Świat na przełomie wieków - wyzwania współczesnego świata - Miejsce Polski w świecie współczesnym. Droga do NATO i Unii Europejskiej

Rv335iRRSAkBs

Świat na przełomie wieków - wyzwania współczesnego świata

Druga połowa XX wieku to okres znacznego przyspieszenia rozwoju cywilizacyjnego. Nie wszędzie następował on w jednakowym tempie, natężeniu i tym samym czasie. W regionach wysoko rozwiniętych (jak Ameryka Północna, Europa, Australia czy niektóre kraje Azji) był szybszy, w innych – wolniejszy lub zupełnie niedostrzegalny (część państw Afryki). W skali globalnej jednak postęp przybrał rozmiary niespotykane do tej pory w dziejach ludzkości.

R1O5trIK6nSuF1

Linia chronologiczna przedstawia następujące wydarzenia. 1953 Transmisja telewizyjna z koronacji Elżbiety. 22 listopada 1963 Zamach na prezydenta USA Johna F. Kennedy'ego. 20 lipca 1969 Pierwszy człowiek na Księżycu. 1971 Powstanie organizacji Greenpeace. 1989 Obrady Okrągłego Stołu w Polsce. 1991 Opracowanie systemu informacyjnego WWW. 1995 Powstanie Światowej Organizacji Handlu. 1 listopada 1993 Powstanie Unii Europejskiej. — Świat w II połowie XX wieku
Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Świat współzależności

W latach 60. XX wieku na istnienie procesów globalizacyjnych zwrócił uwagę kanadyjski specjalista z dziedziny komunikacji Herbert Marshall McLuhan, autor pojęcia globalnej wioski. Chciał on podkreślić, że dzięki postępowi technologicznemu, zwłaszcza w dziedzinie telekomunikacji, świat „zmniejszył się” – obieg informacji stał się szybszy, a pokonanie odległości zajmuje mniej czasu. Wskutek tego zmieniły się relacje międzyludzkie, przyspieszyły kontakty oraz wymiana poglądów i doświadczeń. Kluczowym elementem w procesie globalizacji był rozwój technologii telekomunikacyjnych, jak telefonia, telewizja czy internet, co znacząco przyspieszyło obieg informacji i dostęp do nich, a także ich ilość. Gwałtowny rozwój technologiczny drugiej połowy XX w. nazywa się rewolucją informatyczną. Dobra kultury, jak filmy czy książki, a także określone mody, zwyczaje czy autorytety, zaczęły poprzez mass media wpływać na życie codzienne społeczeństw na całym świecie. Sprzyjały temu także demokracja i wolność słowa, pozwalające na nieskrępowany wybór produktów i ich reklamę. Liberalizacja handlu, wspólny rynek, coraz większy i coraz swobodniejszy przepływ towarów, kapitału i informacji stworzyły potrzebę współpracy w ramach organizacji międzynarodowych i powołania nowych instytucji, takich jak Światowa Organizacja Handlu (WTO).

RFpA566rbeXgc

Zdjęcie przedstawia duży plac, na którym stoi tłum ludzi, są to dziennikarze i fani otaczający zespół The Beatles na lotnisku. Fani czekają na czwórkę z Liverpoolu, także na szczycie terminalu lotniska. — W latach 60. XX w. zespół muzyczny The Beatles osiągnął popularność na niespotykaną dotąd skalę. Mówiono o beatlemanii, która charakteryzowała się histerycznymi reakcjami fanów, mdlejącymi podczas koncertów, oraz naśladowaniem wyglądu członków zespołu, szczególnie charakterystycznych fryzur. Beatlemania występowała nie tylko w Wielkiej Brytanii czy Stanach Zjednoczonych, ale była zjawiskiem globalnym. Na zdjęciu dziennikarze otaczają Beatlesów na lotnisku Schiphol w Amsterdamie w czerwcu 1964 roku, gdy fani czekają na nich na szczycie terminalu lotniska. Jak sądzisz, czy dzisiaj jacyś artyści muzyczni mogliby wzbudzić podobne emocje?
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Rw3T9vn01JGCw

McDonald's jest powszechnie postrzegany jako symbol globalizacji, często nazywaną McDonaldyzacją globalnego społeczeństwa. Popularność tej sieci barów szybkiej obsługi przeniknęła nawet do nauk ekonomicznych. We wrześniu 1986 r. brytyjski tygodnik „The Economist” wprowadził tzw. wskaźnik Big Maca służący do pomiaru parytetu siły nabywczej. Jednym z powodów wybrania Big Maca jako wskaźnika była jego popularność i rozpoznawalność na całym świecie.

Źródło: licencja: CC BY-SA 1.0.

Przeciwnicy tych procesów, zwani antyglobalistami, wskazują na realną groźbę zaniku różnorodności kulturowej oraz tożsamości poszczególnych państw i narodów na rzecz jednolitej kultury masowej. W sferze gospodarczej i społecznej antyglobaliści protestują przeciw rosnącej, ich zdaniem, władzy wielkich koncernów, banków i polityków. Zarzucają im ambicje decydowania o losach społeczeństw i realizację własnych interesów kosztem szarego człowieka. Protesty antyglobalistów przybierają często formę blokad, manifestacji, a nierzadko starć z siłami porządkowymi. Alterglobalizm zaś za cel stawia sobie zmianę procesów globalizacyjnych, a nie sam sprzeciw wobec nich. Alterglobaliści często przywołują hasło walki o prawa człowieka i poszukują nowych, alternatywnych rozwiązań społecznych w stosunku do globalizacji w obecnym neoliberalnym kształcie, której zarzucają poddanie rynkowi większości obszarów życia społecznego. Dążą do zapewnienia wszystkim mieszkańcom Ziemi podstawowych praw ekonomicznych, poruszają kwestie ekologii i wspierają ruchy lokalne.

RJ5p4qzoLRs4j

Zdjęcie przedstawia marsz demonstracyjny. Tłum idzie z maskami, przedstawiającymi twarze polityków oraz z transparentami i flagami, na których widnieją napisy w języku angielskim. — Szczyt G8 - marsz alterglobalistów, 2008 r. Antyglobaliści dążą do radykalnej zmiany obecnych stosunków ekonomicznych, ekologicznych i społecznych, m.in. poprzez budowanie globalnego społeczeństwa obywatelskiego. Ruch antyglobalistyczny szczególnie popularny był w pierwszej dekadzie XXI w. na Zachodzie. Kogo przedstawiają karykaturalne maski niesione przez demonstrantów?
Źródło: Muji Tra, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 2.0.

Starzenie się ludzkości, nowe choroby cywilizacyjne

Przełom wieków był czasem poprawy jakości życia, do czego przyczynił się rozwój medycyny, której poziom pozwala obecnie na radzenie sobie z wieloma dotychczas nieuleczalnymi chorobami. W XX wieku udało się wyeliminować wiele chorób, które cyklicznie zabijały ludzi (np. dżuma, cholera). Podniósł się także poziom higieny, co ma szczególne znaczenie dla obniżenia śmiertelności noworodków. Dla krajów mniej rozwiniętych, zwłaszcza w Afryce, stworzono liczne programy pomocy medycznej. W rezultacie nastąpiło przyspieszenie wzrostu liczby ludności na świecie, a także zjawisko starzenia się społeczeństw. W miejsce dawnych chorób, pojawiły się nowe, ściśle związane ze zmianami cywilizacji, np. cukrzycę, choroby układu krążenia, alergie. Ich przyczyną są zarówno zmiany w środowisku życia człowieka, jak i w stylu życia (tryb siedzący, brak ruchu, niezdrowe odżywianie, używki, stres).

RDeAfqwIfYQs01

Problemy ekologiczne

Cywilizacja XX w. oparta była w znacznej mierze na węglu i ropie naftowej jako najpopularniejszych źródłach energii. Nie pozostawało to bez wpływu na środowisko naturalne. Problem zanieczyszczania sięga XIX w., w stuleciu XX nabrał tylko większego znaczenia. W efekcie zaczęto zwracać uwagę na niebezpieczeństwa wynikające z naruszenia naturalnego ekosystemu na Ziemi. Większy nacisk zaczęto kłaść na wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, jak woda, wiatr czy energia słoneczna. Mimo to w dalszym ciągu poważnym zagrożeniem są zmiany klimatyczne, wywołane m.in. zbyt wysoką emisją gazów cieplarnianych, m.in. dwutlenku węgla. Ocieplenie się klimatu powoduje anomalie pogodowe, np. lekkie zimy, huragany, susze, gradobicia o dużym natężeniu. Obserwuje się także topnienie lodowców i podnoszenie poziomu oceanów, a także wymieranie coraz większej liczby gatunków zwierząt i roślin.

RNaZXeOsQ9sTn1

RmJJBwVHstSz2

Zdjęcie przedstawia helikopter zrzucający wodę na palące się połacie lasów na zboczach gór. — Helikopter zrzuca wodę na pożar w Kalifornii. Susza i wyższe temperatury związane ze zmianami klimatu powodują wzrost liczby pożarów.
Źródło: 2007, Wikimedia Commons, domena publiczna.

R4Mg0rMs73lk8

Zdjęcie przedstawia widok z lotu ptaka na miasto zalane wodą. Powódź podtopiła ulice, place i domostwa. — Widok z lotu ptaka na południowy Bangladesz po przejściu Cyklonu Sidr. Połączenie rosnącego poziomu mórz i zwiększonych opadów z cyklonów sprawia, że kraje są bardziej narażone na powodzie, wpływając na środki utrzymania i zdrowie ludzi.
Źródło: 2007, Wikimedia Commons, domena publiczna.

R1Gxpgg6dlPWX

Zdjęcie przedstawia panoramę miasta Krakowa. Zamek na Wawelu spowity jest gęstym smogiem. W tle dymiące kominy. — Ze względu na swoje położenie w dolinie Kraków jest jednym z miast Polski o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu. Wymień inne skutki zmian klimatu i zanieczyszczenia środowiska, które mogą dotknąć Polski.
Źródło: Jar.ciurus, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ciekawostka

Zieloni

Jedną z konsekwencji globalizacji jest pojawienie się na całym świecie różnych odłamów ruchu tzw. zielonych, czyli działaczy organizacji ekologicznych – obrońców środowiska naturalnego w sferze lokalnej, jak i globalnej. Najbardziej znaną pozarządową organizacją ekologiczną jest Greenpeace, która powstała na początku lat 70. w Kanadzie, a obecnie prowadzi działalność w ponad 40 krajach. Zieloni w wielu krajach mają swoje partie polityczne.

Wyzwania dla współczesnej Polski

Bezrobocie, emigracja i brak bezpieczeństwa na drogach to niektóre z palących problemów współczesnej Polski. Większość społeczeństwa zapewne zgadza się, że są to istotne problemy, ale trudno dojść do porozumienia co do ich przyczyny. Jeszcze trudniej znaleźć skuteczne sposoby ich rozwiązania.

Oto wybrane problemy współczesnej Polski:

Emigracja, zwłaszcza osób młodych i dobrze wykształconych;
Wypadki drogowe;
Bezrobocie;
Korupcja;

Polecenie 1

Dopisz do listy jeszcze 1–2 propozycje. Następnie przeprowadź sondaż wśród znajomych i rodziny (co najmniej 10 osób) i uporządkuj te problemy od najważniejszych do najmniej ważnych.

Zacznij od ustalenia, w jaki sposób przeprowadzisz sondaż. Rozważ następujące możliwości:

Czy będziesz zadawać pytanie otwarte: proszę podać najważniejsze problemy współczesnej Polski, czy pokażesz swoim respondentom wcześniej przygotowaną listę problemów?
Jeśli pokażesz listę, to czy poprosisz o wskazanie jednego, czy kilku (ilu?) najważniejszych problemów? A może wolisz, żeby każdy respondent uporządkował całą listę? Czy przewidujesz możliwość dopisania do listy innych problemów, które zaproponują respondenci?
Gdzie przeprowadzisz badania: w klasie, w szkole, wśród sąsiadów, wśród rodziny, wśród przechodniów na ulicy? Czy będziesz pytać ludzi w zbliżonym wieku? Czy uwzględnisz płeć, hobby lub wykształcenie (wiadomo, że lekarze mogą zwracać uwagę na problemy służby zdrowia, a policjanci – na wypadki drogowe)?
Jak podliczysz wyniki? To zależy od założeń z punktów a oraz b. Jeśli respondenci mają wskazać jedną odpowiedź, można jej przypisać 1 punkt, a następnie przystąpić do sumowania. Jeśli wskazują po trzy odpowiedzi według przywiązywanej wagi, to najważniejszej można przydzielić 3 punkty, drugiej – 2, trzeciej – 1 i na koniec przeprowadź sumowanie.
Czy otrzymane wyniki zależą na przykład od wieku, płci, wykształcenia, zajęcia respondentów? A może od innych czynników? Jakich?

R9xOw6DqLBLFa

Polecenie 2

Zastanów się nad jednym z wybranych zagadnień - wyzwań dla współczesnej Polski. Możesz poszukać w dostępnych zasobach źródłowych odpowiednich statystyk. Następnie zapisz wnioski w formie metaplanu – czyli przygotuj tabelę według wzoru:


Jak jest?	Jak powinno być?	Dlaczego nie jest tak, jak powinno być?	Wnioski

Przykład omówienia problemu:

Statystyki wypadków drogowych w Polsce 2020 - 2021
Liczba wypadków 2020	Liczba zabitych 2020	Liczba osób poszkodowanych (rannych) 2020	Liczba wypadków 2021	Liczba zabitych	Liczba osób poszkodowanych (rannych) 2021
23 540	2 491	26 463	22 186	2 245	26 415
Źródło: M. Kamiński, Zabójcze polskie drogi - w 2021 r. w ponad 22 tys. wypadków zginęło ok. 2,2 tys. osób, Magazyn „Auto Świat”, https://www.auto-swiat.pl/wiadomosci/aktualnosci/drogi-w-polsce-w-2021-r-w-ponad-23-tys-wypadkow-zginelo-ok-22-tys-osob/w51sr07 [dostęp 27.04.2022 r.]


Problem	Jak jest?	Jak powinno być?	Dlaczego nie jest tak, jak powinno być?	Wnioski
Wypadki drogowe	Mnóstwo wypadków na drogach, w tym śmiertelnych, w których giną niewinni ludzie.	Bezpieczna jazda po szerokich, bezpiecznych drogach.	Za mało autostrad. Pośpiech, brawura, arogancja i brak wyobraźni kierowców.	Na drogach należy zachować wzmożoną ostrożność, nie spieszyć się, by oszczędność czasu nie okazała się tylko pozorna.

RAfL83yySx2I4

Ćwiczenia

Polecenie 3

Zapoznaj się ze schematem.

R1eXFdETUm2AI1

Ilustracja interaktywna. Zdjęcie przedstawia dzielnicę biedy na przedmieściach miasta. W slumsach baraki pokryte metalowymi blachami stoją bardzo blisko siebie. Stłoczenie, bród i bardzo złe warunki bytowe i sanitarne. Punkty zamieszczone na ilustracji interaktywnej: 1. Postępująca globalizacja. Dynamiczny rozwój masowej komunikacji (na przykład internetowej, satelitarnej), wyeliminowanie bariery szybkiego przemieszczania się, dzięki rozwojowi transportu lotniczego, a także możność swobodnego porozumiewania się jako następstwo rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych to zjawiska, które stymulują procesy globalizacyjne uwidaczniające się zarówno w sferze ekonomicznej, społecznej, jak i kulturowej, a nawet politycznej. Współcześnie procesy te uznawane są za zjawisko o charakterze rewolucyjnym. Globalizacja procesów w sferze życia gospodarczego wyraża się przede wszystkim w funkcjonowaniu międzynarodowych przedsiębiorstw działających w więcej niż jednym kraju, umiędzynarodowieniu współczesnego kapitału, a także wzroście jego mobilności, liberalizacji systemów gospodarczych, eliminowaniu ograniczeń w swobodnym handlu, intensyfikacji procesów konsolidacyjnych (fuzji, przejęć)Małgorzata Brojak-Trzaskowska, Procesy globalizacyjne. Istota, przyczyny, uwarunkowania, implikacje, Współczesne Problemy Ekonomiczne nr 1, Zeszyty Naukowe nr 556 (2009), s. 9. 2. Gwałtowny rozwój nowoczesnych technologii. Grafika przedstawia tabelę oraz wykres słupkowy prezentujący wzrost liczby użytkowników Internetu w latach 80. i 90. XX wieku. W tabeli, w pierwszej kolumnie znajdują się kolejne lata, a w drugiej liczba użytkowników. Rok 1982 – 200, 1986 – 5000, 1988 – 100 000, 1989 159 000, 1992 – milion, 1993 – dwa miliony sto tysięcy, 1994 – trzy miliony, 1995 – 16 milionów, 1996 – 36 milionów, 1997 – 70 milionów, 1998 – 150 milionów, 1999 – 248 milionów użytkowników. Poniżej te same dane pokazane na wykresie słupkowym. Opracowanie własne na podstawie: R. Cohen-Almagor, Internet History, International Journal of Technoethics, 2(2), (2011), s. 53—55. 3. Problem biedy. Produkt narodowy brutto na głowę jednego mieszkańca w wybranych krajach w roku 1989 (w dolarach) Grafika przedstawia tabelę z krajami o wysokim dochodzie i krajami o niższym dochodzie. Tabela w pierwszej kolumnie ma nazwę kraju, a w drugiej dochód narodowy brutto na jednego mieszkańca. Kraje o wysokim dochodzie to: USA – 29605, Kanada – 23582, Japonia – 23257, Niemcy – 22169, Francja 21175, Hiszpania 16212. Kraje o niższym dochodzie to: Rosja – 6271, Salwador 4069, Indonezja 2626, Boliwia 2245, Indie 2217, Bangladesz – 1430, Tanzania 480. R. Cameron, Historia gospodarcza świata. Od paleolitu do czasów najnowszych, z ang. przełożyli H. Lisicka-Michalska i M. Kluźniak, Warszawa 1996, s. 10. Państwa należące do Programu Redukcji Zobowiązań Najbiedniejszych i Najbardziej Zadłużonych Państw Świata. Grafika przedstawia mapę świata. Na mapie większość państw jest w kolorze szarym, niektóre jednak kraje zaznaczono trzema kolorami. Kolor ciemnozielony to kraje: Afganistan (Azja), Etiopia, Madagaskar, Mozambik, Zambia, Tanzania, Demokratyczna Republika Konga, Rwanda, Burundi, Uganda, Kongo, Republika Środkowoafrykańska, Kamerun, Niger, Benin, Togo, Ghana, Liberia, Sierra Leone, Burkina Faso, Niger, Mali, Mauretania, Senegal, Gambia, Gwinea, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca (Afryka) oraz Boliwia, Gujana, Honduras, Nikaragua, Haiti (Ameryka Środkowa). Kolorem jasnozielonym zaznaczono kraje: Wybrzeże Kości Słoniowej i Gwinea oraz Czad i wyspy Komory (Afryka). Kolorem żółtym zaznaczono kraje: Sudan, Erytrea, Somalia (Afryka). Legenda: Ciemnozielony - Kraje kwalifikujące się do pomocy HIPC* w pełnym zakresie. Jasnozielony - Kraje kwalifikujące się do częściowej pomocy HIPC. Żółty - Kraje kwalifikujące się do pomocy HIPC, ale niespełniające jeszcze wszystkich wymogów. (HIPC - ang. Heavily Indebted Poor Countries - Najbiedniejsze i Najbardziej Zadłużone Państwa Świata)
_{Christallkeks, CC BY-SA 4.0, wikipedia.org} 4. Napięcia między światem islamu a Zachodem Lata 2005 i 2006 przyniosły poważny wzrost napięć między światem islamu a Zachodem. Przez kraje muzułmańskie przelała się fala protestów przeciwko opublikowaniu w europejskich gazetach karykatur Muhammada; we Francji, Hiszpanii i Niemczech doszło do rozruchów o podłożu rasowym. Nowe napięcia w świecie arabskim wywołały kolejne doniesienia o zachowaniu żołnierzy amerykańskich w więzieniu Abu Ghraib w Iraku; nasilił się konflikt Zachodu z Iranem dotyczący programu nuklearnego tego kraju; kontynuowane były ataki samobójcze arabskich terrorystów na Izrael. Coraz więcej ludzi zadawało sobie pytanie, czy kontrowersyjna teza Samuela Huntingtona o zbliżającym się konflikcie cywilizacji Zachodu i islamu nie jest jednak prawdziwa [...].
_{A. Kapiszewski, Zachód i islam. Postawy ludzi dwóch światów, Krakowskie Studia Międzynarodowe 2007, nr 1, s. 29.} 5. Zmiany klimatyczne Zmiany klimatu są największym zagrożeniem humanitarnym, ekonomicznym i ekologicznym dla współczesnego świata. Już w tej chwili w stosunku do ery przedindustrialnej średnia globalna temperatura podniosła się o 0,7 º C. Już w wyniku tej zmiany rocznie na świecie umiera 150.000 osób; miliony ludzi cierpią z powodu takich konsekwencji zmian klimatu, jak podnoszenie się poziomu wód, erozja wybrzeży, częstsze susze, powodzie, pożary lasów. Coraz częściej występujące gwałtowne zjawiska pogodowe szkodzą też rolnictwu i tym samym zagrażają bezpieczeństwu żywnościowemu na świecie. Jeśli człowiek nie podejmie natychmiastowych działań dla obniżenia emisji gazów cieplarnianych, zmiany klimatu będą przyspieszać. Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu przy ONZ (IPCC) alarmuje, że jeśli średnia globalna temperatura podniesie się o więcej niż 2 º C - konsekwencje dla świata będą katastrofalne. Jedną z nich będzie deficyt wody, który dotknie ponad 3 miliardy ludzi (a więc blisko połowę obecnej ludności świata). Analizy ekspertów wykazują, że do połowy obecnego stulecia zmiany klimatu uczynią znaczne obszary Afryki i Azji niezdatnymi do życia, a to może wywołać migracje ludności na olbrzymią skalę. Liczbę potencjalnych uchodźców klimatycznych do roku 2050 eksperci szacują na 250 mln osób [...]
_{D. Dobrowolski, Świat a zmiany klimatyczne, w:globalna.ceo.org.pl, (dostęp 24.04.2021)} 6. Choroby cywilizacyjne Przez pojęcie choroby cywilizacyjne należy rozumieć choroby o charakterze globalnym, do których powstania i rozprzestrzeniania się przyczynił się rozwój cywilizacji. W XXI wieku do chorób cywilizacyjnych można zaliczyć m.in. choroby układu krążenia (nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, zawał serca), choroby układu oddechowego (Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc), cukrzycę, otyłość, nowotwory. Główną przyczyną pojawiania się chorób XXI wieku jest styl życia wynikający z nowych zdobyczy technologicznych i tempa postępu. Żyjemy coraz szybciej i w coraz większym stresie, odżywiamy się nieprawidłowo, bo jemy w biegu, nie mamy czasu na przygotowanie pełnowartościowych posiłków i nie posiadamy właściwych nawyków żywieniowych. Zbyt mało się ruszamy, co z jednej strony wiąże się z siedzącym trybem pracy, a z drugiej z mało aktywnymi formami spędzania wolnego czasu (przed telewizorem lub komputerem), wreszcie, zbyt dużo palimy i nadużywamy alkoholu. Nie mniejszy wpływ na powstawanie chorób cywilizacyjnych mają urbanizacja i postępujące uprzemysłowienie, które potęgują skażenie środowiska, promieniowanie i hałas. Wspomnieć trzeba również o niskiej świadomości społecznej w zakresie chorób i ich profilaktyki, a co za tym idzie braku nawyku przeprowadzania regularnych badań kontrolnych i ignorowaniu pierwszych objawów chorobowych.AIDS, depresję.
_{Choroby cywilizacyjne, w: medikool.pl/strefa-wiedzy/choroby-cywilizacyjne, (dostęp 24.04.2021)}

Rozwinięta cywilizacja to nic innego jak nagromadzenie się trudnych i zawiłych problemów. Dlatego też im większy jest jej postęp, w tym większym znajduje się ona niebezpieczeństwie. [...] Wiedza historyczna jest jedną z pierwszorzędnych technik zachowywania i kontynuowania rozwiniętej cywilizacji. Nie dlatego, że podsuwa gotowe rozwiązanie [...] (życie jest zawsze inne, niż było przedtem), ale dlatego, że pozwala uniknąć podstawowych błędów popełnionych w przeszłości. Ale jeśli ktoś, starzejąc się, napotyka coraz większe trudności, a na domiar złego stracił pamięć i nie jest w stanie korzystać z nagromadzonych doświadczeń, wówczas następuje klęska. Taka właśnie jest, moim zdaniem, sytuacja współczesnej Europy.
_{Jose Ortega y Gasset, Bunt mas, Warszawa 2004, s. 29.}

Dzielnica slumsów w Nairobi (Kenia), 1997 r.

Źródło: John Storr, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Polecenie 4

Na podstawie powyższych źródeł scharakteryzuj, jakie zmiany nastąpiły na świecie na przełomie XX i XXI w. Swoją odpowiedź uzasadnij.

RLO9LyLAcUdOK

Polecenie 5

Na podstawie własnej wiedzy i przytoczonych źródeł opisz, co niesie ze sobą postęp cywilizacyjny i rozwinięta cywilizacja. Krótką odpowiedź uzasadnij.

R16N2vMXUKzYH

Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z tekstami, a następnie wykonaj polecenie.

Źródło A:

Protokół z Kioto do ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Dziennik Ustaw nr 203, poz. 1683 i 1684.
Strony wymienione w Załączniku I będą dążyć do wdrażania kierunków działań i środków w ramach niniejszego artykułu w taki sposób, by zminimalizować szkodliwe skutki, w tym konsekwencje zmian klimatu, wpływ na handel międzynarodowy, skutki społeczne, ekologiczne i ekonomiczne dla innych Stron, zwłaszcza dla Stron - krajów rozwijających się, a w szczególności określonych w ustępach 8 i 9 artykułu 4 Konwencji, przy uwzględnieniu artykułu 3 Konwencji. Konferencja Stron służąc jako spotkanie Stron Protokołu może podjąć dalsze stosowne działania, dla promowania wdrożenia postanowień niniejszego ustępu.
CART4 Źródło: Protokół z Kioto do ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Dziennik Ustaw nr 203, poz. 1683 i 1684.

Źródło B:

R. Ranosz Organizacja i handel uprawnieniami do emisji CO2, Polityka Energetyczna
Dynamiczny postęp w dziedzinie przemysłu, w szczególności produkcja i spalanie paliw kopalnych oraz zmiany w użytkowaniu gruntów, nieustannie prowadzą do wzrostu emisji zanieczyszczeń (głównie gazów cieplarnianych – GC) i wpływają na pogłębianie się efektu cieplarnianego, co w konsekwencji prowadzi do nieodwracalnych zmian klimatycznych w skali globalnej. W 1988 roku powołano Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change – IPCC) w celu monitorowania niekorzystnych zmian zachodzących pod wpływem działalności produkcyjnej w środowisku naturalnym. Z raportów IPCC wynika, że jeżeli nie zostaną podjęte odpowiednie środki zapobiegawcze, temperatura w obecnym stuleciu wzrośnie w większym stopniu niż miało to miejsce na przestrzeni ostatnich 10 tys. lat, co z kolei może mieć wpływ na zaburzenie poziomu opadów atmosferycznych i podniesienie poziomu mórz, a w konsekwencji na cały ekosystem.
CART5 Źródło: R. Ranosz, Organizacja i handel uprawnieniami do emisji CO2, Polityka Energetyczna, t. 11, zeszyt 2, 2008, s. 85.

R1cH1JLdFmawG

Przeczytaj uważnie teksty źródłowe i oceń, które z podanych informacji są prawdziwe, a które fałszywe:

Zdanie	Prawda	Fałsz
Efekt cieplarniany jest spowodowany topnieniem lodowców i podnoszeniem się poziomu wód mórz i oceanów.	□	□
Gazy cieplarniane wpływają na zanik promieniowania słonecznego.	□	□
Protokół z Kioto został przyjęty, aby ograniczyć emisję gazów cieplarnianych do atmosfery.	□	□
Jednym z celów wprowadzania odnawialnych źródeł energii jest walka ze spalaniem paliw kopalnych.	□	□

R1ByEuFavgaQ7

Wymień pięć skutków ocieplenia klimatu na świecie.

Polecenie 6

R1VOwLt3o4TvJ

Świat na przełomie XX i XXI wieku. Źródło Zintegrowana Platforma Edukacyjna

Podaj wyzwania, które twoim zdaniem mogą odegrać najważniejszą rolę w XXI w. Uzasadnij swój wybór.

R16hY6M72PZg8

Twoja odpowiedź

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj problem wyczerpywania się surowców na Ziemi.

R1GDvHbEKMr63

Twoja odpowiedź

Słownik

antyglobaliści

członkowie ruchów politycznych, społecznych, religijnych, które w globalizacji widzą zagrożenie dla państw ekonomicznie słabszych i przyczynę rosnących nierówności między bogatą Północą a biednym Południem; otwarcie krytykują współczesne problemy

alterglobalizm

ruch społeczny, dążący do zaproponowania rozwiązań alternatywnych wobec postępującej globalizacji w neoliberalnej formie

alternatywne źródła energii

inne źródła od tak zwanych paliw kopalnych (ropy, węgla, gazu itp.), np. energia słoneczna, geotermalna, powietrzna, wodna

globalizacja

ogół procesów, które prowadzą do coraz większej współzależności i integracji państw, społeczeństw, gospodarek i kultur, czego efektem jest tworzenie się światowego społeczeństwa; zanikanie kategorii państwa narodowego; kurczenie się przestrzeni społecznej i wzrost tempa interakcji poprzez wykorzystanie technologii informacyjnych oraz wzrost znaczenia organizacji ponad- i międzynarodowych, w szczególności ponadnarodowych korporacji

mass media

środki masowego przekazu; urządzenia, środki i instytucje, np. prasa, radio, nagrania czy telewizja, za pomocą których przekazywane są treści; do mass mediów zaliczamy także tzw. nowe media, czyli np. telegazetę, telewizję kablową, gry elektroniczne czy internet

liberalizacja

osłabienie rygoru, złagodzenie przepisów prawnych, itp.; dotyczy m.in. handlu międzynarodowego; również wprowadzenie polityki opierającej się na zasadach liberalizmu, np. ekonomicznego

Przyczyny i znaczenie przystąpienie Polskie do Unii Europejskiej w 2004 roku

Sprawdź swoją wiedzę o III RP - lekcja powtórzeniowa