Celem edukacji kaszubskiej jest kształtowanie i rozwój językowej, kulturowej i tożsamościowej świadomości młodego człowieka w jego relacjach z regionem, państwem, Europą i światem. Istotnym zadaniem jest rozwijanie w uczniach ciekawości, otwartości i szacunku dla innych kultur.
Podstawa programowa umożliwia rozwój młodzieży na wielu płaszczyznach: w zakresie świadomości i tożsamości regionalnej, języka i kultury. Przewiduje ona znaczne poszerzenie wiedzy o regionie i aktywne uczestnictwo w życiu społecznym.
Zadaniem nauczyciela jest motywowanie ucznia do poznawania literatury regionalnej i innych tekstów kultury, zdobywania wiedzy o regionie oraz rozwijania sprawności językowych. Dla osiągnięcia celów ważna jest współpraca ze środowiskiem lokalnym.
1.
Rozumienie znaczenia literatury i kultury w kształtowaniu poczucia tożsamości regionalnej.
2.
Pogłębianie znajomości literatury, języka, historii i kultury regionu.
3.
Przygotowanie do świadomego uczestnictwa w życiu społeczności lokalnej.
1.
Kształcenie umiejętności posługiwania się leksykalnymi zasobami języka.
2.
Świadome wykorzystanie języka regionalnego do wzmacniania poczucia tożsamości i uczestnictwa w życiu wspólnoty regionalnej.
3.
Pogłębianie wiedzy na temat zagadnień z zakresu nauki o języku.
4.
Wzbogacanie umiejętności komunikacyjnych, wykorzystywanie języka kaszubskiego w różnych sytuacjach.
5.
Stosowanie szeroko pojętej indywidualizacji nauczania w wyrównywaniu kompetencji językowych uczniów.
6.
Wyrabianie szacunku do lokalnych odmian języka regionalnego.
1.
Poznawanie i poszerzanie zakresu znajomości literatury kaszubskiej.
2.
Kształcenie umiejętności analizy i interpretacji dzieł literackich i innych tekstów kultury.
3.
Kształtowanie umiejętności świadomego uczestniczenia w kulturze: regionalnej, polskiej, europejskiej i światowej.
4.
Kształcenie szacunku dla kultury własnej i innych.
5.
Rozwijanie zainteresowania kulturą w środowisku lokalnym i rozwijanie potrzeby uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych.
1.
Rozwijanie umiejętności wypowiadania się w języku kaszubskim w różnych formach wypowiedzi ustnych i pisemnych.
2.
Szerokie wykorzystywanie kompetencji językowych w różnych sytuacjach.
3.
Doskonalenie umiejętności wyrażania własnych sądów, poglądów i opinii.
1)
analizuje różne wzorce postaw i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość;
2)
rozumie tematy, motywy, toposy charakterystyczne dla literatury kaszubskiej;
3)
rozumie kontekst kulturowy poznawanych utworów literackich;
4)
dostrzega korzyści wynikające z wzajemnego przenikania się kultur;
5)
dostrzega wartości tkwiące w szeroko pojętym nazewnictwie regionalnym.
1)
wykazuje się wiedzą z zakresu fonetyki, fleksji, słowotwórstwa i składni;
2)
odnosi się z szacunkiem do lokalnych odmian języka regionalnego;
3)
stosuje w tekście zasady ortografii i interpunkcji.
1)
wie, że język jest systemem znaków, a komunikacja odbywa się na poziomie werbalnym i niewerbalnym;
2)
rozpoznaje wyrazy wieloznaczne i rozumie ich znaczenia w tekście;
3)
dostrzega wpływ leksyki na tworzenie różnych odmian języka.
1)
stosuje poprawne formy wyrazów w komunikowaniu się za pomocą środków elektronicznych;
2)
rozróżnia pojęcia błędu językowego i innowacji językowej, poprawności i stosowności wypowiedzi.
1)
rozpoznaje charakterystyczne cechy stylu danego tekstu;
2)
odczytuje sens tekstu (np. znaczenia wyrazów, związków frazeologicznych, zdań, grup zdań porządkowanych w akapicie), potrafi wydzielić jego fragmenty i objaśnić ich sens oraz funkcję na tle całości;
3)
odczytuje sens tekstów artystycznych, publicystycznych, popularnonaukowych, prasowych.
1)
rozpoznaje rodzaje i gatunki literackie, potrafi wymienić ich cechy;
2)
rozpoznaje w utworze sposoby kreowania bohatera i świata przedstawionego;
3)
rozpoznaje podstawowe motywy i toposy (np. ojczyzny, poety, matki, ziemi, wędrówki, inne) oraz ich funkcje w utworze;
4)
wykorzystuje w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (tytuł, podtytuł, puenta, kompozycja, słowa klucze, motto);
5)
dostrzega obecne w utworach literackich oraz innych tekstach kultury wartości regionalne, narodowe i uniwersalne.
1)
interpretuje dzieła sztuki;
2)
określa wartości poznawanych tekstów kultury.
1)
tworzy samodzielną wypowiedź argumentacyjną według podstawowych zasad logiki i retoryki;
2)
wypowiada się na tematy poruszane w toku edukacji;
3)
publicznie wygłasza przygotowaną przez siebie wypowiedź.
1)
hierarchizuje informacje zawarte w tekście;
2)
tworzy tekst własny, stosując adekwatną do tematu formę wypowiedzi;
3)
opracowuje redakcyjnie własny tekst (dokonuje przeróbek, uzupełnień, transformacji, skrótów, eliminuje przypadkową niejednoznaczność wypowiedzi).
1)
Derdowski Hieronim, Ò panu Czôrlińsczim, co do Pùcka pò sécë jachôł (całość);
2)
Drzeżdżon Jan, Twarz Smętka (fragmenty);
3)
Fikus Stefan, wybrane fragmenty prozy;
4)
Grass Gunter, Blaszany bębenek (fragmenty);
5)
Heyke Leon, Dobrogòst i Miłosława (fragmenty);
6)
Jankę Stanisław, Łiskawica (fragmenty);
7)
Jażdżewski Bolesław, Wspomnienia kaszubskiego "Gbura", cz. 3 (fragmenty);
8)
Labuda Aleksander, Guczów Mack gôdô (wybrane felietony);
9)
Łajming Anna, Czterolistna koniczyna (wybrane opowiadania lub fragmenty); Dzieciństwo, Młodość (wybrane fragmenty);
10)
Majkowski Aleksander, Żëcé i przigòdë Remùsa (całość)*;
11)
Walkusz Jan, Sztrądã słowa (fragmenty);
12)
Zbrzeca Jon (ps.), W stolëcë chmùrników (wybrane eseje lub ich fragmenty)
oraz inne teksty wybrane przez nauczyciela i uczniów.
Wybór wierszy następujących poetów:
Bartelik Stanisław, Bieszk Stefan, Czaja Ida, Derdowski Hieronim, Drzeżdżon Jan, Fopke Tomasz, Heyke Leon, Jankę Stanisław, Karnowski Jan, Labuda Aleksander, Labudda Jaromira, Majkowski Aleksander, Makurat Hanna, Muza Krystyna, Nagel Alojzy, Pepliński Antoni, Pieper Michał, Piepka Jan, Rompski Jan, Sędzicki Franciszek, Stachurski Jerzy, Szymańska-Ugowska Bożena,Trepczyk Jan, Zbrzyca Jan (ps.), Zmuda-Trzebiatowski Robert
oraz inne utwory wybrane przez nauczyciela i uczniów.
1)
wybrane dramaty w całości lub fragmentach Jana Karnowskiego oraz Jana Rompskiego;
2)
Sychta Bernard, Hanka sã żeni (fragmenty) lub inny dramat we fragmentach.
Tłumaczenia literatury polskiej i światowej na język kaszubski (wybrane utwory lub ich fragmenty).
Inne propozycje literackie inspirowane tematyką kaszubską.
Teksty pomocnicze, np. bedekery, czasopisma, leksykony, monografie, opracowania, poradniki, przewodniki, słowniki.
Nauka języka kaszubskiego w branżowej szkole II stopnia jest kontynuacją nauczania tego przedmiotu w branżowej szkole I stopnia.
Ważne jest wprowadzenie elementów historii, geografii, przyrody i kultury regionu w obręb treści nauczanych na języku kaszubskim, co powinno być realizowane głównie poprzez uczestnictwo w życiu kulturalnym Kaszub oraz na podstawie literatury.
Należy zadbać o to, aby wykorzystywane w procesie edukacyjnym teksty były zapisane w standaryzowanej pisowni. W określonych przypadkach, np. pokazanie cech dialektalnych języka lub jego historycznego rozwoju, dopuszcza się użycie tekstów w niestandaryzowanej pisowni.
Dla uatrakcyjnienia zajęć zaleca się szerokie wykorzystywanie tekstów kultury (w tym kaszubskojęzycznych filmów). Pomocą w procesie edukacji powinny też być filmy o Kaszubach, audycje radiowe i telewizyjne, zasoby internetowe, spotkania z zasłużonymi dla kultury kaszubskiej ludźmi, warsztaty, projekty edukacyjne.