Renesans w Polsce. Związki z reformacją i renesansem w Europie

Jerzy Liban (1464‑1546), urodzony w Legnicy, jak wielu Ślązaków przełomu XV i XVI w., ścieżkę swojego rozwoju realizował w Polsce. Związany był zwłaszcza z Uniwersytetem Jagiellońskim, gdzie wykładał, a nawet był jego rektorem. Był humanistą, propagował antyk, zajmował się też komponowaniem muzyki. Popularny stał się po 1945 r., dzięki chętnie wykorzystywanym propagandowo związkom ziem zachodnich z kulturą polską.

W rzeczywistości Liban nazywał się Georg Weihrauch, co na język polski można przetłumaczyć: „Jerzy Kadzidło”. Jednak zgodnie z renesansową modą na antyk, przetłumaczył swoje nazwisko na greckie „libanos”, stąd Liban.

Renesans - nawiązanie do antyku

RdZ7q56aCTL8Q

Nagranie video. Na początku wyświetla się plansza z tytułem: „Trzy nuty renesansowego zainteresowania tradycją antyczną”. Następnie pojawia się prof. Przemysław Wiszewski z Uniwersytetu Wrocławskiego. Mężczyzna o krótkich włosach w okularach siedzi w jasnym pomieszczeniu. W tle biała ściana, powieszony na niej fragment grafiki, regał z książkami, fragment roślinki. Film kończy się planszą z napisami: wystąpił prof. Przemysław Wiszewski, scenariusz i realizacja Contentplus.pl, na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu "E‑podręczniki do kształcenia ogólnego", wrzesień 2014.

Nagranie video. Na początku wyświetla się plansza z tytułem: „Trzy nuty renesansowego zainteresowania tradycją antyczną”. Następnie pojawia się prof. Przemysław Wiszewski z Uniwersytetu Wrocławskiego. Mężczyzna o krótkich włosach w okularach siedzi w jasnym pomieszczeniu. W tle biała ściana, powieszony na niej fragment grafiki, regał z książkami, fragment roślinki. Film kończy się planszą z napisami: wystąpił prof. Przemysław Wiszewski, scenariusz i realizacja Contentplus.pl, na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu "E‑podręczniki do kształcenia ogólnego", wrzesień 2014.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RdZ7q56aCTL8Q

Nagranie video. Na początku wyświetla się plansza z tytułem: „Trzy nuty renesansowego zainteresowania tradycją antyczną”. Następnie pojawia się prof. Przemysław Wiszewski z Uniwersytetu Wrocławskiego. Mężczyzna o krótkich włosach w okularach siedzi w jasnym pomieszczeniu. W tle biała ściana, powieszony na niej fragment grafiki, regał z książkami, fragment roślinki. Film kończy się planszą z napisami: wystąpił prof. Przemysław Wiszewski, scenariusz i realizacja Contentplus.pl, na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu "E‑podręczniki do kształcenia ogólnego", wrzesień 2014.

Fascynacja kulturą włoską na dworze królewskim

R1UWB98YFxm9d1

Na zdjęciu nagrobek Tamasa Bakocza w katedrze w Ostrzyhomiu. Kaplica z nagrobkiem wykonana jest z czerwonego marmuru. Misternie dekorowane, zwieńczone kopułą mauzoleum w środkowej części ma ołtarz ze śnieżnobiałego marmuru. Ołtarz jest bogato zdobiony, z figurami świętych i scenami biblijnymi. W centralnej części obraz Matki Bożej. Na ołtarzu dwie wiązanki kwiatów po obu stronach tabernakulum. Pod ołtarzem stoją donice z kwiatami.

Pierwszych włoskich architektów sprowadzono do Polski prawdopodobnie z Węgier, gdzie wpływy płynące bezpośrednio z Półwyspu Apenińskiego były szczególnie silne.

Na dworze Macieja Korwina artyści z Włoch pojawili się za sprawą jego małżeństwa z włoską księżniczką Beatrycze Aragońską. Objęcie tronu węgierskiego przez Władysława Jagiellończyka i jego krótkie małżeństwo z wdową po Korwinie spowodowały, że na dworze budziańskim z nową sztuką zetknął się najmłodszy brat króla, Zygmunt - późniejszy król Polski. Jego zafascynowanie kulturą włoską musiało być duże, skoro wkrótce do Krakowa sprowadził dwóch artystów: najpierw Franciszka Florentczyka, a kilka lat później Bartłomieja Berecciego.

ROffvISM5VQ9v

Zdjęcie przedstawia nagrobek Jana Olbrachta w Królewskiej Katedrze na Wawelu. Tumba ma formę skrzyni wykonanej z czerwonego marmuru. Spoczywająca na niej pulpitowa płyta przedstawia zmarłego w zbroi i płaszczu koronacyjnym. Zewnętrzna strona tumby pokryta jest napisami w języku łacińskim. Tumba znajduje się w niszy wykonanej z białego kamienia i ozdobiona jest motywami girland z liści.

To z inicjatywy króla Zygmunta Starego zaczęto przebudowywać w nowym, „włoskim stylu” pałac królewski na Wawelu, zniszczony w pożarze w 1499 roku. W latach 1519‑1531 powstało mauzoleum grobowe ostatnich Jagiellonów - „Kaplica Zygmuntowska” - uznawane za jedno z lepszych naśladownictw architektury florenckiej na północ od Alp. Oprócz Bartłomieja Berecciego przy jego tworzeniu działali wybitni rzeźbiarze: Jan Maria Padovano oraz Santi Gucci. Budowla ma plan centralny z kopułą zwieńczoną latarnią. Zastosowano tu bardzo szeroką gamę detali opartych na wzorach antycznych.

Slajd 1 z 2

RyBY4jmjo9c4q

Na zdjęciu Kaplica Zygmuntowska na Wawelu. Budynek jest z szarego kamienia, zwieńczony na szczycie złotą kopułą z dachówką wyglądającą jak rybia łuska. Nad kopuła latarnia zakończona koroną i krzyżem. Podstawa kaplicy zbudowana jest na planie kwadratu a jej część środkowa (pod kopułą) tak zwany bęben na planie ośmioboku. Na nim znajdują się między kolumnami okrągłe okna. Za kaplicą widać wejście do katedry. Przed kaplicą widać stojących i idących ludzi.

RomakHCKVJ5wN

Na zdjęciu nagrobek Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta w Kaplicy Zygmuntowskiej Królewskiej Katedry na Wawelu. Nagrobek wykonany jest z czerwonobrązowego kamienia. Widoczna kamienna skrzynia z płytą z sześciowierszowym tekstem. Na skrzyni leży płyta. Na niej figura leżącego mężczyzny z brodą podpierającego się na prawej ręce. Mężczyzna ma insygnia królewskie: w prawej ręce trzyma jabłko, w lewej berło, na głowie ma koronę. Wnęka, w której leży figura, zwieńczona jest półokrągłym łukiem. Powyżej kolejny nagrobek - skrzynia z płytą z tekstem, na skrzyni płyta i figura mężczyzny podpierającego się prawą ręką. Druga postać bez insygniów królewskich, z głową bardziej opadającą ku dołowi. Wnęka również zakończona łukiem. U góry pas belkowania i gzyms. Po bokach nagrobków dekoracje ścian wykonane z jasnoszarego kamienia, a w niszach figury z czerwonobrązowego kamienia.

Polscy twórcy renesansowi i ich dzieła

Artyści z Włoch znaleźli naśladowców pośród Polaków. Szczególnie popularne było budowanie kaplic grobowych przez najzamożniejsze rody magnackie oraz upamiętnianie zmarłych okazałymi marmurowymi nagrobkami. Na tym polu zasłynął Jan Michałowicz z Urzędowa, który upowszechnił typ przyściennego nagrobka z leżącą w sennej pozie postacią zmarłego.

RaEyTM6VxjG6h

Na zdjęciu nagrobek Jakuba Uchańskiego. Rzeźba postaci jest z czerwonego marmuru. Biskup ukazany jest we śnie, w lewej dłoni trzyma książkę. Na głowie ozdobionej długą brodą ma tiarę, ubrany jest w długie szaty. Na piersi ma krzyż. Powyżej znajduje się herb trzymany przez dwa rzeźbione aniołki.

Innym rodzimym twórcą był Benedykt z Sandomierza, który objął kierownictwo przebudowy Wawelu po architektach włoskich. Przypisuje się mu przebudowy tak ważnych historycznych obiektów, jak zamki królewskie w Piotrkowie (później nazwanym Trybunalskim), Sandomierzu czy Niepołomicach.

Slajd 1 z 3

R15zmFrq8qcgl

Na zdjęciu dwupiętrowy budynek z czerwonej cegły z czterospadowym zielonym dachem. Na dachu dwa kominy. Widoczne dwie ściany budynku. Na jednej są po cztery okna na każdym poziomie, na drugiej ścianie - po trzy okna. Budynek stoi przy skrzyżowaniu ulic. Ogrodzony płotem z betonowymi słupkami i podmurówką. Przed budynkiem rosną drzewa.

R1Fiu9y9p0fYZ

Na zdjęciu zamek wzniesiony na wzgórzu. Widoczna jedna ściana budynku. Po obu stronach ściany zbudowano wieżę, z prawej strony większa niż z lewej. W ścianie i wieżach liczne okna i okienka. Mury niejednolite: jest szary kamień, czerwona cegła i biała elewacja. Dachy również niejednolite: na głównym budynku jasnoczerwony, na wieżach: ciemnoczerwony i jasnozielony.

R1SK3vvY0fuua

Na zdjęciu dziedziniec zamku z krużgankami, elewacja biała. Budynek dwupiętrowy, dach spadzisty, czerwony, w dachu małe okienka (lukarny wole oko). U zbiegu widocznych ścian wybudowano wieżę z małymi okienkami.

Jednym z ważniejszych wątków w kulturze i sztuce średniowiecza była śmierć. Zwłaszcza kryzys społeczny i gospodarczy XIV i XV w. upowszechnił motywy funeralne (związane ze śmiercią), takie jak taniec śmierci, szkielety itd.. Renesans dodał do tego zestawu potrzebę autoprezentacji i podkreślenia swoich zasług tak, aby utrwalić pamięć o sobie. To co wcześniej miało wymiar polityczny i odnosiło się przeważnie do chęci podkreślenia ciągłości władzy (świeckiej: nagrobki, czy fundacje władców, wielkich panów feudalnych, wyższego duchowieństwa), teraz często służyło przekazaniu pamięci o osobach. Zatem obok poprzedniego zestawu pojawiły się nagrobki (ale też utwory literackie) upamiętniające dzieci, kobiety, mieszczan, nieraz całe zbiorowości.

Śmierć stawała się pretekstem do utrwalenia sławy i zasług doczesnych.

RDTJxMLJ7Zh8g

Na ilustracji strona tytułowa drugiego wydania trenów Jana Kochanowskiego. U góry strony tytuł, poniżej imię i nazwisko autora. W części środkowej napis w języku łacińskim. Na dole miejsce wydania ( Kraków), nazwa drukarni ( drukarnia Łazarzowa) i rok wydania 1583. Napisy na stronie umieszczone są w ramce z motywami roślinnymi.

Miasta i mieszczanie Rzeczypospolitej w XVI wieku

Mieszczaństwo w Rzeczypospolitej było niezwykle zróżnicowanym stanem. Było to szczególnie widoczne w sferze kultury materialnej - w zwyczajnych kamienicach miejskich, jak też budowlach reprezentacyjnych. Na terenach Wielkopolski, Małopolski czy Pomorza dominowała już zabudowa ceglana, podczas gdy na wschodzie nadal królowało budownictwo z drewna.

Najważniejszym elementem publicznego życia mieszczan, podobnie jak we Włoszech, były: kościół parafialny, ratusz, sukiennice, a dopiero w dalszej kolejności domy prywatne. W miastach polskich murowane fary wzniesiono już wcześniej w stylu gotyckim. Podobnie było z ratuszami i innymi obiektami miejskimi. Teraz jednak mieszczanie, widząc dzieła architektoniczne powstające na potrzeby kręgów dworskich, chcieli nadać swoim reprezentacyjnym budowlom nowy wyraz. Racjonalizm kazał im ograniczyć się do pewnych detali podkreślających nową, modną szatę, np. dodania attyki czy zmiany architektonicznego wystroju fasady. Tak przyozdobiono ratusze w Sandomierzu, Tarnowie czy Sukiennice w Krakowie, nie wspominając o licznych kamienicach mieszczańskich.

R1Et0OgrwvrU9

Na zdjęciu dwupiętrowy budynek z czerwonej cegły z dobudowaną wieżą w kolorze białym. U góry wieży zegar, dach w kolorze zielonym. Na jednej ze ścian budynku widoczny zegar słoneczny. Budynek zwieńczony attyką - zdobieniami osłaniającymi dach.

R1buZk0T600kZ

Na zdjęciu długi dwupiętrowy budynek. W dolnej kondygnacji znajdują się pomieszczenia otwarte na zewnątrz, ograniczone filarami wzdłuż lica muru, pokryte szarym dachem. Kolor elewacji w dolnej kondygnacji jest jasnożółty. Druga kondygnacja jest zamknięta, w ścianie znajdują się liczne okna. Elewacja w kolorze czerwonym. U góry budynku attyka - piękne zdobienia osłaniające dach. W tle widoczna wieża budynku stojącego z tyłu.

RBKieisEYx98p

Na zdjęciu kamienice na rynku starego miasta. W dolnej kondygnacji znajdują się krużganki. Kolor elewacji beżowy (jednolity we wszystkich częściach kamienicy). Kolejne dwie kondygnacje są w różnych kolorach (kamienica podzielona jest na segmenty), od lewej: zielony, ciemnożółty, jasnobrązowy, niebieski, jasnożółty. Ściany zdobione. Na całej długości kamienicy znajduje się bogato zdobiona attyka zakrywająca dach. W drugiej i trzeciej kondygnacji są trzy albo cztery okna w każdej części kamienicy.

Re8PFga9pij6j

Na zdjęciu attyka w kamienicy Mikołaja Przybyły w Kazimierzu Dolnym. Widać bardzo bogate zdobienia. Wizerunki świętych są przedzielane kolumienkami i herbami. Znajdują się również wzory roślinne na gzymsach pokrytych ceglastą dachówką. Na samej górze bogate w szczegóły architektoniczne tympanony. W tle bezchmurne niebo.

R1NsJjKkguKo0

Na zdjęciu róg trzypiętrowej kamienicy na rynku starego miasta. Elewacja w kolorze żółtym. Na parterze duże drzwi z łukiem. Na drugim i trzecim piętrze zdobienia ścian, szczególnie efektowne na trzecim piętrze, gdzie są mniejsze okna, a nad oknami namalowano popiersia pięciu osób. Po obu brzegach ściany na trzecim piętrze namalowano całe postacie. U góry piękna attyka i cztery chorągiewki.

Jednym z nielicznych przykładów całkiem nowych inwestycji był ratusz w Poznaniu, wzniesiony przez północnowłoskiego architekta Jana Baptystę di Quadro [czyt.: kłatro] w miejsce spalonego starego ratusza. Natomiast spalony ratusz w Gdańsku przy odbudowie zyskał jedynie renesansowe detale.

RJIa1nAvPw1Xt

Na zdjęciu dwupiętrowy budynek z piękną zdobioną attyką, jedną dużą i trzema mniejszymi wieżami. Pod środkową mniejszą wieżą i pod dużą wieżą duże złocone zegary. Frontowa ściana z licznymi malowidłami, boczna z boniowaniem (czyli podkreślonym zarysem kamieni). Przy frontowej ścianie znajdują się krużganki na wszystkich trzech kondygnacjach.

R1YqxQ45GAUYa

Na zdjęciu rzeźba mężczyzny ubranego w szatę kończącą się przed kolanami. Mężczyzna ma włosy do ramion i dużą czapkę na głowie. W lewym ręku trzyma prostokątną tablicę, a prawej - ołówek. Pod pomnikiem znajduje się napis: J. B. Quadro, twórca ratusza poznańskiego.

Po pożarze w 1556 r. ratusz w Gdańsku zaczęto odbudowywać w nowym, renesansowym stylu. Prace trwały sześć lat, a ich zwieńczeniem stało się wykonanie w latach 1559‑1560 nowego hełmu wieży.

R19VZg1MQIxJ1

Na zdjęciu widoczne dwie ściany wysokiego budynku z czerwonej cegły. Budynek jest trzykondygnacyjny, ale jedna z widocznych ścian ma wysoką attykę z licznymi małymi okienkami. Na środku dachu zbudowano dużą wieżę na całej szerokości budynku. Na dwóch widocznych ścianach wieży znajdują się okrągłe zegary. Przed budynkiem stoi pomnik Neptuna, spacerują ludzie.

RbQu3jDujXXdo

Na zdjęciu widoczny fragment zabytkowego budynku z czerwonej cegły. W centrum znajdują się wielkie drzwi z łukiem. Po obu stronach drzwi stoi po jednej kolumnie. Nad drzwiami znajduje się herb Gdańska (dwa lwy podtrzymujące owalną tablicę z dwoma krzyżami i koroną). Po lewej stronie od drzwi znajduje się tablica z napisem Ratusz Głównego Miasta. Do drzwi prowadzą duże betonowe schody zarówno po prawej jak i po lewej stronie z masywnymi betonowymi balustradami. Podobna balustrada znajduje się też na samej górze, na poziomie drzwi. Pod nią widoczne są dwie postacie podtrzymujące nią. Między postaciami znajdują się kolejne mniejsze drzwi.

Renesans europejski na ziemiach polskich

Renesansowe wzorce napływały na Śląsk zarówno z ośrodków włoskich, jak i niderlandzkich. W pierwszym przypadku odbywało się to za pośrednictwem kontaktów z dworem władców rezydujących w Pradze i Budzie oraz impulsów napływających z Krakowa, gdzie licznie studiowała śląska młodzież i z którym żywe kontakty gospodarcze utrzymywało mieszczaństwo. Natomiast wzorce niderlandzkie upowszechniły się szczególnie mocno po wystąpieniu Lutra i w miarę rosnącego na Śląsku poparcia dla nowego wyznania. Ich naśladowanie postrzegano niemal jako polityczną deklarację zerwania z Rzymem.

Dzieła renesansowe pojawiły się we Wrocławiu z inspiracji biskupa Jana Thurzo, którego nagrobek w katedrze należał do pierwszych przykładów transpozycji wzorców włoskich. Wprawdzie attykowe zwieńczenie fasad kamienicy mieszczańskiej nie stało się tu tak popularne jak w Polsce, ale zaopatrzona w nie kamienica „Pod Złotą Koroną” we wrocławskim Rynku zdobyła powszechne uznanie. W śląskich domach częściej wykorzystywano renesansowy detal architektoniczny w postaci portali czy obramowań okiennych (Dom Rybischa [czyt.: rybisza]), a szczególnie chętnie sięgano po dekorację sgraffitową. W drugiej połowie XVI w. coraz popularniejsze stawały się epitafia nagrobne w nowej stylistyce (nagrobek Rybischa).

RiG8DP9w5I2Yx

Na zdjęciu nagrobek biskupa. Na tle ściany z czerwonej cegły stoi kamienna płyta, a na niej umieszczono rzeźbę przedstawiającą leżącego mężczyznę w stroju biskupim, z pastorałem w ręku. Na frontowej ścianie płyty znajduje się tablica ze zdobieniami, z nieczytelnym tekstem.

R1551sqteI3de

Na zdjęciu duży nagrobek przy ścianie starej budowli. Na kamiennej podstawie stoją trzy marmurowe kolumny w brązowym kolorze. Za kolumnami duża brązowa tablica z płaskorzeźbą, pod nią kamienna tablica z czterolinijkowym tekstem. Po obu stronach tablic kamienne filary w jasnoszarym kolorze ze zdobieniami u góry. Nad tablicami kamienna ciemnoszara podstawa, na której znajduje się rzeźba półleżącego mężczyzny, widoczna prawa ręka trzymająca księgę. Trzy brązowe kolumny zakończone zdobionymi łukami i żółto‑brązowym ozdobnym zwieńczeniem nagrobka. Nad nim znajduje się rzeźbiona dekoracja.

RlGauZMROt8mb

Na zdjęciu dziedziniec i dwie ściany zabytkowego dwupiętrowego budynku ze spadzistym czerwonym dachem. Elewacja budynku biała. Na wszystkich trzech kondygnacjach znajdują się krużganki. W dachu małe okienka.

R1GStKXORcga5

Na zdjęciu trzy połączone budynki, w całości widoczny tylko środkowy. Budynek z lewej strony z czerwonej cegły, z dużymi podłużnymi oknami, przypomina kościół. Budynek w środku jest dwupiętrowy, pierwsza kondygnacja to dwie bramy (mniejsza i większa), otwory z łukiem. Elewacja żółta, liczne zdobienia na całej długości ściany. U góry ozdobna kamienna balustrada. Budynek z prawej strony też jest dwupiętrowy, biała elewacja, ściana bez zdobień, jedynie obramowania okien. Na parterze kraty w oknach. Dach spadzisty, czerwony. Przed budynkami stoi kilka samochodów

Najwybitniejszymi dziełami renesansowymi bez wątpienia pozostawały przebudowy siedzib lokalnych władców, a szczególnie prace zrealizowane przez Jacopa Parra i Bernarda Niurona na zamku książęcym w Brzegu (seria zamek w Brzegu, ale też Oleśnica, Legnica, Wojnowice).

R1aeDtmXN8cT2

Na zdjęciu dziedziniec i dwie ściany zabytkowego dwupiętrowego budynku. Na łączeniu ścian duża wieża. Pierwsza kondygnacja najmniej ozdobna z żółtą elewacją. Kolejne dwie kondygnacje z cegły w kolorze bladoczerwonym. Na ścianie z prawej strony na pierwszym i drugim piętrze ozdobne balkony. Również po prawej stronie w dachu trzy duże ozdobne lukarny, każda z czterema małymi oknami.

Rz5ZA0v0eTCdj

Na zdjęciu dwupiętrowy budynek z czerwonej cegły ze spadzistym czerwonym dachem. Drzwi wejściowe z łukiem, białe obramowania wokół okien. Z lewej strony widocznej ściany wysunięta do przodu część budynku tworząca wieżę wyższą od dachu. U góry wieży trzy małe okienka i ozdobna balustrada. W dachu lukarna. Po bokach dachu widoczne attyki. Dużo zieleni wokół budynku

Pomimo przesunięcia politycznego centrum decyzyjnego do Małopolski, Wielkopolska pozostała dzielnicą bardzo podatną na kulturalne wpływy płynące ze sfer dworskich. Wynikało to ze znaczenia politycznego tutejszych dostojników pełniących najwyższe urzędy krajowe i kościelne z prymasowskim na czele. Miasta takie jak Poznań, Kalisz, czy Gniezno i Łowicz (siedziba prymasów) oraz liczne siedziby magnackie zachowały wiele przykładów sztuki renesansowej.

Do najważniejszych należą wspomniany ratusz poznański, ale też liczne nagrobki w katedrach poznańskiej i gnieźnieńskiej, w kolegiacie łowickiej, dwory, np.: obronny Leszczyńskich w Gołuchowie, dwór w Poddębicach koło Łęczycy i w Pabianicach.

RGFTala6Klx0a

Na zdjęciu rzeźba w kamieniu przedstawiająca leżącego na prawym boku mężczyznę podpierającego się prawą ręką, lewa ręka leży wzdłuż ciała. Mężczyzna ma długą brodę i ubrany jest w szatę biskupią.

R1eXdEDZfMdfW

Na zdjęciu biała płyta kamienna z kwadratowym ozdobnikiem. Na płycie rzeźba przedstawiająca leżącego na prawym boku mężczyznę, prawa ręka zgięta, lewa zwisa i trzyma księgę. Mężczyzna ma na głowie mitrę, nosi długą szatę. Nad rzeźbą kolejne płyty o mniejszej głębokości niż ta znajdująca się pod rzeźbą, przytwierdzone do ściany. Płyty mają bordowe tło i liczne białe zdobienia.

RTCpdy8QA89MA

Na zdjęciu dziedziniec oraz budynek z widoczną jedną ścianą i częściowo widocznymi ścianami po bokach. Budynek jest jednopiętrowy, duży spadzisty dach, w dachu duże lukarny. Elewacja szaro‑beżowa. Po prawej stronie centralnej ściany znajdują się schody prowadzące na pierwsze piętro. Na piętrze krużganek. Na dole ozdobne wejście i małe schody do piwnicy. Po obu bokach drzwi wejściowe na parter.

Stołeczność Krakowa i obecność dworu królewskiego sprawiły, że najżywszym centrum sztuki renesansowej była Małopolska. W jego najbliższych okolicach przebudowano według nowej estetyki szereg siedzib królewskich oraz magnackich, m.in.: zamki w Niepołomicach, Pieskowej Skale, Baranowie, Krasiczynie czy dwory w Książu Wielkim i Szymbarku koło Gorlic.

RlAw8kzW47GMq

Na zdjęciu duży budynek dwupiętrowy z szarą elewacją i czerwonym spadzistym dachem. Ściany nie są ozdobione, z wyjątkiem wieży dobudowanej do budynku przy wejściu do budynku oraz dobudowanej części przy wieży z balkonami i attyką.

R2tddubLzvYC9

Na zdjęciu duży budynek, zdjęcie zrobione z dołu, widoczne mury obronne. Po prawej stronie widać szczyt wieży oraz dobudowaną część budynku z balkonami i attyką. Pozostałe ściany nie są zrobione, szara elewacja, liczne okna.

RUjkbPNRjWQx8

Na zdjęciu dwukondygnacyjna budowla z jasną elewacją, w rogach widoczne okrągłe baszty. Bardziej widoczna ściana nie jest zrobiona, poza attyką, przy drugiej ścianie na parterze jest krużganek.

RcsaaWiR5pTyq

Na zdjęciu dziedziniec i dwie ściany budynku jednopiętrowego. Elewacja biała, dach spadzisty, czerwony. Do ściany po lewej stronie dostawione schody z kolumnami, daszkiem i zdobionymi barierkami. Budynek posiada krużganki przy obu ścianach.

R1EaKK9jXTEsY

Na zdjęciu dwukondygnacyjna budowla. Pierwsze dwie kondygnacje z żółtej cegły, ostatnie piętro ma żółtą elewację. Dach czerwony, spadzisty, z lewej strony trzy niewielkie okienka dachowe. Na frontowej ścianie widoczny występ z lica w elewacji budynku w jego części środkowej (tak zwany ryzalit), który wystaje ponad dach i jest zakończony dużą attyką z pięcioma podłużnymi otworami okiennymi, z których dwa są zamurowane.

RJyg6z6JRAWDP

Na zdjęciu budynek dwukondygnacyjny z dużym krużgankiem. Elewacja biała. Zdobienia nad drzwiami wejściowymi. Dwa małe okna przy drzwiach z mniejszymi zdobieniami. Nad krużgankiem znajduje się dach, a dalsza część budynku posiada także drugą kondygnację z jednym małym okienkiem od widocznej strony.

RV7QzHBRdGN3W

Na zdjęciu dwór w Szymbarku. Budynek dwukondygnacyjny, niewiele średniej wielkości i małych okien. W części górnej dworu widać charakterystyczną attykę z  dekoracjami sgraffitowymi oraz basztami alkierzowymi. Do dworu prowadzi drewniany most i niezbyt szeroka droga wyłożona żwirem. Po jej obu stronach zadbane trawniki. Z prawej strony widać gałęzie drzew. W oddali góry na tle bezchmurnego nieba.

Zamość. Ideał renesansowego miasta w Polsce

Jedną z bardziej znanych realizacji koncepcji renesansowych było wybudowanie przez Jana Zamoyskiego miasta w centrum swoich posiadłości ziemskich, nazwanego od jego nazwiska Zamościem. Była to realizacja koncepcji miasta idealnego, z zamkiem, rynkiem, z ratuszem, katolickim kościołem parafialnym, szkołą wyższą (Akademią Zamoyską) i synagogą. Całość otaczały nowoczesne fortyfikacje typu włoskiego, co uczyniło z miasta jeden z ważniejszych punktów obronnych Rzeczypospolitej.

RLHbSqvtGH7v7

Portret przedstawia Jana Zamoyskiego. Mężczyzna stoi. Ubrany jest w czerwony płaszcz podbity futrem zapięty na jeden guzik pod szyją. Pod spodem ma wzorzysty, haftowany żupan, zapinany na małe złote guziki. W lewej ręce trzyma rękojeść szabli. W prawej kielich, za dłonią na stole leży buława. Pod szyją spod płaszcza wystaje biały kołnierz. Mężczyzna ma krótko przystrzyżoną brodę, wąsy i krótkie falowane włosy. Namalowany jest na ciemnym tle. W górnym prawym rogu widnieje herb Zamojskich.

RZxeI9L1mdCf6

Na zdjęciu widoczny plan miasta, zaznaczone mury obronne w kształcie zbliżonym do gwiazdy. Zaznaczone również liczne prostokąty w kolorze szaro‑brązowym ułożone równo jeden przy drugim. Na planie znajduje się kilka obszarów, które są pozostawione puste: cztery pomiędzy prostokątami i jeden duży na obrzeżu.

R1PSveKUkjd2S

Na zdjęciu duży plac wyłożony jasnoczerwonymi płytami. W tle po prawej stronie widoczny budynek trzykondygnacyjny z wieżą pośrodku frontowej ściany. Wieża z zegarem i zielonym dachem. Budynek z krużgankami na pierwszej kondygnacji i ze zdobieniami pomiędzy oknami. Elewacja szaro‑brzoskwiniowa. Po lewej stronie widoczny inny, niższy budynek, również z krużgankami na pierwszej kondygnacji. Na parterze elewacja w kolorze białym. Kolejne dwie kondygnacje są podzielone na segmenty w następujących kolorach: brązowym, ciemnoczerwonym, niebieskim, jasnobeżowym.

R26GJ62Jld9EV

Na zdjęciu stary budynek dwukondygnacyjny, nad częścią parteru duży taras. Okna na pierwszym piętrze zakończone łukiem. Elewacja brzoskwiniowa, częściowo odpadła i widoczne są cegły. U góry duża attyka. Przed budynkiem rozłożyste drzewo.

RfSXG5zpyiIXO

Czarno‑biała grafika przedstawiająca sześciu mężczyzn po prawej stronie i kilkunastu po lewej. Mężczyźni ubrani w długie szaty do połowy łydki lub w szerokie bufiaste spodnie i szatę przed kolana. Trzech mężczyzn ma nakrycia głowy. Niektórzy mają szable. Obie grupy mężczyzn są zwrócone twarzami do siebie. Znajdują się w sali ze zdobieniami i rzeźbami na ścianach. Podłoga pokryta jasno‑ciemnymi płytkami ułożonymi w szachownicę.

Niezwykle bujnie rozwijała się rzeźba, głownie nagrobna. Wspaniałe epitafia miały nie tylko bogatą renesansową oprawę architektoniczną, ale też stanowiły piękną ilustrację ówczesnych sylwetek, ubiorów i postaw, a inskrypcje - przykłady poezji łacińskiej. Do najbardziej znanych epitafiów należy tzw. „lament opatowski”, płaskorzeźba umieszczona w kolegiacie w Opatowie na nagrobku Krzysztofa Szydłowieckiego, kanclerza wielkiego koronnego zmarłego w 1532 r. Lament stanowi niezwykle sugestywny obraz rozpaczy prawdopodobnie po śmierci zmarłego.

R1SXHW9ido4hX

Na zdjęciu płaskorzeźba w kolorze złoto‑brązowym przedstawiająca 41 postaci. Kilka osób siedzi za stołem, większość stoi za stołem i po prawej i lewej stronie od stołu. Niektórzy rozmawiają ze sobą, mężczyzna po prawej stronie podnosi ręce do góry.

Znacząco inny charakter miały  nowe wzorców w nadbałtyckich prowincjach Rzeczypospolitej. Tutaj silne były wpływy z regionów północnoniemieckich i niderlandzkich. Ponieważ napływ nowych impulsów estetycznych zbiegł się, podobnie jak w przypadku pozostającego poza granicami Polski Śląska, z napływem idei luterańskich, przybrał on specyficzną formę, wtapiając się w sztukę „mieszczańską”. Ponownie zatem najciekawsze dzieła rzeźbiarskie to epitafia w gdańskich kościołach oraz budynki publiczne. W Gdańsku szczególne wrażenie robiły wspaniałe bramy miejskie: Złota, Zielona i Wyżynna; wspomniany ratusz, Dwór Artusa (miejsce spotkań mieszczan), Wielka Zbrojownia oraz liczne kamienice mieszczańskie.

ROeAhbmNJLQTE

Na ilustracji przedstawiono dwukondygnacyjną bramę. Elewacja w kolorach białym i szarym. Na dole duży otwór zakończony łukiem, po obu stronach mniejsze prostokątne otwory drzwiowe, nad nimi prostokątne okna. Na drugiej kondygnacji cztery większe okna zakończone łukiem. Na ścianie budynku zdobienie oraz osiem kolumn (cztery na dole i cztery u góry). Przy dachu duża attyka i cztery rzeźby postaci. Na placu przed bramą spacerują ludzie, mężczyzna jedzie konno. Po prawej i lewej stronie od bramy znajdują się budynki.

RJiA5indybmTY

Na zdjęciu budynek dwukondygnacyjny zbudowany z cegły (dodatkowo dwie kondygnacje w dachu). W przyziemiu cztery przejazdy bramne, każdy zamknięty łukiem. Okna prostokątne, największe na drugiej kondygnacji, najmniejsze na samej górze. Dach czerwony, dwuspadowy z lukarnami. W dachu trzy symetrycznie rozmieszczone szczyty.

RTmvrkQ6mdGYj

Na zdjęciu brama z trzema przelotami: w środku duży i po bokach mniejsze. Elewacja szara. W przyziemiu cztery pilastry (płaskie filary nieznacznie występujące przed lico ściany). Górna kondygnacja ozdobiona jest poziomym pasem dekoracyjnym oraz trzema herbami. Dach szary, lekko spadzisty.

RAO8JNMBuViee

Na zdjęciu ciąg kamienic. W środku najokazalsza z nich, z białą elewacją. Trzy okna zakończone łukiem, brzegowe okna duże na trzy kondygnacje, środkowe na dwie. Pod środkowym oknem duży portal wejściowy z drzwiami z delikatnym łukiem. U nasady łuków okiennych cztery konsole z posągami. W zwieńczeniu fasady attykowe półpiętro z czterema prostokątnymi oknami i dwoma edykułami z posągami, w zwieńczeniu balustrada. Kamienice po lewej stronie w kolorach ciemnożółtym i bordowym, po prawej stronie niebiesko‑ceglanym i bordowym. Na ulicy przed budynkami drzewo, pomnik Neptuna, ludzie, samochód.

R91TfIVrUCTAi

Na zdjęciu zabytkowe wysokie wnętrze. Duże drewniane drzwi wejściowe, duże okna. Przy oknie balkon wewnętrzny, na balustradzie okrągła płyta z dwiema rzeźbami, zegar ze zdobieniami. Obok balkonu przy ścianie rzeźba mężczyzny na koniu. Następnie ogromny piec kaflowy. Przed nim zwisa z sufitu model żaglowca. Na drugiej ścianie wiszą obrazy.

RfYRtlIMseXwS

Na zdjęciu trzykondygnacyjny budynek szaro‑ceglany. Główną fasadę budynku zdobią: dwa wielkie rustykowane portale, zwieńczone kartuszami z herbami Gdańska, podtrzymywanymi przez lwy, posąg kobiety umieszczony we wnęce usytuowanej na wysokości środkowej kondygnacji, ornamenty okuciowe, na górze cztery postacie. Po obu stronach fasady wznoszą się dwie ośmioboczne, wysokie wieżyczki, zwieńczone dachem z zielonej blachy.

R1EEjgVUhrZq2

Na zdjęciu trzy kamienice, elewacje w kolorach bordowym, białym i szarym. Środkowa kamienica najbardziej zdobiona, czterokondygnacyjna. Fasada posiada złocone kamienne płaskorzeźby. Na każdym poziomie trzy prostokątne okna z zielonym obramowaniem. Przy zwieńczeniu dachu rzeźby czterech postaci. Dach czerwony czterospadowy. Na szczycie dachu też rzeźba postaci.

RFZybP0dt8Rtr

Na zdjęciu czterokondygnacyjna kamienica, elewacja bladożółta. Fasada posiada kamienne płaskorzeźby, jest zdobiona pilastrami i posągami. Budynek jest udekorowany fryzem.

RSkOT08FX7qgk

Na zdjęciu czterokondygnacyjna kamienica, elewacja bordowa. Fasada posiada kamienne płaskorzeźby, jest zdobiona pilastrami. Ozdobny portal wejściowy, na nim dwie rzeźby lwów.

RrfCeO6O1i3QX

Na zdjęciu czterokondygnacyjna kamienica z elewacją w kolorze bordowym. Fasada zdobiona płaskorzeźbami. Portal wejściowy przy drzwiach. Nad nim trzy rzeźby postaci. W zwieńczeniu fasady attykowe półpiętro z dwoma małymi oknami zakończonymi łukiem. Okna na trzech pierwszych kondygnacjach prostokątne, na czwartej jedno prostokątne i dwa zakończone łukiem. Budynek częściowo przesłonięty markizą restauracyjną.

Mazowsze należało do uboższych dzielnic i powstało tu stosunkowo mało dzieł renesansowych. Wynikało to z pewnością z braku wielkich rodzin magnackich oraz stosunkowo słabego przez znaczną część XVI w. mecenatu dworskiego. Głównym inwestorem pozostawał Kościół. Do najbardziej znaczących realizacji należy zaliczyć przebudowę katedry płockiej, zbudowanej w stylu romańskim i zniszczonej przez pożar. Biskup Andrzej Krzycki sprowadził w latach 1531‑1534 specjalistów zaangażowanych wcześniej przy pracach na Wawelu: Bernardino Zanobiego Giannottiego oraz Giovanniego Cini. Obaj współpracowali przy wzniesieniu nagrobka Szydłowieckiego w Opatowie, a pierwszy z nich był też autorem renesansowego nagrobka ostatnich książąt mazowieckich, Janusza i Stanisława.

RK1Xp5mpikRgy

Na zdjęciu wnętrze zabytkowej świątyni. Widoczne prezbiterium z półokrągłym sufitem. Na suficie i na ścianach malowidła. Duży zwisający żyrandol. W tyle ołtarz główny wykonany z kamienia, w niszach umieszczono osiem figurek aniołów z brązu, a w zagłębieniu centralnym figurę Chrystusa. Nad ołtarzem duże witrażowe okno. Zarówno przy prawej jak i przy lewej ścianie prezbiterium umieszczono duży zrobiony drewniany fotel z daszkiem oraz stalle. Z przodu po prawej stronie wąska kamienna brązowa ambona.

Rav5d6Zvvhj2d

Na zdjęciu płyta nagrobna z postaciami dwóch rycerzy wyrzeźbionymi w kamieniu w kolorze rdzawo‑brązowym.

Wzniesiono również kilka kościołów renesansowych, co zdarzało się stosunkowo rzadko, gdyż epoka ta, z powodu kryzysu Kościoła katolickiego, nie sprzyjała takim inwestycjom. Obiekty takie powstały w Broku, Brochowie, Pułtusku i Łomży.

R1Lpx1Snhhodh

Na zdjęciu kościół z czerwonej cegły. Na ścianie frontowej występ z lica w elewacji budynku w jego części środkowej służący jako wejście do kościoła. Dach dwuspadowy, ciemny, przysłonięty dużą ozdobną attyką pomalowaną na biały kolor. Po przeciwległej stronie też widoczna podobna attyka. Obie attyki zwieńczone niewielkim krzyżem. Po lewej stronie od kościoła znajduje się dzwonnica. Przed kościołem brama wjazdowa również z cegły.

R1XC5vS0ED4Ud

Na zdjęciu wnętrze kościoła, główna nawa. Po prawej i lewej stronie widoczne ławki, w tle ołtarz przykryty białym obrusem, białe kwiaty przed ołtarzem. Za ołtarzem na ścianie wisi obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Po bokach liczne złote zdobienia i kolumny. Z sufitu zwisają dwa duże żyrandole.

R1QlHsO1ddxjn

Na zdjęciu wnętrze kościoła. Nawa główna, widok na ołtarz w kolorze złotym. W ołtarzu obraz. Na ścianach bocznych liczne obrazy i figury z bogato zdobionymi obramowaniami w kolorze złotym. Przed ołtarzem na podwyższeniu leży drewniany krzyż. Ławki po prawej i lewej stronie nawy. Zdobione sklepienie. Dwa ozdobne żyrandole zwisające ze sklepienia.

Wiele znaczących obiektów renesansowych powstało na terenach ówczesnego województwa ruskiego. Założona przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego w 1597 r. Żółkiew, podobnie jak oddalony od niej zaledwie o 100 km Zamość, była zbudowana w oparciu o plany tzw. „miasta idealnego”. Również w tym miasteczku niemal wszystkie obiekty zbudowano w stylistyce renesansu i manieryzmu. Do bardziej znanych z pewnością należy zaliczyć wspaniałą synagogę. Renesansowe (zwłaszcza z późnego manierystycznego okresu) obiekty sakralne powstawały na wschodnich rubieżach stosunkowo często. Najwięcej przykładów można znaleźć we Lwowie, największym tamtejszym mieście, w którym obok wspaniałych kaplic Kampianów i Boimów przy Katedrze Łacińskiej, wymienić należy kościół Bernardynów czy cerkiew Wołoską. Wspomnieć też warto o architekturze świeckiej, przede wszystkim zamkach, np. w Brzeżanach, Żółkwi, Ostrogu, ale też niezwykle pięknych kamienicach, m.in.: Królewskiej czy Czarnej na lwowskim Rynku albo podcieniowych kamienicach w Żółkwi.

R1OI9ARyShLf5

Na zdjęciu Kościół katolicki pod wezwaniem św. Wawrzyńca w Żółkwi. Na pierwszym planie widać szeroką ulicę prowadzącą w kierunku kościoła, który jest zbudowany na planie krzyża łacińskiego z kopułą po środku i latarnią zwieńczoną krzyżem na samym szczycie. Każda z czterech naw pokryta jest dwuspadzistym dachem z ciemną dachówka. Pod dachem znajduje się ozdobny gzyms biegnący wzdłuż całego budynku. Do wejścia kościoła prowadzą szerokie schody. Szczyt dachu zdobią figury i niewielkie wieżyczki. Przed kościołem rosną drzewa. Widać idących ludzi. W tle za kościołem zabudowania z wieżą.

RjGqmdFHVsJbc

Na zdjęciu Synagoga w Żółkwi. Widać kamienny budynek na planie kwadratu. Grube ściany wsparto solidnymi przyporami. Na ścianie frontowej widać pięć półokrągłych okien, dwa wejścia ozdobione kolumnami obok i nad nimi, oraz małymi okrągłymi okienkami umieszczonymi dość nisko nad ziemią . Górę fasady wieńczy wysoka attyka o obronnym charakterze. Wzdłuż attyki biegnie dekoracyjny grzebień z ażurowymi wieżyczkami w narożnikach. Przed budynkiem stoi samochód. W tle drzewa i niebo z kłębiastymi chmurami.

RF0TI0ybHWD7t

Na zdjęciu budynek stojący przy innym, większym budynku. Cokół fasady wykończony równo ciosanym kamieniem. Wyżej pilastry, w niszach płaskorzeźby. Nad płaskorzeźbami poziomy pas dekoracyjny, potem mniejsze pilastry, a pomiędzy nimi trzy medaliony. Elewacja jasnobeżowa.

RUr9i6h0VxQEt

Na zdjęciu Kaplica Boimów we Lwowie. Widać ścianę zachodnią z półokrągłym wejściem. Całość fasady przecina sześć kolumn, a centralną część fasady zdobią płaskorzeźby przedstawiające: "Biczowanie", "Drogę krzyżową", "Ukrzyżowanie" i "Zdjęcie z krzyża". Poniżej umieszczono medaliony z podobiznami proroków i świętych. Obok drzwi po obu stronach między kolumnami umieszczone są podwójne, zaokrąglone okna. Obok i w tle widać kamienice.

RWTtpB9SeO935

Na zdjęciu wnętrze kopuły kaplicy Boimów we Lwowie. Wnętrze podzielone jest na kasetony wypełnione dekoracją rzeźbiarską. Dekoracje ukazują anioły i świętych otaczających Trójcę Świętą. Usytuowane są w trzech rzędach jeden nad drugim. Kopuła zwieńczona jest obrazem Trójcy Świętej i oświetlona oknami, umieszczonymi na samym jej szczycie. U podstawy kopuły widać szereg rzeźb cherubinów.

RH80p1PPLdyUj

Na zdjęciu widok kościoła bernardynów we Lwowie. Na pierwszym planie stoi wysoka kolumna zwieńczona ozdobnym elementem w kształcie wieżyczki. Po lewej stronie chodnik prowadzący w stronę kościoła. Widać stojących i idących ludzi. Przed kościołem drewniany krzyż i kilka drzew. Świątynia jest trzynawową, trójpoziomową bazyliką. Jest murowana, z ciosanego kamienia. Do jej rogu przylega ośmiokątna wieża, zwieńczona hełmem z kopułką i krzyżem na szczycie. Ściany dolnego poziomu dzielone są pilastrami. Fasada główna odznacza się bogatymi zdobieniami rzeźbiarskimi. Na drugim poziomie trzy postacie umieszczone we wnękach a nad nimi zegar. W tle bezchmurne niebo.

R1W3lclZM3iR8

Na zdjęciu kościół bernardynów we Lwowie. Widać nawę główną z dwoma rzędami ławek. Bogate barokowe wnętrze z  rzeźbami świętych i proroków nad łukami nawy głównej. Rzeźby, zdobienia kolumn są w kolorze złotym . W głębi widać ołtarz. Łuki nawy z prawej strony zasłonięte są rusztowaniami i folią. Na sklepieniu i ścianach malowidła.

RKpFTuykCkscB

Na zdjęciu widok na cerkiew wołoską we Lwowie. Widać skrzyżowanie dwóch ulic i zaparkowane samochody . W głębi budynek cerkwi z dwoma kopułami zwieńczonymi latarniami i metalowymi krzyżami. Kopuły są zielone. Narożna czterokondygnacyjna kwadratowa wieża zakończona barokowym hełmem z czterema narożnymi, spiralnymi pinaklami ( elementami dekoracyjnymi w kształcie ozdobnych wieżyczek) u jego podstawy. Obok wieży żółty czteropiętrowy budynek z ciemnym spadzistym dachem. W tle za nim okrągła kopuła klasztoru dominikanów. Na niebie nieliczne chmury.

RW0tHVUuVcGlQ

Na ilustracji przedstawiono zamek na planie pięciokąta. Widoczne grube mury z małymi okienkami, cztery baszty (jedna okrągła, jedna ośmiokątna, dwie czworokątne), w których również znajdują się okienka. Na dole warstwa muru bez okienek, zaznaczona innym kolorem. Widoczne dwie pary drzwi (obok siebie), do większych prowadzą wąskie schody. Częściowo widoczny dziedziniec zamku i dach budowli stojącej na dziedzińcu oraz dwie wieże. Dwie widoczne wewnętrzne ściany zamku mają krużganki.

R1AnZoURmS5rX

Na obrazie Zamek w Ostrogu. Na pierwszym planie widać nieduży drewniany mostek nad rzeczką wpływającą do jeziora. Na brzegu jest kilka osób: siedzący wędkarz, stojący i rozmawiający trzej mężczyźni. Na jeziorze widać dwie łódki rybackie i rybaków ciągnących sieci. Po prawej stronie widać drugi most prowadzący w stronę zamku i zabudowań u jego podnóża. Na brzegu w głębi zabudowania gospodarcze i chaty chłopskie. Za nimi na wzgórzu stoi zamek. Jedna jego część ma cztery wieże ,druga po lewej stronie dużą wieżę obronną zakończoną attyką. W tle pogodne niebo.

R12R4A61hIT0x

Na zdjęciu widok na Kamienicę Królewską od strony rynku we Lwowie. Kamienica jest czterokondygnacyjna z bogato zdobioną fasadą z z 6 oknami na drugiej i trzeciej kondygnacji, zwieńczona okazałą attyką. Nad oknami ozdobne trójkątne wykończenia (tympanony). Po obu stronach półokrągłego wejścia stoją kolumny. Obok kolumn przymocowane do ściany budynku lampy. Po prawej stronie od wejścia zawieszonych jest pięć tablic informacyjnych. Na pierwszym piętrze ciągnący się przez całą szerokość fasady balkon z ozdobną, mosiężną balustradą. w prawym górnym rogu widać zwisające gałęzie. W tle pogodne niebo.

RR9a1d5YhOBO1

Na zdjęciu dziedziniec Kamienicy Królewskiej we Lwowie. Widać trzypiętrowe arkady, zdobione balustrady i kolumny, które stanowią podparcie arkad. Okna są prostokątne, wejścia przeszklone i półokrągłe na górze. Dziedziniec zdobią donice z kwiatami i pnące rośliny. Z lewej strony widać fragment rzeźby postaci. Pod arkadami na parterze ustawione są stoliki i krzesełka.

R125YH7AE1HR6

Na zdjęciu kamienica Czarna we Lwowie. Na pierwszym planie fontanna z rzeźbą kobiety w środku. Na murku fontanny siedzą dwie kobiety. Na dalszym planie widać trzy kamienice, centralne miejsce zajmuje czarna, czterokondygnacyjna. Jej frontowa ściana ozdobiona jest rustyką czyli takim odrobieniem kamienia, który przypomina szlif diamentu, ściana jest w kolorze prawie czarnym. Trzyskrzydłowe, drewniane drzwi i okna na parterze są półokrągłe. Powyżej nich widać rzeźby postaci. Okna pierwszego i drugiego piętra są prostokątne. Przed kamieniczkami widać przechodzących i stojących ludzi. Z prawej strony duże drzewo. W tle bezchmurne niebo.

Wilno, pełniące obok Krakowa funkcje stołeczne, nie doczekało się wprawdzie tak licznych inwestycji, jednak dokonano tu znaczącej przebudowy Dolnego Zamku, a w katedrze pojawiły się nagrobki w nowym stylu.

R1FRgAp9CAL6Z

Na ilustracji znajdują się dwa zdjęcia makiety Dolnego Zamku w Wilnie. Zamek przedstawiony jest na planie prostokąta. Zabudowania są trzy kondygnacyjne z ozdobnymi elementami na górze. Widać wieżyczki wieńczące rogi budynku i dwie okrągłe kopuły. Na makiecie są również gałązki imitujące drzewa.

RyryGR2N9ZchI

Na ilustracji współczesne zdjęcie Dolnego Zamku w Wilnie. Na pierwszym planie widać duży plac wyłożony kostką w kolorze jasnoszarym. Na placu widać idących ludzi. Z lewej strony widać budynek zakończony dużą kopułą. Na ścianie budynku umieszczone są dwa okna. Jedno półokrągłe, zwieńczone ozdobnym gzymsem i drugie, umieszczone pod kopułą , prostokątne. Obok budynku z kopułą widać trzy kondygnacyjny zamek w kolorze białym. W jego środkowej części widać zewnętrzną klatkę schodową, zakończoną wieżyczką i flagą. Na ścianie frontowej znajdują się okna w trzech rzędach. Na trzeciej kondygnacji okna są największe. Nad nimi znajduję się ozdobna, bogato zdobiona attyka z małymi okienkami. W górnym lewym rogu zamku na dachu powiewa flaga w kolorze czerwonym. Przed zamkiem widać grupę ludzi. W tle gęste drzewa. Z prawej strony znajduje się pomnik Giedymina. Władca stoi z wyciągniętym mieczem , za nim znajduje się koń a poniżej rzeźba wilka. Pomnik stoi się na wysokim cokole. Na podstawie cokołu siedzą ludzie. Plac podzielony jest na trzy poziomy. Między nimi znajdują się niskie , trzystopniowe schodowe. Na górze widać pogodne niebo z białymi chmurami. W tle drzewa.

Ćwiczenia

Słownik