rycerstwa.

Gott mit uns!Gott mit unsGott mit uns! — zakrzyknął Wallenrod.

Chorągwie, zniżywszy kopie, poczęły z początku iść krokiem. Lecz równie jak skała stoczona z góry spadając, coraz większego pędu nabiera, tak i one: z kroku przeszły w rysią, potem w cwał i szły straszne, niepohamowane, jako lawina, która musi zetrzeć i zdruzgotać wszystko przed sobą.

Ziemia jęczała i gięła się pod nimi.

*

Bitwa miała lada chwila rozciągnąć się i rozpalić na całej linii, więc polskie chorągwie poczęły śpiewać starą bojową pieśń św. Wojciecha. Sto tysięcy pokrytych żelazem głów i sto tysięcy par oczu podniosło się ku niebu, a ze stu tysięcy piersi wyszedł jeden olbrzymi głos do grzmotu niebieskiego podobny:

»Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena Maryja! Twego syna gospodzina, Matko zwolena, Maryja, Zyszczy nam, spuści nam… Kiryjelejzon!…«

I wraz moc zstąpiła w ich kości, a serca stały się na śmierć gotowe. Była zaś taka niezmierna zwycięska siła w tych głosach i w tej pieśni, jakby naprawdę grzmoty poczęły się roztaczać po niebie. Zadrżały kopie w rękach rycerzy, zadrżały chorągwie i chorągiewki, zadrżało powietrze, zakolebały się gałęzie w boru, a zbudzone echa leśne jęły odzywać się w głębinach i wołać, i jakby powtarzać jeziorom i łęgom, i całej ziemi jak długa i szeroka:

»Zyszczy nam. spuści nam. Kiryjelejzon!…«

A oni śpiewali dalej:

»Twego dzieła krzciciela, bożycze, Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze, Słysz modlitwę, jąż nosimy, A dać raczy, jegoż prosimy, A na świecie zbożny pobyt, Po żywocie rajski przebyt. Kiryjelejzon!«

Echo powtórzyło w odpowiedzi: Kiryjelejzooon! — a tymczasem na prawym skrzydle wrzała już bitwa zacięta i zbliżała się ku środkowi coraz bardziej.

Łoskot, kwik koni, krzyki okropne mężów mieszały się z pieśnią. Ale chwilami krzyki cichły, jakby tym tam ludziom zbrakło tchu, i w jednej z takich przerw raz jeszcze można było dosłyszeć grzmiące głosy:

»Adamie, ty Boży kmieciu, Ty siedzisz u Boga w wiecu, Domieściż twe dzieci, Gdzie królują anieli! Tam radość, Tam miłość, Tam widzenie Twórca, anielskie, bez końca… Kiryjelejzon!«

I znów runęło echo po boru: Kiryjelejzooon! Krzyki na prawym skrzydle wzmogły się jeszcze, lecz nikt nie mógł ni widzieć, ni rozeznać, co się tam dzieje, albowiem mistrz Ulryk, który patrzył z góry na bitwę, stoczył w tej chwili pod wodzą Lichtensteina dwadzieścia chorągwi na Polaków.

A zaś do polskiego hufca „czelnego”, w którym stali najprzedniejsi rycerze, przypadł jak grom Zyndram z Maszkowic i ukazawszy ostrzem zbliżającą się chmurę Niemców, zakrzyknął tak donośnie, że aż konie poprzysiadały w pierwszym szeregu na zadach:

— W nich! Bij!

Więc rycerze pochyliwszy się na karki końskie i wyciągnąwszy przed się włócznie, ruszyli.

j0000000C3B1v38_00000_BIB_003 Źródło: Henryk Sienkiewicz, Krzyżacy, Bielsko-Biała 1998, s. 426–428.
Gott mit uns
Ćwiczenie 3

Wymień środki stylistyczne, które występują w Bogurodzicy i w podanym fragmencie Krzyżaków Henryka Sienkiewicza i określ ich funkcję.

R1WvaZ1U00UDc
(Uzupełnij).
j0000000C3B1v38_0000000I
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Bogurodzica

Mimo że Bogurodzicy poświęcono tysiące prac, wciąż nie wiadomo, czy dobrze rozumiemy jej treść. Historycy języka spierają się na przykład o to, czy słowa spuści nam to synonim do zyszczy nam, oznaczający Spraw, że będzie przychylny. Niektórzy traktują to zdanie mniej metaforycznie i uważają, iż zawarto w nim prośbę, by Matkaj0000000C3B1v38_000tp001Matka ponownie zesłała na ziemię swego Syna.

RxLRmAyzDhVg1
Rękopis Bogurodzicy z nutami,  1407 rok. Spróbuj odczytać tekst
Źródło: a. nn., Biblioteka Jagiellońska w Krakowie, domena publiczna.
R17XKxzBUNcw9
Tekst Bogurodzicy, który czyta Jan Peszek.
Bogurodzica
Bogurodzica

Bogurodzica dziewicadziewicadziewica, Bogiem sławienaBogiem sławienaBogiem sławiena Maryja,
U twego Syna GospodzinaGospodzinGospodzina matko zwolenazwolenazwolena, Maryja!
ZyszczyzyszczyZyszczy nam, spuścispuścispuści nam.
KyrieleisonKyrieleisonKyrieleison.

Twego dzielaTwego dzielaTwego dziela KrzcicielaKrzcicielKrzciciela, bożyczebożyczebożycze,
Usłysz głosyusłysz głosyUsłysz głosy, napełńnapełńnapełń myśli człowiecze.
Słysz modlitwę, jążjążjąż nosimy,
A dać raczy, jegoż prosimy:
A na świecie zbożny pobytzbożny pobytzbożny pobyt,
Po żywocie rajski przebytrajski przebytrajski przebyt.
Kyrieleison.

j0000000C3B1v38_00000_BIB_001 Źródło: Bogurodzica, dostępny w internecie: https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/bogurodzica.html.
Ważne!

Bogurodzicę po raz pierwszy wydrukowano w 1506 roku. Rozpoczynała opracowany przez kanclerza Jana Łaskiego zbiór praw (statutów i przywilejów) obowiązujących w Polsce, nazwany Statutami Łaskiego.

Ćwiczenie 4

Określ, kto jest adresatem w pierwszej i drugiej zwrotce Bogurodzicy.

R1YbKkMSebELg
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 5

Dokonaj analizy obu strof Bogurodzicy.

RSiEggZrXiwCx
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 6

Dokonaj interpretacji obu strof Bogurodzicy.

R1Dm4YxBHxkdP
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 7

Wymień cechy Bogurodzicy jako modlitwy i pieśni religijnej.

R1E5uuPYvYkSz
(Uzupełnij).

Bogurodzica jako pieśń religijna

Bogurodzica ma charakter pieśni religijnej. Było to związane z kultem maryjnym w Polsce we wczesnych wiekach chrześcijaństwa. Jako pierwszy pisał o Matce Bożej Ignacy Antiocheński, który potwierdził dziewicze poczęcie Chrystusa. Podobnego zdania był Justyn Męczennik. Dopiero w III wieku Orygenes użył tytułu Bogurodzica, określając w ten sposób Maryję. Nazwa ta po raz pierwszy została użyta w modlitwie błagalnej Pod Twoją obronę. Powstały również malowidła ukazujące Maryję jako Matkę Jezusa  w rzymskich katakumbach: obrazy z pierwszej połowy II w. przedstawiają Ją jako trzymającą Dzieciątko Jezus. Jednak już w XV wieku Bogurodzica traktowana była jako polski hymn narodowy. Jan Długosz pisał o niej, że to carmen patrium ([czyt. karmen patrium] hymn, pieśń ojców). Wiadomo, że śpiewano ją podczas koronacji Władysława Warneńczyka oraz podczas bitwy pod Warną (1444 rok).

dziewica
Bogiem sławiena
Gospodzin
zwolena
zyszczy
spuści
Kyrieleison
Twego dziela
Krzciciel
bożycze
usłysz głosy
napełń
jąż
zbożny pobyt
rajski przebyt
j0000000C3B1v38_000tp001
j0000000C3B1v38_0000001E
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Język pieśni

Ważne!

Pieśń już na początku XVI wieku nie była w pełni zrozumiała, dlatego archaizmy w niej występujące zastępowano współczesnym słownictwem. Ponadto do kanonicznej wersji utworu, obejmującej dwie strofy, dopisywano kolejne, co świadczy o popularności Bogurodzicy. Pieśń liczyła ostatecznie 23 strofy.

Ćwiczenie 8

Dokonaj analizy języka Bogurodzicy.

R15AxLfVL80QZ
(Uzupełnij).

Bogurodzica powstała ok. XIII wieku. Oczywiste jest, że od tego czasu język polski się zmienił. Tekst najstarszej polskiej pieśni zawiera niepowtarzalne archaizmy różnego rodzaju.

Ćwiczenie 9
RiNlSEG7ryOTZ
Przyporządkuj do poniższych archaizmów wyrazy z  Bogurodzicy. fonetyczne Możliwe odpowiedzi: 1. raczy, zisci, spuści, 2. Bogurodzica, 3. dziela, bożyc, Gospodzin, zbożny, przebyt, rodzica, jąż, 4. Krzciciela, sławiena, zwolena, 5. Bogiem sławiena słowotwórcze Możliwe odpowiedzi: 1. raczy, zisci, spuści, 2. Bogurodzica, 3. dziela, bożyc, Gospodzin, zbożny, przebyt, rodzica, jąż, 4. Krzciciela, sławiena, zwolena, 5. Bogiem sławiena leksykalne (słownikowe) Możliwe odpowiedzi: 1. raczy, zisci, spuści, 2. Bogurodzica, 3. dziela, bożyc, Gospodzin, zbożny, przebyt, rodzica, jąż, 4. Krzciciela, sławiena, zwolena, 5. Bogiem sławiena fleksyjne Możliwe odpowiedzi: 1. raczy, zisci, spuści, 2. Bogurodzica, 3. dziela, bożyc, Gospodzin, zbożny, przebyt, rodzica, jąż, 4. Krzciciela, sławiena, zwolena, 5. Bogiem sławiena składniowe Możliwe odpowiedzi: 1. raczy, zisci, spuści, 2. Bogurodzica, 3. dziela, bożyc, Gospodzin, zbożny, przebyt, rodzica, jąż, 4. Krzciciela, sławiena, zwolena, 5. Bogiem sławiena
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
j0000000C3B1v38_00000026
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Anonimowy autor

Jak większość utworów literackich powstałych w średniowieczu Bogurodzica to dzieło anonimowe. Jednak już kilka wieków temu usiłowano ustalić autorstwo pieśni. Co najmniej od XVI stulecia uważano, że jej autorem jest św. Wojciech (X wiek), patron Polski. Poza tym o autorstwo podejrzewano m.in. św. Jacka Odrowąża (XII wiek), spowiednika błogosławionej Kingi – Boguchwała (XIII wiek) i innych. Ostatecznie można stwierdzić tylko, że Bogurodzicę napisał bardzo utalentowany i dobrze wykształcony Polak. Prawdopodobnie kształcił się poza granicami kraju. O jego umiejętnościach świadczy kunszt pieśni. Upór, z jakim kojarzono Bogurodzicę z osobami świętych, wskazuje przy okazji na szacunek okazywany samemu utworowi – wielkie dzieło mógł (według opinii naszych przodków) napisać tylko wielki człowiek.

Historycy literatury i językoznawcy bardzo różnią się w swych ocenach. Przyjmuje się, że Bogurodzicę napisano między XI a XIV wiekiem. Zazwyczaj jednak określa się czas powstania dzieła na pierwszą połowę XIII wieku, natomiast najstarszy znany jej zapis pochodzi z ok. 1407 roku.

Równie mało wiadomo o miejscu powstania dzieła. Trzeba przyjąć, że pojawiło się tam, gdzie było zapotrzebowanie na pieśni religijne. Być może w okolicach Gniezna albo w Małopolsce (Kraków).

Polecenie 1

Na podstawie dostępnych źródeł ustal i przedstaw w formie mapy myśli komu przypisywano autorstwo Bogurodzicy.

RvAhZv6KMyU2m
Mapa myśli. Lista elementów: Nazwa kategorii: Autorstwo BogurodzicyElementy należące do kategorii Autorstwo BogurodzicyNazwa kategorii: św. WojciechKoniec elementów należących do kategorii Autorstwo Bogurodzicy
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 1

Na podstawie dostępnych źródeł ustal i napisz, komu przypisywano autorstwo Bogurodzicy.

RoraWmzPEudKC
(Uzupełnij).
j0000000C3B1v38_0000002O
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Problemy z interpretacją

Wśród najtrudniejszych do zrozumienia pozostają pierwotne znaczenie niektórych wyrażeń i zwrotów oraz składniowa segmentacja tekstu. Oryginalne brzmienie Bogurodzicy nie jest znane; zanim pieśń została utrwalona na piśmie, przez dłuższy czas funkcjonowała w obiegu ustnym, co z pewnością wiązało się z przekształceniem jej pierwotnej formy.

Ćwiczenie 10

Opisz wizerunek Matki Bożej.

RsMKRvlByzSQY
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 11
RHBwjnXRcEP1A1
Wskaż, która z wymienionych postaci jest najważniejsza w Bogurodzicy. Elementy do uszeregowania: 1. Syn Boży, 2. Jan Chrzciciel, 3. Maryja
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 12

Wyjaśnij, dlaczego Jan Chrzciciel jest pośrednikiem między Chrystusem a ludźmi.

RH7RMbu8qwmdD
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 13
R1cO4BZSrdWGk1
Dokończ poniższe zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. W drugiej strofie Bogurodzicy wierni... Możliwe odpowiedzi: 1. przepraszają za popełnione grzechy., 2. wychwalają Boga i głoszą chwałę Jego królestwa., 3. proszą o łaski w życiu doczesnym i po śmierci łaskę zbawienia oraz życia wiecznego., 4. dziękują za otrzymane łaski.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j0000000C3B1v38_00000035
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Deesis

Badacze kultury średniowiecznej mają wątpliwości co do kwestii źródeł Bogurodzicy. Niektórzy z nich uważają, że pieśń odwołuje się do ikonograficznego motywu deesis.

deesis (gr. „modlitwa, prośba”)
Definicja: deesis (gr. „modlitwa, prośba”)

motyw charakterystyczny dla średniowiecznej ikonografii chrześcijańskiej (na Wschodzie stał się popularny już w VI wieku); przedstawia zazwyczaj trzy osoby: w centrum znajduje się Chrystus jako Pantokratorj0000000C3B1v38_000tp002Pantokrator, z jednej jego strony stoi Maryja, z drugiej Jan Chrzciciel; niekiedy tej trójce towarzyszą inne postaci: aniołowie, apostołowie, święci

JPOL_E3_E4_Tekstykultury
Ro8qUSxHKWMC11
Centralną część obrazu zajmuje postać Chrystusa, Maryi i Jana Chrzciciela. Jezus Chrystus znajduje się w środku. Siedzi na tronie. Jego stopy spoczywają na podnóżku. Jego głowę zdobi złota korona wysadzana drogocennymi kamieniami. Jest ubrany w  atłasową biało‑czarną szatę ozdobioną kamieniami. W ręce trzyma zapisaną księgę. Po prawej stronie znajduje się Maryja. Stoi w pozie modlitewnej. Ma rozłożone ręce. Głowa jest delikatnie pochylona. Matka Boża ma na sobie zieloną suknię i czerwony welon. Po lewej stronie znajduje się Jan Chrzciciel. Stoi w pozycji modlitewnej. Jest ubrany w czerwoną szatę i zielony płaszcz. Ma pochyloną głowę.  Rozkłada ręce. Na prawym i lewym skrzydle obrazu zostały umieszczone sceny, które przestawiają wielkie święta Kościoła.
Deesis z dwunastoma wielkimi świętami Kościoła, 1540‑1549
Źródło: a. nn., Chazen Museum of Art, licencja: CC 0 1.0.
JPOL_E3_E4_Tekstykultury
Ćwiczenie 14

Wymień podobieństwa między obrazem Deesis z dwunastoma wielkimi świętami Kościoła a tekstem Bogurodzicy.

R19JhExlXQtzm
(Uzupełnij).
JPOL_E3_E4_Tekstykultury
j0000000C3B1v38_000tp002
j0000000C3B1v38_0000003Q
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Kształt artystyczny Bogurodzicy

Bogurodzica spełnia ogólne zasady poetyki utworów literackich pisanych w średniowieczu. Jest wierszem średniowiecznym, czyli najstarszym systemem wersyfikacyjnym w poezji polskiej. Jego cechy to:

  • asylabiczność (czyli nieregularna liczba sylab w poszczególnych wersach),

  • rymy zewnętrzne (a czasem też – wewnętrzne),

  • wers intonacyjno‑zdaniowy, tzn. taki, w którym każdy wers jest osobnym zdaniem lub samodzielną składniowo cząstką zdania; oznacza to, że nie stosuje się przerzutni.

Ćwiczenie 15
RTtiHDaKBlY2S
Korzystając z podanych powyżej cech wiersza średniowiecznego, uzupełnij tabelę. Do podanych informacji dopasuj właściwe odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ważne!

Aby sprawdzić, jak anonimowy autor Bogurodzicy zbudował swój utwór, należy:

a) podzielić strofę na grupy sylab tworzących słowa lub zwroty i wyrażenia:

Bogurodzica

dziewica,

Bogiem sławiena

Maryja,

5

3

5

3

U twego Syna

Gospodzina

matko zwolena,

Maryja!

5

4

5

3

Zyszczy nam,

spu[ś]ci nam

3

3

b) przypomnieć sobie, jaki był układ rymów w poszczególnych wersach.

Bogurodzica → dziewica,            Bogiem sławiena ↓       Maryja, ↓
U twego Syna → Gospodzina       matko zwolena,       Maryja!
Zyszczy nam, → spu[ś]ci nam

c) Po sprawdzeniu układu sylab i rymów można dostrzec trzy podstawowe zasady, które decydują o kształcie pieśni. Były one w wiekach XI–XIII zalecane przy tworzeniu dzieła literackiego.

– dwójkowość, – kontrast, – podobieństwo.

Ćwiczenie 16
R6IEmqrsEeN1x1
Wyszukaj w pierwszej strofie Bogurodzicy dowodów na zastosowanie: zasady dwójkowości i zasady prawdopodobieństwa. Dwójkowość Możliwe odpowiedzi: 1. Znaczenie próśb w ostatnim wersie tej strofy jest bliskie synonimicznemu., 2. Wersy pierwszy i drugi są bardzo podobne, gdyż mają niemal tyle samo sylab i kończą się imieniem Matki Bożej., 3. Dwa razy użyte imię Maryja., 4. Obie prośby (zyszczy, spuści) składają się z dwóch sylab., 5. Dwa układy rymów (poziomy i pionowy). Podobieństwo Możliwe odpowiedzi: 1. Znaczenie próśb w ostatnim wersie tej strofy jest bliskie synonimicznemu., 2. Wersy pierwszy i drugi są bardzo podobne, gdyż mają niemal tyle samo sylab i kończą się imieniem Matki Bożej., 3. Dwa razy użyte imię Maryja., 4. Obie prośby (zyszczy, spuści) składają się z dwóch sylab., 5. Dwa układy rymów (poziomy i pionowy).
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 17

Wyjaśnij, co wynika z tego, że zachowana jest zasada dwójkowości i podobieństwa.

Ro4t1TRVUSkTd
(Uzupełnij).

Bogurodzica to utwór zachowujący chrześcijańskie dogmaty, zgodny z zasadami teocentryzmu, a przy tym wręcz kunsztowny. Powstał w kręgu światłych osób, obeznanych z teologią i ówczesną kulturą.

Ćwiczenie 18

Wyjaśnij, jakiego środka stylistycznego użył autor w następujących wyrażeniach: Bogurodzica Dziewica, U Twego Syna Gospodzina i jaka jest jego funkcja.

RZ7P9WaVT1wqB
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Wyszukaj w dowolnych źródłach i podaj przykłady średniowiecznych przedstawień ikonograficznych, które ukazują Matkę Boską i jej Syna.

R1SJEC42jtk3J
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Na podstawie podanych informacji w temacie lekcji ułóż krzyżówkę, której rozwiązaniem będzie Bogurodzica. Zredaguj hasła wraz z pytaniami.

RiHsSUY16revY
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 3

Na podstawie podanych informacji w temacie lekcji zredaguj hasła do krzyżówki wraz pytaniami, której rozwiązaniem będzie Bogurodzica.

R1bRStatJGd2l
(Uzupełnij).
j0000000C3B1v38_0000007O
JPOL_E3_E4_Zadaniowo

Zadaniowo

Polecenie 4

Napisz wypowiedź argumentacyjną na temat: „Bogurodzica – najstarszy zabytek języka polskiego”.

RlzyEaA3bIBIa
(Uzupełnij).
RRA1O2mDuF0Jj1
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Zapoznaj się z poniższymi słowami kluczami związanymi z lekcją, a następnie zaproponuj ich własną kolejność. Możesz kierować się tym, co cię zaciekawiło, poruszyło, zaskoczyło itp. Przygotuj krótkie uzasadnienie swojej propozycji. Słowa klucze: hymn, deesis, wiersz średniowieczny, teocentryzm, archaizm.

R7abIvYOjUxiu
(Uzupełnij).