Nie jesteś sam. Człowiek jako istota społeczna
Co nas łączy?
Grzegorz i Hanna
nasi bracia się przyjaźnią
siedzimy w jednej ławce
jeździmy tym samym autobusem
chodzimy do tego samego dentysty
Przygotuj schemat według podanego poniżej wzoru. Na środku kartki wpisz swoje imię, a po bokach imiona czterech bliskich ci osób. Wskaż i zapisz jakie relacje, łączą ciebie z nimi.
Podaj imiona czterech bliskich ci osób, a następnie wymień relacje, jakie cię z nimi łączą.
Nie jesteś sam, człowiek jako istota społeczna
podać przykłady różnych grup społecznych,
wskazać rolę wybranych grup w społeczeństwie.
umiejscowić siebie i swoich najbliższych w społeczeństwie,
wyjaśniać znaczenie słów Arystotelesa: „Człowiek jest istotą społeczną”,
rozumieć, jakie czynniki wpływają na twoje zachowania wobec innych osób,
wymieniać różne rodzaje więzi społecznych i oceniać ich znaczenie dla funkcjonowania społeczeństwa.
Społeczeństwo
SPOŁECZEŃSTWO – używamy tego pojęcia każdego dnia, ale nie zawsze zastanawiamy się nad jego znaczeniem. Czym jest społeczeństwo? Jaki wpływ
na nas wywiera, za pomocą jakich mechanizmów, instytucji? Jakie wartości nam wpaja? Co oznacza być członkiem społeczeństwa? Czy potrafilibyśmy realizować nasze cele i zadania poza społeczeństwem? Czy poza nim moglibyśmy czuć się szczęśliwi i czy w ogóle wiedzielibyśmy, że mamy jakieś uczucia, cele życiowe?
to ludzie zamieszkujący określone terytorium; połączeni siecią zależności;
np. wspólną kulturą, religią, warunkami życia
Każda grupa społeczna wytwarza własne normy. Na straży przestrzegania norm społecznych stoi kontrola społeczna, czyli system sankcjisankcji społecznych. Sankcje są sformułowane w sposób jednoznaczny w przypadku większości norm spisanych( jeżeli zawarte są w kodeksach, to mają charakter formalny, np. kara pozbawienia wolności). Gdy normy nie są spisane - mówimy wtedy, że są to sankcje rozproszone (nieformalne - przykłady sankcji negatywnych m.in. wyszydzanie, izolowanie przez innych członków grupy).
Typologia (podział) norm społecznych:
normy prawne są: skuteczne wobec wszystkich obywateli, poparte sankcją państwa, spisane (niekiedy oparte na precedensie, jak w systemie anglosaskim), np. zakaz prowadzenia pojazdów pod wpływem alkoholu,
normy moralne zestaw obowiązujących w danym środowisku cnót, odpowiadający wzorowi osobowemu człowieka ( wzór dobrego ojca, męża, męża stanu, wodza), np. potępienie przez otoczenie mężczyzny nadużywającego alkoholu i stosującego przemoc w rodzinie, polityka uwikłanego w korupcję,
normy religijne obowiązują wszystkich członków danej wspólnoty wyznaniowej, nieprzestrzeganie ich wiąże się z wykluczeniem ze wspólnoty, np. zakaz spożywania wieprzowiny i alkoholu w islamie, zasady ubioru (nakaz noszenia nakryć głowy u kobiet w islamie),
normy obyczajowe związane są z pewną tradycją (np. obchodzenie wigilii), mogą być spisane, jednak najczęściej krążą w społeczeństwie i są przekazywane z pokolenia na pokolenie, przyjmuje postać zgorszenia, dezaprobaty, ośmieszenia,
normy zwyczajowe związane są z pewnymi nawykami charakterystycznymi dla całego społeczeństwa lub pewnych jego grup np. całowanie kobiety w rękę, ustępowanie miejsca w tramwaju starszym,
normy estetyczne to suma wyobrażeń składających się na kanon piękna w danej kulturze np. nie wolno czekać ze zmywaniem, aż naczynia porosną pleśnią,
normy środowiskowe to zespół charakterystycznych dla określonej grupy lub warstwy społecznej (klasy średniej, klasy robotniczej, środowiska inteligencji, subkultury, gangu) np. zakaz “sypania” kolegów wśród złapanych przez policję gangsterów,
normy pokoleniowe to zespół wartości charakterystycznych dla danego pokolenia np. Bóg, honor, ojczyzna w czasie międzywojennym.
Arystoteles, starożytny filozof, twierdził: CZŁOWIEK JEST ISTOTĄ SPOŁECZNĄ
Oznacza to, że człowiek nie może żyć poza społeczeństwem, w którym zaspokaja swoje potrzeby i ma możliwość rozwoju. Społeczeństwo jest potrzebne jednostce do określenia celów życiowych, sposobu funkcjonowania na co dzień oraz wzorów, według których ma postępować.
Więź społeczna
więzią społeczną nazywamy relacje, które zachodzą między ludźmi w społeczeństwie; mogą przybierać różny charakter, np. więzi trwałe - nietrwałe, rozwijające - destrukcyjne, osobiste - formalne; poszczególne grupy społeczne
i ich specyfika zależą od jakości i siły występujących w nich więzi
Schemat przedstawia więzi społeczne. Na ilustracji dwóch chłopców i dwie dziewczynki, którzy uczą się w tej samej klasie.
Między nimi zachodzą różne relacje:
pierwsza para: chłopiec i dziewczynka bardzo się lubią i są przyjaciółmi; dziewczynka ma pędzelek w lewej dłoni, a chłopiec słuchawki na uszach,
druga para to chłopiec i dziewczynka, których łączy wspólna gra w szkolnej drużynie siatkówki,
trzecia para to chłopiec i dziewczynka których łączy to, że ich mamy są siostrami,
czwarta para: chłopiec i dziewczynka, którzy mieszkają na tym samym osiedlu, w tym samym bloku.
Określ , które z więzi opisanych na schemacie mają charakter:
formalny,
naturalny,
emocjonalny.
Uwaga!
Więzi formalne – ich podstawą jest umowa, prawo, przyjęte zobowiązania.
Więzi naturalne – wynikają ze wspólnego pochodzenia i pokrewieństwa.
Więzi emocjonalne – oparte są na uczuciach i wspólnych przeżyciach.
Określ, które więzi mają charakter:
formalny,
emocjonalny.
Społeczeństwo
SPOŁECZEŃSTWO wykształca określone NORMY SPOŁECZNE, czyli akceptowane przez większą jego część zasady zachowania w konkretnych sytuacjach.
ZASADY ZACHOWANIA W MOJEJ KLASIE
Krok pierwszy: Wypisz cztery zasady zachowania, które powinny być przestrzegane w twojej klasie.
Krok drugi: Połączcie się w kilkuosobowe grupy. Spośród wypisanych przez was zasad wybierzcie cztery akceptowane przez wszystkich członków grupy.
Krok trzeci: Listę zasad wybranych przez grupę przedstawcie pozostałej części klasy. Uzasadnijcie dokonany wybór.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej
Od chwili narodzin odkrywamy otaczający nas świat społeczny, stajemy się częścią społeczeństwa.
to proces nabywania podstawowych umiejętności społecznych; socjalizacja polega na przyswajaniu przez jednostkę obowiązujących w danym społeczeństwie norm społecznych i umiejętności związanych z ich wypełnianiem
Proces socjalizacji trwa przez całe życie i dzieli się na dwa etapy: socjalizację pierwotną i socjalizację wtórną.
SOCJALIZACJA PIERWOTNA jest elementem życia rodzinnego. Nowe umiejętności nabywamy dzięki uczestniczeniu i obserwowaniu różnorodnych relacji, np. przez zabawę, uczenie się od rodziców, opiekunów określonych czynności i poglądów.
Na jej podstawie dokonuje się SOCJALIZACJA WTÓRNA. Odpowiedzialne za nią są instytucje państwa, wspólnoty wyznaniowe, organizacje społeczne i ludzie, których spotykamy w swoim życiu. Socjalizacja wtórna trwa do końca życia, ponieważ nieustannie doświadczamy nowych sytuacji, do których musimy się przystosować.
Interesującym rodzajem socjalizacji jest tzw. SOCJALIZACJA ODWRÓCONA. Jest to proces przebiegający w odwrotnym kierunku niż socjalizacja pierwotna. W przypadku socjalizacji pierwotnej, to osoby młodsze oddziałują na przedstawicieli starszego pokolenia, np. ucząc ich obsługi smartfona.
Jest to związane z tempem zmian społecznych i kulturowych. Młode pokolenie odznacza się otwartością na nowości, dlatego przyswaja sobie nowe informacje, wartości, technologie znacznie szybciej niż starsze pokolenie.
Kto przygotowuje nas do życia społecznego?
RODZINA — w niej nabywamy najbardziej podstawowych umiejętności społecznych, np. umiejętności komunikowania się. Rodzina zaspokaja i kształtuje nasze podstawowe oczekiwania kulturalne. Tu rodzą się nasze zainteresowania, uczymy się dostrzegać piękno, rozbudzone zostaje nasze zaciekawienie światem.
GRUPY RÓWIEŚNICZE — spotykamy je w kolejnych etapach naszego życia
(na podwórku, w szkole, pracy). Dzięki nim uczymy się negocjować między własnymi potrzebami a oczekiwaniami otoczenia. W grupie rówieśniczej poznajemy też różne sposoby komunikowania się z innymi ludźmi.
SZKOŁA — to instytucja, w której spędzamy znaczną część naszego życia. Uczy nas postrzegania naszych relacji z innymi w kategorii praw i obowiązków. Powinna zagwarantować nam prawo do dobrego wykształcenia, a równocześnie ukształtować w nas postawę uczciwości, samodzielności i odpowiedzialności.
Kto przygotowuje nas do życia społecznego?
Obejrzyj poniższy schemat. Tak Abraham Maslow przedstawił piramidę potrzeb człowieka.
Potrzeby naturalne, takie jak: jedzenie, picie, ubranie, schronienie i odpoczynek nazywane są często potrzebami fizjologicznymi.
Piramida potrzeb Abrahama Maslowa, która uwzględnia podstawowe potrzeby człowieka. Schemat jest prowadzony wedle układu od dołu (podstawy) do góry (wierzchołka):
potrzeby naturalne (dziewczynka z koszykiem, w którym znajdują się owoce, butelka mleka).
potrzeba bezpieczeństwa (dziewczynka z parasolem),
potrzeba miłości i przynależności (para zakochanych),
potrzeba szacunku i uznania (dziewczynka z medalem),
potrzeba wiedzy i samorealizacji (dziewczynka z farbami i pędzlem).
Piramida potrzeb Abrahama Maslowa.
Do potrzeb wymienionych przez Abrahama Maslowa dodaj instytucje, grupy, relacje społeczne, dzięki którym możesz je zaspokoić.
Do potrzeb wymienionych przez Abrahama Maslowa dodaj grupy, relacje społeczne dzięki, którym możesz je zaspokoić.
Projekt edukacyjny: moja szkoła
Zadanie: przygotuj projekt plakatu reklamującego szkołę do której uczęszczasz.
Pamiętaj, aby plakat odwoływał się do norm, więzi i wartości, które uważasz za najważniejsze dla twojej społeczności szkolnej.
Realizacja:
praca w grupach,
czas trwania: 3 tygodnie,
prezentacja na forum klasy.
Podsumowanie
Społeczeństwo, w którym przychodzimy na świat, ma na nas bardzo duży wpływ. W nim nabywamy koniecznych do życia umiejętności, uczymy się współpracy i współdziałania z innymi, rozwijamy nasze zainteresowania. To ono dostarcza nam bodźców, które pomagają nam w rozwoju emocjonalnym, intelektualnym i kulturowym. Krótko mówiąc, musimy zgodzić się z Arystotelesem: jesteśmy istotami społecznymi.
Akceptowane przez większą część społeczeństwa zasady zachowania w konkretnych sytuacjach to...
- więzi społeczne.
- grupy społeczne.
- normy społeczne.
- relacje społeczne.
Zaznacz zdanie fałszywe. Określenie: człowiek jest istotą społeczną oznacza, że...
- tworzymy więzi z innymi ludźmi.
- potrzebujemy wsparcia innych ludzi.
- potrafimy być niezależni od innych ludzi.
- inni ludzie wpływają na nasze zachowania.