Wydrukuj Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RkU2VFxujbrPz
Oś czasu – polityka ustępstw państw europejskich wobec państw faszystowskich,
13.1.1935 plebiscyt w Zagłębiu Saary,
16.3.1935 wprowadzenie obowiązku powszechnej służby wojskowej w Niemczech,
3.10.1935 wkroczenie Włoch do Abisynii,
7.3.1936 remilitaryzacja Nadrenii,
9.5.1936 dekret dotyczący aneksji Abisynii,
12.3.1938 Anschluss Austrii,
30.9.1938 układ monachijski,
16.3.1939 powstanie Protektoratu Czech i Moraw.
Oś czasu – polityka ustępstw państw europejskich wobec państw faszystowskich
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Wprowadzenie

Wydarzenia lat 30. XX wieku udowodniły bezsilność Ligi Narodów:

  • w 1933 r. Japonia i Niemcy wystąpiły z Ligi Narodów,

  • 25 października 1936 r. faszystowskie Włochy i hitlerowskie Niemcy zacieśniły współpracę, podpisując traktat o przyjaźni. Układ ten został nazwany przez Mussoliniego osią Rzym‑Berlin. W maju 1939 r. obydwa państwa połączyły się sojuszem politycznym i wojskowym zwanym paktem stalowym. Rozszerzeniem paktu stalowego stał się tzw. pakt trzech zawarty we wrześniu 1940 r. Podpisały go Japonia, Niemcy i Włochy,

  • w 1937 r. Włochy wystąpiły z Ligi Narodów - po sankcjach nałożonych przez Ligę na Włochy za aneksję Abisynii,

  • 25 listopada 1936 r. Niemcy i Japonia podpisały tzw. pakt antykominternowskipakt antykominternowskipakt antykominternowski. Mocarstwa europejskie - Francja i Wielka Brytania - nie zareagowały na powstanie obozu państw osi.

pakt antykominternowski
Rc4uAODq8kSbu
Nagranie wypowiedzi Josepha Goebbelsa. Zawiera informacje o poglądach Goebbelsa.
Wypowiedź Josepha Goebbelsa na tajnej odprawie wojskowej w kwietniu 1940 roku
Wypowiedź Josepha Goebbelsa na tajnej odprawie wojskowej w kwietniu 1940 roku

W 1933 roku francuski premier powinien był powiedzieć 
(i ja, gdybym był francuskim premierem, to bym właśnie powiedział): 'Nowym kanclerzem Rzeszy jest człowiek, który napisał Mein Kampf [czyt.: majn kampf], gdzie można przeczytać to i to. Człowiek ten w naszym sąsiedztwie nie może być tolerowany. Albo on zniknie z horyzontu, albo my ruszamy'.
Tego jednak nie powiedział. Dali nam spokój, dali nam przejść przez strefę ryzyka i pozwolili na to, że opłynęliśmy wszystkie niebezpieczne rafy. A kiedyśmy dobrnęli do brzegu, kiedy jesteśmy uzbrojeni lepiej od nich, oni wszczynają wojnę'.

pupe_0001 Źródło: Wypowiedź Josepha Goebbelsa na tajnej odprawie wojskowej w kwietniu 1940 roku, [w:] Anna Radziwiłł, Wojciech Roszkowski, Historia 1871–1939. Podręcznik dla szkół średnich, Warszawa 2002, s. 262.
Polecenie 1

Na podstawie powyższego tekstu źródłowego, wyjaśnij kto według Josepha Goebbelsa jest odpowiedzialny za dojście Hitlera do władzy i jego dalsze sukcesy.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
appeasement
Pasywna polityka Wielkiej Brytanii i Francji wobec Hitlera
Pasywna polityka Wielkiej Brytanii i Francji wobec Hitlera

Paryż przyjmował coraz bardziej zachowawczą postawę, czego symbolem była linia Maginotalinia Maginotalinia Maginota [czyt.: mażinota]. W społeczeństwie dominowały nastroje antywojenne, które będą miały znaczenie w momencie zaostrzenia się sytuacji międzynarodowej w 1938 roku. Po klęsce idei Francja coraz bardziej była skłonna oddać przywództwo w ręce brytyjskie. 
Ani rząd L. BlumaLéon BlumL. Bluma […], ani późniejszy gabinet Daladiera 
[czyt.: daladiera] nie były skłonne i nie umiały podjąć rękawicy rzuconej przez Hitlera. Francja, podobnie jak w połowie lat 20., nie była w stanie należycie wypełnić swoich sojuszniczych zobowiązań wobec krajów Europy Środkowej, w przeciwieństwie do Hitlera, który umacniał pozycję III Rzeszy w tym regionie Starego Kontynentu.

Wielka Brytania również nie była skłonna podjąć ryzyka wojny z III Rzeszą. Wpływ na to miała zarówno słabość wojskowa (małe nakłady na zbrojenia i do maja 1939 roku brak stałej armii z poboru), jak i względy polityczne, zwłaszcza niechęć do angażowania się w sprawy Europy Środkowej i próby kokietowania Włoch, aby odciągnąć je od bliższego wiązania się z Niemcami. Taka polityka prowadziła w prostej linii do polityki appeasementu [z ang. ugłaskiwania], czyli ustępstw wobec Hitlera. Jej zwolennikiem był zwłaszcza premier brytyjski Chamberlain [czyt.: czemberlen], który w maju 1937 roku zastąpił na tym stanowisku S. Baldwina [czyt.: boldłina]. Nowy szef rządu obawiał się wojny, wiedząc, że Wielka Brytania nie jest do niej przygotowana. Ponadto nie był zwolennikiem łożenia ogromnych środków na zbrojenia, widząc inne potrzeby gospodarcze słabnącego imperium.

pupe_0002 Źródło: Pasywna polityka Wielkiej Brytanii i Francji wobec Hitlera, [w:] Edward Czapiewski, Jakub Tyszkiewicz, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2012, s. 322–323.
Édouard Daladier
Léon Blum
Pakt Wschodni
linia Maginota
Neville Chamberlain
Polecenie 2

Na podstawie powyższego tekstu źródłowego wyjaśnij, co według autorów miało wpływ na zachowanie Francji i Wielkiej Brytanii. Czy użyte w tekście określenie appeasementuappeasementappeasementu [czyt.: epizment] oddaje właściwie problem? Odpowiedź uzasadnij.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
tMkMgvx6t7_00000011

Przed polityką ustępstw czy już polityka ustępstw?

Budowanie przez Hitlera faszystowskiego państwa: sprawnego organizacyjnie i podporządkowanego jednej ideologii, miało przede wszystkim służyć zdobyciu przestrzeni życiowej dla 'narodu panów'. Realizacja tego celu wymagała powiększenia armii i jej dozbrojenia. Przejęcie bowiem nowych terytoriów tylko częściowo mogło się odbyć na drodze dyplomatycznej, konieczne były podboje.

W styczniu 1935 roku w Zagłębiu Saary odbył się plebiscyt, który zgodnie z zapisem traktatu wersalskiego miał zadecydować o przynależności obszaru do Francji lub Niemiec. Okazało się, że 90% mieszkańców zagłosowało za przyłączeniem 
do III Rzeszy.

W 1935 roku wprowadzono powszechną służbę wojskową. Hitler rozbudowywał armię pochodzącą z poboru (Wehrmacht) – siły lądowe, powietrzne i morskie.
Nie wywołało to żadnej reakcji państw zachodnich. Nie dostrzegały one zagrożenia
ze strony Niemiec, raczej widziały w nich przeciwwagę dla siły militarnej ZSRS.

Hitler osłabił czujność zwłaszcza Wielkiej Brytanii, podpisując z nią układ morski ustalający, że tonaż floty niemieckiej nie przekroczy 35% tonażu angielskiego.

Również w 1935 roku Włochy wkroczyły do Abisynii, mającej dla nich istotne znaczenie gospodarcze. Ponadto terytorium tego kraju oddzielało włoskie kolonie: Erytreę i Somali Włoskie od obszaru Włoch, co przeszkadzało w utworzeniu zwartej Afryki Wschodniej. Zanim nastąpiła agresja, a przygotowania Włochów były już widoczne, Francja i Wielka Brytania próbowały załagodzić konflikt. Kosztem części terytorium Abisynii (ale przy zachowaniu przez nią pewnej niezależności) próbowały zapobiec wojnie. W Paryżu odbyła się konferencja, podczas której zaproponowano Mussoliniemu utworzenie kondominiumkondominium kondominium brytyjsko‑francusko‑włoskiego. Pod jego egidą miały być przeprowadzone reformy ekonomiczne i społeczne w Abisynii. Mussolini nie zamierzał jednak zaakceptować propozycji, był zainteresowany utworzeniem protektoratu włoskiego nad Etiopią. Widząc wolę ustępstw ze strony państw zachodnich, uznał, że nie podejmą one żadnych zdecydowanych kroków,
aby go zatrzymać.

kondominium 
Polecenie 3

Wyjaśnij, czy pojęciem 'appeasement' można określić stosunek państw zachodnich do polityki Włoch.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Abisynia, obawiając się dalszych kroków Włoch, poprosiła o pomoc Ligę Narodów. 
Ta nie zrobiła nic. Dopiero wkroczenie wojsk włoskich do Abisynii 3 października 
1935 roku spowodowało reakcję. Liga Narodów uznała Włochy za agresora i wprowadziła konkretne sankcje:

  • embargoembargoembargo na eksport broni do Włoch,

  • zakaz importu towarów włoskich,

  • nieudzielanie Włochom kredytów i pożyczek.

Włochom sankcje nie zaszkodziły, a brak rzeczywistego wsparcia dla Etiopii przyspieszył sukces armii Mussoliniego. Mimo dużych dysproporcji sił, walki trwały pół roku – od października 1935 r. do maja 1936 r. i były wyjątkowo zacięte. Cesarz Abisynii Hajle Sellasje I [czyt.: hajle sellasje] próbował jeszcze prosić o przyznanie Etiopii statusu dominiumdominiumdominium lub poddanie jej protektoratowi brytyjskiemu, ale nie spowodowało to żadnej reakcji państw zachodnich.

embargo
dominium
R1PlOyYmMTSbM
Działania na froncie w Abisynii
Źródło: a. nn., domena publiczna.
Rmp6JdHVs0UEI
Wyjazd żołnierzy włoskich na wojnę
Źródło: a. nn., domena publiczna.
Polecenie 4

Wyjaśnij, dlaczego wojna nazywana była II konfliktem włosko‑abisyńskim.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Na początku maja Włosi zdobyli Addis Abebę (stolicę), a 9 maja 1936 r. ogłosili dekret o aneksji Etiopii. Obalili tamtejszego władcę, a król włoski Wiktor Emanuel III przyjął tytuł cesarza Etiopii. Mussolini dumnie proklamował narodziny włoskiego imperium. Włosi musieli jednak nadal prowadzić działania zbrojne, ponieważ Etiopczycy skutecznie stawiali opór i prowadzili działania partyzanckie na części terytorium. Hajle Sellasje jeszcze raz próbował pytać w dramatycznym wystąpieniu na forum Ligi Narodów (w lipcu 1936 roku), co pozostałe państwa 'zamierzają uczynić obecnie dla Etiopii'. Jego pytanie pozostało bez odpowiedzi. Większość członków Ligi wycofała także sankcje wobec Włoch. Mussolini, manifestując swój stosunek do organizacji, zrezygnował w grudniu 1937 roku z członkostwa w Lidze Narodów.

kondominium
tMkMgvx6t7_0000001T

Remilitaryzacja Nadrenii

7 marca 1936 roku wojska niemieckie wkroczyły do Nadrenii, która – zgodnie z postanowieniami traktatu wersalskiego – miała być strefą zdemilitaryzowanądemilitaryzacjazdemilitaryzowaną. Wydarzenie to, nazwane remilitaryzacją Nadrenii, było pierwszym zwycięstwem Niemiec i pierwszym krokiem ku II wojnie światowej. Nie wywołało to żadnej reakcji państw zachodnich.

demilitaryzacja
Polecenie 5

Wyjaśnij, czy Twoim zdaniem kwestia zachowania strefy zdemilitaryzowanej w Nadrenii powinna być istotna dla zachodnich sąsiadów Niemiec.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
tMkMgvx6t7_00000020

Anschluss Austrii

Hitler posunął się jeszcze dalej, łamiąc ustalenia pokoju w Saint Germain
[czyt.: sę żermę]. Postanowił dokonać połączenia Austrii i Niemiec. Przygotowania podjął już na początku lat 30. Niemniej wówczas austriaccy faszyści byli zbyt słabi, 
aby przejąć władzę w kraju. Przeciwko zjednoczeniu zaprotestowały też Włochy. Mussolini bał się bowiem zbliżenia Niemiec do granic państwa włoskiego i objęcia przez nie kontroli nad basenem naddunajskim.

W 1938 roku sytuacja była zdecydowanie bardziej sprzyjająca. Mussolini i Hitler nawiązali współpracę. Hitler rozpoczął więc naciski na rząd austriacki. 12 lutego zaprosił austriackiego kanclerza Kurta von Schuschnigga [czyt.: kurta fon szuszniga] do Niemiec i zażądał od niego uzgadniania z Berlinem wiedeńskiej polityki zagranicznej, a także dopuszczenia do rządu austriackiego faszystów. Efektem było powołanie na urząd ministra spraw zagranicznych Arthura Seyssa‑Inquarta 
[czyt.: artura zajsa inkłarta], zwolennika Hitlera. To ustępstwo nie powstrzymało jednak Hitlera przed wygłoszeniem przemówienia pełnego gróźb wobec Austrii, 
a także Czechosłowacji.

Wobec tego kanclerz austriacki zapowiedział przeprowadzenie 13 marca 1938 roku plebiscytu, w którym mieszkańcy Austrii mieli odpowiedzieć na pytanie: 'Czy jesteś
za wolną i niemiecką, niezawisłą i społeczną, chrześcijańską i zjednoczoną Austrią?' Hitler jednak wymusił na Schuschniggu dymisję i odwołanie zapowiedzianego plebiscytu. Na czele rządu austriackiego stanął wspomniany Arthur Seyss‑Inquart, faszysta, zwolennik integracji.  Nowy kanclerz zwrócił się do  Hitlera z prośbą o przysłanie wojska, mającego strzec porządku w kraju. Na rozkaz Hitlera 12 marca 1938 r. Wehrmacht wkroczył do Austrii entuzjastycznie witany przez jej mieszkańców. Jeszcze w marcu podpisano dokument o połączeniu obu państw. W następnym miesiącu władze nazistowskie zarządziły plebiscyt. Według oficjalnego komunikatu ogłoszonego 11 kwietnia 1938 r. na 'tak' oddano w Niemczech 99% głosów, zaś w Austrii – 99,7%. Wielkie Niemcy zostały uznane między innymi przez Wielką Brytanię i Francję. Zajecie Austrii - tzw. Anschluss [czyt.: anszlus] - było pierwszą bezkrwawą aneksją terytorialną III Rzeszy.  Hitler proklamował powstanie Rzeszy Wielkoniemieckiej.

R11S7pTeylHpA
Arthur Seyss‑Inquart i Adolf Hitler – Anschluss Austrii
Źródło: Bundesarchiv Bild 119-5243, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 6

Wyjaśnij, dlaczego połączenie Niemiec i Austrii było złamaniem traktatu z Saint‑Germain.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
tMkMgvx6t7_0000002F

W kierunku 'Wielkich Niemiec'

Dla Hitlera Anschluss miał istotne znaczenie nie tylko ze względów propagandowych. Gospodarka i surowce Austrii wyraźnie podreperowały gospodarkę niemiecką. Ani aneksja Austrii, ani inne posunięcia Hitlera nie wywołały żadnej reakcji Francji czy Wielkiej Brytanii.

Ćwiczenie 1
R1GAS5vKAdss91
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Rzp8NKXx9jtI7
Niemieccy i austriaccy celnicy demontują słupy graniczne
Źródło: Scherl, Bundesarchiv Bild 137-049278, licencja: CC BY-SA 3.0.
RpNHZTPXp1vZ6
Powitanie wojsk niemieckich przez mieszkańców Austrii
Źródło: Bundesarchiv Bild 146-1972-028-14, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 2
RcxY1Y2Or8TcC1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R12LU96Moko77
Ćwiczenie 2
Na podstawie opisu powyższych zdjęć, wskaż zdani, które najbardziej oddają ich przekaz: Możliwe odpowiedzi: 1. Austriacy organizowali demonstracje przeciwko ich przyłączeniu, 2. Austriaccy celnicy przyłączali się chętnie do demontażu słupów granicznych, 3. Austriacy przyjęli akt włączenia swojego kraju do III Rzeszy z ogromną radością, 4. Austriaccy celnicy starali się utrudnić demontaż słupów, 5. Austriacy byli nastawieni bardzo sceptycznie do wkraczających oddziałów niemieckich
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R8IagQo9Crlcy
Karta do głosowania za czy przeciw przyłączeniu Austrii do Niemiec
Źródło: a. nn., domena publiczna.
Polecenie 7

Przyjrzyj się karcie do głosowania. Napisz, czy dostrzegasz elementy wskazujące wyborcy, jak ma zagłosować w plebiscycie. Jeżeli tak, wskaż je.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 7

Na podstawie opisu karty do głosowania, napisz dlaczego na karcie do głosowania umieszczano większe koło na udzielenie odpowiedzi na 'tak'.

Rt99gM6JIWdb7
(Uzupełnij).
RJZXY9tdmFLWB
Głosowanie w Reichstagu za przyłączeniem Austrii
Źródło: Marion Doss, licencja: CC BY-SA 2.0.
Polecenie 8

Na podstawie zdjęcia napisz, w jaki sposób parlament niemiecki zaakceptował Anschluss Austrii.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 8

Podaj wynik plebiscytu w sprawie Anschlussu Austrii.

Rt99gM6JIWdb7
(Uzupełnij).
tMkMgvx6t7_0000003P

Los Sudetów czeskich – konferencja w Monachium

Kolejnym krokiem Hitlera było 'wystąpienie w obronie' 3 milionów Niemców mieszkających w Sudetach czeskich.

Podstawą do upomnienia się o ich prawa były rzekome prześladowania przez rząd czechosłowacki. Hitler zachęcał przywódcę tamtejszych Niemców, Konrada Henleina [czyt.: henlajna], inicjatora powołania Frontu Ojczyźnianego Niemców Sudeckich (FONS), do akcji propagandowych, wystąpień i demonstracji przeciwko władzom Czechosłowacji. III Rzesza udzielała wsparcia finansowego FONS, wzmagając tym samym jego aktywność.

Władze starały się tłumić te wystąpienia, co z kolei było przedstawiane przez hitlerowców jako przykład dyskryminacji mniejszości niemieckiej. Henlein pod wpływem nacisków Hitlera domagał się autonomii, później przeprowadzenia plebiscytu, a ostatecznie zażądał przyłączenia Sudetów czeskich do III Rzeszy. Użył zresztą określenia 'powrót' do Rzeszy, zapominając najwyraźniej, że ta część Sudetów przez ostatnich kilka wieków należała do monarchii habsburskiej.

W obronie uciśnionych rodaków stanął Hitler i postawił rządowi w Pradze ultimatum, którego odrzucenie groziło wojną. Czechosłowacja była gotowa odpowiedzieć zbrojnie. Liczyła, że ZSRS i Francja, z którymi miała podpisane układy sojusznicze, wywiążą się ze swoich zobowiązań i udzielą jej wsparcia. Praga początkowo odrzuciła więc ultimatum niemieckie i ogłosiła częściową mobilizację. Żaden z sojuszników nie przejawiał jednak ochoty, by udzielić jej pomocy. Stalin zdawał sobie sprawę, że armia radziecka po okresie 'wielkich czystek' nie jest przygotowana do wojny. Również kraje zachodnie nie chciały doprowadzić do zbrojnego starcia.

Mediację w celu pokojowego zażegnania sporu, za zgodą państw zachodnich, zaproponował Mussolini. W Monachium w dniach 29–30 września 1938 roku doszło do spotkania premiera brytyjskiego Neville’a Chamberlaina, premiera Francji Édouarda Daladiera, Hitlera i Mussoliniego. Bez udziału Czechosłowacji podjęto decyzję o oddaniu spornego terytorium Niemcom. Hitler zapewnił uczestników, że nie będzie zgłaszał więcej żądań terytorialnych. Państwa zachodnie uwierzyły lub chciały uwierzyć w tę obietnicę.

R1NEtS300mQUq
Sygnatariusze układu monachijskiego – Neville Chamberlain, Édouard Daladier, Adolf Hitler i Benito Mussolini
Źródło: Bundesarchiv Bild 183-R69173, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 9

Na podstawie zdjęcia, określ atmosferę panującą w Monachium.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 9

Odpowiedz na pytanie. Czy na konferencji w Monachium był obecny prezydent Czechosłowacji - Edvard Beneš.

Rt99gM6JIWdb7
(Uzupełnij).
tMkMgvx6t7_00000046

Dla Hitlera był to kolejny sukces nie tylko polityczny, ale przede wszystkim gospodarczy. Na przyłączonym terytorium znajdował się rozwinięty przemysł, 
m.in. zakłady zbrojeniowe Škody. Teren zamieszkany był nie tylko przez Niemców, 
ale również przez ponad 800 tys. Czechów. Prezydent czeski Edvard Beneš
[czyt.: benesz], widząc brak jakiegokolwiek wsparcia, podpisał 'akt rozbiorowy', zrezygnował z funkcji i opuścił kraj. Nowym prezydentem został zwolennik faszystów Emil Hácha [czyt.: haha].

R1ZAxobKqEaub
Nagranie układu monachijskiego. Zawiera informacje o jego postanowieniach odnośnie Czechosłowacji.
Układ monachijski

Przedstawiciele obu stron są przekonani, że w wyniku niedawnych wydarzeń wytworzyła się sytuacja, wobec której dalsze utrzymywanie w granicach państwa czechosłowackiego okręgów zamieszkałych głównie przez Niemców sudeckich nie może trwać nadal bez narażenia na szwank samej Czechosłowacji oraz interesów pokoju europejskiego. W świetle rozważań oba rządy zmuszone są przyjść do wniosku, że zachowanie pokoju i bezpieczeństwa oraz żywotnych interesów Czechosłowacji nie może być skutecznie zagwarantowane, jeśli okręgi te nie zostaną natychmiast odstąpione Rzeszy.

pupe_0004 Źródło: Układ monachijski, [w:] Wiek XX w źródłach, oprac. S. B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, s. 114.
Polecenie 10

Wyjaśnij, w jaki sposób sygnatariusze aktu tłumaczyli konieczność oddania spornego terytorium Niemcom.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Monachium - hańba wśród oklaskówMateusz Zimmerman
Mateusz Zimmerman Monachium - hańba wśród oklasków

Zachodni przywódcy płacili dyktatorowi niepodległością sojusznika. […] pozwolili Hitlerowi na rozbiór Czechosłowacji. Neville Chamberlain uniósł kartkę. 'Są tu podpisy pana Hitlera i mój' – w głosie brytyjskiego premiera brzmiały zarówno triumf, jak i ulga. Tłum na londyńskim lotnisku wiwatował. Jeszcze tego samego dnia Chamberlain oświadczył: 'Sądzę, że przywiozłem pokój naszym czasom'. Przez kilka dni po Monachium był najpopularniejszym człowiekiem w Anglii.

Édouard Daladier, premier Francji, powracając z Monachium, spodziewał się w ojczyźnie chłodnego przyjęcia. Jego też przywitały jednak owacje. 'Głupcy' – mruknął ponoć do swojego współpracownika. Podczas całego kryzysu sudeckiego chował się za plecami Chamberlaina, ale miał mniej złudzeń niż on.

Hitler następnego dnia po podpisaniu układu był wściekły. 
'To była moja pierwsza konferencja – i zapewniam was, że ostatnia' – krzyczał do ludzi ze swojego otoczenia. Nie od razu docenił wielki sukces, jaki osiągnął samym tylko szantażem. Chciał zmiażdżyć Czechosłowację jako zdobywca, a nie zajmować ją po kawałku jako negocjator.

'Zażądał jednego funta pod lufą pistoletu. Kiedy go otrzymał, zażądał dwóch funtów. W końcu zgodził się, z dobrej woli, przyjąć funta i 17 pensów oraz obietnicę reszty w przyszłości. Ponieśliśmy całkowitą i absolutną klęskę' – mówił o układach z Hitlerem Winston Churchill.

To jemu historia miała przyznać rację. Z punktu widzenia prawa międzynarodowego układ monachijski był wymuszeniem rozbójniczym, któremu próbowano nadać pozór legalności. Zachodni przywódcy płacili niepodległością i terytorium Czechosłowacji za – jak sądzili – pokój w Europie. Ale zamiast ugłaskać 'człowieka z pistoletem', tylko go rozzuchwalili.

pupe_0003 Źródło: Monachium – hańba wśród oklasków, dostępny w internecie: https://wiadomosci.onet.pl/kiosk/monachium-hanba-wsrod-oklaskow/2b3kz [dostęp 11.05.2021].
R1c9RlxGj4sFd
Premier Wielkiej Brytanii Neville Chamberlain po powrocie do kraju z Monachium
Źródło: a. nn., dostępny w internecie: wikipedia.org, domena publiczna.
Ćwiczenie 3
RNhkdT3PI0soW1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3

Na podstawie powyższego tekstu źródłowego, opisz jaka była reakcja Hitlera po podpisaniu układu monachijskiego.

Rt99gM6JIWdb7
(Uzupełnij).
R1Dp7oqmxU52X
Führerbau [czyt.: firerbał] – miejsce podpisania układu monachijskiego
Źródło: Bundesarchiv, Bild 183-H01212, licencja: CC BY-SA 3.0.
Edvard Beneš
tMkMgvx6t7_0000005B

Ostatnie zdobycze Hitlera i Mussoliniego

Okrojona Czechosłowacja niedługo cieszyła się niepodległością. W marcu 1939 roku Hitler zainicjował wystąpienie nacjonalistów słowackich z księdzem Józefem Tiso 
na czele. Postanowili oni odłączyć się od państwa czeskiego ze względu na prześladowania i nierówne traktowanie obu nacji. Doszło do wewnętrznych rozruchów. Hitler wystąpił jako obrońca Słowaków. Zażądał od rządu czeskiego podporządkowania się III Rzeszy. 15 marca 1939 r. do Pragi wkroczyły wojska hitlerowskie, a Czechosłowację przekształcono w zależny od Niemiec Protektorat Czech i Moraw.

Pokonane Węgry 4 czerwca 1920 roku zostały zmuszone do podpisania traktatu w Trianon. Na jego mocy utraciły niemal dwie trzecie ludności (pozostało 8 z 21 milionów) oraz dwie trzecie obszaru państwa (pozostało 93 tys. km² z 325 tys. km²). Rewizja traktatu z Trianon odbyła się przy poparciu Włoch i Niemiec, tym samym Węgry stały się sojusznikiem państw faszystowskich. W Budapeszcie władzę objął rząd pronazistowski. Kilka dni po zajęciu Pragi, 23 marca 1939 roku, flota niemiecka wpłynęła do portu w Kłajpedzie. Wcześniej zażądała od Litwy przekazania miasta III Rzeszy. Kolejny raz posłużono się propagandą rzekomych prześladowań Niemców. Kłajpeda od 1923 roku oficjalnie znajdowała się pod zwierzchnictwem Ligi Narodów. Agresywne kroki w Europie podjęli też Włosi, zajmując w kwietniu 1939 roku Albanię.

Ciekawostka

Z trudnej sytuacji Czechosłowacji skorzystała Polska, która zajęła Zaolzie, i Węgry, przyłączając wschodnie tereny, tzw. Ruś Zakarpacką, i południowe rejony Słowacji.

Monachium – hańba wśród oklaskówMateusz Zimmerman
Mateusz Zimmerman Monachium --- hańba wśród oklasków

Gdy Hitler w końcu zagarnął całą Czechosłowację, zachodni przywódcy byli zszokowani – z ich punktu widzenia złamał przecież słowo dane w Monachium. Tymczasem pasowała tu jak ulał maksyma Machiavellego [czyt.: makiawellego]: 'Ten, kto oszukuje, znajdzie zawsze takiego, który da się oszukać'. Słynny ujawniony już po wojnie, był jednoznacznym dowodem, iż Hitler już w momencie sygnowania układu wiedział, że nie będzie respektować jego postanowień.

Chamberlaina, którego po powrocie z Monachium witano jak bohatera, czekała niełatwa przeprawa w parlamencie. Sam Winston Churchill [czyt.: łinston czerczil] chłostał go przez blisko 50 minut. 'Niemiecki dyktator, zamiast schwytać jedzenie ze stołu, poprzestał na daniach podawanych mu po kolei'
– komentował Churchill rzekomy sukces.

Lada moment III Rzesza miała zacząć się domagać od Polski Gdańska i eksterytorialnej drogi do Prus. Gdy Churchill po Monachium ostrzegał, że Anglia i Francja naraziły na szwank własne bezpieczeństwo i niepodległość i że stoją w obliczu katastrofy, uważano go za nadmiernego pesymistę i podżegacza wojennego.

Ale to on pojął od razu, że układy z Hitlerem są mniej warte niż papier, na którym je spisano. Nikt inny nie mógł więc lepiej podsumować konferencji monachijskiej: 'Nie myślcie, że to koniec. Francja i Anglia miały wybór: hańba albo wojna. Wybrały hańbę – a wojnę dostaną i tak'.

pupe_0003 Źródło: Monachium – hańba wśród oklasków, dostępny w internecie: https://wiadomosci.onet.pl/kiosk/monachium-hanba-wsrod-oklaskow/2b3kz [dostęp 11.05.2021].
Polecenie 11

Wyjaśnij, czy zgadzasz się z opinią Winstona Churchilla na temat polityki Anglii i Francji wobec Hitlera.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
raport Hossbacha
tMkMgvx6t7_0000005Q

Zamiast podsumowania

Ćwiczenie 4.1
R15g8kg2OrZgW1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4.2
RuLJ69lDkVoVJ1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4.3
RlGToHqqeVpc51
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4.4
Rl7THr58wUiyz1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4.5
RWcyEnDCTRZRC1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4.6
RqaZWVuK4c3Ob1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Co potrafię?

Potrafię wyjaśnić, co to był Anschluss Austrii.

Co wiem?

Wiem, kiedy doszło do spotkania w Monachium.

Co rozumiem?

Rozumiem, że polityka ustępstw była błędną strategią.