Nauczanie historii w branżowej szkole I stopnia zostało skoncentrowane na syntetycznym ujęciu dziejów państwa i narodu polskiego. Podstawa programowa dla tej szkoły stanowi kontynuację nauczania historii w szkole podstawowej. W większości pogłębia i problemowo ujmuje treści poznane w szkole podstawowej.
Cele kształcenia zostały skupione wokół trzech zasadniczych wymagań ogólnych: chronologii historycznej, analizy i interpretacji historycznej oraz tworzenia narracji historycznej. Treści nauczania mają układ chronologiczny i obejmują całość dziejów Polski, z uwzględnieniem istotnych wątków historii powszechnej. Edukacja historyczna w branżowej szkole I stopnia ma służyć nie tylko kształtowaniu postaw patriotycznych, lecz także doskonaleniu umiejętności ważnych w życiu codziennym: dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych między współczesnością a przeszłością, oceny zjawisk i procesów, prezentowania ocen i opinii, wyszukiwania informacji w różnych źródłach, argumentacji opartej na dociekliwości i wiedzy, a nie emocjach i uprzedzeniach.
1.
Sytuowanie faktów, zjawisk i procesów historycznych w czasie.
2.
Porządkowanie wybranych faktów w obrębie zjawisk i procesów historycznych.
3.
Wskazywanie przejawów zmian i kontynuacji w różnych wymiarach dziejów.
4.
Określanie tempa zmian w wybranych zjawiskach i procesach historycznych.
1.
Porównywanie i analizowanie informacji pochodzących z różnych źródeł.
2.
Wyciąganie wniosków oraz formułowanie ocen i opinii.
3.
Sytuowanie faktów, zjawisk i procesów historycznych w przestrzeni.
4.
Wskazywanie i wyjaśnianie związków przyczynowo-skutkowych.
5.
Wyodrębnianie elementów procesu dziejowego.
6.
Zachowanie krytycznej postawy wobec różnych interpretacji historii.
7.
Posługiwanie się wiedzą i doskonalonymi umiejętnościami do rozumienia współczesnych realiów.
1.
Łączenie informacji pochodzących z różnych źródeł w samodzielną wypowiedź.
2.
Uzasadnianie formułowanych ocen i opinii.
3.
Tworzenie różnych form opisu zjawisk i procesów historycznych (z zachowaniem poprawności językowej).
1)
sytuuje w czasie i przestrzeni cywilizacje starożytne;
2)
charakteryzuje trwałe osiągnięcia cywilizacji grecko-rzymskiej;
3)
opisuje genezę i etapy rozwoju chrześcijaństwa oraz jego znaczenie dla ukształtowania kultury europejskiej.
1)
charakteryzuje łaciński, bizantyjski i arabski krąg kulturowy;
2)
opisuje na wybranych przykładach relacje między Europą a światem islamu w średniowieczu;
3)
wyjaśnia uniwersalny charakter kultury średniowiecza.
1)
wyjaśnia uwarunkowania narodzin państwa polskiego i znaczenie jego chrystianizacji;
2)
charakteryzuje przykłady wzmacniania i decentralizacji państwa polskiego w okresie monarchii wczesnopiastowskiej;
3)
ocenia sytuację polityczną, społeczną i gospodarczą na ziemiach polskich w okresie rozbicia dzielnicowego;
4)
opisuje proces jednoczenia ziem polskich, ze szczególnym uwzględnieniem roli Władysława Łokietka;
5)
charakteryzuje i ocenia rządy Kazimierza Wielkiego w zakresie polityki wewnętrznej i zagranicznej.
1)
wyjaśnia istotę unii personalnej i wskazuje przykłady takich unii w dziejach średniowiecznej Polski;
2)
przedstawia okoliczności zawarcia unii polsko-litewskiej w XIV wieku i ocenia jej znaczenie;
3)
charakteryzuje i ocenia stosunki polsko-krzyżackie w XV wieku;
4)
ocenia wpływ przywilejów zdobytych przez szlachtę do końca XV wieku na życie społeczne, polityczne i gospodarcze w Królestwie Polskim;
5)
charakteryzuje kulturę polską okresu średniowiecza, odwołując się do wybranych przykładów.
1)
przedstawia przyczyny i skutki zamorskiej ekspansji Europejczyków od czasu wielkich odkryć geograficznych;
2)
opisuje podziały wyznaniowe i podaje przykłady wojen na tle religijnym w nowożytnej Europie;
3)
charakteryzuje kulturę renesansu oraz baroku, odwołując się do wybranych przykładów.
1)
przedstawia postanowienia i ocenia znaczenie unii lubelskiej;
2)
charakteryzuje ustrój polityczny i strukturę demograficzną Rzeczypospolitej Obojga Narodów;
3)
porównuje gospodarkę Rzeczypospolitej i krajów Europy Zachodniej;
4)
wyjaśnia specyfikę tolerancji religijnej w Rzeczypospolitej do początku XVII wieku i jej kulturowej atrakcyjności dla narodów ościennych;
5)
charakteryzuje kulturę polskiego renesansu, odwołując się do wybranych przykładów.
1)
przedstawia główne przyczyny i następstwa wojen toczonych przez Rzeczpospolitą w XVII wieku;
2)
podaje przykłady ingerencji państw ościennych w sprawy wewnętrzne Rzeczypospolitej w XVII i na początku XVIII wieku;
3)
charakteryzuje położenie międzynarodowe Rzeczypospolitej w czasach saskich.
1)
identyfikuje główne idee oświecenia i charakteryzuje zmiany cywilizacyjne w Europie Zachodniej w XVIII wieku;
2)
wyjaśnia wpływ idei oświeceniowych na powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz wybuch rewolucji francuskiej; wyjaśnia różnice między amerykańską wojną o niepodległość a rewolucją francuską;
3)
charakteryzuje reformy oświeceniowe w Rzeczypospolitej, ze szczególnym uwzględnieniem reform Sejmu Wielkiego i postanowień Konstytucji 3 maja;
4)
charakteryzuje przyczyny i opisuje zasięg terytorialny kolejnych rozbiorów Rzeczypospolitej;
5)
wyjaśnia zewnętrzne i wewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej oraz znaczenie likwidacji państwa polskiego dla całej Europy.
1)
charakteryzuje genezę i losy Legionów Polskich we Włoszech;
2)
przedstawia politykę Napoleona wobec sprawy polskiej, z uwzględnieniem dziejów Księstwa Warszawskiego;
3)
charakteryzuje postanowienia kongresu wiedeńskiego w sprawie ziem polskich;
4)
wyjaśnia genezę i charakteryzuje następstwa powstania listopadowego;
5)
przedstawia udział Polaków w wydarzeniach Wiosny Ludów.
1)
wyjaśnia genezę i charakteryzuje następstwa powstania styczniowego;
2)
charakteryzuje postawy społeczeństwa polskiego wobec polityki germanizacyjnej i rusyfikacyjnej władz zaborczych;
3)
charakteryzuje specyfikę tzw. autonomii galicyjskiej;
4)
charakteryzuje zróżnicowanie gospodarcze ziem polskich i główne zmiany społeczne;
5)
porównuje programy polityczne ruchu narodowego, socjalistycznego i ludowego;
6)
określa istotne następstwa ekspansji kolonialnej państw uprzemysłowionych.
1)
wyjaśnia przyczyny wybuchu wojny i opisuje charakter działań wojennych na różnych frontach;
2)
porównuje założenia polskich orientacji politycznych i charakteryzuje przykłady ich realizacji;
3)
wyjaśnia okoliczności przystąpienia USA do wojny i ich rolę w konflikcie;
4)
określa bezpośrednie skutki rewolucji 1917 roku w Rosji;
5)
przedstawia społeczne i gospodarcze następstwa wojny.
1)
przedstawia zmiany terytorialne w Europie po I wojnie światowej;
2)
charakteryzuje postanowienia traktatu wersalskiego, z uwzględnieniem Ligi Narodów;
3)
wyjaśnia okoliczności i następstwa objęcia władzy w Niemczech przez Hitlera;
4)
charakteryzuje początki systemu stalinowskiego w ZSRS;
5)
charakteryzuje przemiany gospodarcze i kulturalne oraz osiągnięcia naukowe okresu międzywojennego.
1)
charakteryzuje proces kształtowania się granic niepodległej Polski (z uwzględnieniem powstania wielkopolskiego, powstań śląskich, wojny polsko-bolszewickiej i plebiscytów);
2)
porównuje ustrój II Rzeczypospolitej przed zamachem majowym i po nim;
3)
charakteryzuje główne założenia polityki zagranicznej II Rzeczypospolitej;
4)
ocenia znaczenie głównych osiągnięć gospodarczych niepodległej Polski, uwzględniając zniszczenia wojenne i kryzys ekonomiczny;
5)
charakteryzuje strukturę społeczną, narodowościową i wyznaniową obywateli II Rzeczypospolitej;
6)
opisuje główne osiągnięcia niepodległej Polski w dziedzinie nauki i kultury.
1)
charakteryzuje położenie Polski między dwoma państwami totalitarnymi w przededniu wybuchu II wojny światowej;
2)
wyjaśnia przyczyny przegrania wojny obronnej przez Polskę;
3)
sytuuje w czasie i przestrzeni przełomowe wydarzenia II wojny światowej (polityczne i militarne);
4)
charakteryzuje przejawy eksterminacji narodów (ze szczególnym uwzględnieniem eksterminacji polskiej warstwy przywódczej, Holokaustu i zagłady Romów);
5)
przedstawia przykłady bohaterstwa żołnierzy polskich na frontach II wojny światowej;
6)
opisuje uwarunkowania militarne i polityczne konferencji Wielkiej Trójki (Teheran, Jałta, Poczdam) oraz przedstawia ich ustalenia.
1)
charakteryzuje podział ziem polskich dokonany przez Niemcy i ZSRS;
2)
porównuje politykę okupantów wobec obywateli Rzeczypospolitej Polskiej i wymienia przykłady największych zbrodni niemieckich i sowieckich na narodzie polskim;
3)
wyjaśnia znaczenie funkcjonowania władz Rzeczypospolitej Polskiej na obczyźnie;
4)
charakteryzuje cele i organizację Polskiego Państwa Podziemnego;
5)
charakteryzuje genezę i następstwa powstania warszawskiego;
6)
wyjaśnia okoliczności powstania komunistycznego ośrodka władzy w Polsce.
1)
charakteryzuje polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturowe skutki II wojny światowej;
2)
wyjaśnia genezę zimnej wojny i identyfikuje główne kryzysy międzynarodowe okresu zimnowojennego, w tym wyścig zbrojeń i politykę odstraszania atomowego;
3)
charakteryzuje politykę ZSRS wobec państw bloku wschodniego (z uwzględnieniem interwencji zbrojnej na Węgrzech i w Czechosłowacji);
4)
wyjaśnia genezę i charakter integracji europejskiej;
5)
przedstawia cele i rolę Organizacji Narodów Zjednoczonych w powojennym świecie;
6)
charakteryzuje przemiany społeczne i gospodarcze w II połowie XX wieku, z uwzględnieniem zjawiska kultury masowej.
1)
porównuje kształt terytorialny Polski przed wybuchem II wojny światowej i po jej zakończeniu;
2)
charakteryzuje proces przejmowania przez komunistów władzy w Polsce i opisuje postawy Polaków wobec terroru komunistycznego;
3)
charakteryzuje przemiany gospodarcze, społeczne i kulturowe w powojennej Polsce;
4)
przedstawia kryzysy społeczne w PRL, uwzględniając ich charakter i następstwa;
5)
ocenia rolę Kościoła katolickiego w powojennej Polsce;
6)
charakteryzuje ruch społeczny ,,Solidarność'' i rozpoznaje jego przywódców;
7)
opisuje następstwa wprowadzenia stanu wojennego w Polsce.
1)
charakteryzuje przemiany w Polsce w 1989 roku i ocenia ich wpływ na przemiany w Europie Środkowo-Wschodniej;
2)
przedstawia kierunki zmian politycznych, gospodarczych i społecznych w Polsce w pierwszych latach transformacji;
3)
wyjaśnia znaczenie przystąpienia Polski do NATO i do Unii Europejskiej;
4)
charakteryzuje nowe zagrożenia dla ładu międzynarodowego;
5)
wyjaśnia zjawisko postkomunizmu i charakteryzuje sposoby odejścia od niego w Polsce po 1989 roku (problem dekomunizacji, lustracji i reprywatyzacji);
6)
ocenia znaczenie i skutki katastrofy smoleńskiej 10 kwietnia 2010 roku dla państwa polskiego;
7)
charakteryzuje zaangażowanie Polski we współpracę regionalną: Grupa Wyszehradzka (V4), Trójmorze;
8)
charakteryzuje przemiany polityczne i społeczne w Polsce w latach 2010-2015.
Podstawa programowa kształcenia ogólnego historii dla branżowej szkoły I stopnia ujmuje w sposób syntetyczny całokształt dziejów Polski, ukazany jednak w szerszym kontekście, głównie na tle istotnych zjawisk i procesów z historii Europy. Treści nauczania mają układ chronologiczny, co powinno dać uczniom spójny i uporządkowany obraz ojczystych dziejów.
1)
klasa I - działy od I do VIII;
2)
klasa II - działy od IX do XIII;
3)
klasa III - działy od XIV do XVIII.
Aby zagwarantować atrakcyjność i efektywność edukacji historycznej na tym etapie edukacyjnym, należy korzystać z szerokiego spektrum metod i środków dydaktycznych. Nauczyciel powinien stosować nauczanie problemowe i metody aktywizujące. Oprócz podręczników istotną rolę w procesie kształcenia powinny odgrywać również teksty źródłowe, materiały ikonograficzne, filmy, mapy, wystawy multimedialne. Olbrzymie możliwości edukacyjne stwarza w tym obszarze internet.
Warto też zachęcać uczniów do korzystania z różnych form pozalekcyjnej edukacji historycznej (wycieczki, projekty, konkursy, akademie szkolne, uroczystości rocznicowe, rekonstrukcje historyczne, multimedialne wystawy muzealne, gry o walorach edukacyjnych, np. planszowe, wideo itp.).
Kształcenie w branżowej szkole I stopnia podejmują uczniowie o bardzo zróżnicowanych oczekiwaniach i predyspozycjach. Niektórzy z nich zapewne już na tym etapie zakończą szkolną edukację, inni będą kształcić się dalej. Będzie to wymagało indywidualizacji pracy z uczniem oraz stosowania skutecznych metod nauczania w celu nie tylko realizacji wymogów programowych, lecz także rozbudzania zainteresowań historycznych młodzieży.
Uzupełnieniem edukacji uczniów w branżowej szkole I stopnia w zakresie najnowszej historii Polski oraz historii powszechnej jest przedmiot historia i teraźniejszość, zawierający również elementy edukacji obywatelskiej.