Uniwersalizm cesarski i papieski. Wyprawy krzyżowe
Wyprawy krzyżowe
W połowie XI w. Bliski Wschód przeżył najazd Turków seldżuckich – ludu świeżo nawróconego na islam i stojącego na znacznie niższym poziomie kulturowym niż Arabowie. W 1070 r. zdobyli oni Jerozolimę, w następnym roku pokonali pod Mantzikertem cesarza bizantyńskiego Romana i opanowali Anatolię. Turcy seldżuccy zapoczątkowali także prześladowania chrześcijan w Ziemi Świętej, co było jedną z ważniejszych przyczyn powstania ruchu krucjatowego.
Idea wypraw krzyżowych
Druga połowa XI w. to na Zachodzie czas reformy gregoriańskiej i wielkich aspiracji papiestwa do przewodzenia całemu łacińskiemu chrześcijaństwu. Papież Urban II zainteresował się możliwością odebrania Turkom Ziemi Świętej. Na dwór papieski docierały dramatyczne apele cesarza bizantyńskiego Aleksego I Komnena o pomoc w walce z Turkami, władca Bizancjum obiecywał wszelkie udogodnienia dla rycerzy, którzy zdecydują się wyprawić na Wschód.
Wszechstronny rozwój społeczeństw Europy Zachodniej w XI w. doprowadził do wyżu demograficznego, który objął praktycznie wszystkie warstwy społeczne, co spowodowało, że chłopom i rycerzom zaczęło po prostu brakować ziemi. Częstym zjawiskiem były tzw. wojny prywatne, które toczyli więksi i mniejsi możnowładcy posiadający własne armie. Najbardziej pokrzywdzeni byli najsłabsi członkowie społeczeństwa: chłopi i niższe duchowieństwo, dlatego skierowanie agresji rycerzy i możnych poza granice świata chrześcijańskiego stało się istotnym zadaniem Kościoła.
Pierwsza krucjata
W 1095 r. na synodzie w Clermont we Francji Urban II ogłosił wyprawę krzyżową w celu odbicia Jerozolimy z rąk Turków. Płomienne przemówienie papieża wywołało ogromny entuzjazm wszystkich stanów. I możnowładcy, i rycerze, i chłopi przypinali czerwone krzyże do ubrań na znak ślubowania udziału w krucjacie.
Wyjaśnij, jaką rolę w polityce papiestwa odgrywała pierwsza krucjata.
W 1096 roku wyruszyła pierwsza wyprawa krzyżowa i z pomocą bizantyńską kilkunastotysięczna armia rycerzy odniosła zwycięstwo nad zaskoczonymi Turkami. Na korzyść chrześcijan działał brak jedności politycznej wśród wyznawców islamu.
Wyjaśnij, dlaczego to duchowni oficjalnie ogłaszali przywódców krucjat.
Na przełomie roku 1097 i 1098 krzyżowcy przystąpili do oblężenia Antiochii. Walki o miasto trwały kilka miesięcy. Do jego ostatecznego zdobycia najbardziej przyczynił się Boemund i to on został księciem Antiochii.
Zwróć uwagę na ofiary walk – czy są nimi wojownicy?
Reszta krzyżowców pociągnęła dalej i obległa Jerozolimę, w czym wydatnej pomocy udzieliła im flota włoskiego miasta Genui, zapewniając dostawy. 15 lipca 1099 r. rycerze szturmem wdarli się do miasta i dokonali rzezi jego mieszkańców. Władcą Królestwa Jerozolimskiego obwołano Gotfryda z Bouillon, ten jednak już w następnym roku zmarł.
Podaj, z kim walczyli krzyżowcy w Jerozolimie i kogo oblegali.
Wtedy z Edessy przybył jego brat, Baldwin, i jako pierwszy koronował się na króla Jerozolimy. Kolejnym państwem założonym przez uczestników I krucjaty było hrabstwo Trypolisu. Frankowie przeszczepili do Ziemi Świętej francuski model feudalny, na skutek czego hrabstwa Edessy i Trypolisu oraz księstwo Antiochii stały się lennami króla jerozolimskiego, ten jednak nie miał silnej władzy.
Jakie państwa istnieją dziś na dawnych ziemiach krzyżowców?
- Etiopia, Palestyna, Armenia.
- Izrael, Syria, Turcja.
- Zjednoczone Emiraty Arabskie, Egipt, Gruzja.
Podstawowym problemem państw chrześcijańskich w Ziemi Świętej stał się brak rycerstwa. Zdecydowana większość krzyżowców ślubowała uczestnictwo w wyprawie tylko do momentu odzyskania Grobu Świętego, potem powrócili więc oni do domów. Tymczasem świeżo pozyskane posiadłości zaczęli atakować muzułmanie. Aby temu zaradzić, powołano do życia zakony rycerskie: templariuszy i joannitów, później zaś Krzyżaków. Podstawowy obowiązek mnichów‑rycerzy stanowiła walka z niewiernymi. Wielcy mistrzowie, stojący na czele zakonów rycerskich, wybierani byli dożywotnio. Templariusze i joannici, a potem także inne zgromadzenia, zyskali wielką popularność, co zaowocowało nadaniami ziemskimi w całej Europie. Dawało to zakonom rycerskim wielką siłę polityczną, tym większą, że nie podlegały one królowi Jerozolimy, lecz papieżowi. Innym ważnym i niezależnym czynnikiem w państwach krzyżowych stały się włoskie miasta: Genua, Piza i Wenecja, które zdominowały handel lewantyński.
Spójrz na pieczęć zawierającą oficjalne godło templariuszy. Zastanów się, jaki element ślubów zakonnych symbolizował ów znak. Spróbuj nazwać pozostałe zobowiązania rycerzy, którzy decydowali się wstąpić do zakonu.
Na podstawie opisu pieczęci wyjaśnij, jaką cechę wskazywano na jedną z podstaw ślubów zakonnych u templariuszy.
Następne wyprawy
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RcFIQyRhYLLlK
Nagranie wideo. Profesor doktor habilitowany Przemysław Wiszewski omawia wyprawy krzyżowe organizowane w średniowieczu.
Pod wpływem sukcesu I wyprawy krzyżowej muzułmanie na Bliskim Wschodzie zaczęli się jednoczyć. W 1144 r. emir Zengi, który podporządkował sobie kilka państewek islamskich, zdobył Edessę. To z kolei wywołało zaskoczenie i przerażenie na Zachodzie. Opat Bernard z Clairvaux, największy autorytet ówczesnego chrześcijaństwa, zdołał namówić do uczestnictwa w następnej wyprawie krzyżowej najpotężniejszych monarchów Europy: króla niemieckiego Konrada III Hohenstaufa i króla francuskiego Ludwika VII. W 1147 r. II krucjata wyruszyła na Damaszek. Krzyżowcy byli jednak skłóceni ze sobą i działania wojenne nie przyniosły żadnego rezultatu.
Tymczasem sytuacja państw chrześcijańskich w Lewancie wciąż się pogarszała. W 1183 r. sułtan Saladyn zjednoczył Egipt i Syrię. W 1187 r. bitwa pod Hittinem zakończyła się całkowitą klęską Franków. Saladyn zdobył Jerozolimę i wiele innych punktów oparcia wojsk chrześcijańskich w Ziemi Świętej, z których jedynie Tyr, Trypolis i Antiochia nie uległy muzułmanom.
W odpowiedzi na to w 1189 r. wyruszyła III wyprawa krzyżowa. Sam cesarz Fryderyk Barbarossa poprowadził silną armię niemiecką. Poszła ona jednak w rozsypkę, gdy w 1190 r. władca utonął w jednej z rzek Anatolii. Do Ziemi Świętej wyruszyli także Filip August, król Francji, oraz Ryszard Lwie Serce, król Anglii. Krzyżowcy zajęli Cypr, a następnie odebrali muzułmanom Akkę. Rychło potem doszło jednak do niesnasek między władcami Anglii i Francji, w wyniku których Filip August powrócił do domu. Armia krzyżowa pod dowództwem Ryszarda Lwie Serce zdołała odzyskać część ziem utraconych po bitwie pod Hittinem, ale sama Jerozolima pozostała w rękach Saladyna. Nową stolicą Królestwa Jerozolimskiego została zatem Akka.
Zwróć uwagę na stroje i wyposażenie rycerzy – czy byli przygotowani do warunków, jakie panują w Ziemi Świętej?
IV krucjata i koniec wypraw krzyżowych
Ponieważ podczas III wyprawy krzyżowej nie udało się odzyskać Jerozolimy, papiestwo planowało nową krucjatę. Po śmierci cesarza Henryka VI cesarstwo przeżywało kryzys, co pozwalało Stolicy Apostolskiej zająć się swobodnie sprawami Ziemi Świętej. W 1202 r. papież Innocenty III ogłosił więc IV wyprawę krzyżową. Wyruszyli na nią przede wszystkim niezbyt zamożni, żądni łupów rycerze pod wodzą Szymona de Montfort. Wenecjanie, znajdujący się wówczas we wrogich stosunkach z Bizancjum, namówili krzyżowców, aby zamiast na Jerozolimę uderzyli oni na Konstantynopol. Gdy papież dowiedział się o zmianie planów, wyklął uczestników krucjaty. W 1204 r. Konstantynopol został jednak przez nich zdobyty i gruntownie splądrowany. Cesarze bizantyńscy na z górą pół wieku przenieśli się do Nicei w Azji Mniejszej, a Konstantynopol stał się stolicą Cesarstwa Łacińskiego. Dopiero w 1261 r. Bizantyńczycy wypędzili łacinników i odzyskali swoją stolicę.
IV wyprawa krzyżowa obnażyła upadek idei krucjatowej. Mimo to wysiłki w celu odzyskania Jerozolimy podejmowano nadal. W latach 1217–1221 miała miejsce V krucjata, w której wzięli udział królowie: węgierski Andrzej II i jerozolimski Jan de Brienne oraz margrabia austriacki Leopold. Krzyżowcy zaatakowali Egipt, sądząc, że zdobyte tam tereny uda się zamienić na Jerozolimę, ale ostatecznie krucjata zakończyła się porażką.
W 1229 r. cesarz Fryderyk II w wyniku negocjacji z sułtanem Egiptu pokojowo odzyskał Święte Miasto i koronował się na króla jerozolimskiego. Tę bezkrwawą akcję określa się jako VI krucjatę.
Gdy w połowie XIII w. na Wyżynie Irańskiej pojawili się Mongołowie, uciekający przed nimi muzułmanie w 1244 r. znowu zajęli Jerozolimę. W związku z tym cztery lata później król Francji Ludwik IX Święty podjął VII wyprawę krzyżową. W 1249 r. krzyżowcy zaatakowali Egipt, krucjata zakończyła się jednak klęską Francuzów i pojmaniem króla. Po wykupieniu się z niewoli Ludwik Święty parę lat przebywał w Królestwie Jerozolimskim, sprawując tam faktyczne rządy. Podczas pobytu w Ziemi Świętej oraz już po powrocie do Francji król podejmował bezskuteczne próby zawiązania sojuszu z Mongołami przeciw wyznawcom islamu. Wreszcie w 1270 r. jeszcze raz wyruszył na krucjatę i zaatakował Tunis – VIII wyprawa krzyżowa zakończyła się wraz ze śmiercią Ludwika Świętego pod murami tego miasta. Niedługo później muzułmanie zlikwidowali resztki panowania chrześcijan w Lewancie, a w 1291 r. padł ostatni punkt oporu krzyżowców – Akka.
Polscy krzyżowcy
O tym, że także polscy rycerze uczestniczyli w II krucjacie (1147–1149), wiemy z wiarygodnego źródła – współczesnej bizantyńskiej kroniki. Niestety grecki autor nie podał imienia polskiego władcy, który wraz ze swym wojskiem wziął udział w wyprawie krzyżowej. Mógł to być najstarszy syn Bolesława Krzywoustego, Władysław II Wygnaniec, rok wcześniej usunięty z Polski. Niewykluczone, że wraz z księciem podążył do Lewantu jego starszy syn, Bolesław Wysoki, późniejszy władca Śląska.
Być może jednak bezimiennym polskim księciem, który wyruszył na II krucjatę, był nie pierwszy, lecz czwarty syn Krzywoustego – Henryk Sandomierski. Natomiast wiemy na pewno, że kilka lat później, w 1154 r., książę ten przybył do Jerozolimy. Po powrocie do Polski sprowadził on joannitów i osadził ich w Zagości nad Nidą, gdzie w 1166 r. ufundował dla nich klasztor i szpital.
Podobne były owoce wyprawy do Ziemi Świętej, którą przedsięwziął w 1162 r. potężny możnowładca Jaksa z Miechowa. Wróciwszy do Małopolski, sprowadził on do Miechowa kanoników Grobu Bożego, zwanych u nas bożogrobcami lub miechowitami, dla których ufundował klasztor.
Także w V krucjacie (1217–1221) brał udział któryś polski książę. Mógł to być Wielkopolanin Władysław Odonic albo Kazimierz I opolski. Być może na tę samą krucjatę wyruszył też książę szczeciński Kazimierz, który zmarł po drodze, jak się zdaje, jeszcze w Europie.
Śluby krucjatowe złożył również książę Leszek Biały. Chcąc umocnić swą władzę w senioralnej dzielnicy krakowskiej, w 1207 r. oddał się wraz z krajem pod opiekę papieża Innocentego III i jemu właśnie przysiągł, że weźmie udział w krucjacie. Ponieważ jednak Leszek uważał, że znacznie korzystniejsza dla Polski będzie wyprawa przeciwko Prusom, wytłumaczył Stolicy Apostolskiej, że nie może popłynąć na pomoc Ziemi Świętej wskutek choroby, która nie pozwala mu pić ani wina, ani wody, lecz tylko piwo, o które tam trudno. Papież zaakceptował pomysł krucjaty pruskiej.
Konsekwencje krucjat
Skutki wypraw krzyżowych były różnorodne i długotrwałe. Przede wszystkim doszło do częściowego zniszczenia chrześcijaństwa wschodniego i osłabienia znaczenia politycznego i kulturalnego Cesarstwa Bizantyjskiego. Papiestwo nie osiągnęło zakładanego celu politycznego, a kolejne krucjaty przyniosły śmierć setek tysięcy ludzi. Jednocześnie istniejące prawie dwa stulecia Królestwo Jerozolimy stało się pomostem między światem Wschodu i Zachodu, umożliwiając wymianę kulturową i naukową, nawet przy rosnącej w Europie niechęci do pogan i innowierców. Rozwinęły się gospodarka i żegluga morska, a na wzroście handlu lewantyńskiego zyskały miasta włoskie, z Genuą oraz Wenecją na czele. Założone w Ziemi Świętej zakony rycerskie przeniosły swoją dzialalność do Europy, prowadziły misje nawracania pogan i wyprawy przeciwko ludom nadbałtyckim. Wojny z muzułmanami zostały zastąpione przez zbrojne krucjaty przeciw wyznawcom grup religijnych uznawanych przez Kościół za heretyków (albigensom, waldensom czy husytom).
Rekonkwista
Podboje państw arabskich w Europie zakończyły się w X wieku. Od tego momentu chrześcijanie zajmowali ziemie wcześniej zdobyte przez wyznawców Mahometa.
W XI wieku Normanowie władający południem Italii zajęli Sycylię. Najdłużej, bo do połowy XV wieku, trwały walki na Półwyspie Iberyjskim. Proces zdobywania Półwyspu przez chrześcijan nazywa się rekonkwistą.
Odzyskanie Półwyspu Iberyjskiego dla chrześcijan miało olbrzymie znaczenie, do tego stopnia że papież Urban II zabronił rycerstwu z Leonu, Kastylii czy Aragonii tłumnego udziału w pierwszej wyprawie krzyżowej. Przełomowym momentem w dziejach rekonkwisty była bitwa pod Las Navas de Tolosa w 1212 roku. Wojska sprzymierzonych królów iberyjskich pod wodzą władcy Kastylii, Alfonsa VIII, doprowadziły do stopniowego wyparcia z półwyspu Kalifatu Almohadów. Do XV wieku ostał się jedynie Emirat Grenady, który poddał się Hiszpanom w 1492 roku, kończąc w ten sposób okres istnienia państw muzułmańskich na Zachodzie Europy.
Ćwiczenia
Przeanalizuj tekst źródłowy, a następnie odpowiedz na pytania.
Fragment mowy papieża Urbana II w Clermont w 1095 r.Wszak jest koniecznością, abyście niezwłocznie podążyli z pomocą waszym braciom zamieszkującym na Wschodzie i potrzebującym waszej, niejednokrotnie obiecywanej im pomocy. Na nich zwalili się bowiem […] Turcy i Arabowie, którzy dotarli aż do Morza Śródziemnego […]. […]
Dlatego zwracam się z pokorną prośbą, nie ja lecz Pan, abyście wy, głosiciele Chrystusowi, częściej nakłaniali wszystkich, do jakiego by kto należał stanu, zarówno pieszych, jak i konnych, tak biednych, jak i bogatych, aby oni w porę pomogli wschodnim chrześcijanom i wypędzili z granic chrześcijańskiego świata ludzi tego niecnego rodzaju [muzułmanów].
Wszystkim idącym tam, w wypadku ich zgonu na lądzie czy na morzu lub w boju z poganami, od tej chwili odpuszczone będą grzechy. […]
Kto tu nieszczęśliwy i biedny, tam będzie bogaty, kto tu przeciwnikiem Boga, tam będzie Jemu przyjacielem.
Źródło: Fragment mowy papieża Urbana II w Clermont w 1095 r. Cytat za: Wiek V–XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1997, s. 151.
Do opisów zakonów podanych w tabeli dopasuj właściwe nazwy.
Zakon założony 1190 r. w Palestynie, który w 1198 r. przekształcono w zakon rycerski. Pierwotnym celem istnienia była opieka nad pielgrzymami i chorymi, później zaś również walka z muzułmanami. Na początku XIII w. król Węgier zaprosił zakonników do obrony granic przed najazdami Połowców. Po kilkunastu latach rycerze-zakonnicy zostali usunięci z Węgier z powodu dążenia do wyodrębnienia tam własnego państwa., Zakon założony w Ziemi Świętej w roku 1119 przez Hugona de Payns i grupę francuskich krzyżowców. Nazwa zgromadzenia pochodziła od ich siedziby obok dawnej świątyni Salomona w Jerozolimie. Zakon szybko zyskał wiele nadań ziemskich, prowadził też intratne operacje finansowe, dzięki czemu zgromadził znaczące środki. Zamożność pozwoliła zakonowi przenieść się do Francji po upadku Królestwa Jerozolimskiego. Na początku XIV w. dobra zakonu we Francji uległy konfiskacie, a wielu braci spalono., Utworzony w XII w. w Jerozolimie zakon szpitalny i rycerski. Wyłonił się z bractwa działającego jeszcze przed krucjatami przy jerozolimskim szpitalu św. Jana Chrzciciela. Po upadku Królestwa Jerozolimskiego zakonnicy przenieśli się na Cypr, a na początku XIV w. zdobyli Rodos, gdzie utworzyli państwo zakonne, którego bronili do XVI w.
| Opis zakonu | Nazwa zakonu |
|---|---|
| Zakon założony 1190 r. w Palestynie, który w 1198 r. przekształcono w zakon rycerski. Pierwotnym celem istnienia była opieka nad pielgrzymami i chorymi, później zaś również walka z muzułmanami. Na początku XIII w. król Węgier zaprosił zakonników do obrony granic przed najazdami Połowców. Po kilkunastu latach rycerze-zakonnicy zostali usunięci z Węgier z powodu dążenia do wyodrębnienia tam własnego państwa. | |
| Zakon założony w Ziemi Świętej w roku 1119 przez Hugona de Payns i grupę francuskich krzyżowców. Nazwa zgromadzenia pochodziła od ich siedziby obok dawnej świątyni Salomona w Jerozolimie. Zakon szybko zyskał wiele nadań ziemskich, prowadził też intratne operacje finansowe, dzięki czemu zgromadził znaczące środki. Zamożność pozwoliła zakonowi przenieść się do Francji po upadku Królestwa Jerozolimskiego. Na początku XIV w. dobra zakonu we Francji uległy konfiskacie, a wielu braci spalono. | |
| Utworzony w XII w. w Jerozolimie zakon szpitalny i rycerski. Wyłonił się z bractwa działającego jeszcze przed krucjatami przy jerozolimskim szpitalu św. Jana Chrzciciela. Po upadku Królestwa Jerozolimskiego zakonnicy przenieśli się na Cypr, a na początku XIV w. zdobyli Rodos, gdzie utworzyli państwo zakonne, którego bronili do XVI w. |
Fulcheri Carnotensis. Historia HiersolymitanaProszę Cię, zwróć uwagę i rozważ, jak Bóg w naszych czasach przekształcił Zachód we Wschód. Bowiem my, mieszkańcy Zachodu, zostaliśmy uczynieni mieszkańcami Wschodu. Ten, kto był Rzymianinem lub Frankiem, teraz z racji zamieszkania jest Galileańczykiem lub Palestyńczykiem. [...] Zapomnieliśmy już miejsca naszych urodzin, są już nieznane dla wielu z nas, a przynajmniej się o nich nie mówi. Niektórzy posiadają tu dom i służbę, które otrzymali jakby na prawie dziedziczenia. Niektórzy wzięli sobie żony nie ze swojego ludu, ale Syryjki, Ormianki, a nawet Saracenki, które zostały ochrzczone. Niektórzy mają wraz z nimi teścia, szwagra, synową lub zięcia, przybranego syna lub ojczyma. Są tutaj również wnukowie i prawnukowie [tych, którzy przybyli na Wschód, tutaj urodzeni]. Jeden uprawia winnice, inny pola. Jeden i drugi używają nawzajem języka ze słowami z różnych języków. Różne języki, teraz powszechne, stają się znane obu społecznościom [Zachodu i Wschodu] i wiara jednoczy tych, którzy są sobie obcy pochodzeniem. [...].
Źródło: Fulcheri Carnotensis. Historia Hiersolymitana, t. III, 37, 2-5, tłum. P. Wiszewski, s. 748.
Po uważnym przeczytaniu relacji Fulchera z Chartres. Uzupełnij tabelę, obrazując podane zjawiska odpowiednim cytatem.
wstępują w mieszane związki małżeńskie., muszą mówić nowym językiem powstałym z połączenia dawnych lub używać wielu różnych., wzbogacili się i związali gospodarczo z nowym miejscem życia., odrzucili pamięć o Europie jako miejscu swego pochodzenia, wiążąc siebie i rodzinę ze Wschodem.
| Łacinnicy tworzą nowe społeczeństwo, bo: | Słowa kronikarza |
|---|---|
| wstępują w mieszane związki małżeńskie. | |
| muszą mówić nowym językiem powstałym z połączenia dawnych lub używać wielu różnych. | |
| wzbogacili się i związali gospodarczo z nowym miejscem życia. | |
| odrzucili pamięć o Europie jako miejscu swego pochodzenia, wiążąc siebie i rodzinę ze Wschodem. |
Po zapoznaniu się z tekstem źródłowym wypisz te fragmenty tekstu, gdzie Fulcher z Chartres mówił o tworzeniu nowego społeczeństwa w Ziemi Świętej przez łacinników.
Papież Innocenty III, dnia 12 VII 1205 do legata papieskiego, list nr 126 (482)Zaprawdę, jak ma Kościół grecki powrócić do jedności i wierności Stolicy Apostolskiej, jeśli widział w łacinnikach tylko wzór zdrady i dzieło Ciemności, gdy teraz pogardza łacinnikami – i ma ku temu powody – bardziej niż psami? A ci, którzy mieli szukać celów [wskazanych przez] Chrystusa, a nie swoich własnych, którzy swe miecze, których mieli użyć przeciw poganom, zbrukali krwią chrześcijan, nie oszczędzili ani religii, ani wieku, ani płci. Dopuścili się nieczystości, cudzołóstwa i rozpusty na oczach ludzi. Wystawili matrony i dziewice, nawet te oddane Bogu [mniszki], na żądze chłopców. Nie zadowolili się włamaniem do skarbca cesarskiego i złupieniem dóbr książąt i prostych ludzi, położyli swe ręce na skarbach kościołów, a nawet należących do nich nieruchomościach. Zdarli srebrne płyty z ołtarzy i posiekali je [by nimi się obdzielić] między sobą. Zbezcześcili święte miejsca, ukradli krzyże i relikwie.
Źródło: Papież Innocenty III, dnia 12 VII 1205 do legata papieskiego, list nr 126 (482), [w:] Patrologiae Cursus Completus (Patrologia Latina), t. 215, oprac. J.P. Migne, 1855, s. 699–702.
Uzupełnij tabelę – do opisów zachowań łacinników dobierz odpowiednie cytaty z tekstu.
| Zachowanie łacinników w Konstantynopolu w 1204 roku | Cytat |
|---|---|
Słownik
dzisiejszy Izrael i Palestyna, miejsce rozgrywania się wydarzeń z Nowego i Starego Testamentu, termin w powszechnym użyciu przez chrześcijan od czasów średniowiecza
(wł. levante – wschód, kraje Bliskiego Wschodu) ziemie leżące na wschodnich brzegach Morza Śródziemnego: południowa Azja Mniejsza, Syria, Liban i Palestyna oraz Egipt; często pod tym pojęciem rozumiano w ogóle kraje Wschodu, a kontakty kupieckie z nimi Europejczycy nazywali w średniowieczu handlem lewantyńskim
nazwa odnosząca się do części wschodniej Cesarstwa Rzymskiego ze stolicą w Konstantynopolu, podlegającej wpływom greckim; upadło w 1453 r. pod naporem Turków osmańskich
jedno z plemion tureckich przybyłych z Azji Środkowej pod wodzą Seldżuka, które opanowało tereny azjatyckie i w 1055 r. zdobyło Bagdad, przeciwko nim organizowane były wyprawy krzyżowe
(arab. chalifa – następca, namiestnik) państwo powstałe na terenach podbitych przez Arabów po śmierci Mahometa, na czele którego stał kalif (religijny i polityczny przywódca muzułmański), po podboju przez Turków seldżuckich miał on władzę wyłącznie religijną
(z łac. cruciatus – znaczony krzyżem, crux – krzyż) w XI–XII w. wyprawa wojenna przeciwko poganom lub przeciwnikom Kościoła; także: wyprawy krzyżowe podejmowane w celu odzyskania Ziemi Świętej i Grobu Chrystusa w Jerozolimie z rąk muzułmanów, organizowane z rozkazu papieża
(z gr. synodos – zebranie, spotkanie) zebranie duchowieństwa danej diecezji, metropolii lub kraju
Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona (łac. Fratres Militiae Templi, Pauperes Commilitones Christi Templique Salomonis); zakon rycerski, wśród którego przewagę mieli rycerze z Francji, założony w 1118 r.; został rozwiązany przez papieża Klemensa V po zarzutach o herezję
Zakon Rycerzy Jerozolimskiego Szpitala św. Jana Chrzciciela (łac. Ordo Militia Sancti Johannis Baptistae Hospitalis Hierosolimitani); bractwo szpitalne przekształcone w zakon rycerski; w jego skład wchodzili zakonnicy różnej narodowości, głównie Włosi, potem Francuzi i Hiszpanie; po upadku Królestwa Jerozolimskiego joannici przenieśli się na Cypr i Rodos, a od XVI w. mieli swoje posiadłości także na Malcie
Zakon Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (łac. Ordo fratrum domus Sanctae Mariae Theutonicorum Hierosolimitanum); zakon rycerski powstały w roku 1191 i skupiający głównie rycerzy pochodzenia niemieckiego; po upadku Królestwa Jerozolimskiego przez krótki czas działał na terenie Siedmiogrodu, a potem przeniósł się na obszary wchodzące w skład państwa polskiego i z nim sąsiadujące