Islam - religia jednego Boga
Islam - religia jednego Boga
Miejscem pojawienia się plemion arabskich były rozległe i przeważnie pustynne obszary Półwyspu Arabskiego. Na Półwyspie Arabskim narodził się islam, trzecia z wielkich religii monoteistycznych, obok dwóch istniejących wcześniej: judaizmu i chrześcijaństwa.
Półwysep Arabski
W VII wieku Półwysep Arabski oraz pustynne pogranicza dzisiejszych Jordanii i Iraku zamieszkiwali Arabowie. Jako pasterze owiec i wielbłądów kontrolowali handel w głębi półwyspu i dostarczali osiadłej tam ludności zwierzęta i produkty zwierzęce. Najważniejsze szlaki handlowe na Półwyspie Arabskim prowadziły z południa na północ, do Mezopotamii i z powrotem. Kupcy przewozili nimi przyprawy, kadzidła i pachnidła, z powrotem zaś trafiały produkty wytworzone w miastach Bliskiego Wschodu. Jednym z najważniejszych ośrodków handlu była Mekka. Tu, w zatłoczonym przez kupców ze wszystkich stron świata mieście, spotykali się Arabowie, Żydzi i chrześcijanie.
Przypomnij, jakie religie dotychczas przez Ciebie poznane, miały charakter monoteistyczny. Wymień je.
W Mekce stała świątynia o nazwie Al‑Kaba (czyli po arabsku: sześcian, kostka), ważne sanktuarium i cel pielgrzymek. Arabowie wierzyli, że świątynię zbudował biblijny patriarcha Abraham, czyli Ibrahim, i jeden z jego synów, Izmael. Wedle Biblii Izmael był praojcem wszystkich Arabów.
Mahomet i jego nauki
Około 570 roku w Mekce przyszedł na świat Mahomet. Na początku VII wieku Mahomet zaczął doznawać wizji. Wierzył, że w ten sposób poznaje wolę Boga, czyli Allaha, i stał się jego prorokiem. Publiczne ogłoszenie takiego przekonania mogło jednak skutkować oskarżeniem o uleganie demonom − dżinom lub szejtanom (od tego drugiego określenia pochodzi polskie słowo „szatan”) − dlatego w ciągu kilku kolejnych lat Mahomet dzielił się objawieniami tylko z najbliższą rodziną. Wspierany przez żonę zaczął w końcu głosić swoje proroctwa.
Zgodnie z naukami Mahometa istnieje jeden Bóg, stwórca świata i człowieka. Wszystkich ludzi czeka po śmierci sąd − z poglądem tym łączy się idea zmartwychwstania zmarłych: ludzie dobrzy znajdą się w raju, a źli − w piekle, przy czym dobro i zło będzie osądzane wedle uczynków. Wszyscy ludzie powinni praktykować islam, czyli poddać się całkowicie woli Boga (stąd nazwa religii- islam) oraz zostać muzułmanami- wyznawcami islamu, uznającymi Mahometa za proroka Allaha. Proroctwa Mahometa zostały spisane później w Koranie (święta księga islamu).
Koran - opis raju'Pośród nich krążą młodzieńcy nieśmiertelni
Z czaszami, dzbanami i kielichami, napełnionymi napojem z płynącego źródła,
Od którego nie cierpią na ból głowy ani nie doznają upojenia,
Z owocami, dowolnie wybieranymi,
I z mięsem ptaków, jakiego zapragną.
Będą tam hurysy o wielkich oczach,
Podobne do perły ukrytej
I spoczywać będą na podwyższonych łożach.
Zaprawdę, stworzyliśmy je w sposób doskonały
I uczyniliśmy je dziewicami,
Kochającymi, jednakowego wieku'.Źródło: Koran, tłum. J. Bielawski, PIW Warszawa 2014.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym powyżej. Jaki obraz raju roztaczał przed swoimi wyznawcami tekst Koranu? Napisz odpowiedź.
Napisz, w jakiej jeszcze religii występuje archanioł Gabriel.
Oto krótkie muzułmańskie wyznanie wiary (tzw. szahada), które zawiera podstawowy dogmat islamu: „Zaświadczam, że nie ma boga prócz Allaha, i zaświadczam,
że Muhammad jest Wysłannikiem Allaha” (po arabsku: Aszhadu alla illaha illah lah, ła aszhadu anna Muhammadan rasulullah).
Zapis tego wyznania stanowi fundamentalny symbol islamu, podobnie jak samo imię Allaha.
Sprawdź w dostępnych źródłach, na fladze którego kraju również występuje szahada. Następnie napisz swoje propozycje.
Ucieczka do Medyny
Większość mieszkańców Mekki zignorowała nauki Mahometa, ale mimo to Mahomet powoli pozyskiwał zwolenników, zwłaszcza wśród ludzi znajdujących się niżej w hierarchii społecznej i obcokrajowców. Zjednywało ich odrzucenie przez islam podziałów społecznych oraz dążenie do równości i sprawiedliwości. Kiedy Mahomet zaczął otwarcie potępiać wielobóstwo, zwrócili się przeciw niemu lokalni przywódcy.
Wtedy Mahomet wraz z grupą zwolenników opuścił Mekkę i w 622 roku znalazł schronienie w Medynie. Jej mieszkańcy z większą sympatią odnosili się też do idei monoteizmu.
Hidżra, czyli ucieczka Mahometa, jest w tradycji arabskiej początkiem ery. Kalendarz wszystkich muzułmanów na świecie rozpoczyna się 16 lipca 622 roku − w dniu, w którym doszło do trwającej kilka miesięcy ucieczki.
Kiedy wspólnota w Medynie rozrosła się, doszło do kilkuletnich walk z mieszkańcami Mekki wyznającymi politeizm. Ostatecznie Mekka uległa dziesięciotysięcznej armii Mahometa. Sam Mahomet pozostał jednak w Medynie, która wyrastała na potężny ośrodek nowej wiary. Islam zyskiwał coraz więcej zwolenników na terenie całego Półwyspu Arabskiego. Jeden po drugim upadały miejsca kultu dotychczasowych bóstw arabskich. W ten sposób Mahometowi udało się w ciągu kilku ostatnich lat życia zjednoczyć plemiona Półwyspu Arabskiego. W jedynej, uroczystej pielgrzymce Mahometa do Mekki w 632 roku towarzyszyło mu kilkadziesiąt tysięcy wiernych. Prorok zmarł zaraz potem po krótkiej chorobie.
Filary islamu
Fundamentem muzułmańskiej pobożności i podstawą życia wspólnoty stało się wyznawanie wiary w jedynego Boga i jego Proroka, pięciokrotna modlitwa w ciągu dnia, obowiązkowy post w świętym miesiącu zwanym ramadanem, udzielanie jałmużny i co najmniej jedna w życiu pielgrzymka do Mekki. Zasady te stanowią
do dziś pięć filarów islamu.
Jak wygląda meczet?
Sanktuaria islamu, czyli meczety, nie mają ustalonej formy. Meczet to dowolny budynek, w którym oddaje się cześć Bogu. Odbywają się w nim nie tylko modlitwy, ale też spotkania, lekcje i wykłady, zbiórki datków dla ubogich i śluby. Z początku meczety były niewysokie. Budowane były na planie kwadratu albo prostokąta i przykryte kopułą. Często towarzyszyły im rozległe dziedzińce z arkadami. Wznosiły się nad nimi wyniosłe wieże minaretów, skąd pięć razy dziennie rozlegały się wezwania do modlitwy.
Zgodnie z muzułmańską tradycją pierwszym meczetem na ziemi, jeszcze w czasach poprzedzających pojawienie się islamu, była Al‑Kaba, którą wzniósł z polecenia Boga sam Abraham. Natomiast pierwszy meczet wzniesiony w czasach islamu zbudował, zaraz po wejściu do Medyny, Mahomet.
Czasy kalifów
Zmarły Prorok nie zostawił po sobie syna, ani żadnych wskazówek dotyczących przekazania władzy. Na jego miejsce wspólnota wybrała Abu Bakra, nadając mu tytuł kalifa, czyli „następcy”. Formalnie zadaniem Abu Bakra było kierowanie codziennym funkcjonowaniem wspólnoty muzułmańskiej, kalif jednak skutecznie pokierował ekspansją islamu na Półwyspie Arabskim. Podporządkował sobie wszystkie plemiona, a ich stolicą uczynił Medynę.
Symbolem kalifatu stał się prosty, dekoracyjny motyw półksiężyca, który często pojawiał się na arabskich monetach. W epoce nowożytnej kojarzono go raczej z islamem. W XIX wieku stał się także dla jego wyznawców symbolem islamu. Współcześnie jest on także wykorzystywany jako znak organizacji humanitarnej w świecie muzułmańskim.
Poszukaj w wiarygodnych źródłach informacji o państwach, na których flagach widnieje półksiężyc. Następnie zapisz swoje propozycje.
Arabskie podboje
W latach trzydziestych VII wieku, w ciągu mniej więcej dziesięciu lat, Arabowie zajęli Palestynę (wraz z Jerozolimą) i Egipt, pozbawiając Bizancjum strategicznych dostaw zboża. Podbili też Mezopotamię, Armenię i samą Persję. Opanowali również wyspy Rodos i Cypr. W drugiej połowie VII wieku rozpoczęli podboje w głębi Azji Mniejszej. Arabowie zagrozili nawet Konstantynopolowi, stolicy cesarstwa bizantyjskiego, zostali jednak stamtąd odparci w 711 r.
Następnie Arabowie podporządkowali sobie północną Afrykę Bizantyjczyków, skąd potem podbili Hiszpanię (państwo Wizygotów). W 732 r. ich ekspansja na zachodzie została zahamowana dzięki zwycięstwu odniesionemu przez Franków w bitwie pod Poitiers. Dotarli nawet do południowej doliny Indusu, na tereny dzisiejszego Pakistanu i Afganistanu.
Rezultat podbojów, którymi dowodzili najbliżsi towarzysze Mahometa, zainspirowani jego wiarą i charyzmą, był zdumiewający. Wyznawcy Allaha w krótkim czasie wyrośli na światową potęgę. Po raz pierwszy od mniej więcej półtora tysiąca lat Morze Śródziemne przestało być wewnętrznym morzem Greków i Rzymian, ośrodkiem wspólnej grecko‑rzymskiej kultury i sposobu życia. Na wybrzeżach Egiptu i Afryki Północnej, zamiast greki i łaciny, uniwersalnym językiem rządzących elit i coraz większej części mieszkańców stał się język arabski. Kultura arabska otworzyła się
na dziedzictwo kultury antycznej, na tradycje hellenistyczne, bizantyjskie, indyjskie,
a zwłaszcza perskie. Odegrała w ten sposób zasadniczą rolę jako pośrednik idei i wynalazków.
Przeanalizuj poniższą mapę i wymień miasta leżące na terenach zajętych przez Arabów w czasach Mahometa.
Na podstawie tekstu powyżej określ, na jakich kontynentach i w których ich częściach znajdowały się kraje podbijane przez wyznawców Proroka.
Podbita ludność była jedynie zobowiązana płacić podatki na rzecz niewielkiej mniejszości muzułmańskich zdobywców. Tym samym masy podległej kalifom ludności mogły żyć swoim dotychczasowym życiem, zachowując własne kulty, języki i obyczaje. Arabowie ze swej strony nie podejmowali żadnych kroków w celu nawracania poddanych na islam. Wyznawcy religii monoteistycznych, Żydzi czy chrześcijanie, cieszyli się pełną swobodą wyznania, aczkolwiek prześladowani byli wyznawcy politeizmu.
Jakie elementy architektoniczne znane z architektury starożytnej Grecji i Rzymu rozpoznajesz na zdjęciach?
Osiągnięcia cywilizacji islamu
Arabowie bez większych uprzedzeń korzystali z wiedzy podbitych ludów, co przyczyniło się do rozkwitu gospodarczego podległych ich władzy obszarów. Nawiązując do doświadczeń Egipcjan oraz mieszkańców Mezopotamii, przejęli i udoskonalili irygację. Od Chińczyków nauczyli się produkcji papieru oraz hodowli jedwabników do produkcji jedwabiu. Damaszek i Bagdad, ważne centra kulturalne i gospodarcze, wyrabiały znakomitej jakości tkaniny bawełniane i lniane. Z produkcji stali słynęły warsztaty w Damaszku i Toledo. Arabscy rzemieślnicy wyspecjalizowali się w wytwarzaniu luksusowych produktów ze złota, srebra, kości słoniowej, drewnianych mebli i fajansu. Tamtejsi kupcy odgrywali ogromną rolę w dalekosiężnym handlu. Wspólnie z pośrednikami arabskimi handlowali chociażby przyprawami i jedwabiem z Dalekiego Wschodu. Na wielkie targi w Damaszku trafiały zaś produkty z Europy Środkowej i Wschodniej, takie jak wosk, bursztyn i futra.
Arabscy uczeni stworzyli algebrę i trygonometrię, rozwijali astronomię, rozpowszechnili również system dziesiętny, dlatego cyfry, jakich używamy w Europie, nazywamy arabskimi. Wykorzystali wiedzę i doświadczenia starożytnych badaczy, aby doskonalić osiągnięcia medycyny (wybitnym lekarzem średniowiecza był perski uczony i filozof Avicenna). Ponadto szanowali i pielęgnowali dorobek starożytnych Greków i Rzymian. Dzięki tłumaczeniom na język arabski przetrwały liczne dzieła starożytnych uczonych. Natomiast architekci arabscy korzystali z doświadczeń Bizantyjczyków, Persów i Hindusów. Orientalne wpływy widać też w literaturze arabskiej, na przykład w Baśniach tysiąca i jednej nocy.
Jedno z najdonioślejszych osiągnięć cywilizacyjnych spopularyzowanych przez Arabów zapożyczone zostało z Indii. To tam wymyślono używane dziś przez nas cyfry systemu dziesiętnego wraz z zerem. Zastosowanie ich umożliwiało znacznie prostszy niż dotąd zapis liczb i pozwalało łatwiej nimi operować. Dzięki Arabom w późnym średniowieczu cyfry systemu dziesiętnego zaczęły być stosowane w Europie.
Zapisz za pomocą tradycyjnych cyfr arabskich dzisiejszą datę.
Porównaj wystrój wnętrza domu arabskiego i ubiór muzułmanina z europejskimi wnętrzami i strojami. Wskaż główne różnice.
Ćwiczenia
Wskaż zasady obowiązujące w islamie.
- Wiara w jednego Boga.
- Co najmniej jedna w życiu pielgrzymka do Mekki.
- Oddawanie czci wielu bogom.
- Zakaz udzielania jałmużny.
- Obowiązkowy post w świętym miesiącu.
- Obowiązek spożywania koszernego jedzenia.
Wymień nazwę pisma występującego w czasach starożytnych na Bliskim Wschodzie, które stało się podstawą dla stworzenia arabskich znaków.
Rozwiąż krzyżówkę.
- Wznosi się nad meczetem.
- Muzułmańskie wyznanie wiary.
- Tytuł następców Mahometa.
- Prawo muzułmańskie.
- Sanktuarium islamu.
| 1 | |||||||||
| 2 | |||||||||
| 3 | |||||||||
| 4 | |||||||||
| 5 |
Rozstrzygnij, które spośród zdań podanych w tabeli są fałszywe lub prawdziwe. Zaznacz odpowiednio Prawda lub Fałsz.
Przyjrzyj się ilustracjom i dokończ zdanie. Swoją odpowiedź uzasadnij.
Słownik
imię Boga w religii islamskiej; w języku arabskim al‑ilah oznacza Boga
(arkan ad‑din, arkan‑al‑Islam) pięć zasad islamu, do przestrzegania których jest zobowiązany każdy muzułmanin: wyznanie wiary, modlitwa pięć razy dziennie, post, pielgrzymka przynajmniej raz w życiu do Mekki oraz jałmużna
ucieczka proroka Mahometa i jego zwolenników z Mekki do Medyny (prawdopodobnie we wrześniu 622 r.); w islamie uznawana jest za początek istnienia tej religii
(arab., poddanie się [Bogu]) jedna z wielkich religii monoteistycznych, stworzona na początku VII w. przez uważanego za proroka Mahometa i głosząca wiarę w jednego boga Allaha; jej główne założenia są zawarte w świętej księdze – Koranie
tytuł następców Mahometa, będących przywódcami religijnymi i państwowymi muzułmanów
(arab. al‑qur’an – czytanie) święta księga islamu, zawierająca nauczanie proroka Mahometa spisane przez jego uczniów; w sposób charakterystyczny dla społeczeństw tradycyjnych doktryna religijna Koranu nierozerwalnie łączy się z przepisami prawnymi i zasadami politycznymi; święta księga muzułmanów ostateczny kształt uzyskała w połowie VII w., za panowania trzeciego kalifa, Osmana, zięcia Mahometa; jej tekst został podzielony na 114 sur (rozdziałów), ułożonych według długości
budynek, w którym oddaje się cześć Bogu; potocznie określa się tak muzułmańskie świątynie
(gr. mono – jeden + theos - bóg) wiara w istnienie jednego Boga
(z arab. muslim – poddany Bogu) wyznawca islamu, wiary w Allaha i proroka Mahometa
(gr. poli - wiele, theos - bóg) wiara w wielu bogów, którzy zajmują się odrębnymi sferami życia
dosłownie „osoba przemawiająca w czyimś imieniu”, w religiach były to osoby pozostające w kontakcie z Bogiem, który przez nie miał wyrażać swoją wolę i zamierzenia
święty miesiąc dla muzułmanów, ustanowiony na pamiątkę początku objawień Mahometa