Nieletni wobec prawa, czyli o odpowiedzialności i reagowaniu na przemoc
Uprawnienia służb porządkowych
wymieniać zadania służb porządkowych;
wymieniać uprawnienia policjantów i przedstawicieli innych służb porządkowych dotyczące stosowanych przez nich środków przymusu;
wyjaśniać uprawnienia obywateli w trakcie czynności wykonywanych przez przedstawicieli służb porządkowych.
Potencjał bezpieczeństwa wewnętrznego
W celu zabezpieczenia ludności powstało wiele instytucji. Przedstawiono je na poniższej ilustracji.

W centrum ilustracji znajduje się piktogram z mapą Polski. Na mapie jest napis: Potencjał ochronny RP tworzą przede wszystkim. Odchodzą od niego strzałki w kierunku kolejnych 6 piktogramów. Będą wyliczone zgodnie z ruchem wskazówek zegara. 1. Zamaskowana osoba w kapeluszu. Podpis: służby specjalne. 2. Policyjny radiowóz. Podpis: straże i inspekcje wyspecjalizowane w ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego. 3. Otwarty laptop. Podpis: elementy zarządzania kryzysowego. 4. Karetka. Podpis: służby ratownictwa i ochrony ludności. 5. Słup graniczny z przymocowanym godłem Polski. Podpis: służby graniczne. 6. Waga. Podpis: wymiar sprawiedliwości.
Instytucje wymiaru sprawiedliwości
Gwarancją zapewnienia właściwego funkcjonowania państwa, w tym zagwarantowania obywatelom bezpieczeństwa, jest wymiar sprawiedliwości sprawowany przez sądy.
Władzę sądowniczą w Polsce sprawują następujące sądy:
Prokuratura

Prokuraturę stanowią Prokurator Generalny, Prokurator Krajowy, pozostali zastępcy Prokuratora Generalnego oraz prokuratorzy powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury i prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, zwanego dalej „Instytutem Pamięci Narodowej”. Prokurator Generalny jest naczelnym organem prokuratury. Urząd Prokuratora Generalnego sprawuje Minister Sprawiedliwości.
Zadania prokuratury
Podstawowym zadaniem prokuratury jest czuwanie nad przestrzeganiem praworządności i ściganie przestępstw. Zadania te realizuje:
Zadaniem prokuratorów jest prowadzenie albo nadzorowanie postępowań przygotowawczych w sprawach karnych oraz sprawowanie funkcji oskarżyciela publicznego przed sądami. Prokuratorzy wojskowi oprócz tego realizują zadania związane z przestrzeganiem prawa i utrzymaniem odpowiedniego poziomu dyscypliny wojskowej.
Prokurator jest obowiązany do podejmowania działań określonych w ustawach, kierując się zasadą bezstronności i równego traktowania wszystkich obywateli. Przy wykonywaniu czynności określonych jest niezależny.
Policja
Policja jest umundurowaną i uzbrojoną formacją przeznaczoną do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Podstawowe zadania policji:

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/De09XAYFR
Aplikacja składa się z 9 niebieskich kół ułożonych w okrąg. W centralnej części okręgu jest niebieskie koło z informacją: podstawowe zadania Policji. Od środkowego koła odchodzą strzałki do pozostałych, gdzie wymienione są wspomniane zadania.
Treść poszczególnych pól:
1. Ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra.
2. Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania.
3. Inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi.
4. Wykrywanie przestępstw oraz wykroczeń i ściganie ich sprawców.
5. Nadzór nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi.
6. Kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych związanych z działalnością publiczną lub obowiązujących w miejscach publicznych.
7. Współdziałanie z policjantami z innych państw oraz organizacjami międzynarodowymi, a także z organami i instytucjami Unii Europejskiej.
8. Gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji kryminalnych.
9. Prowadzenie zbiorów danych zawierających informacje gromadzone przez uprawnione organy o odciskach linii papilarnych osób, niezidentyfikowanych śladach linii papilarnych z miejsc przestępstwa oraz o wynikach analizy DNA.
Służby w Policji:
kryminalna;
śledcza;
wspomagająca;
prewencyjna;
kontrterrorystyczna;
wspomagająca działalność Policji w zakresie organizacyjnym, logistycznym i technicznym;
do zwalczania cyberprzestępczości.

Zapoznaj się ze spacerem wirtualnym po Komendzie Stołecznej Policji i wykonaj zadanie.
Uprawnienia policji

Policja wykonuje czynności: operacyjno‑rozpoznawcze, dochodzeniowo‑śledcze i administracyjno‑porządkowe w celu rozpoznawania oraz wykrywania przestępstw i wykroczeń oraz zapobiegania im, poszukiwania poszukiwania osób ukrywających się przed organami ścigania lub wymiaru sprawiedliwości, poszukiwania osób, które należy odnaleźć w celu zapewnienia ochrony ich życia, zdrowia lub wolności. Wykonuje też czynności na polecenie sądu, prokuratora, organów administracji państwowej i samorządu terytorialnego.
Zapamiętaj:
Policjanci w toku wykonywania czynności służbowych mają obowiązek respektowania godności ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka (art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji).

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1AKhqPuZYA3C
Animacja przedstawia prawa i obowiązki policjanta oraz obywatela.
Zatrzymanie pojazdu do kontroli
Zgodnie z ustawą Prawo o Ruchu Drogowym, zadaniem policji jest czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, kierowanie ruchem oraz jego kontrolowanie. W związku z tym policjanci są zobowiązani do zapobiegania przestępstwom i wykroczeniom przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w ruchu drogowym. Mogą oni działać represyjnie, wystawiając mandaty za popełnione wykroczenie, oraz prewencyjnie, zatrzymując pojazdy do kontroli. Oprócz policji instytucją zajmującym się zapewnieniem bezpieczeństwa w ruchu drogowym jest Inspekcja Transportu Drogowego.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/De09XAYFR
Nagranie zawiera dźwięk syreny radiowozu policyjnego.

Uczestnik ruchu drogowego niekierujący samochodem może otrzymać mandat za m.in.:
niestosowanie się do znaków drogowych dotyczących ruchu pieszych,
wchodzenie na jezdnię bezpośrednio przed jadący pojazd,
korzystanie na przejściu z telefonu komórkowego,
korzystanie na przejściu z innych urządzeń elektronicznych,
wchodzenie na jezdnię spoza pojazdu lub innej przeszkody ograniczającej widoczność drogi,
przechodzenie przez jezdnię w miejscu, w którym urządzenia zabezpieczające lub przeszkoda oddzielają drogę dla pieszych lub chodnik od jezdni,
przebieganie przez jezdnię,
chodzenie po torowisku,
wchodzenie na torowisko, gdy zapory są opuszczone lub rozpoczęto ich opuszczanie,
korzystanie z dróg nieprzeznaczonych dla pieszych,
naruszenie obowiązku korzystania przez pieszego z chodnika lub drogi dla pieszych, a w razie ich braku – z pobocza,
naruszenie przez kierującego rowerem obowiązku korzystania z drogi dla rowerów lub pasa ruchu dla rowerów (jeśli są one wyznaczone dla kierunku, w którym się porusza lub zamierza skręcić),
nieustąpienie miejsca pieszym przez kierującego rowerem korzystającego z drogi dla rowerów i pieszych,
naruszenie przez kierującego rowerem lub motorowerem zakazu jazdy bez trzymania co najmniej jednej ręki na kierownicy oraz nóg na pedałach lub podnóżkach.

Stosowanie przez policję broni i środków przymusu bezpośredniego

Policja, podobnie jak inne organy bezpieczeństwa państwa, może użyć broni palnej w ściśle określonych sytuacjach. Jest to możliwe przede wszystkim w razie konieczności odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na:
życie, zdrowie lub wolność uprawnionego do użycia broni lub innej osoby;
ważne obiekty, urządzenia lub obszary;
mienie, jeśli zamach stwarza jednocześnie bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub wolności człowieka;
nienaruszalność granicy państwowej przez osobę, która wymusza jej przekroczenie przy użyciu pojazdu, broni palnej lub innego niebezpiecznego przedmiotu;
bezpieczeństwo konwoju lub doprowadzenia.
W razie konieczności przeciwstawienia się osobie:
niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni, materiału wybuchowego lub innego niebezpiecznego przedmiotu, którego użycie może zagrozić życiu, zdrowiu lub wolności uprawnionego lub innej osoby;
bezpośredni pościg za osobą, wobec której użycie broni palnej było dopuszczalne w przypadkach określonych literą prawa;
istnieje uzasadnione podejrzenie, że popełniła przestępstwo.
Zanim dojdzie do użycia broni, należy krzyknąć „Policja”, wezwać daną osobę do porzucenia broni, zaniechania ucieczki lub stosowania przemocy, ostrzec o możliwości użycia broni (np. okrzyk „Stój, bo strzelam!”), a następnie oddać strzał ostrzegawczy. W przypadku bezpośredniego zagrożenia życia od części tych czynności można odstąpić. Broni palnej używa się tak, by wyrządzić możliwie najmniejszą szkodę.
Środki przymusu bezpośredniego, do których stosowania uprawniony jest kwalifikowany pracownik ochrony fizycznej
- Środek przymusu bezpośredniego – siła fizyczna
Tekst
Pierwszym ze środków przymusu bezpośredniego używanym bądź wykorzystywanym przez pracowników ochrony fizycznej jest siła fizyczna.
Siła fizyczna może być używana lub wykorzystywana w postaci technik:- transportowych,
- obrony,
- obezwładniania.
- odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność pracownika ochrony fizycznej lub innej osoby,
- przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez pracownika ochrony fizycznej obszary, obiekty lub urządzenia,
- przeciwdziałania niszczeniu mienia,
- ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki, lub pościgu za tą osobą,
- pokonania czynnego oporu,
- zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia.
- Środek przymusu bezpośredniego – pałka służbowa
Ilustracja
Zdjęcia przedstawiają trzy rodzaje pałek służbowych. Pierwsza jest pałka typu tonfa z tworzywa sztucznego. Jest czarna. Posiada dodatkową, poprzeczną rękojeść. Druga to pałka prosta z białego tworzywa sztucznego. Trzecia jest pałka teleskopowa, złożona z rękojeści oraz metalowej, rozkładanej części.
Tekst
Drugim ze środków przymusu bezpośredniego używanym bądź wykorzystywanym przez pracowników ochrony fizycznej jest pałka służbowa.
Najczęściej stosowane pałki służbowe to:- Pałka wielofunkcyjna typu tonfa
- Pałka prosta
- Pałka teleskopowa
Pałki służbowej można użyć lub wykorzystać ją w następujących przypadkach:- odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność pracownika ochrony fizycznej lub innej osoby,
- przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez pracownika ochrony fizycznej obszary, obiekty lub urządzenia,
- przeciwdziałania niszczeniu mienia,
- ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki, lub pościgu za tą osobą,
- pokonania czynnego oporu,
- zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia.
Pałki służbowej używa się do obezwładnienia osoby przez zadanie bólu fizycznego lub zablokowania kończyn albo wykorzystuje się ją w celu obezwładnienia zwierzęcia.
Pałką służbową nie wolno zadawać uderzeń i pchnięć w głowę, szyję, brzuch i nieumięśnione oraz szczególnie wrażliwe części ciała, z wyjątkiem sytuacji, gdy zachodzi konieczność odparcia zamachu stwarzającego bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia pracownika ochrony fizycznej lub innej osoby. - Środek przymusu bezpośredniego – przedmiot przeznaczony do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej
Ilustracja
Zdjęcia przedstawiają trzy paralizatory. Pierwszy i drugi składa się z czarnej rękojeści z tworzywa sztucznego. Na końcu są umieszczone metalowe elektrody. Trzecie urządzenie ma formę pistoletu złożonego z rękojeści, lufy i spustu.
Tekst
Trzecim ze środków przymusu bezpośredniego używanym bądź wykorzystywanym przez pracowników ochrony fizycznej jest przedmiot przeznaczony do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej.
Aby wyposażyć pracownika ochrony fizycznej w przedmiot przeznaczony do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej o średniej wartości prądu w obwodzie przekraczającej dziesięciu miliamperów, wymagane jest, aby pracownik ten był dopuszczony do posiadania broni. Przedmiot przeznaczony do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej może być wykonany z aluminium i tworzywa sztucznego. Może działać kontaktowo lub poprzez wystrzeliwanie z kartridża dwóch elektrod w formie małych harpunów, połączonych cienkim przewodem z przedmiotem przeznaczonym do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej. Haczyki na końcach elektrod utrudniają ich usunięcie przez agresora. Po trafieniu w napastnika wbijają się one w jego ubranie lub ciało. Napastnik po porażeniu prądem nie jest zdolny do ataku. Przedmiot przeznaczony do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej razi napastnika prądem przez kilkanaście sekund bez przerwy po pojedynczym ściągnięciu spustu i całkowicie pozbawia go kontroli nad mięśniami, a co za tym idzie – nad ciałem. Urządzenie może być zasilane wymiennym akumulatorem o dużej pojemności
Przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej mogą być użyte lub wykorzystane w następujących przypadkach:- odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność pracownika ochrony fizycznej lub innej osoby,
- przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez pracownika ochrony fizycznej obszary, obiekty i urządzenia,
- przeciwdziałania niszczeniu mienia,
- ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą,
- pokonania czynnego oporu,
- zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia.
Używając przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, nie celuje się w głowę.
Przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej nie używa się wobec osób, w stosunku do których zastosowano kajdanki. - Środek przymusu bezpośredniego – chemiczny środek obezwładniający
Ilustracja
Przedstawia czarny zbiornik ze środkiem chemicznym do obezwładniania wraz z głowicą do jego rozpylania.
Tekst
Czwartym ze środków przymusu bezpośredniego używanym bądź wykorzystywanym przez pracowników ochrony fizycznej jest chemiczny środek obezwładniający.
Pracownik ochrony fizycznej stosuje chemiczny środek obezwładniający w postaci ręcznego miotacza substancji obezwładniających. Jest to pojemnik zawierający środek obezwładniający, który wyrzucany jest pod ciśnieniem z dyszy kierunkowej po naciśnięciu przycisku. Aerozol, strumień cieczy lub pianki należy skierować w stronę napastnika z bezpośredniej odległości. Ręczne miotacze gazu zawierają preparaty obezwładniające pochodzenia naturalnego na bazie pieprzu, papryki lub olejku musztardowego lub lakrymatory – gazy powodujące łzawienie, zaciskanie powiek, ślinotok, kichanie, kaszel i tym podobne reakcje, w zależności od preparatu zawartego w miotaczu.
Użycie lub wykorzystanie przez pracownika ochrony fizycznej substancji obezwładniających jest możliwe w następujących przypadkach:- odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność pracownika ochrony fizycznej lub innej osoby,
- przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez pracownika ochrony fizycznej obszary, obiekty lub urządzenia,
- przeciwdziałania niszczeniu mienia,
- ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki, lub pościgu za tą osobą,
- pokonania czynnego oporu,
- zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia.
Chemicznych środków obezwładniających nie używa się w stosunku do osób, wobec których zastosowano kajdanki lub przedmioty służące do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej.
Nie zaleca się stosowania ręcznych miotaczy substancji obezwładniających w pomieszczeniach zamkniętych o małej kubaturze. - Środek przymusu bezpośredniego – kajdanki
Tekst
Piątym ze środków przymusu bezpośredniego używanym bądź wykorzystywanym przez pracowników ochrony fizycznej są kajdanki.
Kajdanki wykonane są ze stali niklowanej lub oksydowanej. Składają się z dwóch bransolet, połączonych zazwyczaj podwójnym łańcuszkiem oczkowym, zaspawanym w celu jego wzmocnienia. Posiadają blokadę w postaci podwójnej lub pojedynczej zapadki, uniemożliwiającą ciaśniejsze zaciśnięcie bransolet. W komplecie zazwyczaj znajdują się dwa lub trzy kluczyki. Wzmocniona konstrukcja kajdanek zdecydowanie zmniejsza ryzyko ich rozkucia.
Kajdanek używa się w celu częściowego unieruchomienia kończyn.
Pracownik ochrony fizycznej stosuje kajdanki, zakładając je na ręce z tyłu tułowia.
Gdy w ocenie pracownika ochrony fizycznej prawdopodobieństwo podjęcia próby ucieczki, stawiania czynnego oporu lub wystąpienia zachowania mogącego zagrażać życiu, zdrowiu lub mieniu jest nieznaczne, kajdanki można założyć na ręce trzymane z przodu.
Kajdanek można użyć lub wykorzystać je w następujących przypadkach:- odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność pracownika ochrony fizycznej lub innej osoby,
- przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez pracownika ochrony fizycznej obszary, obiekty lub urządzenia,
- przeciwdziałania niszczeniu mienia,
- ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki, lub pościgu za tą osobą,
- pokonania czynnego oporu,
- zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia.
- Środek przymusu bezpośredniego – pies służbowy
Ilustracja
Zdjęcie przedstawia psa - owczarka belgijskiego w specjalnej uprzęży. Sierść ma krótką, w odcieniach brązu i czerni. Ma otwarty pysk i wyciągnięty język. Obok stoi pracownik ochrony i trzyma w ręku smycz. W tle widoczne są zielone rośliny.
Tekst
Szóstym ze środków przymusu bezpośredniego używanym bądź wykorzystywanym przez pracowników ochrony fizycznej jest pies służbowy. Pracownik ochrony fizycznej może użyć psa służbowego w następujących przypadkach:- odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność pracownika ochrony fizycznej lub innej osoby,
- przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez pracownika ochrony fizycznej obszary, obiekty lub urządzenia,
- ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą,
- pokonania czynnego oporu,
- zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia.
Użycie psa służbowego bez kagańca jest możliwe również wtedy, gdy służy do:- odparcia zamachu na życie lub zdrowie uprawnionego lub innej osoby,
- wykonywania czynności służbowych wobec osób, w stosunku do których użycie broni palnej jest dopuszczalne w przypadkach:
- konieczność odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na:
- życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby albo konieczność przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu,
- ważne obiekty, urządzenia lub obszary albo konieczność przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu,
- mienie, który stwarza jednocześnie bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub wolności uprawnionego lub innej osoby, albo konieczność przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu,
- konieczność przeciwstawienia się osobie:
- niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni, materiału wybuchowego lub innego niebezpiecznego przedmiotu, którego użycie może zagrozić życiu, zdrowiu lub wolności uprawnionego lub innej osoby,
- która usiłuje bezprawnie odebrać broń palną uprawnionemu lub innej osobie uprawnionej do jej posiadania.
- konieczność odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na:
Każdy wyszkolony pies ma wykwalifikowanego opiekuna-przewodnika, który współpracuje z psem w celu pomyślnego wykonania powierzonego im zadania, a także zapewnia psu opiekę i dba o jego wyszkolenie. W przypadku służb ochrony do służby patrolowej najczęściej wykorzystuje się belgijskie owczarki malinois i owczarki niemieckie.
Środków przymusu bezpośredniego używa się w sposób niezbędny do osiągnięcia celów tego użycia, proporcjonalnie do stopnia zagrożenia, wybierając środek o możliwie jak najmniejszej dolegliwości.
Wobec kobiet w widocznej ciąży, osób, których wygląd wskazuje na wiek do 13 lat, oraz osób o widocznej niepełnosprawności można użyć wyłącznie siły fizycznej w postaci technik obezwładnienia.
Służba Więzienna
Służba Więzienna (SW) jest umundurowaną i uzbrojoną formacją apolityczną podległą ministrowi sprawiedliwości, która ma własną strukturę organizacyjną i realizuje zadania w zakresie wykonywania tymczasowego aresztowania, kar pozbawienia wolności oraz środków przymusu skutkujących pozbawieniem wolności. Podstawowe zadania SW prezentuje poniższa grafika interaktywna.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/De09XAYFR
Aplikacja składa się z 7 niebieskich kół ułożonych w okrąg. W centralnej części okręgu znajduje się niebieskie koło z informacją: podstawowe zadania Służby Więziennej. Od środkowego koła odchodzą strzałki do pozostałych, gdzie wymienione są wspomniane zadania.
Treść kolejnych elementów aplikacji (od góry zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara):
1. Prowadzenie oddziaływań penitencjarnych i resocjalizacyjnych wobec osób skazanych na karę pozbawienia wolności, przede wszystkim przez organizowanie pracy sprzyjającej zdobywaniu kwalifikacji zawodowych, nauczania oraz specjalistycznych oddziaływań terapeutycznych.
2. Wykonywanie tymczasowego aresztowania w sposób zabezpieczający prawidłowy tok postępowania karnego o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.
3. Zapewnienie osobom skazanym na karę pozbawienia wolności lub tymczasowo aresztowanym przestrzegania ich praw, a zwłaszcza humanitarnych warunków bytowych, poszanowanie godności, opieki zdrowotnej i religijnej.
4. Ochrona społeczeństwa przed sprawcami przestępstw lub przestępstw skarbowych, osadzonymi w zakładach karnych lub aresztach śledczych.
5. Zapewnienie w zakładach karnych i aresztach śledczych porządku i bezpieczeństwa.
6. Wykonywanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tymczasowego aresztowania oraz kar pozbawienia wolności i środków przymusu skutkujących pozbawieniem wolności, jeżeli mają być wykonywane w zakładach karnych i aresztach śledczych, i jeżeli wynikają z realizacji orzeczenia wydanego przez właściwy organ.
7. Współdziałanie z odpowiednimi formacjami innych państw oraz organizacjami międzynarodowymi na podstawie umów i porozumień międzynarodowych.
Struktura organizacyjna Służby Więziennej obejmuje Centralny Zarząd Służby Więziennej, okręgowe inspektoraty Służby Więziennej, zakłady karne, areszty śledcze oraz ośrodki szkolenia i doskonalenia kadr. W Służbie Więziennej służbę pełni ok. 27 tysięcy funkcjonariuszy. Ponadto zatrudnia ona także ok. 3000 pracowników cywilnych.

Służby specjalne
Przyjmuje się, że podmiotami realizującymi specjalne zadania ochronne w Rzeczypospolitej są m.in: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW) i Centralne Biuro Antykorupcyjne (CBA).

Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego chroni państwo przed zorganizowanymi działaniami mogącymi być zagrożeniem dla niepodległości i porządku konstytucyjnego Polski oraz funkcjonowania struktur państwowych. ABW zapewnia ochronę informacji niejawnych, pozyskuje i analizuje oraz przekazuje właściwym organom informacje o istotnym znaczeniu dla bezpieczeństwa wewnętrznego państwa.
Centralne Biuro Antykorupcyjne jest powołane do zwalczania korupcjikorupcji w życiu publicznym i gospodarczym oraz działalności naruszającej interesy ekonomiczne państwa polskiego. CBA prowadzi sprawy operacyjne, działalność kontrolną, prewencyjną i edukacyjną.

Państwowa Straż Pożarna
Służby ratownictwa i ochrony ludności stanowią kolejny podsystem ochronny polskiego systemu bezpieczeństwa narodowego. Wyjątkową rolę odgrywa Państwowa Straż PożarnaPaństwowa Straż Pożarna (PSP), której zadania przedstawia poniższa grafika interaktywna.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/De09XAYFR
Aplikacja składa się z 7 niebieskich kół ułożonych w okrąg. W centralnej części okręgu niebieskie koło z informacją: podstawowe zadania Państwowej Straży Pożarnej. Aby odczytać i odsłuchać poszczególne zadanie należy kliknąć przyciskiem myszy na jedno z 7 otaczających środkowy napis kół. Aby zakończyć należy kliknąć na to koło ponownie.
Treść pól:
1. Rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń.
2. Organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń.
3. Wykonywanie pomocniczych, specjalistycznych czynności ratowniczych w czasie klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń przez inne służby ratownicze.
4. Kształcenie kadry na potrzeby Państwowej Straży Pożarnej i innych jednostek ochrony przeciwpożarowej oraz powszechnego systemu ochrony ludności.
5. Nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych.
6. Prowadzenie prac naukowo‑badawczych w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ochrony ludności.
7. Współdziałanie ze strażami pożarnymi i służbami ratowniczymi innych państw oraz organizacjami międzynarodowymi.
PSP jest formacją powołaną do walki z pożarami, a także klęskami żywiołowymi i różnymi zagrożeniami miejscowymi. Prowadzi akcje ratownicze podczas katastrof, wypadków komunikacyjnych, budowlanych oraz chemicznych. Do jej zadań należy też sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych i wydawanie w tym zakresie opinii. Ponadto PSP podejmuje ścisłą współpracę z ochotniczymi strażami pożarnymi.

Straże gminne (miejskie)
Instytucjami bezpieczeństwa publicznego podległymi samorządowi terytorialnemu lub nadzorowanymi przez niego są: straże gminne (miejskie)straże gminne (miejskie) i ochotnicze straże pożarne, które są organizacjami pozarządowymi i tradycyjnie realizują zadania z zakresu zapobiegania pożarom i gaszenia ich.

Straż gminna spełnia służebną rolę wobec społeczności lokalnej, wykonując swe zadania z poszanowaniem godności i praw obywateli. W celu ochrony i przywrócenia porządku publicznego strażnicy mogą nie tylko stosować takie środki jak kajdanki, pałki wielofunkcyjne, miotacze gazu czy paralizatory, ale także nakładać mandaty i ujmować osoby zakłócające porządek, celem przekazania ich policji.
Działalność Straży Granicznej
Zapoznaj sie z tekstem źródłowym i wykonaj zadanie.
Zasady Etyki Zawodowej Funkcjonariuszy Straży GranicznejIII. Funkcjonariusz Straży Granicznej w czasie służby i poza nią:
(…)
Służąc Państwu i Narodowi Polskiemu nie manifestuje publicznie poglądów i sympatii politycznych, nie uczestniczy w strajkach, nie tworzy i nie bierze udziału w działalności partii politycznych; nie ulega wpływom i naciskom politycznym.Źródło: Zasady Etyki Zawodowej Funkcjonariuszy Straży Granicznej, dostępny w internecie: strazgraniczna.pl [dostęp 20.07.2020].
Prywatne instytucje ochrony
Kilka słów należy poświęcić również prywatnym instytucjom ochrony, które są komercyjnymi podmiotami realizującymi zadania z zakresu ochrony osób i mienia.
Rozwój prywatnego sektora usług ochrony osób i mienia w Polsce trwa od czasu transformacji systemowej na początku lat 90. XX w. Pierwsze zezwolenia na wykonywanie tego typu działalności zostały wydane na podstawie przepisów ustawy o działalności gospodarczej. W 1998 r. wprowadzono do polskiego porządku prawnego ustawę o ochronie osób i mienia, całościowo regulującą działalność prywatnych instytucji ochrony. Łączną liczbę pracowników ochrony w Polsce szacuje się na 110‑150 tysięcy osób.

Prywatny sektor ochrony świadczy w naszym kraju bogatą ofertę usług, do których zalicza się m.in.:
fizyczną ochronę obiektów i terenów,
konwojowanie pieniędzy i kosztowności,
osobistą fizyczną ochronę osób,
ochronę imprez sportowych i artystycznych.
Podsumowanie
Głównym celem działania organów ścigania jest wykrywanie przestępstw oraz ściganie ich sprawców. W tym celu prowadzą one śledztwa i dochodzenia. Najważniejsze organy ścigania w Polsce to prokuratura i policja. Oprócz nich do organów ścigania zaliczamy także Żandarmerię WojskowąŻandarmerię Wojskową, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straż Graniczną oraz Służbę Celno‑SkarbowąSłużbę Celno‑Skarbową.
Prowadząc swoje działania, funkcjonariusze organów ścigania muszą przestrzegać obowiązującego prawa. Jednak w okolicznościach określonych w ustawach mają prawo do użycia broni palnej, środków przymusu bezpośredniego, zatrzymywania i legitymowania obywateli. Funkcjonariusze organów ściągania podlegają szczególnej ochronie prawnej – przestępstwa wobec nich są zagrożone surowszą karą niż w wypadku innych osób.
Rozstrzygnij, które z podanych kompetencji organów ścigania należą do policji, a które do prokuratury.
Wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców., Inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń., Ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra., Nadzór nad zgodnością z prawem inicjowania i przeprowadzania czynności operacyjno-rozpoznawczych przez organy ścigania., Sprawowanie funkcji oskarżyciela publicznego przed sądami., Koordynowanie działalności w zakresie ścigania przestępstw, prowadzonej przez inne organy państwowe., Zaskarżanie do sądu niezgodnych z prawem decyzji administracyjnych oraz udział w postępowaniu sądowym w sprawach zgodności z prawem takich decyzji., Gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji kryminalnych.
| Zadania policji | |
|---|---|
| Zadania prokuratury |
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.
Twoje dziecko jedzie autokarem na kolonię? Poproś policjantów o kontrolę bezpieczeństwaRuszają wakacyjne wyjazdy na kolonie i obozy. Mimo epidemii, także i w tym roku wiele dzieci wyjedzie na zorganizowany wypoczynek. Wrocławscy policjanci uruchamiają punkt kontroli, do którego będzie można skierować na kontrolę autokary przewożące dzieci. Wszystko, by zapewnić bezpieczeństwo podczas podróży. W trakcie kontroli autokaru mundurowi będą kontrolować nie tylko stan techniczny i wyposażenie autobusu, ale też i uprawnienia oraz trzeźwość kierującego.
Źródło: bas, Twoje dziecko jedzie autokarem na kolonię? Poproś policjantów o kontrolę bezpieczeństwa, 23.06.2020, dostępny w internecie: tuwroclaw.com [dostęp 7.07.2020].
Zaznacz zadania Straży Granicznej.
- Ochrona lądowej, morskiej i powietrznej granicy państwowej.
- Ochrona obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej.
- Zapobieganie i przeciwdziałanie nielegalnej migracji.
- Wykrywanie handlu ludźmi oraz zapobieganie i przeciwdziałanie takim działaniom.
- Przeprowadzanie kontroli bezpieczeństwa w środkach transportu w komunikacji międzynarodowej.
Napisz wypracowanie, w którym wyjaśnisz, dlaczego odpowiednie współdziałanie wymiaru sprawiedliwości, prokuratury, służb specjalnych oraz Policji jest niezbędne dla zapewnienia ochrony obywateli Rzeczypospolitej Polskiej.
Słownik
obiecywanie, proponowanie, wręczanie, żądanie, przyjmowanie przez jakąkolwiek osobę (bezpośrednio lub pośrednio) jakiejkolwiek nienależnej korzyści majątkowej, osobistej lub innej, dla niej samej lub jakiejkolwiek innej osoby, bądź przyjmowanie propozycji/obietnicy takich korzyści w zamian za działanie lub zaniechanie działania w wykonywaniu funkcji publicznej lub w toku działalności gospodarczej
zawodowa, umundurowana i wyposażona w specjalistyczny sprzęt formacja, przeznaczona do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami
jednolita, umundurowana formacja stanowiąca element Krajowej Administracji Skarbowej (KAS), utworzona w celu zapewnienia ochrony i bezpieczeństwa obszaru celnego Wspólnoty Europejskiej, w tym zgodności z prawem przywozu towarów na ten obszar oraz wywozu towarów z tego obszaru

umundurowana i wyposażona w środki przymusu bezpośredniego formacja tworzona na terenie gminy w celu ochrony porządku publicznego
wyodrębniona i wyspecjalizowana służba Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, której działalność polega na zapewnieniu przestrzegania dyscypliny wojskowej oraz ochranianie porządku publicznego i zapobieganie popełnianiu przestępstw na terenach jednostek wojskowych oraz w miejscach publicznych