Środki masowego przekazu i znaczenie opinii społecznej
Opinia publiczna
wykazywać znaczenie opinii publicznej;
znajdować w internecie komunikaty z badań opinii publicznej;
odczytywać i interpretować proste wyniki badań opni publicznej.
Uruchom swoją ulubioną wyszukiwarkę internetową. Wyszukaj dowolny komunikat z badań opinii społecznej. Zapoznaj się z jego treścią. Przedstaw zagadnienie, które było przedmiotem badań oraz jakie zostały przedstawione w komunikacie informacje.
Znaczenie opinii publicznej
Opinia publiczna to ogół przekonań w kwestiach istotnych społecznie, wyrażanych w społeczeństwie lub innej zbiorowości**. W węższym znaczeniu pojęcia tego używa się także na określenie dominujących w zbiorowości poglądów, podzielanych przez większość jej członków. W szerszym rozumieniu opinia publiczna oznacza także po prostu „publiczność”, samą zbiorowość, w której występują jakieś poglądy na zagadnienia społeczno‑polityczne, a nawet środki masowego przekazu czy inne organy wyrażające opinię.
Opinia publicznaOpinia publiczna bywa często orężem w rozmaitych debatach politycznych. Uczestnicy takich debat chętnie powołują się na rzesze zwolenników promowanych przez nich poglądów, wykorzystując tzw. społeczny dowód słusznościspołeczny dowód słuszności – jeśli odbiorcy tych wystąpień nie wiedzą, jaka decyzja lub pogląd jest rzeczywiście słuszny, skłonni są przychylić się do zdania większości grupy.
Poglądy wyrażane przez większość społeczeństwa często służą też politykom do takiego kształtowania swoich programów czy wystąpień, aby w jak największym stopniu uprawdopodobnić swoje zwycięstwo w wyborach. Do historii przechodzą czasy, kiedy punktem wyjścia do formułowania politycznych planów działania była ideologia i wyznawane w ramach tej ideologii wartości. Coraz bardziej nasila się zjawisko populizmupopulizmu, a więc schlebiania opinii publicznej celem uzyskania jej poparcia.
Opinia publiczna dotyczy nie tylko sfery działania politycznego, ale również organizacji o innym charakterze. Przekonało się o tym wielu przedsiębiorców, których produkty sprzedawały się lepiej lub gorzej w zależności od tego, jaką opinią się cieszyły i jaką opinię miał sam producent. W ekstremalnych przypadkach zdarzają się nawet bojkotybojkoty określonych towarów, np. wytwarzanych w sposób wyjątkowo niekorzystnie wpływający na środowisko naturalne lub z rażącym pogwałceniem praw pracowniczychpraw pracowniczych. To również jedna z odsłon oddziaływania opinii publicznej.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Siła opinii publicznejWywiad z socjologiem dr. Robertem Sobiechem, z Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego
Już na początku XX wieku polityk amerykański Aldous Huxley stwierdził, że światem w ostatecznym rozrachunku rządzi opinia publiczna. Obserwacja współczesnego świata zdecydowanie potwierdza ten pogląd. Jaka jest istota tego zjawiska, skąd bierze się siła oddziaływania opinii publicznej?
Źródło: Maria Strzelecka, Siła opinii publicznej, 3.12.2009, dostępny w internecie: bankier.pl [dostęp 20.08.2020].
Kształtowanie opinii
Mogłoby się wydawać, że zarówno jednostki, jak i całe społeczności są całkowicie swobodne w ocenie zjawisk społecznych oraz politycznych i niezależne w decyzjach podejmowanych w tym zakresie. Tymczasem w rzeczywistości na kształtowanie opinii publicznej ma wpływ wiele zróżnicowanych czynników.
Przede wszystkim opinia publiczna nie kształtuje się w próżni, a w społeczeństwie o określonym systemie wartości lub doświadczeniach historycznych, które wpływają na ich opinie. Opinię publiczną kształtują również organy władzy państwowej przez sposób, w jaki informują obywateli o podejmowanych działaniach, decyzjach, zmianach prawa. Duże znaczenie mają tu również sami członkowie politycznych elit, którzy często stają się w społeczeństwie tzw. przywódcami opiniiprzywódcami opinii. Rolę taką odgrywać będą także działacze społeczni, naukowcy, eksperci, artyści, a nawet celebryci, czyli wszystkie osoby, które społeczeństwo z jakichś względów uznaje za autorytet. Kształtowaniem opinii publicznej zajmują się też środki masowego przekazu.
W kontekście kształtowania opinii publicznej duże znaczenie może mieć zjawisko propagandypropagandy, czyli celowego działania ukierunkowanego na kształtowanie określonych poglądów i zachowań jednostek i całego społeczeństwa. Działania takie podejmuje bardzo często państwo, jednak propagandą określonych poglądów mogą zajmować się także na przykład różnego rodzaju aktywiści lub przedsiębiorcy. Propaganda jest jednym z narzędzi indoktrynacjiindoktrynacji, która polega na świadomym i systematycznym wpajaniu jednostkom w społeczeństwie wybranych ideologii (np. religijnych, politycznych) przedstawianych jako jedynie słuszne. Zarówno propaganda, jak i indoktrynacja to zjawiska charakterystyczne raczej dla systemów totalitarnych, nie można jednak powiedzieć, aby państwa demokratyczne były od nich całkowicie wolne.
Im szybciej przestaniemy ulegać złudzeniu niezależności naszej opinii, a w konsekwencji także złudzeniu pozornej swobody kształtowania się opinii publicznej, tym w rzeczywistości bardziej niezależna ta opinia się staje.
Funkcje opinii publicznej
Badanie opinii publicznej
Badaniem opinii publicznej zajmują się wyspecjalizowane instytucje, tzw. ośrodki badania opinii publicznej, stosujące naukową metodologię zbierania i opracowywania danych.
Najstarszym na świecie ośrodkiem badania opinii społecznej jest założony w 1935 roku amerykański Instytut Gallupa (właściwie Amerykański Instytut Opinii Publicznej). Instytut stał się wzorem dla podobnych instytucji zakładanych na całym świecie. W Polsce badaniem opinii zajmuje się współfinansowane z budżetu państwa i poddane nadzorowi premiera Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS), a także wiele ośrodków prywatnych i komercyjnych, m.in. TNS Polska, powstały ze sprywatyzowanego po 1989 roku Ośrodka Badania Opinii Publicznej (OBOP), oraz Instytut Badań Rynkowych i Społecznych (IBRiS), Kantar czy Instytut Badania Opinii Homo Homini.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R8UYvryaMChq0
Nagranie filmowe lekcji pod tytułem Demokracja sondażowa. Kto i jak wpływa na opinię publiczną?.
Interpretacja wyników badań opinii publicznej
Zapoznaj się z analizą strony formalnej i treściowej danych zaprezentowanych w badaniu CBOS, a dotyczących oceny działalności sejmu i senatu. Następnie zapisz w punktach notatkę, w której zawrzesz najważniejsze dla ciebie kroki dotyczące odczytania i interpretacji zaprezentowanych danych.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RvjGluL3qJtEO
Nagranie filmowe lekcji dotyczące analizy danych zebranych podczas badania przeprowadzonego przez CBOS, dotyczącego oceny działalności Sejmu i Senatu.
Podsumowanie
Opinia publiczna jest niewidzialną i tajemniczą potęgą, której nic nie jest w stanie się oprzeć, nic nie jest od niej bardziej zmienne, bardziej nieokreślone i silniejsze. A przy tym, przy wszystkich swych kaprysach, jest ona znacznie częściej, niż się wydaje, prawdziwa, rozsądna, sprawiedliwa.
Cytat za: Napoleon. Maksymy, wybór Leopold Gluck, Monika Senkowska-Gluck, Warszawa 1983, s. 96.
Analizując wyniki badań prowadzonych przez uprawnione do tego instytucje, możemy poznać stanowisko i poglądy społeczeństwa na dany temat i budować własne poglądy na podstawie tego, co sądzi społeczeństwo.
- 1. zestaw danych:
- rok: 2000
- przeczytana przynajmniej 1 książka rocznie: 54
- przeczytane 7 i więcej książek rocznie: 24
- 2. zestaw danych:
- rok: 2002
- przeczytana przynajmniej 1 książka rocznie: 56
- przeczytane 7 i więcej książek rocznie: 22
- 3. zestaw danych:
- rok: 2004
- przeczytana przynajmniej 1 książka rocznie: 58
- przeczytane 7 i więcej książek rocznie: 22
- 4. zestaw danych:
- rok: 2006
- przeczytana przynajmniej 1 książka rocznie: 50
- przeczytane 7 i więcej książek rocznie: 17
- 5. zestaw danych:
- rok: 2008
- przeczytana przynajmniej 1 książka rocznie: 38
- przeczytane 7 i więcej książek rocznie: 11
- 6. zestaw danych:
- rok: 2010
- przeczytana przynajmniej 1 książka rocznie: 44
- przeczytane 7 i więcej książek rocznie: 12
- 7. zestaw danych:
- rok: 2012
- przeczytana przynajmniej 1 książka rocznie: 39
- przeczytane 7 i więcej książek rocznie: 11
- 8. zestaw danych:
- rok: 2014
- przeczytana przynajmniej 1 książka rocznie: 42
- przeczytane 7 i więcej książek rocznie: 11
- 9. zestaw danych:
- rok: 2015
- przeczytana przynajmniej 1 książka rocznie: 37
- przeczytane 7 i więcej książek rocznie: 8
- 10. zestaw danych:
- rok: 2016
- przeczytana przynajmniej 1 książka rocznie: 37
- przeczytane 7 i więcej książek rocznie: 10
- 11. zestaw danych:
- rok: 2017
- przeczytana przynajmniej 1 książka rocznie: 38
- przeczytane 7 i więcej książek rocznie: 9
- 12. zestaw danych:
- rok: 2018
- przeczytana przynajmniej 1 książka rocznie: 37
- przeczytane 7 i więcej książek rocznie: 9
- 13. zestaw danych:
- rok: 2019
- przeczytana przynajmniej 1 książka rocznie: 39
- przeczytane 7 i więcej książek rocznie: 9
Czytanie książek wśród Polaków w latach 2000–2019 (dane w %)
-
rok : 2000
przeczytana_przynajmniej_1_książka_rocznie : 54
przeczytane_7_i więcej_książek_rocznie : 24
-
rok : 2002
przeczytana_przynajmniej_1_książka_rocznie : 56
przeczytane_7_i więcej_książek_rocznie : 22
-
rok : 2004
przeczytana_przynajmniej_1_książka_rocznie : 58
przeczytane_7_i więcej_książek_rocznie : 22
-
rok : 2006
przeczytana_przynajmniej_1_książka_rocznie : 50
przeczytane_7_i więcej_książek_rocznie : 17
-
rok : 2008
przeczytana_przynajmniej_1_książka_rocznie : 38
przeczytane_7_i więcej_książek_rocznie : 11
-
rok : 2010
przeczytana_przynajmniej_1_książka_rocznie : 44
przeczytane_7_i więcej_książek_rocznie : 12
-
rok : 2012
przeczytana_przynajmniej_1_książka_rocznie : 39
przeczytane_7_i więcej_książek_rocznie : 11
-
rok : 2014
przeczytana_przynajmniej_1_książka_rocznie : 42
przeczytane_7_i więcej_książek_rocznie : 11
-
rok : 2015
przeczytana_przynajmniej_1_książka_rocznie : 37
przeczytane_7_i więcej_książek_rocznie : 8
-
rok : 2016
przeczytana_przynajmniej_1_książka_rocznie : 37
przeczytane_7_i więcej_książek_rocznie : 10
-
rok : 2017
przeczytana_przynajmniej_1_książka_rocznie : 38
przeczytane_7_i więcej_książek_rocznie : 9
-
rok : 2018
przeczytana_przynajmniej_1_książka_rocznie : 37
przeczytane_7_i więcej_książek_rocznie : 9
-
rok : 2019
przeczytana_przynajmniej_1_książka_rocznie : 39
przeczytane_7_i więcej_książek_rocznie : 9
Słownik
zerwanie stosunków z jakimś państwem, organizacją czy osobą w celu wywarcia nacisku lub wyrażenia protestu
środowisko opiniotwórcze, autorytatywne i miarodajne dla ogółu obywateli i władzy publicznej w systemie politycznym, stanowiące dla obywateli warstwę przywódczą, a dla władzy – rezerwę jej kadr
świadomy i systematyczny proces, którego celem jest wpojenie człowiekowi określonych ideologii i doktryn, zwłaszcza religijnych, politycznych lub społecznych
ogół przekonań w kwestiach istotnych społecznie, wyrażanych w społeczeństwie lub innej zbiorowości
zjawisko polityczne polegające na odwoływaniu się w swoich postulatach i retoryce do idei i woli „ludu”, często stawianego w kontrze do „elit”
ustalone w aktach normatywnych uprawnienia, jakie ma osoba pracująca, oraz warunki dotyczące jej pracy
celowe działanie zmierzające do ukształtowania określonych poglądów i zachowań zbiorowości ludzkiej lub jednostki
najczęściej polityk lub działacz społeczny, głoszący poglądy popierające ogół członków społeczeństwa lub jego znaczną część na sprawy stanowiące w danym momencie przedmiot ogólnego zainteresowania
zasada, według której jednostka wykazuje tendencję do przyjmowania poglądów, zachowań i decyzji takich samych, jak reszta grupy społecznej