Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RcSGW7AXAEpiM
Na fotografii znajduje się rzeźba. Przedstawia dwie białe postaci, które całują się. Stoją one naprzeciwko siebie. Mężczyzna ma krótkie kręcone włosy. Jest nagi. Naprzeciwko niego znajduje się kobieta. Ma włosy ułożone na prawym ramieniu. Lewą dłonią obejmuje szyję wybranka. Głowę i ciało przechyla w prawą stronę. Jest naga. Obie postaci są przedstawione do pasa. Znajdują się na tle czerwonej ściany, na której wisi obraz w złotej ramie.

Sztuka miłości w Młodej Polsce

Pocałunek
Źródło: Auguste Rodin [czyt.: oguste rodę], licencja: CC BY-SA 3.0.

Dla dekadentów znużonych życiem miłość była sposobem na uśmierzenie egzystencjalnego bólu. Dawała możliwość zapomnienia o nędzy i absurdzie istnienia. Erotyczne uniesienie dostarczało ekstatycznych wrażeń. Niestety, te kojące, a jednocześnie pobudzające twórczo doznania były przelotne i krótkotrwałe. Chwilowa rozkosz, zaraz po tym jak przeminęła, obnażała ludzką niedolę, dawała poczucie niedosytu i wiecznego niespełnienia.

Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
  • treść filmu Pocałunek (1963), reż. Andy WarholAndy WarholAndy Warhol.

j0000000F1B2v23_0000000G
JPOL_E3_E4_Preteksty

O miłości...

Ćwiczenie 1

Omów, w jaki sposób twórcy wcześniejszych epok pisali o miłości.

R1DX1ikqEYyeL
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 2

Wyjaśnij, na czym polegał ideał miłości romantycznej.

R1ReFMpzfsfQB
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 3

Zapoznaj się z dziełem Szał uniesień Wacława Podkowińskiego. Opisz,
co widzisz na obrazie. Co szczególnie zwróciło twoją uwagę?

RamP7nba7tFwE
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 3

Znajdź opis obrazu Szał uniesień Podkowińskiego. Określ, co zwróciło twoją uwagę.

RL2KZHm6AluLk
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 4

Zinterpretuj tytuł dzieła Podkowińskiego.

RYcBn85DQDEfg
(Uzupełnij).
Polecenie 1

Określ, jakie emocje wzbudza w tobie ten obraz. Czy jest on kontrowersyjny?

R13XcfW3KxAHZ
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 5

Płótno Podkowińskiego w momencie swego powstania zostało okrzyknięte skandalem. Wyjaśnij powody takiego odbioru obrazu.

R2CdFZ9H2JtJp
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 6
R10AzBFIZP31s1
Zaznacz, które spostrzeżenie o obrazie Władysława Podkowińskiego Szał uniesień jest zgodne z jego wymową.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6

Określ, co sprawia, że obraz Szał uniesień Podkowińskiego jest ekspresyjny i  dynamiczny.

RVuP93Bep6PIo
(Uzupełnij).
Andy Warhol
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Usta ku twym ustom...

Miłość, kobieta, przenikanie się sfery cielesnej i duchowej - to tematy funkcjonujące w poezji Kazimierza Przerwy‑Tetmajera. Jego erotyki szybko znalazły liczne grono odbiorców. Zakochani czytali je z rumieńcem wstydu, wpisywali do pamiętników i cytowali w listach. Wiersze wykraczały poza konwencję: przedstawiały nie tylko romantyczny, uduchowiony aspekt miłości, lecz także jej wymiar fizyczny, zmysłowy. Tetmajer w swoich utworach wielbił kobiece ciało. Delikatnie, a jednocześnie bardzo odważnie opowiadał o miłosnym uniesieniu, które było jednym ze sposobów
na ukojenie egzystencjalnego bólu.

Kazimierz Przerwa-Tetmajer Ja, kiedy usta...

Ja, kiedy usta ku twym ustom chylę
Nie samych zmysłów szukam upojenia,
Ja chcę, by myśl ma omdlała na chwilę,
Chcę czuć najwyższą rozkosz – zapomnienia...

Namiętny uścisk zmysły moje strudził –
Czemu ty patrzysz z twarzą tak wylękłą?
Mnie tylko żal jest, żem się już obudził,
I że mi serce przed chwilą nie pękło.

Błogosławiona śmierć, gdy się posiada
Czego się pragnie nad wszystko goręcej,
Nim twarz przesytu pojawi się blada,
Nim się zażąda i znowu i więcej...

j0000000F1B2v23_00000_BIB_001 Źródło: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Ja, kiedy usta..., [w:] tegoż, Poezye, Kraków 1891, s. 55–56.
Ćwiczenie 7

Określ typy liryki, do którego należy wiersz Kazimierza Przerwy‑Tetmajera Ja, kiedy usta ku twym ustom chylę…

RV5kjmQ2PuQzD
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 8

Określ sytuację liryczną utworu.

R12rcQipbGOiO
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 9

Scharakteryzuj podmiot liryczny w wierszu.

R5WFTTOipKUm7
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 10

Wyjaśnij, do jakiego rodzaju miłości nawiązuje podmiot liryczny.

R1VlWhV72CUCJ
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 11

Określ, czym jest miłość według Kazimierza Przerwy‑Tetmajera.

R1FowmOwHP7t4
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 12

Określ, do jakiego prądu filozoficznego z przełomu XIX i XX wieku nawiązuje Kazimierz Przerwa‑Tetmajer w wierszu. Uzasadnij swój wybór.

R1O4fm9wtJaLW
(Uzupełnij).
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Pocałunek

R1A1GbALHqGDf
Pocałunek
Źródło: Gustaw Klimt [czyt. gustaf klimt], olej na płótnie, Galeria Austriacka Belvedere, domena publiczna.
Klimt
Polecenie 2

Napisz interpretację obrazu Gustava KlimtaKlimtGustava Klimta Pocałunek.

R1LugjqxhFNyl
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 13

Określ, w jaki sposób artysta ukazuje miłość.

R3VRVDnK1QBYx
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 14

Wyjaśnij, na czym polega równorzędność postaci na obrazie.

R1AJe7vz9Nmt0
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Miłosne zauroczenie - wpisz do oznaczonych pól spostrzeżenia dotyczące bogactwa emocjonalnego i symbolicznych odniesień kulturowych.

RMeahR8300sEp
(Uzupełnij) (Uzupełnij).
Ćwiczenie 15

Opisz technikę malarską Gustava Klimta i uzasadnij, dlaczego ma ona związek z secesją.

ROCrEDazwrczc
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 16

Wyjaśnij, na czym polega uniwersalizm obrazu Pocałunek Gustava Klimta.

R9ie68hhvLSpT
(Uzupełnij).
JPOL_E3_E4_Konteksty

Mów do mnie jeszcze...

Polecenie 4

Wyszukaj w dowolnym źródle i zapoznaj się z treścią piosenki Czesława Niemena Mów do mnie jeszcze... .

Kazimierz Przerwa-Tetmajer Mów do mnie jeszcze...

XXXV (z cyklu Preludya)
Mów do mnie jeszcze... Za taką rozmową tęskniłem lata... Każde twoje słowo
słodkie w mym sercu wywołuje dreszcze –
mów do mnie jeszcze...

Mów do mnie jeszcze... Ludzie nas nie słyszą,
słowa twe dziwnie poją i kołyszą,
jak kwiatem, każdym słowem twym się pieszczę
mów do mnie jeszcze...

j0000000F1B2v23_00000_BIB_002 Źródło: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Mów do mnie jeszcze..., [w:] tegoż, Poezje, t. 2, Kraków 1891.
Ćwiczenie 17

Określ sytuację liryczną wiersza Mów do mnie jeszcze...

R1RJE9M4Md8Xj
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 18

Omów budowę utworu. W jaki sposób wpływa ona na odbiór wiersza?

REJWT3dI0DJQ3
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 19

Określ, co stanowi dominantę kompozycyjną wiersza i jaką pełni funkcję.

R8scosGY1N4Xq
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 20

Wskaż, jaką funkcję pełnią zastosowane w wierszu znaki interpunkcyjne.

R1F6aQwP9jo2h
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 21

Opisz sytuację komunikacyjną wykreowaną w wierszu.

R16kwysxRUf70
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 22

Udowodnij, że w wierszu dominuje funkcja magiczna języka.

RI5Le8Nu1SmUe
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 23

Wypisz z wiersza porównanie i personifikację. Jaką funkcję w tekście pełnią
te środki wyrazu?

RptDy3rkrL60B
(Uzupełnij).
JPOL_E3_E4_Preteksty

Pocałunki

Miłość to temat nieprzerwanie inspirujący artystów. Jej przedstawienia nierzadko są banalne i schematyczne, zdarzają się jednak i takie, które zachwycają, wzruszają
czy skłaniają do refleksji. Dzieła przełomu XIX i XX wieku eksponujące zmysłowy aspekt miłości otworzyły drogę późniejszym twórcom poruszającym ten temat.

RR7W3b76qLA94
Pocałunek
Źródło: Auguste Rodin [czyt.: ogist rodę], kolekcja prywatna, domena publiczna.
Auguste Rodin

Auguste Rodin

[czyt.: ogist rodę] (12.11.1840 - 17.11.1917) – francuski rzeźbiarz łączący w swoich pracach elementy symbolizmu i impresjonizmu. Stworzona około 1882 roku rzeźba Pocałunek przedstawiała PaoloFrancescę – bohaterów Boskiej komedii Dantego. Dzieło początkowo nosiło tytuł Francesca da RiminiFrancesca da RiminiFrancesca da Rimini. Odsłonięto je w 1898 roku. Rzeźba wzbudziła wielki zachwyt, choć nie brakowało też głosów krytyki, zarzucających Rodinowi zbyt śmiałe przedstawienie miłosnej relacji.

Polecenie 5

Wyszukaj w dowolnym źródle i obejrzyj film Pocałunek Andy'ego Warhola [czyt.: endiego łorala].

Pocałunek to trwający 50 minut eksperymentalny film Andy'ego Warhola [czyt.: endiego łorala], stworzony w 1963 roku. Był on jednym z pierwszych filmów nakręconych w kultowej pracowni artysty – nowojorskiej Fabryce. Warhol pokazuje w nim tylko całujące się pary, z których każda widoczna jest na ekranie przez trzy i pół minuty.

Polecenie 6

Opisz rzeźbę Auguste’a Rodina [czyt.: ogusta rodę].

RNmU2klA7kcCp
(Uzupełnij).
Polecenie 6

Znajdź opis rzeźby Pocałunek Rodina. Określ, jakie emocje wzbudza w tobie dzieło.

RBGTQRkFxddWm
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 24

Wyjaśnij, w jaki sposób artysta przedstawia związek dwojga osób.

ReMjF5E0wOw2u
(Uzupełnij).
Polecenie 7

Napisz wypowiedź argumentacyjną na temat: 'Wizerunek miłości w kulturze
na przestrzeni wieków'. W pracy odwołaj się do:

  • wybranej lektury obowiązkowej,

  • sensu jednego z wierszy K. Przerwy‑Tetmajera zamieszczonego w tym materiale,

  • wybranych kontekstów.

Twoja praca powinna liczyć co najmniej 400 wyrazów.

RrPYqv57qUbRw
(Uzupełnij).
Francesca da Rimini
JPOL_E3_E4_Zadaniowo

Zadaniowo

Polecenie 8

Przygotuj głos w dyskusji na temat: 'Co spowodowało, że na przełomie XIX i XX wieku zmienił się sposób ukazywania cielesności w dziełach literackich i w innych tekstach kultury?'.

RxvJbToyKTHCA
(Uzupełnij).
Polecenie 9

Napisz interpretację porównawczą utworów Ja, kiedy usta… Kazimierza Przerwy‑Tetmajera i O przyjdź! Stanisława Koraba‑Brzozowskiego. W jaki sposób oba wiersze sobie odpowiadają?

R1RC4Ew2SReq9
(Uzupełnij).
Polecenie 10

Napisz wypowiedź argumentacyjną na temat: 'Czy miłość może być lekiem
na rozpacz?'. W pracy odwołaj się do:

  • wybranej lektury obowiązkowej,

  • sensu wiersza K. Przerwy‑Tetmajera 'Lubię, kiedy kobieta',

  • wybranych kontekstów.

Twoja praca powinna liczyć co najmniej 400 wyrazów.

R1TiOrILDV35O
(Uzupełnij).
Kazimierz Przerwa-Tetmajer Lubię, kiedy kobieta...

Lubię, kiedy kobieta omdlewa w objęciu,
kiedy w lubieżnem zwisa przez ramię przegięciu,
gdy jej oczy zachodzą mgłą, twarz cała blednie,
i wargi się wilgotne rozchylą bezwiednie.

Lubię, kiedy ją rozkosz i żądza oniemi,
gdy wpija się w ramiona palcami drżącemi,
gdy krótkim, urywanym oddycha oddechem
i oddaje się cała z mdlejącym uśmiechem.

I lubię ten wstyd, co się kobiecie zabrania
przyznać, że czuje rozkosz, że moc pożądania
zwalcza ją, a sycenie żądzy oszalenia,
gdy szuka ust, a lęka się słów i spojrzenia.

Lubię to – i tę chwilę lubię, gdy koło mnie
wyczerpana, zmęczona leży nieprzytomnie,
a myśl moja już od niej wybiega skrzydlata
w nieskończone przestrzenie nieziemskiego świata.

j0000000F1B2v23_00000_BIB_003 Źródło: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Lubię, kiedy kobieta..., [w:] tegoż, Poezje. Wydanie zbiorowe, t. 1, Warszawa 1923, s. 203.
RVzAfO3u7gCFm1
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Zapoznaj się z poniższymi słowami‑kluczami związanymi z lekcją, a następnie zaproponuj ich własną kolejność. Możesz kierować się tym, co Cię zaciekawiło, poruszyło, zaskoczyło itp. Przygotuj krótkie uzasadnienie swojej propozycji. Słowa‑klucze: Kazimierz Przerwa‑Tetmajer, miłość, erotyzm, erotyk, poezja miłosna, Władysław Podkowiński, Gustaw Klimt, Auguste Rodin, pocałunek.

Rd1kdp1kNsAsm
(Uzupełnij).