Nie jestem żaden święty
Józef Sowiński w chwili wybuchu powstania listopadowego był już inwalidą wojennym. W wyniku ran odniesionych pod Borodino w 1812 roku stracił nogę. Z tego względu początkowo nie brał udziału w powstańczych działaniach liniowych. Dowodził artylerią garnizonu warszawskiego i brał udział w fortyfikowaniu Warszawy. W lipcu 1831 roku na jego prośbę mianowano go dowódcą reduty nr 56 na Woli. Kiedy
w sierpniu wojska rosyjskie zbliżały się do stolicy, Sowińskiemu powierzono dowodzenie obroną Woli, a także awansowano go na generała brygady. Rosjanie zaczęli szturmować Warszawę 6 września 1831 r. Po przełamaniu pierwszej linii obrony, z 11 batalionami piechoty wspartej 76 działami, ruszyli na fort wolski, broniony przez około 1800 żołnierzy. Silny ogień artyleryjski Rosjan zniszczył 10 dział, którymi dysponowali obrońcy. Losów bitwy nie odwróciła szarża konna oddziałów generała Bema. Powstańcy cofnęli się w głąb fortu przed czterokrotnie liczniejszym nieprzyjacielem. Sowiński wydał rozkaz kapitulacji. Walki jednak rozgorzały, przypadkowo wzniecone przez salwę polskich obrońców kościoła św. Wawrzyńca. Wtedy, w niewyjaśnionych okolicznościach, jak podają niektóre źródła, zakłuty bagnetami przez Rosjan, zginął generał Sowiński. Z obrońców fortu ocalało co najwyżej czterystu.
Przygotuj i zapisz poniżej notatkę o generale Sowińskim. Skorzystaj z dostępnych źródeł informacji i dowiedz się, kiedy żył, w jakich walkach uczestniczył i jakie odznaczenia otrzymał za swoje męstwo.
Przygotuj i zapisz poniżej notatkę o generale Sowińskim. Skorzystaj z dostępnych źródeł informacji i dowiedz się, kiedy żył, w jakich walkach uczestniczył i jakie odznaczenia otrzymał za swoje męstwo.
O autorze
Juliusz Słowacki
był poetą i dramaturgiem, jednym z przedstawicieli polskiego romantyzmuromantyzmu. Uważa się go za twórcę mistycznegomistycznego, który wywarł znaczny wpływ na późniejszych pisarzy, m.in. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego czy Jana Lechonia. W swoich utworach niejednokrotnie podejmował temat walki narodowowyzwoleńczej oraz tematy związane z niewolą i ograniczeniem rozwoju narodu polskiego. Dla Słowackiego istotna również była ludzka egzystencja, co znajdowało odzwierciedlenie w jego twórczości. Napisał m.in. wiersze: Grób Agamemnona, Do matki, Smutno mi Boże, Oda do wolności, Na sprowadzenie prochów Napoleona, Nie wiadomo co, czyli romantyczność; poematy: Król‑Duch, Godzina myśli, Arab; powieści poetyckie: Jan Bielecki, Żmija; dramaty: Balladyna, Kordian, Ksiądz Marek.
Przeczytaj wiersz Juliusza Słowackiego Sowiński w okopach Woli. Zwróć uwagę na sposób przedstawienia postaci generała Sowińskiego.
Sowiński w okopach WoliW starym kościołku na WoliWoli
Został jenerał Sowińskijenerał Sowiński,
Starzec o drewnianej nodze,
I wrogom się broni szpadąwrogom się broni szpadą;
A wokoło leżą wodze
Batalionów i żołnierze,
I potrzaskane armaty,
I gwerygwery: wszystko stracone!Jenerał się poddać nie chce,
Ale się staruszek broni
Oparłszy się na ołtarzu,
Na białym bożym obrusie,
I tam łokieć położywszy,
Kędy zwykle mszałymszały kładą,
Na lewej ołtarza stronie,
Gdzie ksiądz Ewangelią czyta.I wpadają adiutantyadiutanty,
Adiutanty PaszkiewiczaPaszkiewicza,
I proszą go: 'Jenerale,
Poddaj się... nie giń tak marnie'.
Na kolana przed nim padli,
Jak ojca własnego proszą:
'Oddaj szpadę, Jenerale,
Marszałek sam przyjdzie po nią...''Nie poddam się wam, panowie –
Rzecze spokojnie staruszek –
Ani wam, ni marszałkowi
Szpady tej nie oddam w ręce,
Choćby sam car przyszedł po nią,
To stary – nie oddam szpady,
Lecz się szpadą bronić będę,
Póki serce we mnie bije.'Choćby nie było na świecie
Jednego już nawet Polaka,
To ja jeszcze zginąć muszę
Za miłą moją ojczyznę,
I za ojców moich duszę
Muszę zginąć... na okopachokopach,
Broniąc się do śmierci szpadą
Przeciwko wrogom ojczyzny,'Aby miasto pamiętało
I mówiły polskie dziatkidziatki,
Które dziś w kołyskach leżą
I bomby grające słyszą,
Aby, mówię, owe dziatki,
Wyrosłszy, wspomniały sobie,
Że w tym dniu poległ na wałach
Jenerał – z nogą drewnianą.'Kiedym chodził po ulicach,
To śmiała się często młodzież,
Żem szedł na drewnianej szczudleszczudle
I często, stary, utykał.
Niechże teraz mię obaczyobaczy,
Czy mi dobrze noga służy,
Czy prosto do Boga wiedzie
I prędko tam zaprowadzi.'Adiutanty me, fircykifircyki,
Że byli na zdrowych nogach,
Toteż usłużyli sobie
W potrzebie – tymi nogami,
Tak że muszę na ołtarzu
Oprzeć się, człowiek kulawy,
Więc śmierci szukać nie mogę,
Ale jej tu dobrze czekam.'Nie klękajcie wy przede mną,
Bo nie jestem żaden święty.
Ale Polak jestem prawy,
Broniący mego żywota;
Nie jestem żaden męczennikmęczennik,
Ale się do śmierci bronię
I kogo mogę, zabiję,
I krew dam – a nie dam szpady...'To rzekł jenerał Sowiński,
Starzec o drewnianej nodze,
I szpadą się jako fechmistrzfechmistrz
Opędzał przed bagnetamibagnetami;
Aż go jeden żołnierz stary
Uderzył w piersi i przebił...
Opartego na ołtarzu
I na tej nodze drewnianej.Źródło: Juliusz Słowacki, Sowiński w okopach Woli, [w:] tegoż, Wiersze i poematy, Warszawa 1971, s. 57–59.
Określ, kto wypowiada się w wierszu Juliusza Słowackiego.
Przedstaw okoliczności (miejsce, sytuację) śmierci generała Sowińskiego opisane w wierszu.
Nazwij cechy charakteru 'starca o drewnianej nodze', które ujawniły się w ostatnich chwilach jego życia. Poprzyj swoją odpowiedź odpowiednimi cytatami.
Określ, jak młodzież reagowała na kalectwo starego żołnierza.
Wyjaśnij, co generał chce pokazać młodym ludziom.
Opisz, jak traktują polskiego generała rosyjscy żołnierze. Wyjaśnij, z czego to wynika.
Synonim jest to wyraz o podobnym lub takim samym znaczeniu. święty Możliwe odpowiedzi: 1. uczciwy, 2. nieulękły, 3. nieugięty, 4. prawy, 5. rycerski, 6. sprawiedliwy, 7. szlachetny, 8. nieustraszony, 9. niezwyciężony, 10. twardy, 11. niepłochliwy, 12. idealny, 13. pewny, 14. cnotliwy, 15. przyzwoity, 16. kryształowy, 17. niezłomny, 18. zacny, 19. waleczny, 20. niepokonany mężny Możliwe odpowiedzi: 1. uczciwy, 2. nieulękły, 3. nieugięty, 4. prawy, 5. rycerski, 6. sprawiedliwy, 7. szlachetny, 8. nieustraszony, 9. niezwyciężony, 10. twardy, 11. niepłochliwy, 12. idealny, 13. pewny, 14. cnotliwy, 15. przyzwoity, 16. kryształowy, 17. niezłomny, 18. zacny, 19. waleczny, 20. niepokonany
Uzupełnij notatkę na temat wiersza.
Wiersz pt. „Sowiński w okopach Woli” składa się z ...................... strof, które mają po ............ wersów. W każdym wersie jest ............ sylab.
Przeczytaj wypowiedzi generała Sowińskiego. Napisz, które słowa wywarły na tobie największe wrażenie i uzasadnij dlaczego.
Przygotuj kilka pytań do wywiadu z generałem Sowińskim. Pomyśl, co generał mógłby na nie odpowiedzieć. Zapisz poniżej fragment wymyślonego wywiadu.