Wszystkie układy organizmu człowieka są ze sobą ściśle powiązane i pełnią kluczowe funkcje niezbędne do utrzymania życia i zdrowia. Układy pokarmowy, krążenia, oddechowy i wydalniczy współpracują, aby zapewnić dostarczanie składników odżywczych i tlenu, transport substancji po całym organizmie oraz usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii. Układ odpornościowy, będący częścią tej złożonej sieci, odgrywa kluczową rolę w obronie organizmu przed patogenami, chroniąc zdrowie na poziomie komórkowym. Harmonijna współpraca tych wszystkich układów pozwala na utrzymanie równowagi w organizmie i sprawne funkcjonowanie wszystkich komórek ciała.

• Jakie są niezbędne składniki pokarmowe?

• Jak współdziałają ze sobą układ pokarmowy, krążenia, oddechowy, moczowy i odpornościowy?

Składniki odżywcze są źródłem energii i budulca dla organizmu

Człowiek, jak każdy organizm, potrzebuje energii do życia. Ta energia pochodzi z pokarmu, który zawiera niezbędne substancje odżywcze, takie jak węglowodany, białka, tłuszcze, witaminy i sole mineralne. Węglowodany (cukry) są głównym źródłem energii, białka są niezbędne do budowy, regeneracji tkanek i pełnią wiele ważnych funkcji związanych z funkcjonowanie organizmu, a tłuszcze dostarczają energii i wspierają wchłanianie witamin. Witaminy i sole mineralne są natomiast niezbędne dla zachodzenia wielu przemian metabolicznych.

RyBBoPXiClWkS

Rysunek przedstawia witaminy rozpuszczalne w wodzie:
C, na rysunku kiwi, pomidor, jabłko, truskawka, kapusta, burak, żółta papryka, czosnek.
B₁, na rysunku dynia, szparagi, orzechy włoskie, zielony groszek, czerwona fasola, chleb, kukurydza.
B₂, na rysunku ryba, awokado, jajko, rozmaryn, grzyby, szparagi.
B ₃, na rysunku awokado, zielony groszek, pomidory, arbuz, orzeszki ziemne, grzyby, brokuły.
B ₅, na rysunku słonecznik, mleko, jajka, grzyby, awokado, żółty ser, łosoś, ryby.
B ₆, na rysunku banany, zielony groszek, fasola, ryby, bazylia.
B ₇, na rysunku marchewka, pomidory, buraki, pomidor.
B₉, na rysunku kukurydza, czosnek, grzyby, cebula, awokado, brokuł, szparagi.
B₁₂, na rysunku ryby, mięso, jajka, żółty ser, mleko, krewetki.

RYYIOXPdinmJn

Rysunek przedstawia witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: A, D, E, K. Witamina A występuje w marchewce, mięsie, zielonej papryce, żółtym serze. Witamina D występuje w słońcu, rybach, jajkach, grzybach, żółtym serze. Witamina Ę występuje w brokułach, kiwi, chlebie, zielonym groszku, truskawka, jajka, jabłku. Witamina K występuje w kalafiorze, brokułach, marchewkę, karczochach, szparagach, burakach.

Aby pozyskać te składniki z pożywienia, potrzebny jest układ pokarmowy. W jego narządach pokarm jest miażdżony, rozcierany i rozkładany do prostych substancji które mogą być wchłaniane do krwi. Składniki niepotrzebne są natomiast usuwane wraz z kałem.

Układ krwionośny rozprowadza substancje pokarmowe i tlen

Ponieważ organizm człowieka jest duży, niezbędne składniki odżywcze muszą być skutecznie dostarczone do każdej komórki. Do tego celu służy układ krwionośny. Dzięki sercu, które pełni funkcje pompy, krewkrewkrew rozprowadza proste substancje pokarmowe do wszystkich komórek ciała. Służą one do budowy ciała oraz jako źródło energii, a nadwyżki są gromadzone w postaci substancji zapasowych w tkance tłuszczowej i wątrobie.

R1eF1dQdtGkPg

Zdjęcie przedstawia okrągłe komórki. Przeważają komórki jasnoróżowe. Pomiędzy nimi są okrągłe, fioletowe struktury z niebieską otoczką.

Do uzyskania energii ze składników pokarmowych potrzebny jest tlen, który dostarcza układ oddechowy. Wdychane powietrze przechodzi przez poszczególne elementy tego układu, aż dociera do płuc, gdzie tlen przenika do krwi. Wraz z krwią jest następnie transportowany do komórek, gdzie uczestniczy w procesie oddychania komórkowegooddychanie tlenoweoddychania komórkowego, umożliwiając spalanie, czyli utlenianie składników pokarmowych i produkcję z nich energii niezbędnej do życia.

Podczas spalania składników odżywczych w komórkach powstają szkodliwe produkty przemiany materii, które muszą być usunięte z organizmu. Za ich wydalenie odpowiada układ moczowy. Nerki, które wchodzą w jego skład, filtrują krew usuwając nadmiar wody, soli mineralnych oraz szkodliwych i zbędnych produktów przemiany materii. W ten sposób powstaje mocz, który jest usuwany przez cewkę moczową.

Układ odpornościowy chroni przed czynnikami chorobotwórczymi

Organizm człowieka nieustannie styka się z patogenami (czynnikami chorobotwórczymi), takimi jak wirusy, bakterie, grzyby i pasożyty. Do ochrony przed nimi służy układ odpornościowy zbudowany z różnych komórek i narządów, których działanie zabezpiecza przed wnikaniem patogenów oraz umożliwia ich zniszczenie. Układ odpornościowy współpracuje ściśle z układem krwionośnym i układem limfatycznym. Krążące w nich krew i limfalimfa (chłonka)limfa zawierają bowiem komórki obronne.

RI0am1nlAJN2r

Zdjęcie przedstawia mężczyznę w fartuchu, z czepkiem na głowie i maską na twarzy. Przed sobą w rękach trzeba jasnoróżowe serce.

To ważne!

• Substancje odżywcze są składnikiem pożywienia, stanowią źródło energii oraz są wykorzystywane do budowy komórek

• Do substancji odżywczych zalicza się: węglowodany, białka, tłuszcze, sole mineralne i witaminy.

• Układ pokarmowy zapewnia pozyskanie substancji odżywczych z pożywienia.

• Układ krwionośny rozprowadza substancje odżywcze oraz tlen po całym organizmie.

• Układ oddechowy dostarcza organizmowi tlen.

• Układ moczowy oczyszcza organizm z szkodliwych i zbędnych produktów przemiany materii.

• Układ odpornościowy chroni organizm przed czynnikami chorobotwórczymi.

• Układy pokarmowy, krwionośny, oddechowy , moczowy  i odpornościowy są ze sobą ściśle powiązane funkcjonalnie.

Na pożegnanie