Czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się substancji w wodzie

Kiedy słodzimy herbatę lub solimy zupę, już odruchowo mieszamy. Codzienna praktyka uczy nas, że dzięki tej czynności herbata szybciej stanie się słodka, a zupa – doprawiona. Czy zabieg ten można stosować wobec wszystkich substancji, które chcemy rozpuścić w wodzie?

RepYzIJ2aUtLu

Zdjęcie przedstawia zbliżenie na górną część szklanki wypełnionej brązowym napojem, do którego z łyżeczki wsypywany jest cukier kryształ. — Rozpuszczanie cukru
Dlaczego rozdrobniony cukier szybciej rozpuszcza się w gorącej herbacie niż ten posklejany w grudki
w zimnej? Jak to się dzieje, że mieszanie łyżeczką przyspiesza ten proces?
Źródło: epodreczniki.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.

Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:

pojęcie mieszaniny jednorodnej;
definicję roztworów właściwychroztwór właściwyroztworów właściwych;
różnicę pomiędzy rozpuszczalnikiem a substancją rozpuszczoną.

Nauczysz się

wymieniać czynniki, które wpływają na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie;
przeprowadzać doświadczenie, którego celem jest zbadanie, w jaki sposób mieszanie, rozdrobnienie substancji i temperatura wpływają na szybkość rozpuszczania.

i5OyQsJfC9_d5e158

1. Rozpuszczanie jako zjawisko fizyczne

W codziennym życiu zdążyliśmy już zauważyć, że po dodaniu soli kuchennej czy cukru spożywczego do wody, po pewnym czasie substancje te „zanikają”. Wiemy już, że powstają wtedy mieszaniny zwane roztworami. Proces ich powstawania nazywa się rozpuszczaniemrozpuszczanierozpuszczaniem. Polega on na wymieszaniu się drobin rozpuszczalnika (wody) z drobinami substancji rozpuszczanej (np. cukru spożywczego lub soli kamiennej).

RzTpwzBsP4ypd

Ilustracja przedstawia schemat rozpuszczania ciała stałego w rozpuszczalniku. Składa się on z trzech rysunków. Po lewej stronie sześcian składający się z ciasno ułożonych obok siebie zielonych kulek symbolizujący ciało stałe i opatrzony takim właśnie podpisem. Pośrodku ten sam sześcian otoczony pojedynczymi, mniejszymi, żółtymi kulkami symbolizującymi cząstki rozpuszczalnika. Od sześcianu odrywają się pojedyncze cząstki, a także większe ich skupiska. Podpis pod rysunkiem: rozpuszczanie. Rysunek po prawej stronie prezentuje stan po całkowitym rozpuszczeniu substancji stałej. Mniejsze cząstki rozpuszczalnika i większe cząstki substancji rozpuszczonej są ze sobą równomiernie wymieszane. — Rozpuszczanie ciała stałego. Podczas rozpuszczania drobiny ciała stałego mieszają się z drobinami rozpuszczalnika
Źródło: epodreczniki.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.

Rozpuszczanie to zjawisko fizycznezjawisko fizycznezjawisko fizyczne. Oznacza to, że właściwości chemiczne substancji nie ulegają zmianie, nic nowego nie powstaje. Otrzymane w wyniku rozpuszczania roztwory są klarowne i stanowią mieszaninę jednorodną.

RQLBSsPeMrUKA

Na zdjęciu znajduje się szklanka wypełniona bezbarwną cieczą – roztworem soli kuchennej w wodzie. — Roztwór właściwy można uzyskać przez rozpuszczenie soli kuchennej w wodzie
Źródło: dostępny w internecie: https://images.pexels.com, domena publiczna.

2. Wpływ mieszania na proces rozpuszczania

Wpływ mieszania na proces rozpuszczania się substancji stałych – na przykładzie siarczanu(

VI

) miedzi(

II

)

Doświadczenie 1

Badanie wpływu procesu mieszania na szybkość rozpuszczania uwodnionego siarczanu( $VI$ ) miedzi( $II$ ).

Uwaga!

Uwodniony siarczan( $VI$ ) miedzi( $II$ ) to sól, która w sieci krystalicznej zawiera cząsteczki wody. Nazywamy ją hydratem. Siarczan( $VI$ ) miedzi( $II$ ) tworzy hydrat o wzorze ${CuSO}_{4} \cdot 5 H_{2} O$ , co oznacza, że na każdy kation miedzi oraz anion siarczanowy( $VI$ ) w krysztale przypada pięć cząsteczek wody. Hydrat ten ma intensywne niebieskie zabarwienie, natomiast bezwodny ${CuSO}_{4}$ jest biały. W dalszych etapach edukacji dowiesz się więcej na temat hydratów.

RGp94DDr5deR1

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Problem badawczy

Jaki wpływ na szybkość rozpuszczania uwodnionego siarczanu( $VI$ )
miedzi( $II$ ) ma mieszanie?

Hipoteza

Mieszanie zwiększa szybkość rozpuszczania uwodnionego siarczanu( $VI$ ) miedzi( $II$ ).

Co było potrzebne do przeprowadzenia doświadczenia?

dwie zlewki;
pręcik szklany;
łyżeczka;
woda;
uwodniony siarczan( $VI$ ) miedzi( $II$ ) ( ${CuSO}_{4} \cdot 5 H_{2} O$ ).

Jak przeprowadzono doświadczenie?

Do dwóch zlewek wlano jednakową objętość wody (około $20 {cm}^{3}$ ). Do każdej ze zlewek wsypano taką samą ilość ${CuSO}_{4} \cdot 5 H_{2} O$ – około $1–2 g$ . Zawartość jednej zlewki mieszano za pomocą pręcika szklanego. Obserwowano szybkość rozpuszczania substancji stałej w obu mieszaninach.

Obserwacje:

W zlewce, w której zawartość mieszano, kryształki rozpuszczanej substancji stałej zanikały szybciej, a powstały roztwór szybciej barwił się na niebiesko.

Wnioski:

Mieszanie przyspiesza proces rozpuszczania.

Polecenie 1

RMVXeLg5Mnr9x

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Polecenie 1

R114sMMbonk6r

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Polecenie 2

Zmierz czas rozpuszczania cukru w wodzie – podczas mieszania i bez zastosowania tego zabiegu. W tym celu do dwóch jednakowych naczyń wlej identyczną objętość wody. Do każdej z nich wrzuć taką samą ilość cukru (np. kostkę). Zamieszaj zawartość jednego naczynia. Porównaj szybkość rozpuszczania cukru w obu naczyniach. Jakie są obserwacje, a jakie wnioski z przeprowadzonego doświadczenia?

R131il1NWzrIo

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Polecenie 2

Przeprowadzono doświadczenie, w którym w dwóch zlewkach z wodą destylowaną rozpuszczano po jednej kostce cukru. Zawartość pierwszej zlewki była mieszana, natomiast zawartość drugiej pozostawiona została bez mieszania

R1CExkgYaQf32

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Mieszanie wpływa korzystnie na rozpuszczanie się substancji stałych w wodzie, dlatego podczas słodzenia herbaty mieszamy ją za pomocą łyżeczki. W czasie rozpuszczania drobiny rozpuszczalnika wyrywają drobiny ciała stałego z kryształu i powoli przenoszą je w głąb roztworu. Bez mieszania, usunięte drobiny stosunkowo długo przebywają w pobliżu kryształu i niejako blokują dostęp drobinom rozpuszczalnika. Mieszanie usuwa je z okolic kryształu i przyspiesza ich rozprzestrzenianie się w całej objętości roztworu. Z tego względu zabieg ten znacznie przyspiesza rozpuszczanie substancji stałych.

i5OyQsJfC9_d5e299

3. Wpływ rozdrobnienia substancji na proces rozpuszczania

Wpływ rozdrobnienia na proces rozpuszczania się substancji stałych na – przykładzie siarczanu(

VI

) miedzi(

II

)

Doświadczenie 2

Badanie wpływu rozdrobnienia uwodnionego siarczanu( $VI$ ) miedzi( $II$ ) na szybkość jego rozpuszczania w wodzie.

RSGrFqUrucoaP

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Problem badawczy

Jaki wpływ na szybkość rozpuszczania się ma rozdrobnienie substancji?

Hipoteza

Rozdrobnienie zwiększa szybkość rozpuszczania uwodnionego
siarczanu( $VI$ ) miedzi( $II$ ).

Co było potrzebne?

dwie zlewki;
dwa pręciki szklane;
łyżeczka;
moździerz;
woda;
uwodniony siarczan( $VI$ ) miedzi( $II$ ) ( ${CuSO}_{4} \cdot 5 H_{2} O$ ).

Instrukcja przeprowadzonego doświadczenia

Do dwóch zlewek wlano jednakową objętość wody (około $20 {cm}^{3}$ ). Do każdej z nich wsypano taką samą ilość ${CuSO}_{4} \cdot 5 H_{2} O$ – około $1 – 2 g$ – do pierwszej zlewki – w formie kryształów, do drugiej zlewki – po utarciu kryształów w moździerzu na proszek. Zawartość obu zlewek mieszano za pomocą pręcika szklanego. Obserwowano szybkość rozpuszczania substancji stałej w obu mieszaninach.

Obserwacje:

W zlewce, w której substancja była rozdrobniona wcześniej w moździerzu, kryształki rozpuszczanej substancji stałej znikały szybciej, a powstały roztwór od razu zabarwił się na niebiesko.

Wnioski:

Rozdrobnienie substancji przyspiesza proces jej rozpuszczania.

RAhlAcUBlOnd0

Film pt. *Wpływ rozdrobnienia na proces rozpuszczania substancji stałych na przykładzie siarczanu(VI) miedzi(II)*
Źródło: Tomorrow Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Polecenie 3

R8Z2sDgGgxl6C

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RQHn3IGPeOkCT

Przygotowano

3

zlewki z taką samą ilością wody. Do pierwszej z nich wsypano

5 g

soli kuchennej w formie kryształów. Do drugiej wrzucono bryłkę soli o masie

5 g

. Do

3

zlewki wsypano

5 g

soli, którą wcześniej utarto w moździerzu. Ułóż w kolejności zlewki od tej, gdzie sól rozpuściła się najszybciej do tej, gdzie sól rozpuszczała się najwolniej. Elementy do uszeregowania: 1. Zlewka

1

. — z solą w formie kryształów., 2. Zlewka

3

. — z solą utartą w moździerzu., 3. Zlewka

2

. — z solą w formie bryłki.

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Jednym z etapów rozpuszczania jest odrywanie drobin ciała stałego od kryształu przez drobiny rozpuszczalnika. Rozdrobnienie zwiększa obszar kryształu dostępnego dla drobin rozpuszczalnika. Im większa jest powierzchnia kryształu, tym większa liczba drobin substancji rozpuszczanej może zostać jednocześnie oderwana i przejść do roztworu.

RDl0XTrDavY90

Ilustracja składa się z dwóch rysunków przedstawiających schematycznie proces rozpuszczania substancji w zależności od stopnia rozdrobnienia. Na rysunku po lewej stronie rozpuszczana jest substancja nierozdrobniona. Pojedynczy blok złożony z dużych niebieskich kulek otoczony jest przez fioletowe kulki symbolizujące cząsteczki rozpuszczalnika. Od bloku sporadycznie odrywają się cząstki i grupy cząstek, ale w samym rozpuszczalniku unosi się ich niewiele. Na rysunku po prawej stronie rozpuszczana jest substancja rozdrobniona na mniejsze kawałki. Wokół niewielkich skupisk cząsteczek w rozpuszczalniku unosi się sporo pojedynczych cząsteczek już rozpuszczonych. — Wpływ rozdrobnienia na szybkość rozpuszczania substancji
Rozdrobnienie zwiększa powierzchnię kryształu, która staje się dostępna dla drobin rozpuszczalnika.
W określonej jednostce czasu więcej drobin rozdrobnionego ciała stałego przechodzi do roztworu niż
w przypadku substancji nierozdrobnionej
Źródło: epodreczniki.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.

i5OyQsJfC9_d5e402

4. Wpływ temperatury na proces rozpuszczania

Wpływ temperatury na proces rozpuszczania się substancji stałych – na przykładzie siarczanu(

VI

) miedzi(

II

)

Doświadczenie 3

Badanie wpływu temperatury na szybkość rozpuszczania uwodnionego
siarczanu( $VI$ ) miedzi( $II$ ).

R1DOlCCcqgNyF

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Problem badawczy

Jaki wpływ na szybkość rozpuszczania substancji ma temperatura?

Hipoteza

Wzrost temperatury zwiększa szybkość rozpuszczania uwodnionego siarczanu( $VI$ ) miedzi( $II$ ).

Co było potrzebne?

zlewka z wodą o temperaturze pokojowej;
zlewka z wodą o temperaturze powyżej $50^{\circ} C$ ;
dwa pręciki szklane;
łyżeczka;
uwodniony siarczan( $VI$ ) miedzi( $II$ ) ( ${CuSO}_{4} \cdot 5 H_{2} O$ ).

Instrukcja wykonania doświadczenia

Do dwóch zlewek wlano jednakową objętość wody (około $20 {cm}^{3}$ ). Do pierwszej zlewki – o temperaturze pokojowej, do drugiej zlewki – o temperaturze powyżej $50^{\circ} C$ . Do każdej z nich wsypano taką samą ilość ${CuSO}_{4} \cdot 5 H_{2} O$ – około
$1 – 2 g$ . Zawartość obu zlewek mieszano za pomocą pręcika szklanego w ten sam sposób i w tym samym tempie. Obserwowano szybkość rozpuszczania substancji stałej w obu mieszaninach.

Obserwacje:

W zlewce z gorącą wodą kryształy rozpuszczały się szybciej i roztwór zabarwił się na niebiesko w krótszym czasie.

RT6t7niBcp9Sm

Film pt. *Wpływ temperatury na proces rozpuszczania substancji stałych na przykładzie siarczanu(VI) miedzi(II)*
Źródło: Tomorrow Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Polecenie 4

RPwPNQdUzrClx

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Polecenie 4

RY2lmfffS95hH

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Polecenie 5

RCsOH5HkMw3xB

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Polecenie 5

Zmierzono czas rozpuszczania cukru w zimnej i gorącej wodzie. W tym celu do dwóch jednakowych naczyń wlano identyczną objętość wody. Do jednego – zimną wodę z kranu, a do drugiego – gorącą wodę. Do każdego z nich wrzucono łyżeczkę cukru. Zamieszano zawartość każdego naczynia. Porównano szybkość rozpuszczania cukru w obu naczyniach.
W naczyniu z gorącą wodą kryształy cukru rozpuszczały się szybciej.

RbURc6xc1rFMt

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Wzrost temperatury przyspiesza ruch drobin. Dzięki temu drobiny rozpuszczalnika częściej zderzają się z kryształem i tym samym odrywają od niego większą liczbę drobin substancji stałej, a usunięte drobiny są szybciej przenoszone w głąb roztworu.

Przykład 1

Pewien lek należy przyjąć po rozpuszczeniu połowy tabletki w szklance wody. Czy wówczas można zastosować wszystkie czynności, które przyspieszają rozpuszczanie substancji stałych w wodzie?

Rozwiązanie

$1 .$ Zanim przystąpimy do sporządzania leku, powinniśmy zawsze zapoznać się z jego ulotką.

R9aBBWe7Lr0HH

Ilustracja przedstawia fragment ulotki dołączonej do leku przeciwbólowego. Druga strona ulotki przedstawiająca informacje na temat wskazań, dawkowania, możliwych skutków ubocznych oraz sposobów przechowywania leku. Cała treść ulotki brzmi następująco: Wskazania: Bóle różnego pochodzenia (ból głowy, ból zębów, bóle mięśniowe, nerwobóle, bolesne miesiączkowanie), doraźnie jako środek przeciwgorączkowy (przy grypie, przeziębieniach). Dawkowanie: Doustnie. Dorośli: od jednej do dwóch tabletek od trzech do czterech razy na dobę, maksymalna dawka dobowa wynosi osiem tabletek. Dzieci powyżej dwunastego roku życia: jedna tabletka od trzech do czterech razy na dobę. Należy przestrzegać co najmniej czterogodzinnego odstępu między kolejnymi dawkami. Uwaga! Podczas stosowania leku nie należy spożywać alkoholu. Preparatu nie należy stosować u dzieci poniżej dwunastego roku życia. Należy zasięgnąć opinii lekarza jeśli ból utrzymuje się dłużej niż dziesięć dni, a gorączka dłużej niż trzy dni. Zapoznaj się z właściwościami leku opisanymi w ulotce przed jego zastosowaniem. Możliwe skutki uboczne: Mogą wystąpić reakcje nadwrażliwości (pokrzywka, rumień, wysypka, wstrząs anafilaktyczny), objawy ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty). W pojedynczych przypadkach obserwowano zaburzenia hematologiczne. Przy długotrwałym stosowaniu lub stosowaniu dużych dawek mogą wystąpić zaburzenia czynności wątroby i/lub nerek. Lek stosowany zgodnie z zaleceniami nie wpływa na sprawność psychomotoryczną, zdolność prowadzenia pojazdów oraz obsługę maszyn. Przechowywanie leku: Lek przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci. Lek przechowywać w temperaturze poniżej dwudziestu pięciu stopni Celsjusza. Przechowywać w oryginalnym opakowaniu. Nie stosować po upływie terminu ważności umieszczonego na opakowaniu. — Fragment ulotki dołączonej do leku
Źródło: dostępny w internecie: epodreczniki.pl, licencja: CC BY 3.0.

$2 .$ Z informacji na temat przechowywania leku wynika, że nie może być on przechowywany w temperaturze powyżej $25^{\circ} C$ . Oznacza to, że w wyższych temperaturach lek może tracić swoje właściwości. Nie można go więc rozpuszczać w gorącej wodzie.

$3 .$ Podczas sporządzania dawki leku możemy pokruszyć tabletkę (rozdrobnić ją), wrzucić do wody o temperaturze pokojowej i mieszać, aż ulegnie rozpuszczeniu.

i5OyQsJfC9_d5e535

Podsumowanie

Rozpuszczanie jest procesem fizycznym i polega na wymieszaniu drobin substancji rozpuszczanej z drobinami rozpuszczalnika.
Mieszanie przyspiesza rozpuszczanie substancji w wodzie.
Im bardziej rozdrobniona jest substancja, tym szybciej ulega rozpuszczeniu.
Temperatura ma wpływ na szybkość rozpuszczania substancji w wodzie – wraz z jej wzrostem rośnie szybkość rozpuszczania.

i5OyQsJfC9_d5e597

Słownik

rozpuszczanie

proces powstawania roztworu polegający na mieszaniu się drobin substancji rozpuszczanej z drobinami rozpuszczalnika

zjawisko fizyczne

przemiana, w wyniku której właściwości chemiczne substancji nie ulegają zmianie; nie powstaje żadna nowa substancja

roztwór właściwy

mieszanina jednorodna składająca się z co najmniej dwóch składników: rozpuszczalnika i substancji rozpuszczonej

i5OyQsJfC9_d5e642

Ćwiczenia

Pokaż ćwiczenia:

Ćwiczenie 1

R1OpzZTf8BVR8

Uzupełnij luki w tekście. Wybierz właściwe określenia spośród podanych.

roztwór właściwy, chemicznej, mieszaninę niejednorodną, fizycznej, zawsze, jest większa, substancją rozpuszczoną, rozpuszczalnikiem, nie zawsze, jest mniejsza

W efekcie rozpuszczania cukru otrzymuje się ..................................................... Rozpuszczanie jest przykładem przemiany ..................................................... W roztworze wodnym soli kamiennej woda jest ..................................................... Mieszanie .................................................... zwiększa szybkość rozpuszczania. Im większe kryształy substancji stałej są rozpuszczane, tym .................................................... jest szybkość rozpuszczania.

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 2

R6wb9sOUikH0J

Oceń, czy podane zdania są prawdziwe, czy fałszywe.

	Prawda	Fałsz
W wyniku rozpuszczenia cukru w wodzie otrzymuje się roztwór.	□	□
Im bardziej rozdrobniona jest substancja, tym szybciej ulegnie rozpuszczeniu.	□	□
Oziębienie wody przed sporządzeniem roztworu przyspieszy rozpuszczanie cukru w wodzie.	□	□
Podczas rozpuszczania substancji stałej bez mieszania nie otrzyma się roztworu.	□	□

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Rre8aoR2oW7YP1

Ćwiczenie 3

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 4

R12CVsqUlw0px

Pięcioro uczniów: A, B, C, D, E rozpuszczało jednakową ilość pewnej substancji w identycznej ilości wody. Każdy z nich wykonywał inne czynności. Wskaż ucznia, który najszybciej mógł otrzymać klarowny roztwór po wrzuceniu substancji do wody.
Uczeń A: Przesypał substancję do zlewki z wodą, którą wcześniej schłodził. Mieszał do momentu otrzymania przezroczystego roztworu.
Uczeń B: Wrzucił substancję do wody w zlewce, a następnie mieszał jej zawartość do momentu rozpuszczenia substancji.
Uczeń C: Wsypał substancję do wody w zlewce. Ogrzał zawartość zlewki, a potem mieszał.
Uczeń D: Rozdrobnił substancję w moździerzu, wrzucił ją do gorącej wody w zlewce, a następnie mieszał zawartość zlewki aż do rozpuszczenia.
Uczeń E: Przesypał rozdrobnioną substancję do zlewki z wodą i mieszał aż do uzyskania przezroczystego roztworu.

A
B
C
D
E
Wszyscy uczniowie jednocześnie rozpuścili substancję w wodzie.

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 5

RYZkLpBrnotJj

Grupa uczniów zaplanowała eksperyment, którego celem ma być zbadanie wpływu temperatury na rozpuszczanie substancji w wodzie. Postanowili wrzucić substancję do zlewki z gorącą wodą i zmierzyć czas, po którego upływie ulegnie ona rozpuszczeniu.
Oceń, czy eksperyment został zaplanowany poprawnie. Wskaż odpowiedni komentarz.

Uczniowie powinni jednocześnie przeprowadzić próbę, umieszczając identyczną porcję substancji w wodzie o niższej temperaturze i mierząc czas, po którego upływie uległa ona rozpuszczeniu.
Zaplanowany eksperyment pozwoli ocenić wpływ temperatury na rozpuszczanie się substancji.
Uczniowie powinni jednocześnie przeprowadzić próbę, umieszczając identyczną porcję substancji w wodzie o takiej samej temperaturze i mieszając otrzymaną mieszaninę. Następnie powinni zmierzyć czas, po którym substancja rozpuści się.
Uczniowie powinni jednocześnie przeprowadzić rozpuszczanie identycznej porcji substancji w dwukrotnie większej objętości wody o tej samej temperaturze i mierzyć czas, po którym substancja ulegnie rozpuszczeniu.
Uczniowie powinni przeprowadzić doświadczenie, wrzucając dwukrotnie większą porcję substancji do zimnej wody o identycznej objętości. Następnie powinni zmierzyć czas, po którym substancja uległa rozpuszczeniu.

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 6

Przeprowadzono doświadczenie, w którym sprawdzano, czy stopień rozdrobnienia substancji ma wpływ na szybkość jej rozpuszczania się. W tym celu do trzech zlewek, zawierających tyle samo wody o tej samej temperaturze, dodano:

do pierwszej zlewki duże kryształy soli kuchennej;
do drugiej zlewki drobno zmieloną sól kuchenną;
do trzeciej zlewki małe kryształy soli kuchennej.

Zauważono, że sól kuchenna całkowicie rozpuściła się we wszystkich probówkach, ale proces przebiegał z różnymi szybkościami – sól rozpuściła się w różnych czasach, oznaczonych jako $t_{1}$ , $t_{2}$ i $t_{3}$ .

R2QPV4bTPQOU3

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R1Z3nEM9YrN2J3

Ćwiczenie 7

Zaplanuj doświadczenie pozwalające zbadać wpływ rozdrobnienia cukru na szybkość rozpuszczania w wodzie. W tym celu ułóż elementy eksperymentu w odpowiedniej kolejności. Elementy do uszeregowania: 1. Weryfikacja hipotezy: Hipoteza była fałszywa. Rozdrobnienie zwiększa szybkość rozpuszczania., 2. Hipoteza: Rozdrobnienie zmniejsza szybkość rozpuszczania., 3. Obserwacje: W zlewce, w której był cukier puder, najszybciej powstał klarowny roztwór. W zlewce, w której był cukier w kostkach, klarowny roztwór powstawał najwolniej., 4. Instrukcja: Do trzech zlewek należy wlać jednakową objętość wody. Do każdej wsypać taką samą ilość cukru, czyli po

2 g

: do pierwszej zlewki — cukier puder, do drugiej zlewki — cukier w kostkach, do trzeciej zlewki — cukier rozdrobniony. Zawartość zlewek należy mieszać za pomocą pręcika szklanego w ten sam sposób i w tym samym tempie. Obserwować szybkość rozpuszczania substancji stałej w każdej ze zlewek., 5. Szkło laboratoryjne i odczynniki: trzy zlewki, trzy pręciki szklane, łyżeczka, cukier, woda., 6. Temat: Badanie wpływu rozdrobnienia cukru na szybkość jego rozpuszczania, 7. Problem badawczy: Jaki wpływ na szybkość rozpuszczania ma rozdrobnienie cukru?

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 8

RnvrVG6nWuqmO

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Glossary

factor

ROQufSvFyMSkL

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Pw84sZeLQ

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dźwiękowe

czynnik

to affect

R1TfdQW414iRO

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Pw84sZeLQ

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dźwiękowe

wpłynąć

solubility

R13S6hgEIo4tl

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Pw84sZeLQ

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dźwiękowe

rozpuszczalność

to stir

R1ZuInOOk802H

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Pw84sZeLQ

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dźwiękowe

mieszać

sugar

RE4q4m8iyweWj

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Pw84sZeLQ

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dźwiękowe

cukier

salt

RSjFlYuxp2GsM

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Pw84sZeLQ

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dźwiękowe

sól

to add

RPhGM294Ht4xv

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Pw84sZeLQ

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dźwiękowe

dodać

to grind

R1IET8B4udvQJ

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Pw84sZeLQ

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dźwiękowe

zmielić

finer

R8MnYRvS9ZDv1

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Pw84sZeLQ

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dźwiękowe

drobny

Ćwiczenie 9

Imagine that you performed an experiment in which you dissolved different samples of sugar (sugar cubes, extra fine sugar and regular table sugar) into water samples to compare how long they took to dissolve.

R96wYIxSWmCOu

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Glossary

Bibliografia

Kulawik J., Kulawik T., Litwin M., Podręcznik do chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej, Warszawa 2020.

Kulawik J., Kulawik T., Litwin M., Podręcznik do chemii dla klasy ósmej szkoły podstawowej, Warszawa 2020.

Łasiński D., Sporny Ł., Strutyńska D., Wróblewski P., Podręcznik dla klasy siódmej szkoły podstawowej, Kielce 2020.

bg‑gray3

Notatnik

R1dogDPP0yr4s

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.