RPaJaVWZ0o5PD
Na zdjęciu znajduje się dziewczynka. Ma długie włosy związane w dwa kucyki i grzywkę. Jej oczy są zmrużone. Głowę przechyla w prawą stronę. Wysuwa delikatnie język. Jest ubrana w różową koszulkę.

Co każdy powinien wiedzieć o poprawności językowej?

Język
Źródło: Pixabay, fotografia barwna, domena publiczna.

Na kulturę osobistą człowieka składają się znajomość obyczajów i reguł grzeczności, a także umiejętność zachowania się w różnych sytuacjach, np. przy stole podczas przyjęcia, w pracy, w szkole. Kultura osobista związana z komunikacją nosi nazwę kultury języka. Znajomość jej zasad przydaje się zarówno w mówieniu (np. podczas rozmowy telefonicznej), jak i w pisaniu (np. w trakcie pisania e‑maila).

Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
  • wyrazy lub wyrażenia, którymi możesz zastąpić połączenie językowe kultura osobista;

RCcu7GrEgDAJX
(Uzupełnij).
  • co oznacza wyrażenie savoir‑vivre. Sprawdź, jak je wymawiamy i z jakiego języka pochodzi w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny PWN, pod red. A. Markowskiego.

R1SOlZ4qsBB6K
(Uzupełnij).
j0000007YNB3v20_0000000J

Do przeczytania

Kulturę języka możemy rozumieć dwojako. Po pierwsze jest to dział językoznawstwa, który zajmuje się poprawnością i stosownością językową, a także etyką i estetyką wypowiedzi. Po drugie to umiejętność poprawnego, stosownego, etycznego i estetycznego posługiwania się językiem.

Zbiór zasad, które określają, jak posługiwać się środkami językowymi, nosi nazwę normy językowej. Jeśli te reguły są sformułowane lub spisane przez językoznawców, to nazywamy je normą skodyfikowanąkodyfikacjanormą skodyfikowaną. Gdy natomiast uznawane są przez dane społeczeństwo za poprawne, to określa się je jako normę zwyczajową lub normę językową. Przykładem bardzo dobrze skodyfikowanej normy może być norma ortograficzna – tworzy ją bowiem zbiór zasad pisowni. Trudno natomiast skodyfikować normę leksykalną. Trzeba też odróżnić normę wzorcową, czyli zestaw zasad, które obowiązują w sytuacjach oficjalnych i są zgodne z tradycją językową oraz regułami gramatycznymi i leksykalnymi, od normy użytkowej (potocznej), czyli od zbioru zasad dopuszczalnych w sytuacjach nieoficjalnych, w kontaktach swobodnych. Norma użytkowa jest mniej rygorystyczna niż wzorcowa, co dotyczy zwłaszcza wymowy. Różnicę między poszczególnymi poziomami normy może obrazować sposób akcentowania wyrazów zakończonych na –ika lub –yka. Aby przestrzegać normy wzorcowej, powinniśmy akcentować je na trzecią sylabę od końca (matematyka, logika, fizyka), na poziomie normy użytkowej dopuszczalny jest natomiast akcent na przedostatniej sylabie (matematyka, logika, fizyka). Kilka innych przykładów potwierdzających istnienie dwóch poziomów normy językowej zawiera poniższa tabela.

Formy pożądane w normie wzorcowej

Formy akceptowane w normie użytkowej

Przeczytaj tę książkę.

Przeczytaj tą książkę.

wołu (D. lp)

woła (D. lp)

e‑mail

mejl

pięcioro szczeniąt

pięć szczeniąt

wysłać SMS

wysłać SMS‑a

Nie oznacza to oczywiście, że wszelkie odchylenia od normy wzorcowej są dopuszczalne w normie użytkowej. Na przykład N. lm. wyrazu dzieckodzieciami nie jest aprobowany ani w normie wzorcowej, ani w użytkowej.

Czasami jednak nie można jednoznacznie stwierdzić, czy dana forma jest poprawna, czy niedopuszczalna. O jej akceptacji decyduje bowiem sytuacja komunikacyjna – inaczej mówiąc: pewne formy mogą być akceptowane w sytuacjach nieoficjalnych, czyli na poziomie normy użytkowej.

Z tego, co powiedzieliśmy do tej pory, wynika, że poprawna wypowiedź lub forma językowa to taka, która jest zgodna z normą językową.

Wszystkie odstępstwa od normy nazywamy innowacjami językowymi. Część z nich można usprawiedliwić. Istnieją bowiem takie zjawiska w języku, które są uzasadnione, gdyż służą na przykład nazwaniu nowo wynalezionych przedmiotów. Czasami normy łamane są również przez pisarzy, ale działanie to jest świadome: służy kreacji literackiej. Z innowacjami spotykamy się też w różnych wypowiedziach, których celem jest przyciągnięcie uwagi odbiorców, np. w reklamach lub nagłówkach prasowych. Nieuzasadnione i nieświadome naruszenie normy określamy natomiast jako błąd językowy.

Wyróżniamy kilka typów błędów językowych.

R14qfAawk8BcY
Błąd ortograficzny Błąd ortograficzny to niewłaściwy zapis wyrazu lub wyrażenia, inaczej mówiąc, naruszenie normy ortograficznej, na którą składają się m.in. zasady pisowni ó i u, ch i h, użycia wielkiej i małej litery, a także pisowni łącznej i rozdzielnej (np. różnych części mowy z partykułą nie). Zapoznając się z regułami pisowni, trzeba też zapamiętywać wyjątki od tych reguł. Oto przykład zdania, w którym pojawiają się cztery błędy ortograficzne: Na ulicy topolowej znajdowały się dwie zepsóte lampy, które nieułatwiały życia mieszkańcą (poprawna wersja zdania to: Na ulicy Topolowej znajdowały się dwie zepsute lampy, które nie ułatwiały życia mieszkańcom)., Błąd interpunkcyjny Błąd interpunkcyjny to pominięcie lub nieuzasadnione użycie takich znaków, jak przecinek, kropka, średnik, dwukropek, myślnik, cudzysłów, wykrzyknik i znak zapytania. Na przykład w zdaniu: Nie umiałam mu doradzić które buty założyć do jasnych spodni? brakuje przecinka, a także zbędny jest znak zapytania (poprawna wersja zdania: Nie umiałam mu doradzić, które buty założyć do jasnych spodni)., Błąd fonetyczny Błąd fonetyczny to naruszenie normy w zakresie wymowy. Tego typu uchybienia dotyczą m.in.: A. Nieprawidłowej wymowy samogłosek nosowych, np. ą i ę przed głoskami l i ł tracą swoją nosowość, więc powinny być wymawiane jako o i e, czyli poprawna wymowa wyrazów wzięli i wyjął to [wzieli] i [wyjoł], a nie [wzięli] i [wyjął]. B. Upraszczania grup spółgłoskowych, np. wyrazy trzeba, jabłko, jest czasami błędnie są wymawiane jako [czeba], [japko], [jes]. C. Niewłaściwego akcentu, np. pedagogika, pisalibyście, osiemset zamiast pedagogika, pisalibyście, osiemset., Błąd fleksyjny Błąd fleksyjny jest związany z: A. Wyborem niewłaściwej formy wyrazu (np. ten pomarańcz zamiast ta pomarańcza). B. Błędną odmianą wyrazów lub wyborem nieodpowiedniej końcówki (np. psowi zamiast psu). C. Odmienianiem wyrazów nieodmiennych (np. Nie dodała do ciasta kakała zamiast Nie dodała do ciasta kakao). D. Nieodmienianiem nazw odmiennych. m.in. wielu nazwisk (Nie wymienił Tadeusza Kościuszko, poprawnie: Nie wymieniał Tadeusza Kościuszki). E. Nieuwzględnianiem oboczności tematycznych (np. Zatrzymaliśmy się w leśnym zajaździe zamiast Zatrzymaliśmy się w leśnym zajeździe)., Błąd słowotwórczy Błąd słowotwórczy to wybór niewłaściwego przyrostka lub przedrostka, np. balonek zamiast balonik., Błąd składniowy Błąd składniowy to niepoprawne łączenie wyrazów w wypowiedzeniu, czyli m.in.: A. Naruszenie związku zgody (Po podwórku biegali pies i kot lub Po podwórku biegał pies i kot, poprawnie: Po podwórku biegały pies i kot. B. Niepoprawne tworzenie związku rządu, np. używać pieprz i sól zamiast pieprzu i soli. C. Niewłaściwe użycie imiesłowego równoważnika zdania, np. Będąc chłopcem, mama czytała mu dużo wierszy, poprawnie: Będąc chłopcem, słuchał dużo wierszy czytanych przez mamę. D. Użycie niewłaściwego przyimka, np. Na salę kinową nie wolno wchodzić z jedzeniem i piciem zamiast Do sali kinowej nie wolno wchodzić z jedzeniem i piciem., Błąd w zakresie spójności tekstu Błąd w zakresie spójności tekstu polega na braku powiązania pomiędzy poszczególnymi wypowiedzeniami. Przejawia się to często w braku odpowiedniego wskaźnika (sygnału) zespolenia, na przykład zaimka. Czasami wyraźnie też brakuje powtórzenia podmiotu poprzedniego zdania, choćby w postaci jego synonimu. Błędy tego typu są też skutkiem rezygnacji z zaznaczenia relacji łączącej kolejne zdania, np. wynikania lub przeciwstawności.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Błędy ortograficzne i błędy interpunkcyjne to inaczej błędy zapisu, natomiast błędy fleksyjne, słowotwórcze i składniowe to błędy gramatyczne. Błędy popełniamy z różnych powodów, m.in.:

  • nie znamy zasad gramatycznych lub ortograficznych,

  • nie dbamy o poprawność wypowiedzi,

  • niechętnie korzystamy ze słowników, poradników językowych i nie zwracamy się do specjalistów z prośbą o rozwianie wątpliwości językowych,

  • za mało czytamy, nie ćwiczymy sprawności w wypowiadaniu się,

  • bezmyślnie naśladujemy innych, ulegamy modzie językowej.

Moda językowa to zjawisko związane z nadużywaniem niektórych wyrazów. Jego przyczyną jest przekonanie o atrakcyjności pewnych słów, a skutkiem - zubożenie języka. Do modnych wyrazów, używanych często niezgodnie z ich pierwotnym znaczeniem, można zaliczyć takie słowa, jak: dokładnie (w znaczeniu „właśnie”, „tak”), globalny, kultowy, ekstremalny. Nadużywamy też stałych połączeń wyrazowych. Wśród szablonowych wyrażeń wskażmy następujące: nowa formuła, odbyć rozmowę, owocna współpraca, szereg osiągnięć, inicjatywa oddolna, sprostać wyzwaniu.

kodyfikacja
j0000007YNB3v20_0000002Q
JPOL_E3_E4_Zadaniowo

Zadaniowo

Ćwiczenie 1
R172zPOGIYOLc1
Wersja alternatywna ćwiczenia: Połącz pojęcia z definicjami. etyka słowa Możliwe odpowiedzi: 1. umiejętność tworzenia pięknych tekstów, niewywołujących negatywnych skojarzeń, 2. umiejętność wyboru odpowiedniego stylu, adekwatnego do sytuacji, celu wypowiedzi i cech odbiorcy, 3. zgodność wypowiedzi z normą językową, 4. dbałość uczestników komunikacji o prawdę, szczerość, szacunek i życzliwość wobec siebie estetyka słowa Możliwe odpowiedzi: 1. umiejętność tworzenia pięknych tekstów, niewywołujących negatywnych skojarzeń, 2. umiejętność wyboru odpowiedniego stylu, adekwatnego do sytuacji, celu wypowiedzi i cech odbiorcy, 3. zgodność wypowiedzi z normą językową, 4. dbałość uczestników komunikacji o prawdę, szczerość, szacunek i życzliwość wobec siebie stosowność językowa Możliwe odpowiedzi: 1. umiejętność tworzenia pięknych tekstów, niewywołujących negatywnych skojarzeń, 2. umiejętność wyboru odpowiedniego stylu, adekwatnego do sytuacji, celu wypowiedzi i cech odbiorcy, 3. zgodność wypowiedzi z normą językową, 4. dbałość uczestników komunikacji o prawdę, szczerość, szacunek i życzliwość wobec siebie poprawność językowa Możliwe odpowiedzi: 1. umiejętność tworzenia pięknych tekstów, niewywołujących negatywnych skojarzeń, 2. umiejętność wyboru odpowiedniego stylu, adekwatnego do sytuacji, celu wypowiedzi i cech odbiorcy, 3. zgodność wypowiedzi z normą językową, 4. dbałość uczestników komunikacji o prawdę, szczerość, szacunek i życzliwość wobec siebie
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RQ46J86gSQXCA
W którym zbiorze ukrył się błąd w zapisie? Zaznacz prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. klasówka, skuwka, wiatrówka, 2. motorówka, zasówka, malinówka, 3. sówka, parówka, kartkówka
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
R1P9WkeEcUsoS
W którym zdaniu jest błąd? Zaznacz prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. Jesteś malkontentem, bo wietrznie narzekasz., 2. Nad morzem często jest wietrznie., 3. Moja koleżanka ma wieczne zmartwienia.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
RVwtLYhhxkKB4
Które wyrażenie jest zapisane poprawnie? Zaznacz prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. hart ducha, 2. chart ducha, 3. hard ducha
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5
R14ueV6kdZGtA
Maja kończy osiemnaście lat. Który napis na jej torcie urodzinowym jest poprawny? Zaznacz prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. Dla Maii z okazji urodzin., 2. Dla Mai z okazji urodzin., 3. Dla Maji z okazji urodzin.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6
RJAayuG97yfHm
Który zapis daty jest niepoprawny? Zaznacz prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 28 V 2014, 2. 28.V.2014, 3. 28.05.2014
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7
RHaPdisZuuN6P
Który zapis jest poprawny? Zaznacz prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. Mój kuzyn należy do GOPR-u., 2. Mój kuzyn należy do Gopru., 3. Mój kuzyn należy do GOPRU.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8
Rmi2TNwOp4oVi
W którym zbiorze znalazł się błąd w zapisie? Zaznacz prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. półwysep Hel, pustynia Gobi, Morze Czarne, 2. półwysep iberyjski, pustynia Sahara, Morze Bałtyckie, 3. półwysep Peloponez, pustynia Gobi, Morze Czerwone
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 9
R2wR36MHjqG9z
Zaznacz poprawną wersję zdania pod względem interpunkcyjnym. Możliwe odpowiedzi: 1. Sądzę, że za dużo pracujesz i uważam, że wynikną z tego kłopoty., 2. Sądzę, że za dużo pracujesz, i uważam, że wynikną z tego kłopoty., 3. Sądzę, że za dużo pracujesz, i uważam że wynikną z tego kłopoty.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 10
RwEIjNUzVHMwF
Zaznacz niepoprawną wersję zdania pod względem interpunkcyjnym. Możliwe odpowiedzi: 1. Musiało się to wydarzyć, o ile pamięć mnie nie myli, dwa lata temu., 2. Musiało się to wydarzyć, o ile pamięć mnie nie myli dwa lata temu., 3. Musiało się to wydarzyć – o ile pamięć mnie nie myli – dwa lata temu.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1

Przed przystąpieniem do pracy w parach samodzielnie zredaguj dyktando ortograficzne, składające się z 5‑10 zdań, ilustrujących wybraną zasadę ortograficzną. Po wykonaniu tego zadania, przystąp do pracy. W tym celu dobierz się w parę z koleżanką lub kolegą. Zadaniem jednej z osób jest odczytanie napisanego przez siebie tekstu drugiej osobie, której zadanie polega na bezbłędnym napisaniu dyktanda. Następnie, jeśli jesteś autorem tekstu, sprawdź pracę kolegi lub koleżanki, zaznaczając błędy ortograficzne i interpunkcyjne. Potem zamieńcie się rolami. Wygrywa ten, kto popełni mniej błędów.

R1ElIBTQoxAyv
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 11

Przeczytaj poprawnie poniższe wyrazy, stosując wymowę (akcent) na poziomie normy wzorcowej.

  • czterysta

  • gramatyka

  • projektowaliśmy

  • dziewięćset

  • przystrajaliby

  • informatyka

  • komunikowalibyście

  • strzaskać

  • botanika

  • czytaliście

Ćwiczenie 11

Podaj przykłady wyrazów, w których akcent pada na trzecią sylabę od końca.

R1TgE3CEnNhSR
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 12

Przeczytaj poprawnie poniższe wyrazy, zwracając szczególną uwagę na samogłoski nosowe.

  • chcę

  • robią

  • wąż

  • kąpiel

  • rączka

  • posunęła

  • gęś

  • gąska

  • pieniądz

  • ząb

  • wzięli

  • pięć

  • chlusnęli

  • gąszcz

  • ulicą

  • zginął

  • dziesiątka

  • cielę

  • wątły

  • wąsy

  • idą

  • idę

  • miękki

Ćwiczenie 12

Wyjaśnij, jak na końcu wyrazów wymawiamy 'ę' i 'ą'.

Rx4KAxNrYhx8W
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 13

Podaj poprawną wymowę następujących wyrazów i wyrażeń, a następnie wyjaśnij, jakie jest ich znaczenie.

  • dubbing

  • attaché

  • à propos

  • emploi

  • leasing

  • porte‑parole

  • quasi

  • scherzo

  • surfing

  • vis‑à-vis

JPOL_E3_E4_Zadaniowo
1
Ćwiczenie 14
RYdVNYhTfUUP11
Dopasuj podane formy do odpowiedniej kategorii. Dopuszczalne w normie użytkowej Możliwe odpowiedzi: 1. Najpierw ja ją pchęłem, a potem ona mnie pchła i tak oboje się przewróciliśmy., 2. Dziś rano bardzo się spieszyłem i nie pościeliłem łóżka., 3. Uczniowie pierwszych klas chętnie zostawali po lekcjach na świetlicy., 4. Wczoraj poszłem z kolegami nad Odrę., 5. Dawniej moi rodzice mielili kawę w młynku ręcznym., 6. Niestety, przesyłka została wysłana na mój stary adres., 7. W kuligu jechały cztery sanie. Niepoprawne Możliwe odpowiedzi: 1. Najpierw ja ją pchęłem, a potem ona mnie pchła i tak oboje się przewróciliśmy., 2. Dziś rano bardzo się spieszyłem i nie pościeliłem łóżka., 3. Uczniowie pierwszych klas chętnie zostawali po lekcjach na świetlicy., 4. Wczoraj poszłem z kolegami nad Odrę., 5. Dawniej moi rodzice mielili kawę w młynku ręcznym., 6. Niestety, przesyłka została wysłana na mój stary adres., 7. W kuligu jechały cztery sanie.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
JPOL_E3_E4_Zadaniowo
Ćwiczenie 15
RqlAStfZt1QXS
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu prawidłowych informacji.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 16
R1EnibwNP9Nr4
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu prawidłowych informacji.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 17
RXPJiiQZ5ltfF
Uzupełnij tabelę.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 18

Odmień przez przypadki nazwę pomnika, który widzisz na ilustracji.

RFVn7wtxHoC5W
Statua Wolności
Źródło: a. nn., domena publiczna.
R4dWzQtW55Z7n
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 18

Odmień przez przypadki nazwę Statua Wolności.

RLbr4cabFzCKv
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 19

Zapisz formy D. lp. i M. lm. nazwisk osób, które widzisz na zdjęciach. Wskazówek gramatycznych szukaj w słownikach i poradnikach poprawnościowych, np. w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny PWN
(red. A. Markowski).

R1dQhl9bSkO2H
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 19

Zapisz formy D. l.p. i M. l.m. nazwisk: Presley, Piłsudski, Kennedy.

R1Luiq0M6Sha3
(Uzupełnij).
RK2rCRYYl2brC
Elvis Presley [czyt. elwis preslej]
Źródło: a. nn., domena publiczna.
RjpqVFq7JEVXT
Józef Piłsudski
Źródło: a. nn., domena publiczna.
Ra6wlp11sFQlP
John F. Kennedy [czyt. dżon ef kenedi]
Źródło: a. nn., domena publiczna.
JPOL_E3_E4_Zadaniowo
1
Ćwiczenie 20
RuMXccwiC2ngR1
Wersja alternatywna ćwiczenia: W każdym z podanych zdań pojawia się błąd. Zaklasyfikuj go do odpowiedniej grupy. Błędy fleksyjne Możliwe odpowiedzi: 1. W lodówce został tylko jeden plastr szynki., 2. Maja i Agata poszli na wycieczkę., 3. Radomiacy codziennie dojeżdżali do Warszawy., 4. Leszno kilkanaście lat temu było stolicą województwa leszniańskiego., 5. Ojciec miał zaufanie dla swoich synów., 6. Bardzo lubił kaszę manną., 7. Do szarlotki używam mąkę żytnią. Błędy składniowe Możliwe odpowiedzi: 1. W lodówce został tylko jeden plastr szynki., 2. Maja i Agata poszli na wycieczkę., 3. Radomiacy codziennie dojeżdżali do Warszawy., 4. Leszno kilkanaście lat temu było stolicą województwa leszniańskiego., 5. Ojciec miał zaufanie dla swoich synów., 6. Bardzo lubił kaszę manną., 7. Do szarlotki używam mąkę żytnią. Błędy słowotwórcze Możliwe odpowiedzi: 1. W lodówce został tylko jeden plastr szynki., 2. Maja i Agata poszli na wycieczkę., 3. Radomiacy codziennie dojeżdżali do Warszawy., 4. Leszno kilkanaście lat temu było stolicą województwa leszniańskiego., 5. Ojciec miał zaufanie dla swoich synów., 6. Bardzo lubił kaszę manną., 7. Do szarlotki używam mąkę żytnią.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
JPOL_E3_E4_Zadaniowo
1
Ćwiczenie 21
RPhkYGvScRw8N1
Uzupełnij tabelę poprawnymi formami.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o.
JPOL_E3_E4_Zadaniowo
Ćwiczenie 22

W poniższych zdaniach wskaż wyrazy modne i zastąp je mniej popularnymi.

  • Zarówno politycy lewicy, jak i prawicy prowadzili agresywną kampanię wyborczą.

  • Pobliskie fabryki generowały dużo zanieczyszczeń.

  • Prezydentem miejscowego klubu szachistów został Jan Nowak.

  • Czy kraje byłego bloku komunistycznego mają szansę pełnić znaczącą rolę w Europie?

  • Największym wyzwaniem dla pierwszoklasistów jest pisanie.

Rc3goQlxRv7Ln
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 23

Poniższe nadużywane w polszczyźnie wyrazy obce zastąp ich rodzimymi odpowiednikami (mogą być nimi wyrazy lub wyrażenia).

  • consensus

  • defensywa

  • dialog

  • ekipa

  • lider

  • kreatywny

  • demonstrować

  • serwować

  • ranking

  • monitorować

  • transza

  • restrukturyzacja

R1G7euK5i8urY
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 24

Zastąp przymiotnik poważny innym wyrazem, tak aby w każdym wyrażeniu użyć innego synonimu.

  • poważny wzrost cen energii elektrycznej

  • poważne sukcesy sportowe

  • poważna różnica poglądów

  • poważne poparcie w wyborach

  • poważna choroba

RgU9vH6Yeo0CV
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 25
R1D9SpTyyxlTz1
Uzupełnij zdania. Dopasuj podane poniżej wyrazy. Choć Nowakowie mają córkę i syna, chcą 1. cenzurę, 2. ewangelistów, 3. ewangelicy, 4. zaadoptować, 5. cezurę, 6. przynajmniej, 7. zaadaptować, 8. bynajmniej jeszcze jedno dziecko. Kiedy powiększy im się rodzina, będą potrzebowali więcej miejsca, dlatego postanowili 1. cenzurę, 2. ewangelistów, 3. ewangelicy, 4. zaadoptować, 5. cezurę, 6. przynajmniej, 7. zaadaptować, 8. bynajmniej strych.


Wydarzenia historyczne stanowią często 1. cenzurę, 2. ewangelistów, 3. ewangelicy, 4. zaadoptować, 5. cezurę, 6. przynajmniej, 7. zaadaptować, 8. bynajmniej w historii literatury polskiej. Szczególnym jej okresem były czasy PRL-u, w których pisarze nie mogli swobodnie wyrażać myśli ze względu na obowiązującą wówczas 1. cenzurę, 2. ewangelistów, 3. ewangelicy, 4. zaadoptować, 5. cezurę, 6. przynajmniej, 7. zaadaptować, 8. bynajmniej.


Opiekował się nim 1. cenzurę, 2. ewangelistów, 3. ewangelicy, 4. zaadoptować, 5. cezurę, 6. przynajmniej, 7. zaadaptować, 8. bynajmniej ojciec, a na resztę rodziny 1. cenzurę, 2. ewangelistów, 3. ewangelicy, 4. zaadoptować, 5. cezurę, 6. przynajmniej, 7. zaadaptować, 8. bynajmniej nie mógł liczyć.


Którego z 1. cenzurę, 2. ewangelistów, 3. ewangelicy, 4. zaadoptować, 5. cezurę, 6. przynajmniej, 7. zaadaptować, 8. bynajmniej – Jana, Marka, Mateusza czy Łukasza – bardziej doceniają współcześni 1. cenzurę, 2. ewangelistów, 3. ewangelicy, 4. zaadoptować, 5. cezurę, 6. przynajmniej, 7. zaadaptować, 8. bynajmniej, czyli luteranie lub metodyści?
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 26

Ułóż dwa zdania: w jednym wykorzystaj wyraz formować, a w drugim –formułować.

RHKN2BxUrWa3U
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Zgromadź jak najwięcej pleonazmów (związek wyrazowy, w którym jedna część wypowiedzi zawiera treść występującą również w drugiej) pojawiających się w codziennej komunikacji. Zanotuj je.

RSxWD6o4qXPFq
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 27
RMQeKpqOVh1h41
Przyporządkuj podane wyrażenia do tautologii i pleonazmów. Tautologie Możliwe odpowiedzi: 1. klimat i atmosfera lekcji, 2. powszechnie używany wszędzie, 3. eksport zagraniczny, 4. schodzić w dół, 5. radosny i wesoły człowiek, 6. tradycyjny zwyczaj, 7. wzajemna współpraca, 8. wspólna kooperacja Pleonazmy Możliwe odpowiedzi: 1. klimat i atmosfera lekcji, 2. powszechnie używany wszędzie, 3. eksport zagraniczny, 4. schodzić w dół, 5. radosny i wesoły człowiek, 6. tradycyjny zwyczaj, 7. wzajemna współpraca, 8. wspólna kooperacja
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 28
R1Dcap6XzPvLf1
Wskaż zdania, które nie zawierają tautologii ani pleonazmu. Możliwe odpowiedzi: 1. Adam bezgranicznie ufał Markowi i ślepo mu wierzył., 2. Efektywne i efektowne działania nie oznaczają tego samego., 3. W ubiegłym roku największe bezrobocie odnotowano w miesiącu wrześniu., 4. Rodzice byli zadowoleni i dumni ze swojego syna., 5. Kamil nigdy nie odkładał na później obowiązków., 6. Krystyna miała w szafie trzy kapelusze koloru brązowego.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 29
R1K1vt9Mbds0E1
Wyjaśnij, na czym polegają poniższe błędy frazeologiczne, a następnie przyporządkuj je do odpowiedniej kolumny tabeli. Wymiana elementu Możliwe odpowiedzi: 1. dwa grzyby w barszczu, 2. iść po najmniejszej linii oporu, 3. Sodomia i Gomoria, 4. raz krowie śmierć, 5. uchylić rąbek tajemnicy, 6. dama w czyimś sercu, 7. wtrącić swoje dwa grosze Zniekształcenie frazeologizmu Możliwe odpowiedzi: 1. dwa grzyby w barszczu, 2. iść po najmniejszej linii oporu, 3. Sodomia i Gomoria, 4. raz krowie śmierć, 5. uchylić rąbek tajemnicy, 6. dama w czyimś sercu, 7. wtrącić swoje dwa grosze Zmiana formy fleksyjnej Możliwe odpowiedzi: 1. dwa grzyby w barszczu, 2. iść po najmniejszej linii oporu, 3. Sodomia i Gomoria, 4. raz krowie śmierć, 5. uchylić rąbek tajemnicy, 6. dama w czyimś sercu, 7. wtrącić swoje dwa grosze
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 30

Popraw wszystkie błędy frazeologiczne z powyższego ćwiczenia. Zapisz wyrażenia poprawne.

R144tpH5EuQU3
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 31
RxnALSR8Md9fi
Podaj dwa frazeologizmy, które skrzyżowano w poniższych zwrotach. nikt nie jest sędzią we własnym kraju = Tu uzupełnij + Tu uzupełnij koński pęd = Tu uzupełnij + Tu uzupełnij wyrzucać pieniądze na wiatr = Tu uzupełnij + Tu uzupełnij odgrywać funkcję = Tu uzupełnij + Tu uzupełnij odnieść porażkę = Tu uzupełnij + Tu uzupełnij
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 32

W każdym z podanych zdań wskaż niewłaściwie użyty frazeologizm, a następnie wyjaśnij jego znaczenie i ułóż z nim poprawne zdanie.

  • W tegorocznym maratonie zwyciężył Kenijczyk, który doskonale rozegrał bieg taktycznie, to znaczy już od początku gonił w piętkę.

  • Z pokoju wychodziło niewielkie okienko na północ. Nic więc dziwnego, że był ciemny jak tabaka w rogu.

  • W drodze powrotnej, przejeżdżając przez Wieczne Miasto, przed południem zwiedzili Luwr, a po południu udali się do Wersalu.

R1AF9nW3iaGbt
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Podczas lektury prasy w formie papierowej lub online zgromadź pięć przykładów nagłówków prasowych, w których zawarto innowacje frazeologiczne. Wynotuj je.

RSujjAk4Bf5Wh
(Uzupełnij).
Polecenie 4

Zacytuj pięć haseł reklamowych, w których zawarto innowacje frazeologiczne.

RECpHqaqE7jvK
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 33

Określ, które z poniższych wyrażeń należy uznać za szablonowe, a następnie zastąp je innymi wyrażeniami.

  • Na dzień dzisiejszy nie widzę możliwości spłaty długów.

  • Proszę o pozytywne zaaprobowanie mojego wniosku.

  • Proszę dokonać wpłaty do dnia 25. bieżącego miesiąca.

  • Z okazji imienin życzymy Ci zdrowia, szczęścia i pomyślności.

R1Iuk83YG7hva
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 34

W podanych tekstach wskaż błędy spójności wypowiedzi. Wyjaśnij, na czym polegają i popraw je.

  • Dzisiaj nauczyciele wysłali uczniów z harcerzami na wycieczkę. Wrócili zadowoleni.

  • Kamila była przeziębiona. Długo trenowała na lodowisku.

  • Nastolatkę ujęła policja. Usiłowała zbiec z miejsca przestępstwa. Obezwładniła kasjerkę i zastraszyła klientów banku.

R1De1HDcrcaFO
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 35
R1WAUCUIuCqsj1
W podanych zdaniach popraw błędy językowe. W każdym bądź razie kandydat na ten kierunek studiów musi umieć rozmawiać z dziećmi.
Kiedy wychodzę na dwór, zawsze najpierw ubieram kurtkę, a dopiero potem buty.
W prognozach pogody usłyszał, że za wyjątkiem Dolnego Śląska w całej Polsce będzie wiał silny wiatr.
Dopiero drużynowy położył kres ostateczny jego działaniom.
Marcin wciąż jeszcze nie wysłał zgłoszenia na konkurs recytatorski.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 35

Podaj dwa przykłady błędu fleksyjnego.

R881xydcGW6iB
(Uzupełnij).
Polecenie 5

Utwórz dokument elektroniczny, w którym będziesz gromadzić błędy dostrzeżone podczas lektury prasy lub usłyszane w trakcie oglądania telewizji i słuchania radia. Staraj się błędy notować wraz z kontekstami (najlepiej - całe zdanie). Pamiętaj o przytaczaniu źródła, a więc o uwzględnieniu informacji: kto, kiedy i w jakim medium popełnił błąd.

RNxgqmCbwdGk2
(Uzupełnij).
Polecenie 6

Określ, jakiego typu błędy językowe popełniasz najczęściej oraz jakie typy błędów zdarzają się twoim bliskim. Porozmawiaj o tym, dzieląc się swoimi spostrzeżeniami.

R1KxQZOKjwYWM
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 36
R14InrLJ2Map11
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 36

Zapoznaj się z poniższymi słowami kluczami związanymi z lekcją, a następnie zaproponuj ich własną kolejność. Możesz kierować się tym, co cię zaciekawiło, poruszyło, zaskoczyło itp. Przygotuj krótkie uzasadnienie swojej propozycji. Słowa klucze: kultura języka, błąd językowy, norma językowa, innowacja językowa, moda językowa.

Rnwos8Thw3cdU
(Uzupełnij).