R1ABRnYbCjgkC
Ilustracja przedstawia zdjęcie 5 Brygady Wileńskiej Armii Krajowej w marszu. Centrum fotografii zajmuje piaszczysta droga polna z koleinami po wozach, które nią ciągnęły. Droga znajduje się w dolinie, a po jej bokach są wzniesienia porośnięte zbożem i roślinami łąkowymi. Drogą i wzdłuż niej na wzniesieniach idzie jedenastu żołnierzy w trzech rzędach w rozproszeniu, a jeden w tyle zdjęcia jedzie na koniu. Pierwszym z lewej strony zdjęcia jest rotmistrz Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka”. Nosi na lewym ramieniu opaskę biało‑czerwoną. Na szyi ma lornetkę. Nosi mundur wojskowy z rogatywką. U pasa ma po prawej stronie włożony granat, a po lewej stronie kaburę na pistolet. W centrum widoczny jest dowódca 1 kompanii 5 Brygady ppor. Wiktor Wiacek "Rakoczy", który jest ubrany w mundur wojskowy, ale bez nakrycia głowy. Przez ramię ma przewieszony pas z nabojami. Za nim w mundurze polowym, z kijkiem w prawej dłoni, z rogatywką na głowie idzie ksiądz Aleksander Grabowski „Ignacy”, Po prawej stronie widoczny jest z przodu por. Grabowski „Pancerny” w długim, wojskowym płaszczu, z rękami w kieszeniach. Na głowie nosi rogatywkę. W pas zatkniętą ma kaburę na pistolet. Przed nim idzie ppor. Sergiusz Sprudin, będący fotoreporterem z Komendy Okręgu Wileńskiego AK. Ma pas na naboje oraz karabin w ręku.

Żołnierze niezłomni

5 Brygada Wileńska Armii Krajowej w marszu
Źródło: a.nn., 1944, domena publiczna.
bg‑gold

W wolnej Polsce podejmuje się szereg inicjatyw mających na celu utrwalenie pamięci o żołnierzach niezłomnychżołnierze niezłomni (żołnierze wyklęci)żołnierzach niezłomnych, którzy mimo zakończenia w 1945 r. II wojny światowej stawili zbrojny opór komunistom, przejmującym władzę w Polsce dzięki poparciu Sowietów. Od 2013 roku organizuje się w kraju i za granicą Bieg Tropem Wilczym na dystansie 1963 m. Jest to odwołanie do roku, w którym zginął ostatni żołnierz niezłomny – Józef FranczakJózef FranczakJózef Franczak ps. Lalek. Dla upamiętnienia prześladowanych i pomordowanych przez komunistów członków powojennego ruchu niepodległościowego 1 marca obchodzimy w Polsce Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Zbigniew HerbertWILKI
Z. Herbert WILKI

Ponieważ żyli prawem wilka

Historia o nich głucho milczy

Pozostał po nich w kopnym śniegu

Żółtawy mocz i ten ślad wilczy.

Przegrali bój we własnym domu

Kędy zawiewał sypki śnieg

Nie było komu z łap wyjmować cierni

I gładzić ich zmierzwioną sierść.

Nie opłakała ich Elektra

Nie pogrzebała Antygona

I będą tak przez całą wieczność

We własnym domu wiecznie konać

Ponieważ żyli prawem wilka

Historia o nich głucho milczy

Pozostał po nich w kopnym śniegu

Ich gniew, ich rozpacz i ślad ich wilczy.

CART2 Źródło: 89 wierszy, Kraków 1998, s. 25.
Nauczysz się
  • opowiadać o żołnierzach niezłomych;

  • przypisywać wartości do postawy Danuty Siedzikówny „Inki”, wyrażonej w słowach „zachowałam się jak trzeba”,

  • przedstawiać działalność Witolda Pileckiego.

RGS42BbdFY05r
Oś czasu przedstawiająca wydarzenia z życia Witolda Pileckiego i Danuty Siedzikówny. Elementy: 1901 - 1948 lata życia Witolda Pileckiego, ps. "Witold". 1928 - 1946-0-0 lata życia Danuty Siedzikówny, ps. "Inka". 1918 odzyskanie przez Polskę niepodległości. 1920 wojna polsko-bolszewicka. 1939 wybuch II wojny światowej. 1940 W. Pilecki więźniem Auschwitz. 1943 ucieczka "Witolda" z Auschwitz; Danuta Siedzikówna wstępuje do Armii Krajowej. 1944 wybuch powstania warszawskiego. 1945 Polska w nowych granicach; aresztowanie Danuty Siedzikówny za współpracę z podziemiem antykomunistycznym a następnie jej uwolnienie z konwoju przez patrol wileńskiej AK. 1946 ponowne aresztowanie Danuty Siedzikówny i jej skazanie na karę śmierci 1948 wyrok śmierci w procesie pokazowym Pileckiego
Oś czasu: Żołnierze niezłomni - Witold Pilecki i Danuta Siedzikówna "Inka"
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Żołnierze niezłomni (żołnierze wyklęci)

bg‑gold

W momencie zajmowania terytorium Polski przez armię sowiecką, od lata 1944 roku, ujawniające się przed nią oddziały Armii KrajowejArmia Krajowa (AK)Armii Krajowej były rozbrajane i internowane. Stawiających opór aresztowano i wywożono na wschód. W związku z tym część żołnierzy, aby uniknąć represji, postanowiła pozostać w konspiracji nawet po zakończeniu wojny.

R4FzbvLzmDw4O
Żołnierze 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej w 1945 roku. Pośrodku mjr Zygmunt Szendzielarz ps. „Łupaszka" z ryngrafem na piersi
Źródło: a.nn., 1945, domena publiczna.
bg‑gold

Grupy te stacjonowały na obszarach leśnych, rozbijając milicyjnemilicjamilicyjne posterunki i placówki sił bezpieczeństwa, napadając na więzienia i obozy przetrzymywania, zatrzymując pociągi wywożące ludzi i dobytek na wschód. Likwidowały także działaczy komunistycznych i funkcjonariuszy bezpiekibezpiekabezpieki.

Ważne!

Poniżej znajduje się ilustracja interaktywna, będąca rekonstrukcją wnętrza ziemianki żołnierzy niezłomnych. Najedź kursorem na legendę obok ilustracji i przełączaj zawartość haseł, aby poznać szczegóły. Aby przełączać opisy, należy zmienić punkt legendy za pomocą strzałek, położonych w górnym lewym rogu każdej z plansz.

R1FyLq361PN9u1
ILUSTRACJA INTERAKTYWNA przedstawiająca wnętrze drewnianej chaty z drewnianymi meblami i innymi elementami wyposażenia w środku.
Rekonstrukcja wnętrza ziemianki żołnierzy niezłomnych
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0. opracowano na podstawie zdjęcia Nowa Gazeta Biłgorajska: https://gazetabilgoraj.pl/rekonstruktorzy-odbudowali-partyzanck%C4%85-ziemiank%C4%99-foto/.

Na ilustracji: rekonstrukcja wnętrza ziemianki żołnierzy niezłomnych

Ilustracja przedstawia wnętrze ziemianki żołnierzy niezłomnych. Wykonana jest z drewnianych bali. Ma otwór okienny w połaci dachu. Po prawej stronie pod oknem stoi drewniany stół z ławami wokół. Na nim stoi karabin maszynowy. Pod ścianą po prawej stronie przed stołem, na pierwszym planie stoi  drewniane leże z kocami do okrycia. Na ścianie w głębi wisi broń i lornetki. U powały zawieszona została lampa naftowa. W centrum ziemianki znajduje się piecyk żeliwny z leżącym obok niego składem drewna i pogrzebaczem. Na lewo od piecyka zlokalizowany jest stół jadalny z menażkami i naczyniami do gotowania. Na ilustracji umieszczono pięć pól: pierwsze na lampie, drugie na broni stojącej na stole i wiszącej na ścianie, trzecie na kocu znajdującym się na leżach po prawej stronie ziemianki, czwarte na piecyku, a piąte na stole jadalnym.

Pod nazwami z legendy zapisano informacje:

oświetlenie: wnętrza ziemianek były ciemne, doświetlone niewielkimi oknami, które były zamaskowane z obawy przed odkryciem, źródłem światła były lampy naftowe lub świece

arsenał: broń gromadzono w składach z amunicją lub wprost przy leżach, zawieszano na ścianach ziemianki lub umieszczano pod ławami

sypialnia: spano na drewnianych leżach w ubraniu, przykrywając się jedynie kocami, rzadziej na siennikach; chorych starano się przetransportować do polowych szpitali lub punktów sanitarnych w domach mieszkalnych

ogrzewanie: wnętrza ziemianek ogrzewano piecykami żeliwnymi, nad którymi suszono odzież; wodę i potrawy gotowano na zewnątrz; myto się w blaszanych miednicach, polewając wodą z wiadra

jadalnia: jedzono z menażek lub blaszanych garnków, pito z metalowych kubków; podstawą wyżywienia były kasze i ziemniaki, chleb i mielonka; korzystano też z jedzenia dostarczonego z punktów zaopatrzenia lub od rodziny

RgPuDAqyBWQEW
Ćwiczenie 1
Zadanie interaktywne
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 2

Podaj, na jakie niebezpieczeństwa narażeni byli przebywający w ziemiankach żołnierze.

R18oUcOoMT84n
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 3

Wyjaśnij, dlaczego żołnierze niezłomni musieli przebywać w ziemiankach.

R10nBbIxfFgT8
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
bg‑gold

Cechą tych żołnierzy, obok patriotyzmu i przywiązania do tradycji narodowych, co wyrażały noszone przez nich ryngrafyryngrafryngrafy, było przekonanie, że komunizm jest obcą dla Polski ideologią. Należy wobec niego wykazywać postawy sprzeciwu nawet za cenę życia. Wiara w suwerenną i niepodległą Polskę oraz wytrwałość w głoszeniu tych haseł sprawiła, że walczących w antykomunistycznym ruchu nazywamy żołnierzami niezłomnymiżołnierze niezłomni (żołnierze wyklęci)żołnierzami niezłomnymi lub wyklętymi.

R1DwHUrkolbnx
Ćwiczenie 4
Zadanie interaktywne
Paweł Bociarski, Wikimedia Commons, licencja: CC BY‑SA 3.0
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 4

Na podstawie poniższego opisu podaj nazwę przedmiotu.

Jest to rodzaj medalionu z rysunkiem o tematyce religijnej i patriotycznej noszony przez osoby przywiązane do tradycji narodowych.

RZCec5J3kd4DD

Odpowiedź: Przedmiotem tym jest ryngraf.

(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
bg‑gold

Z czasem sytuacja tych żołnierzy stawała się dramatyczna. Sukcesywnie byli wyłapywani, aresztowani i mordowani. Nawet ogłoszona w kwietniu 1947 roku druga amnestiaamnestiaamnestia, z której większość walczących jeszcze żołnierzy skorzystała, nie zahamowała represji. Ujawniających się szykanowano, skazywano na wieloletnie wyroki więzienia, a nawet karę śmierci.

Inka - bohaterska sanitariuszka

bg‑gold

Żołnierzem niezłomnym była m.in. pochodząca z Podlasia Danuta Siedzikówna. Wychowała się w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Miała 12 lat, gdy Sowieci w 1940 roku wywieźli jej ojca na wschód. Trzy lata później straciła też matkę rozstrzelaną przez Niemców za przynależność do Armii Krajowej. Pomimo tego, wraz z siostrą Wiesławą, weszła do konspiracji w 1943 roku i odbyła przeszkolenie medyczne.

RyjvrQKTeB5tS
Danuta Siedzikówna ps. „Inka”
Źródło: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑gold

Po wkroczeniu armii sowieckiej w 1945 roku została aresztowana za współpracę z antykomunistycznym podziemiem. Odbita przez jeden z oddziałów partyzanckich, który podlegał rozkazom mjr Zygmunta SzendzielarzaZygmunt SzendzielarzZygmunta Szendzielarza o pseudonimie „Łupaszka”, podjęła w nim służbę jako sanitariuszka. Przybrała wtedy pseudonim „Inka”.

R13lBKxXxjkcL
Zygmunt Szendzielarz ps. „Łupaszka”
Źródło: a.nn., domena publiczna.
bg‑gold

Rok później znalazła się w Gdańsku wysłana tam po zaopatrzenie medyczne dla oddziałów partyzanckich walczących z komunistami. Aresztowana przez bezpiekę została poddana brutalnemu śledztwu. Oskarżono ją o udział w akcjach wymierzonych w organy władzy państwowej i mordowanie komunistycznych działaczy.

RN0vlijOnBypC
Obraz podarowany Szkole Podstawowej w Podjazdach z okazji nadania imienia Danuty Siedzikówny
Źródło: Anna Tertel, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
bg‑gold

Nikogo w czasie brutalnego śledztwa nie wydała. Z więzienia przesłała wiadomość: Powiedzcie mojej babci, że zachowałam się jak trzeba. Miesiąc po aresztowaniu została skazana na karę śmierci i rozstrzelana. Jej szczątki odkryto w 2014 roku w nieoznakowanym grobie i uroczyście pochowano w 2016 roku w Gdańsku. Patronuje wielu szkołom.

R1Q1XHYEY4Hmz
Ćwiczenie 5
Zadanie interaktywne
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Rj06VHPerWgqB
Ćwiczenie 6
POSTAWA PREFEROWANA PRZEZ INKĘ Możliwe odpowiedzi: 1. ambicja, 2. pragnienie uznania, 3. zazdrość, 4. miłość do ojczyzny, 5. poświęcenie dla sprawy, 6. chciwość, 7. indywidualizm, 8. wierność zasadom POSTAWA OBCA INCE Możliwe odpowiedzi: 1. ambicja, 2. pragnienie uznania, 3. zazdrość, 4. miłość do ojczyzny, 5. poświęcenie dla sprawy, 6. chciwość, 7. indywidualizm, 8. wierność zasadom
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Witold Pilecki w służbie Polsce

bg‑gold

Jednym z Polaków, którzy nie pogodzili się z rządami komunistów był rotmistrzrotmistrzrotmistrz Witold Pilecki. Jego całe życie było służbą dla Polski. W młodości działał w organizacjach niepodległościowych, brał udział w wojnie polsko‑bolszewickiej w 1920 roku i zmobilizowany walczył jako kawalerzysta w czasie kampanii wrześniowej 1939 roku.

R16uSvN0g6Hq3
Rotmistrz Witold Pilecki w mundurze
Źródło: a.nn., domena publiczna.
bg‑gold

Potem przeszedł do konspiracji i, będąc żołnierzem tajnej organizacji walczącej z Niemcami, podjął się bohaterskiego zadania. W 1940 roku pozwolił się aresztować w czasie ulicznej łapankiłapankałapanki w Warszawie, aby dostać się do obozu koncentracyjnegoobóz koncentracyjnyobozu koncentracyjnego AuschwitzAuschwitzAuschwitz. Chciał zebrać informacje na temat popełnianych tam zbrodni przez Niemców. Dzięki jego raportom świat dowiedział się o zagładzie Żydów i istnieniu w obozach komór gazowychkomora gazowakomór gazowych.

RtZCVs443Wrnk
Rotmistrz Witold Pilecki jako więzień obozu koncentracyjnego Auschwitz [czyt.: ałszwic]
Źródło: 1940, domena publiczna.
bg‑gold

W 1943 roku Pilecki uciekł z Auschwitz i dalej działał w konspiracji. Uczestniczył w 1944 roku w powstaniu warszawskim. Potem dostał się do niewoli niemieckiej, a po zakończeniu wojny przystąpił do stacjonującej we Włoszech armii polskiej. Tam otrzymał zadanie powrotu do kraju i zorganizowania siatki wywiadowczej, która dostarczałaby informacji na temat sytuacji politycznej i społecznej w Polsce.

RWoz3LhqlAR4b
Zdjęcia Witolda Pileckiego z warszawskiego więzienia na Mokotowie (1947)
Źródło: a.nn., domena publiczna.
bg‑gold

Witold Pilecki został aresztowany przez bezpiekę w 1947 roku i osadzony w warszawskim więzieniu na Mokotowie. Funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa (w skrócie UB) przesłuchiwali go w związku z jego działalnością i brutalnie torturowali. Z tego powodu podczas ostatniego widzenia z żoną Pilecki wyznał, że pobyt w obozie koncentracyjnym nie był tak straszny jak represje, jakich doświadcza od ubeków.

Ważne!

Poniżej znajduje się ilustracja interaktywna ukazująca zrekonstruowany pokój przesłuchań w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Najedź kursorem na legendę obok ilustracji i przełączaj zawartość haseł, aby poznać szczegóły. Aby przełączać opisy, należy zmienić punkt legendy za pomocą strzałek, położonych w górnym lewym rogu każdej z plansz.

R1SWkna95esMY
Mapa warstwowa. lustracja przedstawia współczesne zdjęcie zrekonstruowanego pokoju przesłuchań więzieniu mokotowskim w Warszawie.
Pokój przesłuchań w typowym powojennym więzieniu
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Rekonstrukcja pokoju przesłuchań w więzieniu mokotowskim w Warszawie

Ilustracja przedstawia współczesne zdjęcie zrekonstruowanego pokoju przesłuchań więzieniu mokotowskim w Warszawie. Na tylnej ścianie pokoju, po lewej stronie jest okno z metalową kratą. Przy ścianie po lewej stronie jest wieszak na ubrania i powieszona na nim kabura od pistoletu wraz z paskiem. Przed oknem stoi biurko ze stojącą po jego lewej stronie lampą, telefonem i kałamarzem. Po prawej stronie biurka jest stos papierów. Na nim położona jest popielniczka z petami. Paczka papierosów jest położona po lewej tronie stosu papierów. Za biurkiem ustawiono krzesło, a przed nim odwrócony do góry nogami taboret. Maszyna do pisania stoi na szafce po prawej stronie zdjęcia. Na drugim planie po prawej stronie jest oszklona witryna z dwoma półkami na dokumenty. Leżą na nich papiery. Na szczycie witryny po jej lewej stronie jest wazon. Podłoga pokryta jest malowanymi na brunatny kolor deskami. Pod ujętymi w legendzie słowami kryją się informacje:

krzesło: przesłuchania prowadzili śledczy, których kontrolowali wysocy funkcjonariusze sowieckiego aparatu represji; celem podejmowanych działań było wymuszenie na więźniu przyznania się do czynów, które zawarto w aktach śledztwa niezależnie od stanu faktycznego i obiektywnej prawdy; śledczy korzystali z pomocy pracowników funkcyjnych, którzy preparowali dowody, bili i znęcali się nad więźniami w trakcie przesłuchań

telefon: akty oskarżenia oraz metody śledztwa, w tym sposób torturowania więźniów, przygotowano w Departamencie Śledczym Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i zlecano do wykonania niższym urzędnikom bezpieczeństwa; czynności przydzielano też telefonicznie

maszyna do pisania: używana do protokołowania zeznań oskarżonych, powszechna w trakcie przesłuchań dopiero po 1949 roku, kiedy maszyny do pisania stały się towarem strategicznym i numerowanym, a władze komunistyczne zaprowadziły rejestr pisma każdej maszyny w Polsce. Funkcjonariusze urzędów bezpieczeństwa znali układ, krój czcionki i cechy każdego egzemplarza maszyny w kraju, aby dzięki temu móc po kroju pisma dojść do właściciela. Protokolantki były specjalnie kontrolowane pod kątem sporządzanych dokumentów na maszynach w dyspozycji urzędów bezpieczeństwa

taboret: konwejer - bardzo długie, trwające nawet tydzień, przesłuchiwanie bez przerwy; zwalniano więźnia tylko dla załatwienia potrzeb fizjologicznych; nie wracał na noc do celi; nie stosowano bicia, a jedynie psychiczne wyniszczenie ustawicznymi pytaniami; stosowano wielogodzinne stójki aż do omdlenia; sadzano na stołku bez oparcia lub na odwróconym taborecie w pozycji tzw. samolotu, czyli z rozłożonymi rękami i szeroko rozstawionymi nogami; omdlałych cucono zimną wodą i nie pozwalano spać; bito skórzanymi pasami, szpicrutą zakończoną metalowymi kulkami; leżących kopano butami, skakano po nich, rzucano od ściany do ściany

Ćwiczenie 7

Na podstawie ilustracji interaktywnej rozstrzygnij czy więzień miał szanse na obiektywne podejście śledczych do swojej sprawy. Swoją odpowiedź uzasadnij.

Na podstawie  opisu ilustracji interaktywnej rozstrzygnij czy więzień miał szanse na obiektywne podejście śledczych do swojej sprawy. Swoją odpowiedź uzasadnij.

RpPqAAZn8Wl4I
(Uzupełnij).
bg‑gold

Witold Pilecki stanął przed sądem w 1948 roku oskarżony o zdradę ojczyzny. Komuniści zarzucali mu, że gromadził broń i przygotowywał zamach na czołowych przedstawicieli władz państwowych. Pomimo absurdalnych oskarżeń został skazany na karę śmierci, ponieważ sędziowie byli zależni i wydawali wyroki na polecenie władz komunistycznych.

R17UiG5FbyK6d
Witold Pilecki w trakcie procesu (1948)
Źródło: a.nn., domena publiczna.
bg‑gold

Wyrok na Witoldzie Pileckim wykonano w mokotowskim więzieniu strzałem w tył głowy. Jego ciało zostało pochowane w bezimiennej zbiorowej mogile, której do tej pory nie odnaleziono. W 1990 roku doszło do ponownego procesu, który pośmiertnie uniewinnił Pileckiego.

Ważne!

Poniżej znajduje się ilustracja interaktywna ukazująca celę Witolda Pileckiego w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Najedź kursorem na legendę obok ilustracji i przełączaj zawartość haseł, aby poznać szczegóły. Aby przełączać opisy, należy zmienić punkt legendy za pomocą strzałek, położonych w górnym lewym rogu każdej z plansz.

R1N8xpGcpeoOJ
Mapa interaktywna. Ilustracja przedstawia współczesne zdjęcie celi w więzieniu mokotowskim, w której przebywał Witold Pilecki.
Cela Witolda Pileckiego w więzieniu mokotowskim
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Cela Witolda Pileckiego w więzieniu mokotowskim w Warszawie

Ilustracja przedstawia współczesne zdjęcie celi w więzieniu mokotowskim, w której przebywał Witold Pilecki. Jest to cela dwuosobowa. Na podłodze są dwa sienniki. Okno celi na wprost wejścia jest zakratowane. Za kratą jest zdjęcie Witolda Pileckiego w drewnianej ramce. Po lewej stronie celi jest metalowa umywalka z kranem. Ściany celi są odrapane.

Pod ujętymi w legendzie słowami kryją się informacje:

blinda: metalowa krata maskująca otwór okienny, uniemożliwiała komunikację ze światem zewnętrznym, dodatkowo zacieniała pomieszczenie, osłabiała również cyrkulację powietrza w celi

sienniki: cele nie miały zwykle żadnych łóżek czy pryczy do spania jedynie sienniki, w których słomę zmieniano raz na rok lub dwa lata; zazwyczaj w dwuosobowych celach znajdowało się do dziesięciu osób, dlatego ludzie spali jeden koło drugiego, także blisko kibla, przykrywajac się kocem; w ciągu dnia sienniki gromadzono w jednym rogu celi, zamiatano podłogę i ewentualnie rozkładano na betonowej podłodze koce do siedzenia

umywalka: warunki higieniczne w celach były ciężkie z uwagi na ograniczony dostęp do wody i toalety; zwykle w celach nie było umywalki z bieżącą wodą, więc więźniowie się nie myli; w kącie znajdował się kibel w postaci nieosłonionego żadną zasłoną wiadra z pokrywą dla załatwiania potrzeb fizjologicznych, rzadziej był to ceramiczny ustęp z toaletową spłuczką, zwykle bez deski sedesowej; w czasie tzw. procesów kiblowych więźniowie nie byli przesłuchiwani i sądzeni na sali sądowej, ale w celi więziennej siedząc na kiblu; wyroki zapadały bardzo szybko i często wiązały się z karą śmierci

Ćwiczenie 8

Na podstawie ilustracji interaktywnej podaj, jakie rozwiązania stosowano w celach aby upokorzyć więźniów .

Na podstawie opisu ilustracji interaktywnej podaj, jakie rozwiązania stosowano w celach aby upokorzyć więźniów .

RjObQlLVY4VbJ
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Podsumowanie

bg‑gold

Żołnierzami niezłomnymi (wyklętymi) nazywamy ludzi, którzy sprzeciwiali się zaprowadzonemu w Polsce komunizmowi i byli z tego powodu prześladowani oraz skazywani na śmierć i zapomnienie. Jednym z żołnierzy niezłomnych była Danuta Siedzikówna, która w oddziale mjr Zygmunta Szendzielarza służyła jako sanitariuszka Inka.  Jej heroiczną postawę w trakcie śledztwa, prowadzonego po aresztowaniu w Gdańsku, wyrażają słowa: Powiedzcie mojej babci, że zachowałam się jak trzeba.

RCu93gkXMtJfy
Panteon‑Mauzoleum Wyklętych‑Niezłomnych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie
Źródło: Adrian Grycuk, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑gold

Jednym z żołnierzy niezłomnych był także rotmistrz Witold Pilecki. Jako dobrowolny więzień Auschwitz zbierał materiały o niemieckich zbrodniach na Polakach i Żydach celem poinformowania świata o nich. Po wojnie gromadził informacje na temat komunistycznych represji w Polsce, w związku z czym był aresztowany, torturowany, a następnie skazany na karę śmierci. Jego szczątków nie udało się jeszcze odnaleźć pomimo prowadzonych poszukiwań na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

R19PYdOTO2zD4
Ćwiczenie 9
Zadanie interaktywne
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1SAeoyr3G1Rh
Ćwiczenie 10
Zadanie interaktywne
Źródło: Learnetic SA, domena publiczna.
RkM4fOMAU2BH3
Ćwiczenie 11
Zadanie interaktywne
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Słownik

amnestia
amnestia

w tym przypadku właściwie abolicja, czyli odstąpienie od ścigania konkretnej kategorii przestępstw celem ujawnienia się osób dotychczas pozostających w ukryciu ze swoją działalnością i darowanie kar za przestępstwa popełnione przez osoby nieujawnione bądź te, wobec których wszczęto już postępowanie karne; ma to być gest dobrej woli władz wobec przeciwników politycznych

Armia Krajowa (AK)
Armia Krajowa (AK)

zakonspirowane siły zbrojne państwa podziemnego w czasach II wojny światowej, będące integralną częścią Polskich Sił Zbrojnych, podległych rządowi emigracyjnemu, powstałe w 1942 roku dla zorganizowania powstania ogólnonarodowego w czasie dogodnym w ostatniej fazy wojny

Auschwitz
Auschwitz

[czyt.: ałszwic] - zbudowany pod Oświęcimiem w 1940 roku największy na terytorium Polski obóz koncentracyjny, w którym zginęło około 1 mln 300 tys. ludzi. Wśród nich większość, czyli około 1 mln 100 tys. osób, stanowili Żydzi. Drugą pod względem liczebnym grupą byli Polacy, których zginęło około 73 tys. osób

bezpieka
bezpieka

potoczne określenie policji politycznej działającej w powojennej Polsce i zwalczającej przeciwników komunistów

cela
cela

izba więzienna lub klasztorna

Józef Franczak
Józef Franczak

(1918 - 1963) - ps. „Lalek”, żołnierz Wojska Polskiego, uczestnik kampanii wrześniowej, członek Związku Walki Zbrojnej, następnie Armii Krajowej, ostatni żołnierz polskiego podziemia niepodległościowego

komora gazowa
komora gazowa

urządzenie na terenie istniejących na ziemiach polskich w latach 1939 - 1945 obozów koncentracyjnych i obozów zagłady, służące Niemcom do masowej likwidacji przywożonych w transportach osób; jedna z metod masowej eksterminacji ludności cywilnej, w tym Żydów, przez nazistowskie Niemcy podczas II wojny światowej

komuniści 
komuniści 

zwolennicy ustroju politycznego i społecznego, narzuconego i obowiązującego od 1944 roku na ziemiach polskich

łapanka
łapanka

akcja zatrzymywania większej liczby osób na ulicach miast w celu ich uwięzienia, umieszczenia w obozach lub skierowania na roboty przymusowe

milicja
milicja

termin pochodzenia łacińskiego na posiadające broń oddziały terytorialne, formowane z obywateli odbywających w czasie pokoju przeszkolenie wojskowe, a powoływanych do wojska tylko w czasie wojny; potoczne określenie na Milicję Obywatelską (MO), organ powołany przez władze komunistyczne w 1944 roku do ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, bezpieczeństwa obywateli oraz mienia społecznego, zorganizowany na wzór formacji wojskowych i podporządkowany organom bezpieki

obóz koncentracyjny
obóz koncentracyjny

obóz przetrzymywania więźniów, głównie celem ich eksterminacji poprzez ciężką pracę, głodzenie, rozstrzeliwanie bądź gazowanie

rotmistrz
rotmistrz

dawny stopień oficerski w kawalerii i wojskach pancernych odpowiadający kapitanowi

ryngraf
ryngraf

rodzaj medalionu z rysunkiem o tematyce religijnej i patriotycznej noszony przez żołnierzy podkreślających swój patriotyzm i przywiązanie do tradycji narodowych, w tym religii katolickiej

Zygmunt Szendzielarz
Zygmunt Szendzielarz

(1910 - 1951) - ps. „Łupaszka”, dowódca 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, która kontynuowała po 1945 roku walkę w ramach antykomunistycznej partyzantki niepodległościowej, aresztowany przez bezpiekę i rozstrzelany.

żołnierze niezłomni (żołnierze wyklęci)
żołnierze niezłomni (żołnierze wyklęci)

termin odwołujący się do procesu zacierania pamięci na temat antykomunistycznego ruchu niepodległościowego; ludzie sprzeciwiający się sowietyzacji Polski byli oskarżani przez sowiecki aparat represji i podporządkowane mu polskie organy bezpieczeństwa o zdradę i występowanie przeciw państwu polskiemu, więzieni i skazywani na karę śmierci, mordowani i grzebani w bezimiennych mogiłach, aby nie pozostał żaden ślad ich istnienia; także termin odwołujący się do postaw wytrwałości, aktywności wbrew wszelkim okolicznościom, jedynie dla wierności zasadom i używany w odniesieniu do niepodległościowego ruchu partyzanckiego o charakterze antykomunistycznym, który stawiał zbrojny opór sowietyzacji Polski

RMZbzZ8lkiQ7c
(Uzupełnij).