Na zakończenie - sprawdź, czy umiesz - Czy możliwe jest życie bez tlenu i wodoru?

Ćwiczenie 1

R7HDhUrVlWSzM

- prot (H) ${}^{1}H$ ;

- deuter (D) ${}^{2}H$ ;

- tryt (T) ${}^{3}H$ .

RpEnlVzkhXkp51

Ćwiczenie 2

Uzupełnij zdania wyrazami w odpowiedniej formie.

Wodór to bezbarwny, bezwonny i palny gaz, ................ od powietrza, praktycznie ................................ w wodzie i występujący w atmosferze pod postacią cząsteczek dwuatomowych H₂.

............ jest najlżejszym i najbardziej rozpowszechnionym w przyrodzie izotopem wodoru. Deuter występuje w naturze w śladowych ilościach, a jego związki, np. D₂O (tzw. ..........................), używane są w laboratoriach chemicznych i fizycznych do różnego typu badań. Tryt jest najmniej trwałym, .................................... izotopem wodoru.

Ćwiczenie 3

R1IEVR2kqv5iZ

REdRJfXYwr3JS2

Ćwiczenie 4

Poniżej przedstawiono trzy sposoby otrzymywania wodoru w pracowni szkolnej. Uzupełnij poniższe równania reakcji.

Ca(OH)₂, Mg, H₂, HCl, O₂, 3, 2, 3, CaH₂, 2, Ca, H₂O

a) .............. + .............. .............. → MgCl₂ + H₂ ↑
b) Mg +.............. .............. → Mg(OH)₂ + H₂ ↑
c) Ca + 2 H₂O → .............. + H₂ ↑

Ćwiczenie 5

Wodór można otrzymać w przemyśle na różne sposoby, m.in. działając na rozżarzony węgiel parą wodną lub parą wodną na metan (gaz ziemny). Zapisz równania tych reakcji.

R1MdbuHBXoPxN

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

RGuMNlIAnCe3G

$C + H_{2} O \to CO + H_{2} ↑$

${CH}_{4} + H_{2} O \to CO + 3 H_{2} ↑$

Pokaż ćwiczenia:

Ćwiczenie 6

Wykorzystując kolorową plastelinę, zaproponuj i skonstruuj modele czaszowe cząsteczki tlenu oraz cząsteczki ozonu.

RZMHu67NvLbaN

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RT9X10NMV8Evl

Ćwiczenie 6

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 7

Zaprojektuj zestaw do otrzymywania tlenu z manganianu(VII) potasu.

R1Gf8EXreaMrN1

Źródło: epodreczniki.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 7

Napisz, jak wygląda zestaw do otrzymywania tlenu z manganianu( $VII$ ) potasu.

RvTL4fhB72EBl

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Do probówki z korkiem wsypujemy ${KMnO}_{4}$ , a następnie ogrzewamy probówkę. Do drugiej probówki wlewamy wodę. Odwracamy ją do góry dnem w zlewce napełnionej wodą w taki sposób, żeby do środka probówki nie dostało się powietrze.

Ćwiczenie 8

Zaznacz poprawną odpowiedź.

R12jO1gwfeQW511

Zadaniem uczniów było podanie przykładu zastosowania tlenu. Która z osób popełniła błąd?

Lena – Tlen jest stosowany do miejscowego znieczulania oraz w komorach kriogenicznych (leczenie zimnem).
Igor – Tlen jest stosowany w palnikach do spawania i cięcia metali.
Maciej – Tlen o odpowiednim stężeniu jest podawany wcześniakom w inkubatorach.
Marta – Tlen zmieszany np. z azotem jest stosowany w butlach dla nurków, alpinistów, kosmonautów.

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R10ibw9DmtTOW21

Ćwiczenie 9

Oceń, czy podane informacje na temat tlenu są prawdziwe, czy fałszywe.

	Prawda	Fałsz
W temperaturze pokojowej jest niebieską cieczą.	□	□
W warunkach normalnych jest gazem bezbarwnym, bezwonnym, tworzącym dwuatomowe cząsteczki.	□	□
Gaz ten podtrzymuje spalanie.	□	□

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R1AVSlgN1RFag2

Ćwiczenie 10

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 10

Napisz, jak wygląda obieg tlenu w przyrodzie. Jakie wyróżniamy dwa główne komponenty oraz co na nie wpływa i na co wpływają?

R4SQ3EO02ydkf

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Głównymi komponentami są $O_{2}$ i ${CO}_{2}$ . $O_{2}$ przekształca się w ${CO}_{2}$ poprzez spalanie paliw kopalnych, spalanie biomasy oraz oddychanie i rozkład organizmów żywych. Dodatkowo $O_{2}$ powstaje w wyniku wietrzenia skał. Natomiast ${CO}_{2}$ przekształca się w $O_{2}$ poprzez absorbcję tlenku węgla( $IV$ ) przez rośliny.

Ćwiczenie 11

Napisz, który z poniższych procesów przedstawionych na zdjęciach można nazwać utlenianiem?

R1BPXtx3II76X

Grafika przedstawia zardzewiałą kłódkę zamykająca skobel czegoś drewnianego. Na deskach widoczny osad rdzy. — Rdzewienie
Źródło: dostępny w internecie: pexels.com, domena publiczna.

RNJU3I6oYbzh1

Grafika przedstawia młodą dziewczynę siedzącą w pozycji lotosu na kocu w parku. Medytuje. Ma zamknięte oczy, delikatnie się uśmiecha. — Oddychanie
Źródło: dostępny w internecie: www.pexels.com, domena publiczna.

Napisz, który z poniższych procesów można nazwać utlenianiem?

oddychanie;
rdzewienie.

RaHeuTTneb7xB

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R1djQJEQBUXM32

Ćwiczenie 12

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 13

Odpowiedz na poniższe pytania.

Czy tlen może być szkodliwy? Czy tlenoterapia (w miejscach nazywanych „barami tlenowymi”) rekomendowana jest przez lekarzy? Dlaczego w inkubatorach monitoruje się stężenie tlenu?

RtDyrez3VaxKx

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RBpXPFMiKOKlE3

Ćwiczenie 14

Masz do dyspozycji różnego rodzaju szkło laboratoryjne oraz odczynniki chemiczne. Twoim zadaniem jest dopasowanie szkła laboratoryjnego oraz odczynników chemicznych do odpowiedniego doświadczenia, które polega na otrzymaniu tlenu oraz jego identyfikacji. Termiczny rozkład manganianu(VII) potasu Możliwe odpowiedzi: 1. manganian(VII) potasu, 2. probówka, 3. łuczywo,, 4. probówka z korkiem z rurką odprowadzającą,, 5. krystalizator,, 6. drożdże, 7. zapałki, 8. woda,, 9. metalowa łapa,, 10. zapałki, 11. palnik,, 12. statyw,, 13. łuczywo, 14. kolba stożkowa,, 15. woda utleniona (3% roztwór

H_{2} O_{2}

) Katalityczny rozkład nadtlenku wodoru Możliwe odpowiedzi: 1. manganian(VII) potasu, 2. probówka, 3. łuczywo,, 4. probówka z korkiem z rurką odprowadzającą,, 5. krystalizator,, 6. drożdże, 7. zapałki, 8. woda,, 9. metalowa łapa,, 10. zapałki, 11. palnik,, 12. statyw,, 13. łuczywo, 14. kolba stożkowa,, 15. woda utleniona (3% roztwór

H_{2} O_{2}

)

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Pokaż ćwiczenia:

RUGlRjApfKxpI1

Ćwiczenie 15

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R18goPEmgnaEw1

Ćwiczenie 15

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R14CC53qPBdD41

Ćwiczenie 16

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RsPGkhxpL11jK1

Ćwiczenie 17

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Rw504oRTvznqX2

Ćwiczenie 18

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 19

Uczeń otrzymał od nauczyciela dwie zlewki, podpisane odpowiednio gaz $1$ i gaz $2$ . W jednej z nich znajdował się tlen, a w drugiej azot. Zadaniem ucznia była identyfikacja tych gazów.

W celu wykonania zadania uczeń przeprowadził doświadczenie zilustrowane na poniższym schemacie.

R1h71HXlpgn4v

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W celu wykonania zadania uczeń wykonał doświadczenie polegające na wprowadzeniu płonącego łuczywa do dwóch zlewek, zawierających dwa różne gazy.

W czasie wykonywania doświadczenia uczeń zauważył, że zapalone łuczywo, wprowadzone do butelki wypełnionej gazem $1$ , zgasło.

Na podstawie analizy przeprowadzonego przez ucznia doświadczenia wskaż pozostałe obserwacje oraz wnioski. Wybrane informacje dopasuj do odpowiedniej kategorii.

R1LqUkTOWcZ5m

Obserwacje: Możliwe odpowiedzi: 1. Gazem oznaczonym nr

2

był azot., 2. Gazem oznaczonym nr

2

był tlen., 3. Gazem oznaczonym nr

1

był azot., 4. Płomień łuczywa, wprowadzonego do butelki wypełnionej gazem nr

2

, zwiększył się., 5. Zapalone łuczywo, wprowadzone do butelki wypełnionej gazem nr

2

, zgasło., 6. Gazem oznaczonym nr

1

był tlen. Wnioski: Możliwe odpowiedzi: 1. Gazem oznaczonym nr

2

był azot., 2. Gazem oznaczonym nr

2

był tlen., 3. Gazem oznaczonym nr

1

był azot., 4. Płomień łuczywa, wprowadzonego do butelki wypełnionej gazem nr

2

, zwiększył się., 5. Zapalone łuczywo, wprowadzone do butelki wypełnionej gazem nr

2

, zgasło., 6. Gazem oznaczonym nr

1

był tlen. Stwierdzenia niepasujące do przeprowadzonego doświadczenia: Możliwe odpowiedzi: 1. Gazem oznaczonym nr

2

był azot., 2. Gazem oznaczonym nr

2

był tlen., 3. Gazem oznaczonym nr

1

był azot., 4. Płomień łuczywa, wprowadzonego do butelki wypełnionej gazem nr

2

, zwiększył się., 5. Zapalone łuczywo, wprowadzone do butelki wypełnionej gazem nr

2

, zgasło., 6. Gazem oznaczonym nr

1

był tlen.

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RvMxZCuPHVwkZ2

Ćwiczenie 20

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 21

W temperaturze $20^{\circ} C$ (pod ciśnieniem $1 atm$ ) w $100 g$ wody rozpuszcza się maksymalnie około $1,89 mg$ azotu. Z kolei w temperaturze $60^{\circ} C$ (pod ciśnieniem $1 atm$ ) w $100 g$ wody rozpuszcza się maksymalnie około $1,05 mg$ azotu.

Załóżmy, że dysponujesz próbką $200 g$ wody o temperaturze $20^{\circ} C$ , w której rozpuszczono maksymalną liczbę miligramów azotu, jaką można rozpuścić we wskazanej temperaturze, pod ciśnieniem $1 atm$ .

Na podstawie powyższych informacji oblicz, ile miligramów azotu wydzieli się z opisanego roztworu, jeśli podgrzejemy go do temperatury $60^{\circ} C$ (nie zmieniając ciśnienia).

RcFJTgb6FDCFF

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RunHS82QZCIBT

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ile azotu można maksymalnie rozpuścić w $200 g$ wody w każdej z podanych temperatur, pod ciśnieniem $1 atm$ ?

Przeanalizuj poniższe obliczenia. Czy Twój tok rozumowania był podobny do zaprezentowanego poniżej? Czy udało Ci się uzyskać poprawny wynik?

$1 .$ Skoro w temperaturze $20^{\circ} C$ (pod ciśnieniem $1 atm$ ) w $100 g$ wody rozpuszcza się maksymalnie około $1,89 mg$ azotu, to w $200 g$ wody rozpuści się maksymalnie:

100 g wody - 1, 89 mg azotu

200 g wody - x

$x = 3, 78 mg$ azotu $\to$ tyle azotu znajdowało się w roztworze wyjściowym (w $200 g$ wody, o temperaturze $20^{\circ} C$ i pod ciśnieniem $1 atm$ )

$2 .$ Skoro w temperaturze $60^{\circ} C$ (pod ciśnieniem $1 atm$ ) w $100 g$ wody rozpuszcza się maksymalnie około $1,05 mg$ azotu, to w $200 g$ wody rozpuści się maksymalnie:

100 g wody — 1,05 mg azotu

200 g wody - x

$x = 2, 10 mg$ azotu $\to$ tyle azotu może się maksymalnie znajdować w roztworze końcowym (w $200 g$ wody, o temperaturze $60^{\circ} C$ i pod ciśnieniem $1 atm$ )

$3 .$ Odejmując masę azotu zawartego w roztworze końcowym (o temperaturze $60^{\circ} C$ ) od masy azotu zawartego w roztworze wyjściowym (o temperaturze $20^{\circ} C$ ), uzyskamy wynik:

3,78 mg - 2,10 mg = 1,68 mg

Po ogrzaniu, ze wskazanego roztworu wyjściowego wydzieli się $1, 68 mg$ azotu.

Czego się nauczyłaś/nauczyłeś?

R12aXNLrHUnFx

RqezBnvSQSRZa

RYPkhltx6jA5Q

R17uWfOpxTWUf

bg‑gold

Notatnik

R17TY7A3VUjRk

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Jaki charakter chemiczny wykazują tlenki?

Na zakończenie - sprawdź, czy umiesz

Czego się nauczyłaś/nauczyłeś?

Notatnik