Architektura sakralna Katedra w Chartres, Francja

Gotycka katedra pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny w Chartres we Francji. III w. – według legendy do Chartres przybywają pierwsi chrześcijanie i odnajdują w grocie celtycką rzeźbę brzemiennej kobiety, którą uznają za wyobrażenie brzemiennej Marii Panny. Uważają to za cud i budują pierwszy drewniany kościół; XI w. – przy katedrze działa szkoła z Chartres, zrzeszająca grono czołowych filozofów epoki; do końca XII w. powstają kolejne 4 drewniane kościoły; 1194 – pożar trawi drewniany kościół. Podczas pożaru ocalała święta relikwia – sancta camisia, czyli suknia, którą ponoć miała na sobie Maria Panna podczas narodzin Chrystusa. Wydarzenie to zostało uznane za cud i dlatego cystersi decydują się na budowę kamiennej świątyni (nazwiska budowniczych katedry nie są znane). Odbudowa trwała w latach 1194–1220; 1260 – konsekracja katedry. Obecna gotycka katedra powstała na ruinach katedry romańskiej. Jej fundamenty stanowią grube mury wpuszczone w ziemię na głębokość 8 m, dzięki czemu cała budowla jest bardzo stabilna i ma absolutnie równą podstawę. Na konstrukcję ścian katedry składają się wykute w skale filary. Wzmocniono je solidnymi przyporami, składającymi się z filarów i łęków oporowych. Dzięki temu możliwe jest uniesienie ciężaru rozległego sklepienia. Drewnianą konstrukcję dachu składano na ziemi, a następnie, za pomocą wielokrążków, wciągano ją aż na górną krawędź murów. Ustawiano też rusztowania, a kamienie potrzebne do budowy dachu wciągano za pomocą wciągarki. Po zachodniej stronie katedry znajdują się dwie wieże: wyższa (115,18 m) i bardziej wyszukana pochodzi z 1513 r., niższa zaś (105,66 m) i mniej wyszukana została zbudowana w latach 1145–1165. Wewnątrz i na zewnątrz budowli znajduje się ponad 10 000 rzeźb z kamienia i szkła. Katedrę zdobi 160 kolorowych witraży, zajmują one łączną powierzchnię ponad 2600 m², wśród nich znaleźć można sławną Błękitną Różę lub Najświętszą Marię Pannę Pięknego Szkła. Kolorowe kawałki szkła łączono ze sobą ołowianymi spojeniami i żelaznymi prętami. Wnętrze katedry podzielone jest na trzy nawy. Całkowita długość to 130 m, wysokość 37 m i szerokość 16,4 m. W środku znajduje się największy w Europie labirynt, położony w sercu katedry. Poza funkcją dekoratywną umożliwiał on człowiekowi średniowiecza odbycie na kolanach wędrówki, rozumianej jako pielgrzymka do Ziemi Świętej, odprawianej najczęściej w akcie pokuty za grzechy. Białą płytkę z charakterystycznym metalowym guzikiem, umieszczoną w prawej (południowej) nawie bocznej, w dzień przesilenia letniego, 21 czerwca, pomiędzy godziną 12:45 i 12:55 oświetlają promienie słońca. Katedra w Chartres była jako pierwsza we Francji poświęcona Najświętszej Dziewicy. W średniowieczu co roku odbywały się tu cztery wielkie odpusty, na które ściągały tłumy pielgrzymów. W 1979 r. katedra została wpisana na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.