Wody powierzchniowe i podziemne w Polsce

R1IGd7rRR6aRb

Na zdjęciu wysokie góry, szczyty skaliste, w dolinie jezioro o regularnym kształcie. Zbocza gór są porośnięte zieloną roślinnością, po lewej stronie szlak na, którym znajdują się ludzie.

1. Rodzaje wód

Woda, która spada na powierzchnię ziemi w postaci deszczu lub śniegu, wyparowuje, spływa do najbliższej rzeki (a dalej do morza), a także wsiąka w glebę, zasilając wody podziemne. Spod ziemi wypływa na powierzchnię jako źródło dające początek rzece, która z kolei wpada do innej, większej, lub do jezior i mórz. Wszystkie wody znajdujące się na powierzchni ziemi parują, czyli zmieniają się w parę wodną, która w atmosferze ochładza się i skrapla, by ponownie spaść na ziemię jako opad atmosferyczny.
Tak w uproszczeniu wygląda krążenie wody w przyrodzie.

RLe7nr9Pywz8l

Na ilustracji schemat krążenia wody. Po prawej stronie narysowano fragment lądu z rzeką, pod nią przedstawiono podziemną jej część. Wzdłuż nad lądem narysowano chmury od najmniejszej do największej stopniowo się powiększając, przy największej narysowano opady deszczu. W lewym górnym rogu znajduje się słońce. Strzałkami skierowanymi ku górze od zbiornika wodnego i rzek oznaczono parowanie. Na schemacie oznaczono również spływ powierzchniowy wód oraz kondensację. Na ilustracji znajduje się pięć opisów na schemacie. Pierwszy opis znajduje się po prawej stronie Słońca. „Słońce ogrzewa wodę w zbiorniku”. Drugi opis położony jest powyżej linii wody koło strzałęk. „Woda paruje i przekształca się w parę wodną”. Trzeci i czwarty opis znajduje się przy chmurach. Przy mniejszych „Obniża się temperatura pary wodnej. Powstają krople, a z nich formują się chmury” oraz przy większych „jeśli wystarczająco duża ilość pary wodnej skropli się, krople stają się wystarczająco ciężkie, by spaść w postaci deszczu lub śniegu”. Piąty opis znajduje się przy powierzchni ziemi. „Część opadów zbiera się na powierzchni ziemi, część trafia do wód gruntowych, a część trafia bezpośrednio do rzek, jezior, mórz”.

Cała powłoka wodna otaczająca Ziemię to hydrosferahydrosferahydrosfera. Podczas krążenia w przyrodzie woda zmienia swoje miejsce, stan skupienia, a także prędkość ruchu. Biorąc to pod uwagę, można dokonać ogólnego podziału wód znajdujących się nad ziemią, na ziemi i pod ziemią.

2. Płynące wody powierzchniowe Polski

Dwie największe rzeki naszego kraju to Wisła i Odra. Prawie 90% powierzchni Polski należy do ich dorzecza – to znaczy, że z tak dużego obszaru poprzez dopływy woda trafia najpierw do tych dwóch rzek głównych, a potem do Bałtyku. Bezpośrednio do Morza Bałtyckiego uchodzi też wiele małych rzek z obszaru zwanego przymorzem. Łącznie do zlewiska Morza Bałtyckiego należy 99,7% obszaru Polski.

Wielkości dorzeczy w Polsce przedstawia poniższa tabela i diagram.

RjZzc8OUWcgq8

Na ilustracji tabela przedstawiająca powierzchnię dorzeczy na obszarze Polski i diagram kołowy. Diagram kołowy prezentujący podział powierzchni Polski według dorzeczy i zlewisk. Kolejno: dorzecze Wisły 55,2%, dorzecze Odry 33,9%, dorzecza rzek przymorza 7,4%, dorzecze Pregoły 2,4%, dorzecze Niemna 0,8%, Dorzecze łaby 0,08%, dorzecze Dunaju 0,12%, dorzecze Dniestru 0,07%. Tabela: Zlewisko Morza Bałtyckiego: dorzecze Wisły 172587,2 kilometrów kwadratowych; dorzecze Odry 106056,5 kilometrów kwadratowych; dorzecze przymorza 23146,1 kilometrów kwadratowych; dorzecze Pregoły 7519,8 kilometrów kwadratowych; dorzecze Niemna 2511,6 kilometrów kwadratowych; Zlewisko Morza Czarnego: dorzecze Dunaju 382,2 kilometrów kwadratowych; dorzecze Dniestru 233,2 kilometrów kwadratowych; Zlewisko Morza Północnego: dorzecze Łaby 239,8 kilometrów kwadratowych.

Tylko z bardzo niewielkich terenów Polski wody powierzchniowe odprowadzane są do mórz innych niż Bałtyckie:

• z Karpat do Morza Czarnego – górny bieg Orawy należy do dorzecza Dunaju, a górny bieg Strwiąża do dorzecza Dniestru;

• z Sudetów do Morza Północnego – krótkie odcinki Izery i Orlicy należą do dorzecza Łaby.

  RCgN9H9LVunJw

  Mapa przedstawia zlewiska i dorzecza na obszarze Polski. Mapa posiada kontur Polski, oznaczono większe miasta oraz sieć rzeczną. Na mapie danymi kolorami wyznaczono zlewiska: Morza Bałtyckiego, Morza Czarnego, Morza Północnego. Odcieniami koloru pomarańczowego i czerwonego opisującego zlewisko Morza Bałtyckiego wydzielono dorzecza: Wisły, Odry, rzek nadmorskich, Pregoły oraz Niemna. Dorzecze Wisły obejmuje wschodnią część Polski z wyłączeniem Pojezierza Litewskiego, które obejmuje dorzecze Niemna, Pojezierza Mazurskiego, które jest dorzeczem Pregoły oraz Niziny Staropruskiej, Pobrzeża Koszalińskiego i Szczecińskiego, które obejmują dorzecza rzek nadmorskich. Dorzecze Odry obejmuje zachodnią część Polski począwszy od Pojezierza Zachodniopomorskiego, skończywszy na obszarze Sudetów. Zlewisko Morza Czarnego oznaczono odcieniami koloru zielonego, znajduje się na południowym wschodzie, głównie poza granicami naszego kraju. Jest to: dorzecze Dunaju, dorzecze Dniestru oraz dorzecze Dniepru. W Polsce dorzecze Dunaju znajduje się w zachodniej części Beskidu Żywieckiego, dorzecze Dniestru – we wschodniej części Gór Sanocko‑Turczańskich. Zlewisko Morza Północnego wydzielono kolorem fioletowym na dorzecze Łaby, znajduje się głównie poza granicami Polski – południowy zachód. W Polsce znajduje się w Sudetach Środkowych oraz Sudetach Zachodnich.

  

Ciekawostka

W Masywie Śnieżnika (Sudety Wschodnie) znajduje się szczyt o nazwie Trójmorski Wierch (1 145 m n.p.m.). Określenie to, znakomicie opisujące charakterystykę miejsca, wprowadził w 1946 roku dr Mieczysław Orłowicz. Zbiegają się tu bowiem zlewiska trzech mórz: Morza Bałtyckiego, Morza Północnego i Morza Czarnego.

RKIzJbLsKr0Iu

Na zdjęciu pasmo górskie o łagodnych, zalesionych stokach. Po lewej nieco wyższy szczyt. U podnóża szczytu nieliczne zabudowania mieszkalne.

Charakterystyczną cechą dorzeczy Wisły i Odry jest ich asymetria. Stosunek powierzchni dorzecza lewego do prawego wynosi dla Wisły 27:73, a dla Odry 30:70. Obie rzeki mają zdecydowanie więcej dopływów prawych niż lewych. Główną przyczyną takiego stanu jest ukierunkowanie się sieci rzecznej w okresie plejstoceńskich zlodowaceń zgodnie z ogólnym nachyleniem obszaru Polski, tj. z południowego wschodu ku północnemu zachodowi.

Polskie rzeki mają reżimreżim rzeki (ustrój)reżim śnieżno‑deszczowy, który wyróżnia się wysokimi stanami wód wiosną i latem.

Wezbrania wiosenne następują, gdy rozpoczyna się proces topnienia śniegu, zwłaszcza w górach. Włącza się wówczas do obiegu tak duża ilość wody, że niektóre rzeki występują z brzegów. Zjawisku temu dodatkowo sprzyjają zatory lodowe, które utrudniają odpływ wody do Bałtyku. Ponadto mamy wciąż niewystarczające zabezpieczenia – nieuregulowane biegi rzek, zbyt niskie wały przeciwpowodziowe, za małą liczbę zbiorników retencyjnych.

R9DWXaQRAybsk

Na zdjęciu kawałki połamanego, brudnego lodu zapełniającego całe koryto rzeki.

Letnie wezbrania rzek przypadają na koniec czerwca i lipiec. Wiążą się one z częstymi i obfitymi opadami deszczu w tym okresie, zwłaszcza w górach.
Najniższe stany wód w rzekach Polski występują pod koniec lata i na początku jesieni (małe opady) oraz w zimie, kiedy to bardzo duża ilość wody jest magazynowana w postaci śniegu i lodu.
Na rzekach przymorza pojawiają się czasami tzw. wezbrania sztormowe. Powodują je długotrwałe wiatry północne, które piętrzą wody Bałtyku w ujściach rzek, utrudniając w ten sposób jej swobodny odpływ.

Rzp8E7U2pysud

Ilustracja przedstawia mapę Polski. Na mapie za pomocą kolorów przedstawiono występowanie wezbrań i powodzi w określonych miesiącach. Dodatkowo dla uczytelnienia zjawiska poszczególne plamy kolorów opisano tabliczkami z rzymskimi oznaczeniami miesięcy, w których występują wezbrania i powodzie. Czarnymi kreskami oznaczono przykładowe miejsca występowania zatorów lodowych na rzekach. Najwięcej występuje na południu Polski nad rzeką Wisłą i San. Na zachodzie kraju na Odrze od Opola przez Zieloną Górę do Szczecina. Na północy występuje tylko w jednym miejscu nad Wisłą obok Gdańska. Na wschodzie przy granicy z Białorusią nad rzeką Narew oraz Bugu. W środkowej części Polski trzy mieszczą się nad Wartą oraz trzy nad Warszawą nad Wisłą. Zasadniczo najbardziej widoczne są trzy kolory, które układają się mniej więcej pasami równoleżnikowymi. Kolor jasnozielony obejmuje północną część Polski (z wyjątkiem pasa pobrzeży) i przedstawia obszary, na których powodzie występują w marcu i kwietniu. Kolor zielony obejmuje głównie środkową część Polski oraz północno zachodnią i obrazuje występowanie powodzi w styczniu i lutym. Kolor pomarańczowy obejmuje południową część Polski i obrazuje występowanie powodzi w lipcu. Wśród tych pasowo układających się obszarów wyodrębniono jeszcze kilka małych obszarów, na których powodzie występują w bardzo różnych okresach w ciągu roku. Na przykład wzdłuż górnego biegu Wisły obszar oznaczony kolorem żółtym, powodzie występują w maju i czerwcu, kolejnym odcieniem zielonego nad samym morzem w grudniu i styczniu, kolorem fioletowym nad Zatoką Szczecińską w październiku i listopadzie, w środkowej części na północy koło Gdańska zaznaczono obszar trzema kolorami: niebieski powodzie występują w styczniu, lutym i sierpniu. Fioletowym w styczniu, lutym, sierpniu oraz wrześniu. Ciemnym zielonym (który również znajduję się w północno wschodniej części) powodzie występują w marcu, kwietniu oraz w sierpniu. W południowo zachodniej części kolor niebieski, występowanie powodzi w lipcu, październiku i listopadzie. Koło Rzeszowa mały obszar oznaczony trzema kolorami. Czerwony powodzie występują w lipcu, turkusowy w marcu i kwietniu, szary również w marcu i kwietniu. Dookoła mapy w białej ramce opisano południki i równoleżniki co jeden stopień. Poniżej mapy opisano znaki użyte na mapie i zamieszczono tabelę, w której przedstawiono, jaki typ powodzi występuje w poszczególnych miesiącach – opadowe – czerwiec–wrzesień, roztopowe – luty–kwiecień, zatorowo‑lodowe – luty–marzec, sztormowe – grudzień–luty.

Najdłuższa i największa rzeka Polski – Wisła – ma 1 047 km długości, 173 tys. kmIndeks górny 2² powierzchni dorzecza (w granicach Polski) i 1 080 mIndeks górny 3³/s średniego przepływuprzepływprzepływu przy ujściu. Jej źródła znajdują się na stokach Baraniej Góry (Beskid Śląski). Początkowo ma charakter potoku górskiego, jednak już od Kotliny Oświęcimskiej staje się rzeką nizinną. W okolicach Elbląga i Gdańska Wisła buduje deltę, rozdzielając się na kilka ramion, takich jak Nogat, Szkarpawa czy Leniwka. Do Bałtyku uchodzi jednak sztucznym przekopem pod Świbnem, który otwarto w 1895 roku.

Źródła Odry – drugiej pod względem długości rzeki w Polsce – znajdują się w Górach Odrzańskich (Oderské vrchy na Morawach w Rep. Czeskiej) na wysokości 634 m n.p.m. Całkowita długość Odry wynosi 854 km, z czego na Polskę przypadają 742 km. Począwszy od Kędzierzyna‑Koźla Odra jest skanalizowana i do swojego ujścia w Zalewie Szczecińskim stanowi szlak komunikacyjny, ale o coraz mniejszym znaczeniu.

Wodospady to w Polsce dosyć rzadki element krajobrazu. Występują praktycznie tylko w górach, a tych nie mamy zbyt wiele. Najwyższym polskim wodospadem jest licząca 64 m Wielka Siklawa. Znajduje się ona w Tatrach na strumieniu Roztoka w sąsiedztwie Doliny Pięciu Stawów. Nieco niżej, w Dolinie Roztoki położone są Wodogrzmoty Mickiewicza – grupa 3 malowniczych wodospadów (Wyżni, Pośredni i Niżni).

R4jtA3YWm9SV51

Na ilustracji wodospad spływający po skałach do położonego niżej zbiornika wodnego. Skały porośnięte mchem oraz niską zieloną roślinnością.

3. Stojące wody powierzchniowe Polski

Na terenie Polski znajduje się około 9,3 tys. jezior, które łącznie zajmują powierzchnię 3 169,3 kmIndeks górny 2² (nieco ponad 1% obszaru kraju). Ich pochodzenie wiąże się głównie z erozyjną i akumulacyjną działalnością ostatniego zlodowacenia.
Rozmieszczenie jezior w Polsce jest bardzo nierównomierne – największe skupiska znajdują się na północy i są to 3 duże Pojezierza: Pomorskie, Mazurskie i Wielkopolskie.

Na Pojezierzu Pomorskim występuje największa liczba jezior (około 4 130), jednak tylko nieliczne z nich osiągają znaczne rozmiary. Natomiast na Pojezierzu Mazurskim jezior jest mniej (około 2 560), ale za to zajmują one większą powierzchnię (blisko 45% powierzchni wszystkich jezior). Tam też znajdują się największe – Śniardwy (113,8 km²) i najgłębsze – Hańcza (108,5 m) jeziora Polski.

Na południu kraju, w Tatrach i Karkonoszach, w zagłębieniach po lodowcach górskich utworzyły się jeziora cyrkowe (karowe). Noszą one najczęściej nazwy stawów, np. Czarny Staw, Przedni Staw w Tatrach, Wielki Staw i Mały Staw w Karkonoszach.
Najbardziej znanym jeziorem/stawem górskim w Polsce jest Morskie Oko.

R1IGd7rRR6aRb

Na zdjęciu wysokie góry, szczyty skaliste, w dolinie jezioro o regularnym kształcie. Zbocza gór są porośnięte zieloną roślinnością, po lewej stronie szlak na, którym znajdują się ludzie.

Wzdłuż wybrzeża Bałtyku występują dosyć duże, ale płytkie jeziora przybrzeżne, np. Łebsko, Gardno, Jamno, Wicko, Bukowo. Powstały one w wyniku odcięcia dawnej zatoki morskiej od otwartego morza przez piaszczystą mierzeję usypywaną przez wiatr i fale.

RuH5K57J16F5O

Animacja. Powstanie jeziora przybrzeżnego

Animacja. Powstanie jeziora przybrzeżnego

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RuH5K57J16F5O

Animacja. Powstanie jeziora przybrzeżnego

W deltowych ujściach rzek występują niekiedy jeziora deltowe. Powstały one w wyniku odcięcia części zalewu morskiego przez osady rzeczne. W Polsce takie jeziora to Druzno w depresji Żuław Wiślanych oraz Dąbie przy ujściu Odry.
W dolinach dużych rzek (np. Wisły, Warty, Bugu) spotkać można liczne jeziora zakolowe. Są to starorzecza powstałe na skutek odcięcia części meandrującej rzeki od jej głównego nurtu. Przykładem może tu być Jezioro Czerniakowskie w Warszawie.

RypwsZMgcNnNS

Animacja. Meandry

Animacja. Meandry

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RypwsZMgcNnNS

Animacja. Meandry

Rl0yicVu08hXx

Na zdjęciu rozległa równina. Łąki, pastwiska, zaorane pola. Środkiem płynie rzeka, która tworzy meandry, czyli zakręty, pętle i nawroty. Z lewej strony koryta rzeki starorzecze w postaci łukowatego jeziora. Brzegi rzeki porośnięte krzewami i drzewami.

Na niektórych obszarach zbudowanych ze skał węglanowych (np. Polesie Lubelskie, Niecka Nidziańska) znajduje się wiele małych i zazwyczaj głębokich jezior krasowych. Powstały one w wyniku rozpuszczania wapieni przez wodę, co przyczyniło się do utworzenia zagłębień w skałach, które wypełniła woda.

Oprócz jezior naturalnych na obszarze Polski istnieje wiele zbiorników sztucznych, tzw. jezior zaporowych. Spełniają one różne funkcje, m.in. umożliwiają regulację biegu rzeki, przyjmują nadmiar wody w czasie zwiększonych przepływów, służą też jako akweny rekreacyjno‑sportowe; spiętrzona w nich woda napędza turbiny elektrowni wodnych.

Innym dziełem człowieka w zakresie budownictwa wodnego są kanały. Wykorzystuje się je m.in. do transportu śródlądowego. Najważniejsze sztuczne wodne szlaki transportowe w Polsce to kanały: Augustowski, Gliwicki, Ślesiński, Notecki, Bydgoski, Żerański oraz Elbląsko‑Ostródzki z unikatowym na skalę światową systemem pochylni, za pomocą których na lądzie pokonywana jest 100‑metrowa różnica wysokości. Najdłuższym w Polsce kanałem wodnym jest liczący 140 km melioracyjny kanał Wieprz‑Krzna.

RD0YCw47NGErA

Zdjęcie przedstawia niewielki statek wycieczkowy na jednym z lądowych odcinków Kanału Elbląsko‑Ostródzkiego, przemieszczany za pomocą specjalnej pochylni na wodną część kanału. Pochylnia przypomina most osadzony na szynach służących do przemieszczenia statku po suchym lądzie. Na statku grupka ludzi. Za statkiem znajduje się most drogowy, reszta infrastruktury kanału i inny statek zmierzający w stronę pochylni. Okolicę otacza gęsty las liściasty, po prawej stronie kanału znajduje się ścieżka a na niej wędrujący ludzie.

Tereny trwale nasycone wodą, czyli bagna i mokradła, powstają na nieprzepuszczalnym podłożu. Porośnięte są charakterystyczną roślinnością wilgociolubną, w której dominują mchy (np. torfowce), trawy (np. trzciny) i turzyce. Największe skupiska bagien i mokradeł w Polsce znajdują się w dorzeczu Narwi i Biebrzy oraz na Polesiu Lubelskim. Poza tym tereny podmokłe spotkać można m.in. w innych dolinach rzecznych i na pojezierzach.

RHzwW06slf7zA

Na zdjęciu rozległy teren równinny, środkiem płynie rzeka, na pierwszym planie szersza, zarośnięta trzcinami i innymi roślinami wodnymi i wilgociolubnymi. W oddali las i szaroniebieskie niebo.

Woda w postaci trwale zamarzniętej, czyli lądolody, lodowce, lód pływający, wieloletnia zmarzlina, obecnie w Polsce nie występuje. Podobnie jak solniska, które są typowe dla klimatów suchych i gorących.

4. Wody podziemne w Polsce

Wody podziemne występują pod powierzchnią ziemi w skalnych warstwach wodonośnych, które ukształtowały się na nieprzepuszczalnym podłożu.

Ze względu na głębokość zalegania, wody podziemne podzielono na:

• przypowierzchniowe (zaskórne) – występują blisko powierzchni ziemi; są silnie zanieczyszczone; ich temperatura zmienia się w zależności od pogody;

• gruntowe – tworzą pod powierzchnią ziemi pierwszą trwałą warstwę wodonośną; zasilane są głównie wodami opadowymi, rzadziej powierzchniowymi (z rzek i jezior); nie podlegają bezpośrednim wpływom atmosferycznym;

• wgłębne – zalegają w warstwie wodonośnej przykrytej warstwą nieprzepuszczalną; zasilane wodami opadowymi;

• głębinowe – bardzo głębokie, silnie zmineralizowane, niebiorące aktywnego udziału w krążeniu wody.

Wody podziemne w Polsce występują w luźnych skałach kenozoicznych oraz w skałach litych jako wody szczelinowe i miejscami krasowe. Niektóre wody wgłębne, nagromadzone głównie w piaskach i glinach, utworzyły system basenów artezyjskichartezyjskie wodyartezyjskich i subartezyjskich, w których wody znajdują się pod ciśnieniem hydrostatycznym, np. na Nizinie Mazowieckiej.

R1Gt891chbeoz

Na ilustracji basen artezyjski – niecka o specyficznym układzie warstw skalnych. Warstwa skał nieprzepuszczanych a pomiędzy nią w kształcie delikatnego, grubego łuku warstwa skał przepuszczanych – wodonośna. Wody artezyjskie występują między dwiema warstwami skał wodoszczelnych i pod ciśnieniem hydrostatycznym wydostają się na zewnątrz przez studnię artezyjską. Pomiędzy studniami artezyjskimi na wzgórzu mieści się studnia subartezyjska. W górnej części ilustracji oznaczono strefę zasilania przez wody opadowe, zaznaczone jako ciemnoniebieskie chmury, z których spadają krople deszczu.

Część wód krążących pod ziemią w wyniku rozpuszczania niektórych pierwiastków staje się silnie zmineralizowana. W ten sposób powstają wody mineralne, np.:

• solanki – zawierają rozpuszczoną sól kamienną ($\text{NaCl}$);

• szczawy – zawierają kwaśne węglany wapnia i sodu;

• wody siarczanowe – zawierają siarczki sodu i wapnia.

Miejscowości, w których występują wody mineralne, mogą uzyskać status uzdrowiska. Ich cechą rozpoznawczą jest określenie „Zdrój” w nazwie. W Polsce uzdrowiska zgrupowane są w trzech regionach:

• w Sudetach – m.in. Kudowa‑Zdrój, Polanica‑Zdrój, Duszniki‑Zdrój, Szczawno‑Zdrój, Świeradów‑Zdrój;

• w Karpatach i na Podkarpaciu – m.in. Krynica‑Zdrój, Piwniczna‑Zdrój, Rabka‑Zdrój, Iwonicz‑Zdrój, Busko‑Zdrój;

• na Kujawach i Pomorzu Zachodnim – m.in. Ciechocinek, Połczyn‑Zdrój, Kamień Pomorski.

Miedzy innymi w Cieplicach Śląskich‑Zdroju (dzielnica Jeleniej Góry), w Lądku‑Zdroju i w Zakopanem występują głębinowe wody termalne, zwane też cieplicami. Mają one temperaturę wyższą od średniej rocznej temperatury powietrza w danym miejscu na powierzchni, np. w Cieplicach stwierdzono 61,5°C, co jest najwyższą temperaturą tych wód w Polsce.

Wody termalne znalazły szerokie zastosowanie w lecznictwie i rekreacji, a także coraz częściej wykorzystywane są do ogrzewania domów.

RCuSUwXrQ6cF8

Ilustracja przedstawia mapę Polski. Oznaczono i opisano główne miasta. Granice województw oznaczono czerwonymi liniami. Opisano państwa sąsiadujące. Na mapie kolorem filetowym przedstawiono obszary występowania wód mineralnych, a za pomocą sygnatur – kolorowych kół przedstawiono typy wód: solanki, szczawy i wody siarczanowe. Oznaczeniami literowymi przedstawiono typy wód: r – radoczynne, t – termalne. Opisano nazwy regionów występowania wód mineralnych: region kujawsko‑pomorski, region sudecki, region karpacki, region podkarpacki. Innym krojem czcionki opisano również miasta, w których występują wody mineralne. Szczawy występują na południu Polski w miastach takich jak Krynica Zdrój, Wysowa Zdrój, Rymanów Zdrój, Polańczyk, Piwniczna Zdrój, Szczawnica czy Iwonicz Zdrój. W rejonie sudeckim są to wody radoczynne znajdują się w miastach takich jak: Turoszów, Czerniawa Zdrój, Cieplice Zdrój, Świeradów Zdrój, Jedlina Zdrój, Polanica Zdrój, Kudowa Zdrój czy Długopole Zdrój. W regionie Kujawsko‑Pomorskim w środkowej części kraju występują głównie solanki termiczne. W takich miastach jak np.: Łabędź, Inowrocław, Dobrów, Nowe Miasto, Kaleje, Ciechocinek czy Rogoźno. W tym rejonie jest jedna woda mineralna siarczanowa i jest ona w Wieńcu Zdrój. Solanki termiczne również mieszczą się poza obszarem zaznaczonym na fioletowo w rejonach Warszawy i Gdańska. W północno zachodniej części kraju w regionie kujawsko pomorskim występują wody mineralne solanki są one w czterech miastach: Świnoujście, Kamień Pomorski, Kołobrzeg i Połczyn Zdrój. Siarczanowe wody mineralne mieszczą się głównie na południu Polski w miastach takich jak: Krzeszowice, Swoszowice, Mateczny, Wapienne, Horyniec Zdrój. W Zakopanym i w Bańskiej znajdują się wody siarczanowe termiczne. Dookoła mapy w białej ramce opisano południki i równoleżniki, które opisano co jeden stopień. W legendzie na dole mapy objaśniono znaki użyte na mapie.

Podsumowanie

• Woda nieustannie krąży w przyrodzie, zmieniając swoje miejsce i stany skupienia.

• Wody śródlądowe dzielą się na powierzchniowe i podziemne.

• Zlewisko Morza Bałtyckiego stanowi 99,7% obszaru Polski.

• Prawie 90% obszaru Polski należy do dorzeczy dwóch największych rzek – Wisły i Odry.

• Dorzecza Wisły i Odry są asymetryczne – przeważają w nich dopływy prawe ze względu na ogólne nachylenie powierzchni Polski w kierunku północno‑zachodnim.

• Rzeki w Polsce zasilane są głównie przez opady atmosferyczne, a ponadto przez wody z roztopów.

• Najwyższe stany wody w naszych rzekach pojawiają się wiosną i latem.

• W Polsce jeziora występują głównie w północnej części i mają na ogół pochodzenie polodowcowe.

• Poza jeziorami polodowcowymi występują jeszcze m.in. jeziora przybrzeżne, jeziora deltowe, jeziora zakolowe, jeziora krasowe.

• Bagna, mokradła i inne tereny podmokłe znajdują się w Polsce nad Narwią i Biebrzą oraz na Polesiu Lubelskim, a także na pojezierzach i w dolinach innych rzek.

• Wody podziemne, w zależności od głębokości występowania, dzielą się na: przypowierzchniowe (zaskórne), gruntowe, wgłębne i głębinowe.

• Wody mineralne zawierają podwyższone stężenie rozpuszczonych, wybranych związków chemicznych, dzięki którym mają właściwości lecznicze.

• Uzdrowisko to miejscowość, w której występują wody mineralne.

Dowiedz się więcej

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (https://www.imgw.pl/).

Słownik

Ćwiczenia