Przejdźmy do tematu

Skąd się wziął dyrygent?

Już od początku istnienia muzyki potrzebna była postać prowadzącego, który zorganizowałby wykonawców i określił kształt wykonywanej kompozycji. Zanim pojawił się dyrygent, osobą która dawała sygnał rozpoczęcia lub zakończenia utworu muzycznego był klawesynistaKlawesynklawesynista potem koncertmistrzKoncertmistrzkoncertmistrz albo też pierwszy skrzypek w zespole. W XVII i XVIII wieku w pojedynczych przypadkach kierujący zespołem stał już przed zespołem przodem do publiczności. W jednej dłoni trzymał on laskę (podobną do buławy marszałkowskiej), którą wybijał rytmRytmrytm, a drugą wyznaczał sposób interpretacji utworu, wykonując przy tym różne ruchy rękoma. Jednym z pierwszych znanych dyrygentów był francuski kompozytor barokowy Jean‑Baptiste Lully [czytaj: żą batiste luli] wspominany poniżej przez wybitnego współczesnego polskiego dyrygenta Jacka Kaspszyka.

Źródło: http://fundacjafilharmoniiwarszawskiej.pl/dla_pracownikow_fn/multimedia/artykuly/kaspszyk_ruch_m.pdf (dostęp z dnia 31.03.2018)

Zadania dyrygenta

Źródło: http://fundacjafilharmoniiwarszawskiej.pl/dla_pracownikow_fn/multimedia/artykuly/kaspszyk_ruch_m.pdf (dostęp z dnia 31.03.2018)

Dyrygent odgrywa ważną rolę w wykonaniu utworu – wyznacza tempoTempotempo, wskazuje wejścia poszczególnych muzyków, decyduje, jak długo ma trwać dźwięk. On interpretuje dzieło muzyczne i przekazuje orkiestrze lub śpiewakom, jak wykonać utwór. W chórze pokazuje śpiewakom wejścia danego głosu. Wszystko to musi przekazać w rzeczywistym czasie. Narzędziami dyrygenta, które służą tej komunikacji są batuta i partytura.

Źródło: http://fundacjafilharmoniiwarszawskiej.pl/dla_pracownikow_fn/multimedia/artykuly/kaspszyk_ruch_m.pdf (dostęp z dnia 31.03.2018)

Uznani dyrygenci XIX i XX wieku

Ważnymi współczesnymi dyrygentami są: Herbert von Karajan i Leonard Bernstein [czytaj: leonard bernstin]. Karajan dążył do doskonałości pod względem i artystycznym i technicznym - takich, które staną się wzorcami interpretacji dla współczesnych i potomnych. Bernstein dyrygował najlepszymi orkiestrami świata, był długoletnim szefem orkiestry Filharmonii Nowojorskiej. Dyrygenci stali się także postaciami uwiecznionymi w wielu tekstach literatury oraz filmach.

Obecnie popularnością cieszą się konkursy dyrygenckie. Wymagają one dużych nakładów finansowych, dlatego ich liczba jest ograniczona. Pierwszym wydarzeniem tego typu był Międzynarodowy Konkurs dla Młodych Dyrygentów w Besançon [czytaj: bezansą] we Francji. Jego pierwsza edycja miała miejsce w 1951 roku. Inne konkursy odbywały się w Kopenhadze, Parmie, Tokio. Również w Polsce można wziąć udział w wydarzeniu tego typu. We Wrocławiu odbywa się Ogólnopolski Konkurs dla Studentów Dyrygentury im. Adama Kopycińskiego, a w Białymstoku Ogólnopolski Konkurs Dyrygentów im. Witolda Lutosławskiego. Jednym z najważniejszych polskich konkursów jest Międzynarodowy Konkurs dla Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga, który odbył się po raz pierwszy w 1979 roku.

RkRkgc6DVaDAu

Ćwiczenie 4

Ilustracja interaktywna przedstawia batutę i partyturę. Na ilustracji umieszczone są kolejno ponumerowane aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje: 1. Batuta (wł. uderzenie, takt) jest wydłużoną pałeczką, która służy dyrygentowi do wyraźniejszej komunikacji z muzykami wykonującymi dzieło. Najczęściej wykonana jest z drewna, bambusa, włókna szklanego i innych lekkich elementów, a jej długość to zazwyczaj około 30 cm. 2. Partytura jest wyciągiem wszystkich sekcji orkiestry lub głosów chóru, zapisanym w postaci książki. Dzięki niej dyrygent wie, w jaki sposób powinien prowadzić melodię, a także zna założenia kompozytora, które zapisane są w poszczególnych taktach.

Ilustracja interaktywna przedstawia batutę i partyturę. Na ilustracji umieszczone są kolejno ponumerowane aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje: 1. Batuta (wł. uderzenie, takt) jest wydłużoną pałeczką, która służy dyrygentowi do wyraźniejszej komunikacji z muzykami wykonującymi dzieło. Najczęściej wykonana jest z drewna, bambusa, włókna szklanego i innych lekkich elementów, a jej długość to zazwyczaj około 30 cm. 2. Partytura jest wyciągiem wszystkich sekcji orkiestry lub głosów chóru, zapisanym w postaci książki. Dzięki niej dyrygent wie, w jaki sposób powinien prowadzić melodię, a także zna założenia kompozytora, które zapisane są w poszczególnych taktach.

Przeciągnij nazwę we właściwe miejsce.

Partytura, Batuta

.................

.................

Ćwiczenie 4

ROJz6DqlWobV3

Wyjaśnij czym jest batuta i partytura

Ten temat niejedno ma imię

Muzyka, matematyka, reklama

Dyrygent w filmie

Muzyka chóralna łagodzi obyczaje

Les Choristes [czytaj: le korist] lub w polskim tłumaczeniu Pan od muzyki to dramat muzyczny wyreżyserowany przez Christophe’a Barratiera [czytaj: christofa baratiera]. Jest to remake [czytaj: rimejk]Słowiczej klatki z 1945 r. w reżyserii Jrana Dréville’a [czytaj: żirana drevila]. Pan od muzyki ukazał się w 2004 r. i jest produkcją francusko‑niemiecko‑szwajcarską. Film stał się wielkim sukcesem. W samej Francji przyciągnął do kin ponad 8,5 miliona osób.

Fabuła skonstruowana jest na zasadzie retrospekcji. Dwóch przyjaciół z lat dziecięcych – Pierre Morhange [czytaj: pier morąż] (Jean‑Baptiste Maunier) [czytaj: żą batiste monie], będący znanym dyrygentem, oraz Pépinot [czytaj: pepino] (Maxence Perrin) [czytaj: maksąs pera] – spotyka się, aby wspomnieć swego nauczyciela od muzyki, któremu wiele zawdzięczają. Od tego momentu akcja przenosi się do przeszłości. Clément Mathieu [czytaj: klemą macjo] (Gérard Jugnot) [czytaj: żerar żunio], tytułowy bohater filmu, jest niespełnionym muzykiem. Przybywa do ośrodka szkolnego z internatem dla chłopców, aby podjąć posadę nauczyciela‑wychowawcy. Szybko okazuje się, że w szkole panuje brutalny rygor. Wedle zasady dyrektora placówki, każda akcja wywołuje odpowiednią reakcję – każde przewinienie podlega surowej karze. Mathieu wpada na pomysł, jak trafić do trudnej młodzieży i zakłada chór szkolny. Zauważa, że jeden z uczniów wykazuje szczególny talent muzyczny. Jest to wspomniany już wcześniej Morhange, który dzięki swemu nauczycielowi podejmuje studia w konserwatorium muzycznym i staje się dyrygentem. Ostatecznie tytułowy Pan od muzyki zostaje zwolniony za niedopełnienie obowiązków (uczniowie powodują pożar). Film ma jednak szczęśliwe zakończenie, ponieważ w ostatniej scenie Mathieu podejmuje się opieki nad jednym ze swoich uczniów – osieroconym Pépinotem.

RYTxPEv5Z9xID

Ilustracja przedstawia kadr z filmu Pan od muzyki. Po lewej stronie stoją chłopcy ubrani w białe koszule, to chórzyści. Jeden z nich trzyma partyturę. Po prawej stoi mężczyzna w średnim wieku, jest dyrygentem. W tle stare mury.

Ilustracja przedstawia kadr z filmu Pan od muzyki. Po lewej stronie stoją chłopcy ubrani w białe koszule, to chórzyści. Jeden z nich trzyma partyturę. Po prawej stoi mężczyzna w średnim wieku, jest dyrygentem. W tle stare mury.

1

1. Muzyka zajmuje w filmie centralną rolę. Nagrań chóralnych dokonał zespół dziecięcy Les Petits Chanteurs de Saint‑Marc (Mali chórzyści św. Marka) z okolic Lyonu. W chórze tym śpiewał też Jean‑Baptiste Maunier, odtwórca roli Pierre’a Morhange’a, którego kariera artystyczna rozpoczęła się od udziału w filmie. We Francji ścieżka dźwiękowa do Pana od muzyki była przez 11 tygodni na szczytach list przebojów i wywołała zainteresowanie muzyką chóralną. Najpopularniejszym utworem stał się Vois sur ton chemin (Spójrz na swoją ścieżkę).

Film otrzymał nominacje do Oscara, Złotych Globów i BAFTA. Zdobył francuskiego Césara [czytaj: sezara] w 2005 r. w kategoriach za najlepszą muzykę i dźwięk, a także Europejską Nagrodę Filmową w 2004 r. za najlepszą muzykę.

Słownik pojęć