Święta narodowe i państwowe

Idą święta - ten zwrot zapewne już znacie. Pewnie w większości przypadków kojarzycie je z takimi wydarzeniami jak Święta Bożego Narodzenia albo Święta Wielkanocne. Prawdopodobnie słyszeliście też o Narodowym Święcie Niepodległości oraz Święcie Narodowym Trzeciego Maja. O tych świętach łatwo się pamięta bo to przy okazji dni wolne od nauki. A słyszeliście o innych świętach?

Zgodnie z definicją zamieszczoną w słowniku święto to dzień, w którym obchodzi się uroczystości religijne, państwowe lub nadzwyczajne wydarzenie. Ten sam słownik określa święta państwowe jako święta ustanowione przez władze państwowe. W słowniku znajdziecie też pojęcie święta narodowego, którym nazywa  się święto upamiętniające wydarzenia ważne dla jakiegoś narodu.

Warto wiedzieć, że spośród 13 świątecznych dni wolnych od pracy 9 to święta kościelne, a nie państwowe bądź narodowe. Wykaz dni wolnych od pracy znajduje się w ustawie o dniach wolnych od pracy z 1951 r. Nie istnieje natomiast pełen katalog świąt państwowych i narodowych.

W naszym kraju nie ma reguły określającej, które święta należy nazywać państwowymi, a które narodowymi i jakie niesie to za sobą konsekwencje. Z tego powodu te dwa pojęcia stosuje się zamiennie.

Aktami prawnymi ustanawiającymi święta ogólnokrajowe są ustawy i uchwały sejmu. Święta państwowe przyjmowane są w drodze ustawy, bez względu na użycie lub nie określenia „narodowe”. Tak przyjętymi świętami państwowymi są również przywrócone w 1990 r. Święto Narodowe Trzeciego Maja oraz obchodzone 1 maja święto państwowe, nieformalnie nazywane Świętem Pracy.

Elementem realnie różnicującym święta ogólnokrajowe jest uznawanie ich za dni wolne od pracy. Jednak większość świąt, zarówno państwowych, jak i narodowych, nie jest dniami wolnymi od pracy. Wśród takich świąt państwowych znalazły się m.in.  Narodowy Dzień ZwycięstwaNarodowy Dzień ZwycięstwaNarodowy Dzień Zwycięstwa (8 maj), Narodowy Dzień Powstań ŚląskichNarodowy Dzień Powstań ŚląskichNarodowy Dzień Powstań Śląskich (20 czerwiec) czy Narodowy Dzień Pamięci Powstania WarszawskiegoNarodowy Dzień Pamięci Powstania WarszawskiegoNarodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego (1 sierpień). Jednocześnie nie każde święto związane z dniem wolnym od pracy, jest formalnie świętem państwowym. Na przykład Święto Narodowe Trzeciego Maja nie jest w ustawie  nazwane świętem państwowym, choć w obiegowym rozumieniu jest za takie uważane.

W Polsce są też święta ogólnokrajowe, które nie mają jednak charakteru państwowego ani narodowego. Takim świętem jest Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej (2 maj) oraz Święto Wojska Polskiego – obchodzone 15 sierpnia, czyli w dniu, w którym obchodzone jest święto kościelne Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, będące dniem wolnym od pracy.

1 maja obchodzimy w Polsce od 1950 r. święto państwowe nieoficjalnie nazywane Świętem Pracy. Święto to ma także charakter międzynarodowy i zostało wprowadzone dla  upamiętnienia wydarzeń z pierwszych dni maja 1886 w Chicago, w Stanach Zjednoczonych podczas strajku będącego częścią ogólnokrajowej kampanii na rzecz wprowadzenia 8‑godzinnego dnia pracy.

3 maja 1791 w Rzeczypospolitej Obojga Narodów uchwalono jedną z pierwszych na świecie konstytucji.  Dokument ten jako drugi na świecie i pierwszy w Europie ustanowił zasadę podziału władzy oraz nakreślił zasady nowoczesnego stanowienia prawa. Uchwalenie Konstytucji 3 maja zostało uznane za święto już 5 maja 1791. Nie zapobiegło to jednak kolejnym rozbiorom i Polska zniknęła z mapy Europy.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości rocznica uchwalenia konstytucji 3 maja została uznana za święto narodowe. Po II wojnie światowej władze państwowe zniosły to święto, a ponownie zostało ono przywrócone w 1990 r.  Również na Liwie dzień uchwalenia konstytucji jest od 2007 r. uznawany za święto.

Święto Wojska Polskiego, obchodzone jest 15 sierpnia na pamiątkę zwycięskiej Bitwy Warszawskiej w 1920, stoczonej w czasie wojny polsko‑bolszewickiej. Bitwę Warszawską określa się w historii także mianem Cudu nad Wisłą. Dzień ten jest wolny od pracy jednak ze względu na przypadające w tym dniu święto religijne Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Święto obchodzone jest corocznie 11 listopada dla upamiętnienia odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918, po 123 latach zaborów. Zostało ono ustanowione w 1937 r. ale po II wojnie światowej władze komunistyczne je zniosły. Ponownie zostało przywrócone w 1989 r.

Odzyskiwanie przez Polskę niepodległości było procesem stopniowym. Wybór 11 listopada uzasadnić można zbiegiem wydarzeń w Polsce z 10 na 11 listopada, kiedy to Józef PiłsudskiJózef PiłsudskiJózef Piłsudski przejął władzę nad wojskiem oraz zakończeniem I wojny światowej dzięki zawarciu rozejmu w Compiègne 11 listopada 1918, pieczętującego ostateczną klęskę Niemiec.

Wszystkie święta napełniają nas radością i dają nadzieję. Każde święto ma pewnego rodzaju wymiar symboliczny. Z tego powodu obchodzimy je w sposób specjalny. Nasz dom w okresie świątecznym jest często przystrojony w sposób odmiennym niż na co dzień a podczas wspólnych posiłków pojawiają się specjalnie na ten dzień przygotowane potrawy. Również święta państwowe i narodowe maja taki podniosły charakter. Uroczystości z ich okazji odbywają się przeważnie pod polskimi symbolami kultury narodowej. Spotykamy się pod pomnikami, zabytkami i w miejscach historycznych, które są fla nas szczególnie ważne.

W Polsce do najbardziej znanych świat państwowych i narodowych zaliczamy Święto Pracy (1 maj), Święto Narodowe Trzeciego Maja (3 maj), Święto Wojska Polskiego (15 sierpień) i Narodowe Święto Odzyskania Niepodległości (11 listopad). Uroczystości z ich okazji odbywają się przeważnie w miejscach historycznych i pod pomnikami upamiętniającymi wydarzenia z nimi związane.