Detektywie, zgłoś się! - Edmund Niziurski Niewiarygodne przygody Marka Piegusa
Ilustracja przedstawia las nocą. Widać liczne szare pnie drzew. W trzech pniach znajdują się otwory dziupli, a w jednym – dziurka na kluczyk. Z trzech gałęzi zwisają czarne nietoperze. Na trzech pniach widoczne są czarne ręce. Tło jest ciemnoszare.Przed tobą zadanie specjalne. Wciel się w rolę detektywa i rozszyfruj poniższą wiadomość. To nie będzie takie łatwe… Przynajmniej do momentu, w którym otrzymasz wskazówki od Marka Piegusa i Pumeksa. Możesz wrócić do tego zadania pod koniec zajęć. Powodzenia!
Zapoznaj się z poniższą grafiką. W każdym rzędzie obrazków ukryta jest litera. Odgadniesz ją, kiedy wykonasz działania matematyczne przedstawione szyfrem. Ich wynik odpowiada konkretnym literom alfabetu. Jakim? Zajrzyj do ściągi pod obrazkami. Zapisuj kolejne działania lub wskazane liczby i odpowiadające im litery.
Zapoznaj się z poniższą grafiką lub jej opisem. W każdym rzędzie obrazków ukryta jest litera. Odgadniesz ją, kiedy wykonasz działania matematyczne przedstawione szyfrem. Ich wynik odpowiada konkretnym literom alfabetu. Jakim? Zajrzyj do ściągi pod obrazkami. Zapisuj kolejne działania lub wskazane liczby i odpowiadające im litery.
Zastanów się, jakie cechy powinien mieć dobry detektyw. Wypisz kilka przymiotników, które go określają.
Przyjrzyj się zamieszczonym poniżej obrazkom i powiedz, co je łączy. Jakim słowem można określić je wszystkie?
Jakie funkcje pełnią informacje przedstawione na obrazkach?
Wymień sytuacje, kiedy posługiwanie się podobnymi formami przekazywania informacji może się okazać potrzebne.
Przyjrzyj się lub zapoznaj się z opisem zamieszczonych poniżej obrazków i powiedz, co je łączy. Jakim słowem można określić je wszystkie?
Wyjaśnij, jakie funkcje pełnią informacje przedstawione na obrazkach.
Wymień sytuacje, kiedy posługiwanie się podobnymi formami przekazywania informacji może się okazać potrzebne.
Przeczytaj fragment książki Edmunda Niziurskiego pt. „Niewiarygodne przygody Marka Piegusa”. Zachowaj czujność - gdzieś w tekście ukryty jest klucz do rozwiązania zagadki...
Szyfr fizjologiczny– Nowy dyżurny?
– Tak jest, proszę kolegi.
– Nie wyglądasz mi zbyt mądrze – wycedził. – Wiesz, kto ja jestem? – zapytał groźnie.
– Ko... kolega jest przerośniętymprzerośniętym Pumeksem, wyczynowcem – odrzekłem, czując, że nogi uginają się pode mną.
– Nieścisłe. Jestem Pumeksem Drugim – wbił we mnie bawoli wzrok. – Jestem Pumeksem Drugim i w ten sposób odróżniam się od mojego brata z jedenastej, Pumeksa Pierwszego, który zresztą nie dorasta mi do pięt. Powtórz!
– Kolega jest Pumeksem Drugim. W ten sposób kolega odróżnia się od swojego brata, Pumeksa Pierwszego, z jedenastej, który zresztą nie dorasta koledze do pięt.
– Dobrze! Podpowiadać umiesz?
– Tak, ale...
– Pytam, czy umiesz podpowiadać szyfrem fizjologicznym!
– Logicznym... Nie... nie słyszałem o czymś takim, proszę kolegi – przełknąłem ślinę przez ściśnięte gardło.
– No, to uważaj – Pumeks II przeszywał mnie swym bawolim wzrokiem. – Musisz się tego nauczyć. Dyżurni zawsze podpowiadają mi moim specjalnym szyfrem fizjologicznym. Zapamiętaj sygnały. Dotknąć czoła znaczy „jeden”, dotknąć nosa – „dwa”, dotknąć brody – „trzy”, dotknąć ucha – „cztery”, nadąć policzki – „pięć”, zrobić ryjek – „sześć”, zęby wyszczerzyć – „siedem”, język pokazać – „osiem”, kaszlnąć – „dziewięć”, ziewnąć – „zero”, drapać się jedną ręką – „odjąć”, drapać się dwoma rękami – „dodać”, pięść pokazać – „pomnożyć”, dwie pięści pokazać – „podzielić”...
– Kolega żartuje! Ja mam to wszystko robić? – wybełkotałem.
– A kto? Duch Święty? – zmarszczył się Pumeks II. – A teraz powtórz! Chcę sprawdzić, czy zapamiętałeś.
– Zrobić ryjek – „sześć”... zrobić ryjek – „sześć” – powtarzałem ogłupiały.
– Tylko o ryjku zapamiętałeś – rozzłościł się Pumeks II – co za cymbał! Uważaj, nadaję sygnał!
Nadął policzki, podrapał się w głowę dwiemadwiema rękami, a potem wyszczerzył zęby.
– No, co ja zrobiłem? – zapytał.
– Małpę.
– Ech, ty idioto, zrobiłem działanie.
– Tak jest, działanie – powtórzyłem szybko.
Pumeks II spojrzał na mnie ciężkim wzrokiem.
– Od razu zauważyłem, że nie jesteś zbyt inteligentny. Ale to nic – sięgnął do kieszeni i wręczył mi kartkę papieru – tu jest spis sygnałów. Przepiszesz sobie i wkujesz na przerwie. Jak mnie PitagorasPitagoras weźmie do tablicy, będziesz sygnalizował z ławki. Ale pamiętaj, jak się omylisz, zostanie z ciebie mokra plama, rozumiesz?
– Ro... rozumiem.
– No, to pamiętaj! – powtórzył rozwlekle bardzo nosowym głosem, który nie wróżył nic dobrego, i dla zachęty obdarzył mnie małym kuksańcem pod żebro. [...]
Do klasy wszedł Pitagoras. [...]
– A teraz wszyscy na miejsca. Do tablicy przyjdzie Pumeks.
Pumeks II wyszedł z ławki. Mijając mnie, ścisnął boleśnie i znacząco moje ramię.
– Pumeks, rozwiążesz zadanie dziewiąte z podręcznika – Pitagoras wręczył mu książkę.
Pumeks II przeczytał, stanął bezradnie i zaczął mrugać na mnie swoim bawolim okiem. Udałem, że nie widzę, Czesiek trącił mnie łokciem. Zacząłem więc podpowiadać fizjologicznie. Dotknąłem czoła, nosa, brody, pokazałem język, pokazałem pięść, zrobiłem ryjek, wyszczerzyłem zęby.
Pitagoras patrzył na mnie z osłupieniem, założył okulary, jakby jeszcze nie dowierzał, wreszcie wybiegł zza katedrykatedry.
– Dyżurny Piegus! Co się z tobą dzieje?
Wstałem gwałtownie.
– Twój dzienniczek!
Roztrzęsiony sięgnąłem pod pulpitpulpit.Źródło: Edmund Niziurski, Szyfr fizjologiczny, [w:] tegoż, Niewiarygodne przygody Marka Piegusa, Łódź 2000, s. 55–65.
O autorze
Edmund Niziurski
- polski pisarz, scenarzysta, dramaturg, a także socjolog i prawnik. Popularny autor powieści dla dzieci i młodzieży. Napisał m.in. „Księgę urwisów”, „Sposób na Alcybiadesa” oraz „Awanturę w Niekłaju”.
Jak sądzisz, co oznacza słowo „fizjologiczny”?
- Dotyczący praw fizyki.
- Dotyczący zajęć z wychowania fizycznego.
- Dotyczący naturalnych czynności organizmu.
- Dotyczący praw fizyki i logiki.
Który z bohaterów - Piegus czy Pumeks Drugi - wzbudza twoją sympatię? Wyjaśnij, dlaczego.
Ustal, jaką informację przekazał Piegus szyfrem fizjologicznym. Odszyfruj i zapisz działanie matematyczne.
Spróbuj przekazać szyfrem Pumeksa Drugiego proste działanie matematyczne.
Spróbuj odczytać głośno zdania napisane szyfrem:
Spróbuj odczytać zdania napisane szyfrem:
1) kaje‑kaśli‑kabę‑kadziesz‑kacier‑kapli‑kawie‑kaćwi‑kaczył‑kabę‑kadziesz‑kamógł-
kamó‑kawić‑kawten‑kaspo‑kasób‑kabar‑kadzo‑kaszyb‑kako! fitwo‑fija‑fibab‑ficia‑fimo‑fiże‑fiznać‑fiten‑fiszyfr‑fiu‑fiwa‑fiżaj
2) Tok typa, ein bidzął
Zapisz odszyfrowane zdania.
Przedstaw się, wykorzystując jeden z powyższych lub wymyślony przez siebie szyfr.
Zapisz krótką wiadomość na dowolny temat, posługując się wybranym szyfrem.
Odczytaj tekst w ramce. Czy jego treść jest zrozumiała? Wyjaśnij, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby tekst był zrozumiały dla czytającego.
Przeczytaj zamieszczony poniżej fragment komiksu. Określ, jaką częścią mowy są wyróżnione wyrazy.
Sprawdź, czy umiesz!
Teraz możesz śmiało przystąpić do rozwiązania zagadki z początku lekcji! Zapisz wyraz, który jest jej rozwiązaniem.