RrJzIcJBfA7y2
Na fotografii zielone liście koniczyny w dużym zbliżeniu. Każdy liść składa się z dwóch sercowatych członów, spotykających się w centrum, z którego wyrasta łodyga.

Biologia organizmów roślinnych - wprowadzenie

Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Przodkami roślin lądowych są zielenice: jedno- lub wielokomórkowe, beztkankowe organizmy wodne zdolne do fotosyntezy. Od kiedy pierwsze rośliny opanowały ląd, cały czas się zmieniają i dostosowują do nowych warunków życia. W ten sposób powstały setki tysięcy gatunków. Od ich obecności zależy przeżycie na lądzie innych organizmów. Rośliny dostarczają tlen, są pokarmem i dają schronienie innym organizmom – bakteriom, grzybom, protistom i zwierzętom.

W tym module znajdziesz odpowiedź na wiele pytań, między innymi:

  • Jakie cechy mają rośliny?

  • Jakie organizmy należą do królestwa roślin?

  • Czym są organy roślinne?

R7QLX54HPTKIn
Mamutowiec olbrzymi o nazwie Generał Sherman [czyt: szerman] jest największym organizmem żyjącym obecnie na Ziemi – jego masa to ok. 1200 ton. Średnica jego pnia przekracza 8 m, a wysokość – 84 m
Źródło: Jim Bahn, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Czym są rośliny?

Rośliny są organizmami jądrowymiorganizm jądrowyjądrowymi, a ich komórki otacza celulozowa ściana komórkowa.

Są także organizmami samożywnymisamożywnośćsamożywnymi: dzięki występowaniu zielonego barwnika - chlorofilu potrafią przeprowadzać proces fotosyntezyfotosyntezafotosyntezy. Ponieważ w tym procesie powstają substancje pokarmowe rośliny nazywane są również producentami. Z wytworzonych przez rośliny substancji pokarmowych korzystają wszystkie organizmy cudzożywne, takie jak grzyby, zwierzęta i niektóre protisty.

Poza substancjami pokarmowymi rośliny wytwarzają w czasie  fotosyntezy również tlen. Dzięki nim zawartość tego gazu w atmosferze ziemskiej  jest na tyle wysoka, że organizmy mogą wykorzystywać go do wydajnego uzyskiwania energii w procesie oddychania tlenowego.

Rośliny zbudowane są z tkanek i organów

Rośliny mają bardzo zróżnicowane rozmiary, kształty i wygląd. Najprostsze z nich, do których zaliczamy zielenice mają ciało o budowie plechyplechaplechy. Najbardziej zaawansowane w budowie są paprotnikirośliny nasienne, których ciało zbudowane jest z organów. OrganorganOrgan to część organizmu roślinnego o charakterystycznej budowie, pełniąca określoną funkcję.

Wyróżnia się organy podziemnenadziemne. Do pierwszych zaliczamy korzeńkorzeńkorzeń, natomiast do drugich pędpędpęd, składający się z łodygiłodygałodygi, liściliśćliścikwiatówkwiatkwiatów. Kwiat występuje tylko u roślin nasiennych. Powstaje z niego owocowocowoc zawierający nasionanasiononasiona.

Sprawna współpraca wszystkich organów pozwala roślinie prawidłowo funkcjonować i rozmnażać się.

Rr3o3mtDgokuI
Budowa rośliny.
Źródło: Anita Mowczan, licencja: CC BY 3.0.
Obserwacja 1

Przeprowadź obserwację, aby porównać budowę zewnętrzną różnych roślin.

Problem badawczy: Porównanie budowy zewnętrznej roślin.

Hipoteza 1

Wszystkie rośliny mają korzeń, łodygę, liście, kwiaty i owoce.

Hipoteza 2

Wszystkie rośliny  mają korzeń, łodygę i liście, a tylko niektóre z nich wytwarzają kwiaty i owoce.

Co będzie potrzebne
  • różne rośliny doniczkowe (zielistka, trzykrotka, poinsecja, paproć, skrzydłokwiat, żyworódka i inne).

Instrukcja
  1. Zaobserwuj budowę roślin, wskaż i nazwij ich organy.

  2. Wskaż kwitnącą obecnie roślinę. Przeprowadź obserwację, która pozwoli ci dowiedzieć się, czy wykształci ona owoce.

  3. Zwróć uwagę na paproć. Obserwuj, czy kiedykolwiek pojawiają się na niej kwiaty i owoce.

RwQztjSeXiPBk
Wyniki: (Uzupełnij) Wnioski: (Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Wskazówki i klucze odpowiedzibluzewhite

To ważne!

  • Rośliny to samożywne organizmy jądrowe o komórkach otoczonych ścianą komórkową.

  • Organy roślinne to korzenie, łodygi, liście, kwiaty i owoce.

Na pożegnanie

R19Tcy34w94rT
Ćwiczenie 1
Przyporządkuj organy roślinne do odpowiedniej kategorii.
Polecenie 1

Ułóż zestaw 2 zadań dla innych uczniów korzystających z tego podręcznika, które sprawdzą wiedzę o organach roślinnych. Do każdego pytania w zadaniu podaj 4 proponowane odpowiedzi, ale tylko jedna ma być prawidłowa. Pytanie z odpowiedziami wyślij Twojemu nauczycielowi, który włączy je do quizu Milionerzy.

R1WqTnopSYZKZ
organizm jądrowy
organizm jądrowy

jednokomórkowy lub wielokomórkowy organizm posiadający jądro komórkowe

samożywność
samożywność

inaczej autotrofizm; sposób odżywiania się organizmów polegający na wytwarzaniu złożonych związków organicznych (węglowodanów, białek, tłuszczów) z prostych substancji nieorganicznych (dwutlenku węgla, wody, soli mineralnych) w procesie fotosyntezy lub chemosyntezy

fotosynteza
fotosynteza

proces wytwarzania związków pokarmowych z dwutlenku węgla i wody, zachodzący w organizmach samożywnych pod wpływem światła, z udziałem chlorofilu

plecha
plecha

wielokomórkowe ciało protista lub grzyba, w którym nie występują tkanki ani organy

organ
organ

część organizmu rośliny przystosowana do pełnienia określonych funkcji, np. liść, łodyga, korzeń, kwiat

korzeń
korzeń

organ, który dostarcza roślinom wodę i sole mineralne, utrzymuje pęd w podłożu i może służyć do gromadzenia substancji zapasowych;

pęd
pęd

nadziemna część rośliny, złożona z łodygi, będącej osią pędu, oraz osadzonych na niej liści, pąków, kwiatów i owoców; może być zielony lub zdrewniały

łodyga
łodyga

organ rośliny, na którym znajdują się liście, kwiaty i owoce; przewodzi wodę z solami mineralnymi z korzeni do liści i substancje pokarmowe z liści do korzeni; pełni rolę spichrzową; służy do rozmnażania wegetatywnego

liść
liść

organ wegetatywny roślin, w którym zachodzą procesy fotosyntezy, wymiany gazowej i parowania; liście mogą być pojedyncze lub złożone

kwiat
kwiat

organ roślin nasiennych, który służy do rozmnażania płciowego

owoc
owoc

organ charakterystyczny tylko dla roślin okrytonasiennych; powstaje z zalążni słupka, a u niektórych roślin także z dna kwiatowego; składa się z owocni i nasion

nasiono
nasiono

organ roślin nasiennych służący im do rozprzestrzeniania się; zawiera zarodek nowej rośliny, tkankę odżywczą i łupinę nasienną